- Đức Đạt Lai Lạt Ma, chuyển ngữ: HT.Thích Trí Chơn (www.chualinhmu.com) trích tử cuốn sách: “Universal Responsibility and The Good Heart”
Riêng sự tiến bộ vật chất không đủ yếu tố để thành đạt một xã hội lý tưởng. Ngay tại những quốc gia mà đời sống vật chất xã hội bên ngoài mặc dù đã phát triển đến trình độ rất cao, nhiều vấn đề khổ đau tinh thần vẫn tăng trưởng xảy ra, gây nên những thử thách khó khăn cho con người. Không một nền dân chủ hay sự áp bức ép buộc nào mang lại hạnh phúc cho xã hội, bởi lẽ điều này tùy thuộc vào sự tu tập nội tâm của quần chúng.Cho nên, sự phát triển đời sống tâm linh phải chung cùng và hòa hợp với sự tiến bộ của sinh hoạt vật chất là rất quan trọng. Sự mở mang một xã hội lành mạnh trong ý nghĩa quan tâm và chăm sóc những kẻ khác là điều cốt tử của xã hội. Sự luyện tập các đức tính tốt, tình thương và lòng từ bi không nên giới hạn mà cần áp dụng đến cả những tín đồ các tôn giáo. Con người dù có tín ngưỡng hay không, giá trị của tấm lòng tốt và hay giúp đỡ vẫn thường được thiên hạ tán dương, do vậy các thiện tánh này mọi người cần nên thực hành.
Sự giận dữ và căm thù không thể mang lại tinh thần hòa hợp. Hành động kiểm soát võ khí và giải trừ quân bị khó đạt kết quả tốt trong sự tranh chấp và lên án kết tội lẫn nhau. Những thái độ thù nghịch chỉ đổ thêm dầu vào lửa. Trái lại, nhờ sự thông cảm hiểu biết và kính trọng lẫn nhau, từ từ sẽ giúp cho tình hình lắng dịu tránh khỏi phải đối đầu xung đột. Chúng ta cần thấy rõ điều mâu thuẫn thường xảy ra giữa sự lợi ích ngắn hạn và tai hại dài hạn.
Bất luận chủng tộc, tín ngưỡng, ý thức hệ, liên minh chính trị (Đông và Tây) hay khối thị trường kinh tế (Bắc và Nam) của bạn như thế nào, vấn đề chủ yếu và căn bản nhất của các dân tộc là chia xẻ sự đồng nhất thể của nhân loại, nghĩa là mỗi cá nhân, già trẻ, giàu nghèo, thông minh, ngu dốt, nam hoặc nữ, tất cả đều là con người. Cùng bản chất con người, cho nên chúng ta có chung khát vọng là muốn cuộc đời hạnh phúc chứ không thích khổ đau cũng như có quyền căn bản được thụ hưởng những điều ấy là vấn đề quan trọng nhất.
Mọi phương tiện để thành đạt sự an lạc này như các chủ trương chính trị và kinh tế, ý thức hệ hay tôn giáo v.v.. là việc thứ yếu. Chúng ta nên sử dụng những tư tưởng trên cho mục tiêu chính đáng đừng để các phương tiện ấy biến thành những trở ngại cho sự thành đạt điều căn bản là phúc lợi của xã hội.
Các chủ thuyết tâm linh căn bản đều truyền đạt một thông điệp chung là giúp cho đời sống của nhân loại được tốt đẹp hơn. Mặc dù tư tưởng của chúng tán đồng, chấp nhận những triết lý khác nhau, chúng ta không nên chú ý đến các lý thuyết sai biệt này mà đánh mất quên đi mục đích và kết quả chung là cải thiện cuộc sống của mọi người. Từ quan điểm này, những tín đồ của nhiều tôn giáo khác biệt cần nên phát triển tinh thần biết kính trọng lẫn nhau.
Mỗi tín ngưỡng có một giá trị riêng thích hợp cho một số người với tâm tình và nếp sống tinh thần khác nhau. Trong thời đại con người dễ dàng giao hảo và liên lạc như hiện nay, chúng ta cần nỗ lực cố gắng tìm hiểu học hỏi nơi các tôn giáo bạn. Điều này không có nghĩa là chúng ta chủ trương gom tất cả đạo giáo lại làm một, mà nên công nhận mục đích chung lợi ích của nhiều tôn giáo cũng như giá trị các phương tiện tu hành sai biệt của chúng nhằm cải thiện nội tâm con người.
