Cộng Đồng Việt Nam: Một Vấn Đề Phức Tạp
Chu Tất Tiến
Trong các cộng đồng thiểu số ở Hoa Kỳ, có lẽ cộng đồng Việt Nam là cộng đồng năng động nhất, nhiều ngợi khen từ phía chính quyền và dân bản xứ nhất đồng thời cũng gây nhiều sự kiện phức tạp, sôi động nhất. Cùng thời di tản ồ ạt đến Mỹ với hai cộng đồng Lào và Cam bốt, nhưng trên báo chí, truyền thanh, truyền hình của nước chủ nhà, thì hai cộng đồng kia hình như chỉ chiếm một phần nhỏ trong các thông tin bản xứ. Ngay cả với các cộng đồng đã thành lập lâu đời như cộng đồng Do Thái, Trung Hoa, Thái Lan, Đại Hàn, hình như các thông tin về cộng đồng Việt Nam vẫn luôn vượt trội. Theo thống kê, có 447,032 người Việt sống ở California, và 134.961 ở Texas, nhưng riêng ở Quận Cam, có tới 135,548 người. Một cuộc khảo sát năm 2008 thực hiện bởi Mahattan Institute nhận thấy cộng đồng Việt Nam là cộng đồng có tỷ lệ đồng hóa với người Mỹ cao nhất trong mọi nhóm thiểu số khác. Đa số người Việt đã trở thành giới trung lưu, và thế hệ trẻ chiếm nhiều việc làm của giới chuyên gia, trong khi một thiểu số vẫn làm việc theo giới “cổ xanh” là những công việc chân tay. Về học vấn, nhất là ở Nam California, các học sinh đậu Thủ Khoa đa số là người Việt. Có năm, số học sinh Việt Nam Thủ Khoa chiếm 10 trên 13 trường. Tỷ lệ đậu đại học trong cộng đồng coi như non trẻ này (so với các cộng đồng thiểu số khác), cũng cao hơn hẳn. Cứ 100 học sinh Việt thì trên 20% tốt nghiệp Đại Học so với người Mỹ là 24%, các cộng đồng khác từ dưới 10% đến 18%.
Về các sinh hoạt chính trị giòng chính (Main Stream), Việt Nam cũng tương đối nổi tiếng. Ở California, Dân Biều Tiểu Bang Trần Thái Văn đang tranh cử chức Dân Biểu Liên Bang. Tại Texas, có dân biểu Hubert Võ. Người Việt giữ chức vụ chính quyền trong hội đồng lãnh đạo Quận Cam là Giám Sát Viên Janet Nguyễn. Thị Xã Westminster có năm nghị viên thì Việt Nam chiếm ba: Diệp Miên Trường, Tạ Đức Trí, và Andy Quách. Thị Xã Garden Grove có Nghị Viên Andrew Đỗ, trong khi đó, Hội Đồng Học Khu Garden Grove có Phó Chủ Tịch là Luật Sư Nguyễn Quốc Lân, và một Giám Đốc trong Hội Đồng là Tiến Sĩ Nguyễn Lâm Kim Oanh. Cấp Liên Bang cũng có nhiều người Việt trẻ làm Giám Đốc. Trước đây, chức vụ Tổng Giám Đốc Định Cư và Tỵ Nạn Liên Bang, người có quyền “đóng, mở” số lượng người tỵ nạn trong một năm, là một người Việt: Tiến Sĩ Nguyễn Văn Hạnh. Phụ nữ Việt cũng từng giữ chức vụ Phó Tổng Giám Đốc cơ quan này là bà Chi Ray. Đã từng có một Tiến Sĩ Việt được cử vào chức vụ Thứ Trưởng Bộ Tư Pháp và một làm Phó Tổng Giám Đốc Song Ngữ, cũng như đã có một người trẻ được cử vào chức Giám Đốc Hội đồng về Asian-Pacific Islanders bên cạnh Tổng Tống Bush. Vì thế, nhiều sinh hoạt chính trị của Việt Nam được chính quyền hỗ trợ rất mạnh. Nhiều dự luật liên quan đến Nhân Quyền Việt Nam từng được đưa ra trước Quốc Hội Hoa Kỳ để bàn thảo và đã chiếm được tuyệt đại đa số tán thành, trừ Thượng Viện, chỉ vì một hay hai Nghị Sĩ Mỹ có thiên kiến về Việt Nam đã dùng phương pháp “bỏ lơ” làm cho các dự luật bị xếp xó. Trên hết, có rất nhiều cuộc trình bầy, thảo luận về vấn đề Việt Nam, hoặc do cá nhân, hoặc do nhóm đã được bàn cãi công khai tại diễn đàn Quốc Hội. Hai chữ Việt Nam hầu như chiếm lĩnh diễn đàn chính trị nhiều ngang như các vấn đề quan trọng khác, trừ vấn đề chiến tranh, nhất là tin tức về các sinh hoạt lớn rộng như kỷ niệm ngày Quốc Hận 30-4, các ngày Tết với Hội Chợ tưng bừng làm cho cuộc sống tại nơi đông người Việt thật là sôi nổi, khác hoàn toàn với những khu vực khác.
Về khoa học và quân sự, người Việt cũng chứng tỏ có những thành công vượt bực, từ Phi Hành Gia đến điều hành một số chương trình của NASA. Khoa học gia Dương Nguyệt Ánh đã từng là niềm hãnh diện của cộng đồng Việt. Nữ phi công F-18 đầu tiên của không lực Hoa Kỳ cũng là một người Việt Nam: Nữ Đại Úy Elizabeth Phạm. Một thời dư luận Mỹ xôn xao về tin hai chị em đỗ Thủ Khoa và Á Khoa trường Hải Quân là người Việt. Còn biết bao nhiêu thành công lớn nữa làm cho danh dự của người Việt ở hải ngoại được nâng lên tầm cao quốc tế.
Tuy nhiên, theo luật “Thừa Trừ”, sinh hoạt cộng đồng luôn luôn có nhửng điểm mạnh và điểm yếu. Các vụ tai tiếng về lạm dụng bằng cấp, gian lận tiền trợ cấp, gian lận tiền Medical, Medicare, bảo hiểm, và băng đảng cũng chiếm một số thời lượng không nhỏ trong giòng chính. Ngoài ra, tại “Thủ Đô Tị Nạn”, những sự việc nổ lớn như vụ Trần Trường tế cờ máu, thờ thần tượng là một tên “khát máu” làm cho người bản xứ mất bình yên. Thời gian qua, các cuộc tranh đấu giữa một vài cá nhân với một số cơ quan truyền thông cũng làm đầu đề cho báo chí Mỹ viết bằng những lời lẽ không thuận lợi cho cộng đồng. Một hai cá nhân muốn “nổi” nên đã tạo ra các cuộc triển lãm tại Nam California một cách ngớ ngẩn, gây sóng gió. Bên cạnh đó, tại các nơi nhiều người Việt cư ngụ, những sự tranh cãi về việc thành lập các ban đại diện cộng đồng cũng làm cho người Mỹ thắc mắc về tinh thần phục vụ chung của người Việt hải ngoại. Các cuộc tranh cãi cực kỳ căng thẳng này thường xuyên diễn ra trên một số phương tiện truyền thông, và khi đến mức độ cao nhất thì phải nhờ đến sự phân xử của Pháp Đình. Đã xẫy ra nhiều cuộc phân xử như thế với tiền phạt và án phạt. Một số cá nhân, khi hăng say tình nguyện đảm đương công việc cộng đồng đã lẫn lộn tình hình thực tế với lý tưởng theo đuổi, đã lầm tưởng rằng một ban đại diện cộng đồng, khi được đặt tên là Cộng Đồng Việt Nam, thì có những “quyền lực” nào đó, rồi tranh cãi dữ dội để bảo vệ “quyền” của họ. Thực tế, tất cả các tổ chức cộng đồng, dù danh xưng gì đi nữ, dù mang tính chất Tôn giáo hay không, cũng chỉ là các tổ chức thiện nguyện, không quyền lợi (volunteering, non-profit) như tất cả các tổ chức khác. Không có “thần quyền” hay “thế quyền” nào được thực thi trong công đồng. Các nhân vật đại diện không được lãnh lương hoặc bất cứ lợi tức nào.