Những phúc lợi gặt hái được qua sự tu tập phát triển tâm linh không chỉ giới hạn riêng cho những người thực hành tôn giáo. Cả hai hạng người có và không có tín ngưỡng đều thu được kết quả nhờ sự thực hành cải đổi nội tâm nói trên. Nhưng nếu những người có và không có đức tin theo chủ thuyết cộng sản và Phật giáo thì bất hạnh họ lại không thể hợp tác với nhau.
Thực tế là thế giới ngày nay, những quốc gia chịu ảnh hưởng nhiều của nền văn minh Phật giáo, trải dài từ biên giới Thái Lan đến các vùng thuộc Tây Bá Lợi Á, đang nằm dưới sự thống trị của ý thức hệ cộng sản. Tại khu vực rộng lớn này, hiện có hơn phần tư nhân loại đang cư ngụ, trong đó số đông là Phật tử.
Tuy nhiên, cộng sản chủ nghĩa không thể tiêu diệt được niềm tin Phật giáo của quần chúng. Nhưng khi tìm hiểu những kinh nghiệm lịch sử trong nhiều thập niên quá khứ và khuynh hướng tương lai của nhân loại, chúng ta nhận thấy thật là điều sáng suốt nếu cộng sản chủ nghĩa biết tìm cách đối thoại với Phật giáo. Rất tiếc hàng triệu người đã khổ đau do sự lạnh nhạt đối lập tư tưởng giữa hai chủ thuyết này. Những Phật tử nhìn người cộng sản với sự nghi ngờ và ngược lại người cộng sản cũng không tin tưởng các Phật tử. Từ đó, hai phía đều trở nên xa lạ và không bên nào có thể giúp đỡ được nhiều cho nhân loại .
Trên lý thuyết, căn bản chủ nghĩa Mác và Phật giáo Đại thừa ngoài những sự khác biệt, vẫn có một vài điểm giống nhau. Trước nhất cả hai đều quan tâm đến vấn đề chung là cải thiện xã hội. Cho nên, những người theo các chủ thuyết này đều có thể phát triển sự kính trọng lẫn nhau.
Hơn nữa, trong nhiều tôn giáo, Phật giáo được xem như đạo vô thần, vì không chấp nhận đấng tạo hóa hay Thượng đế. Trái lại Phật giáo chủ trương tự cá nhân tạo tác, nghĩa là do hành động con người đã tạo nên chính cuộc sống của mình. Trong tinh thần này, Phật giáo được hiểu như không phải tôn giáo mà là môn khoa học về tâm linh.
Theo Phật giáo giải thích, mọi vật hiện hữu đều do nghiệp lực (Karma), nghĩa là cuộc sống con người hiện nay tùy thuộc vào ý nghĩ và hành động của người đó trong quá khứ cũng như tương lai là kết quả việc làm tốt hay xấu của chúng ta bây giờ. Tương tự, theo chủ thuyết cộng sản và Mác mọi vật đều tùy thuộc vào sức lao động của con người.
Hơn nữa, lý thuyết kinh tế của Mác liên hệ đến những nguyên tắc đạo đức trong ý nghĩa của sự quan tâm chủ yếu là việc sử dụng các tài nguyên và của cải giàu có chứ không phải chỉ biết tích lũy cho nhiều tài sản. Vấn đề quan trọng không nhằm đến hành động thu góp thật nhiều tiền bạc mà là việc tiêu dùng nó một cách hợp lý cho sự phúc lợi của đại đa số dân chúng nghèo khổ.
Cũng như vậy, Phật giáo chủ trương nghĩ tưởng đến sự thiếu thốn, đói nghèo của người khác nhằm mục đích hy sinh hạnh phúc của bản thân và thiểu số cho phúc lạc của đa số chúng sanh. Tất cả những hành động từ thiện này được xem như phương tiện để cứu giúp đồng loại.