Thực tế nữa là hai chữ “cộng đồng” (community) là danh từ chung chỉ một sắc dân, không hề nói lên tính chất “đại diện”, tuyệt đối lại không mang ý nghĩa “lãnh đạo chỉ huy” duy nhất cho một sắc dân. Khi đánh hai chữ “community” lên Website thì chỉ thấy hiện lên các chi tiết về dân số, về kết quả học vấn, chính trị, thương mại… Tập thể người Do Thái dùng chữ “Council of Israelis in Los Angeles”, một tổ chức rất vững mạnh, làm được rất nhiều việc cho cộng đồng như học vấn, việc làm, tranh đấu cho quyền lợi của người Israel…Nhưng muốn vào tập thể này, phải đóng niên liễm. “Cambodian Family” cũng là một tổ chức mạnh, không những tìm việc làm cho cộng đồng, còn gửi sinh viên đi du học nước ngoài, gửi nhân sự đi làm việc ở Âu Châu… Các sắc dân khác cũng dùng những danh từ khác, như “Thai Community Development Center”, một tổ chức tư nhân, có “profit”,,., Vì thế, khi người Mỹ nghe đến những chữ “Vietnamese Community in…”, lập tức họ nghĩ ngay đến một sắc dân và các tính chất đặc thù của sắc dân ấy, chứ ít người nghĩ đến đây là một tổ chức có nhiều tranh cãi về quyền đại diện cho cả sắc dân Việt trên đất Mỹ. Như vậy, ai cũng có quyền xưng “tôi thuộc cộng đồng Việt Nam ở…” cho dù có hoạt động cho cộng đồng hay không. Theo luật pháp của một xứ Tự Do, ai cũng có thể tổ chức ra một tập hợp gọi “Ban (hay Hội Đồng) Đại Diện của Cộng Đồng Việt Nam”, rồi đóng lệ phí và xin được “Title” ngay, miễn là không trùng lắp. Không có luật cấm tổ chức hai hoăc nhiều Ban hay Hội Đồng như thế. Chỉ có điều là nếu những người đứng ra tổ chức có tính cách “đại diện” (không phải chỉ huy) này làm việc tốt đẹp, phục vụ chính đáng những nhu cầu sinh hoạt của hải ngoại, giúp thực hiện được mục tiêu chiến đấu cho Tự Do, Dân Chủ tại quê nhà, thì được nhiều người thương mến, và tìm đến hợp tác. Ngược lại, nếu không thành thực trong mục tiêu, thì mọi người lẳng lặng tránh xa. Điều quan trọng nữa mà người trong cộng đồng lo lắng là đa số các tổ chức này thường được thành lập bởi thế hệ thứ nhất là những người đã cao tuổi, chỉ vài năm nữa là không còn sức lực mà đảm đương bất cứ việc gì. Nếu những người lớn tuổi không lo tìm sự tiếp tay của thế hệ trẻ, mà cứ tranh cãi về cái thứ “quyền lực” hoang tưởng đó thì chỉ còn mươi lần tổ chức treo cờ Quốc Gia nữa thì cờ của cộng sản có thể thế chỗ để tung bay ngay tại thủ đô tị nạn!
Người Việt từ xưa, ngoài khuynh hướng cầu tiến, vốn có truyền thống đoàn kết, khoan dung, và tha thứ. Lê Lợi từ ngàn năm trước đã cung cấp lương thực cho tù binh về Tầu. Trần Hưng Đạo mặc cho bại quân Tầu chạy trốn. Nguyễn Huệ, sau khi thắng trận, lại đi làm hòa với Bắc phương. Việc tranh cãi, bảo vệ các “chức chưởng” đại diện trong cộng đồng đã làm nên các chấm đen bên cạnh các điểm sáng rực rỡ của lịch sử người Việt tị nạn Cộng Sản trên đất nước người.
Gửi ý kiến của bạn