Mục đích căn bản của cộng sản chủ nghĩa là chống lại sự bóc lột và đồi bại tham nhũng, nhưng theo tôi, không cần thiết phải chống đối tôn giáo. Một vài tổ chức tôn giáo cũng tham nhũng cho nên họ có thể bị phản đối. Tương tự như vậy, mặc dù lý thuyết Các Mác có những điều hay nhưng họ thực hành nhiều việc tàn ác và do đó, mọi người không ủng hộ. Cho nên chúng ta cần phân biệt giữa chủ thuyết và hành động của họ.
Nói chung, tất cả các tôn giáo đều chống đối sự bóc lột và những bất công xã hội. Chính đức Phật, với tư tưởng cách mạng, Ngài đã nghiêm khắt lên án và chống lại chế độ phân chia giai cấp lúc bấy giờ. Ngài đã thuyết giảng một hệ thống giáo lý, hướng dẫn tu tập cải đổi nội tâm dành cho tất cả mọi người đủ thành phần trong xã hội.
Nếu tư tưởng Mác hoàn toàn không chống đối tôn giáo thì những người có tín ngưỡng không bao giờ nghĩ học thuyết cộng sản chủ trương tiêu diệt tôn giáo, gây nên sự ngờ vực và bất ổn cho xã hội. Những người theo Mác, do thiếu sáng suốt và kinh nghiệm bản thân đã xem tôn giáo như một trở lực chống sản xuất là hoàn toàn sai lầm. Người Mác Xít chân chính cần loại bỏ tư tưởng hẹp hòi và giáo điều mà nên mở rộng tầm nhìn đến giá trị của những lời dạy đạo đức tâm linh.
Lý do người cộng sản cần phát triển tinh thần bao dung không chỉ nhằm góp phần bảo vệ tôn giáo mà còn giúp cải thiện tốt đẹp xã hội. Kinh nghiệm của những thập niên vừa qua đủ chứng minh cho thấy chủ thuyết Mác Lê không hoàn toàn giải quyết được các vấn nạn của xã hội con người, bởi lẽ nó gồm có những điểm tốt lẫn xấu.
Nếu lý thuyết cộng sản thích hợp làm thăng hoa giúp tiến bộ xã hội nhân sinh thì chúng ta đã không cần đến sự đóng góp của các chủ thuyết khác. Tuy nhiên, trái lại những đảng viên cộng sản đã chủ trương triệt hạ, tiêu diệt giai cấp tư sản có đặc quyền và thay vào đó họ đã thành lập một giai cấp vô sản khác. Do vậy, những sự phát triển tâm linh và đạo đức đã bị đình trệ, tạo nên mối sợ hãi và nghi ngờ trong dân chúng. Cho nên xã hội con người cần đến sự tu tập cải đổi nội tâm và trau giồi luân lý đạo đức.
Lịch sử đã chứng minh rằng không một hệ tư tưởng chính trị, kinh tế hay xã hội nào đầy đủ và toàn hảo. Mà tốt hơn là cả hai chủ thuyết cộng sản và Phật giáo gây ảnh hưởng to lớn khắp nhân loại toàn thế giới hiện nay nên hổ tương chia xẻ những điều lợi ích cho nhau. Hẵn nhiên, riêng triết lý Phật giáo không đủ giúp loài người tiến bộ toàn diện về mặt xã hội lẫn kinh tế trong thời hiện đại và thế kỷ tương lai. Nó cần tiếp nhận thêm nhiều điều hay từ chủ nghĩa Mác, lý tưởng xã hội và dân chủ.
Tương tự, các chủ thuyết trên cũng nên học hỏi những tư tưởng của Phật giáo, đặc biệt là giáo lý từ bi cứu giúp xã hội. Sự hợp tác như vậy sẽ mang lại lợi ích cho hàng triệu người.
Nhằm mục đích xây dựng một gia đình hòa bình, an lạc và thân hữu trong cộng đồng những quốc gia trên thế giới với sự phong phú của nhiều tôn giáo, hệ thống chính trị và kinh tế khác biệt, mỗi chúng ta có trách nhiệm cố gắng hoạt động hướng đến sự đoàn kết hòa hợp hữu ích này. Không có sự chọn lựa nào khác.
Gửi ý kiến của bạn
