Làm Chủ Tập Thể

Làm Chủ Tập Thể

Một góc bếp thiên đường

Ngày càng có nhiều bà con làm ăn khá giả và mua nhà hạng sang, trong số này, nhiều nhà lại nằm dưới sự quản lý của các hiệp hội chủ nhà, Home-owner Assocications. Hãy gọi tắt là HOA cái cơ chế “làm chủ tập thể” theo kiểu Hoa Kỳ.

Đầu tiên, hiện tượng Hoa nở rộ là một chuyện mới. Trước đây, vào năm 1970, Hoa Kỳ chỉ có chừng 10 ngàn hiệp hội, bây giờ là gần 300 ngàn. Và như ở nhiều nơi khác – mà khác với cái quyền làm chủ tập thể hữu danh vô thực tại Việt Nam – chuyện chung chạ như vậy cũng có vui có buồn lẫn lộn, tới độ một số tiểu bang phải ra luật để quản lý các hiệp hội quản lý tài sản gia cư chung của mọi người, như ở Florida, Hawaii, Maryland và Nevada. California còn dữ hơn nữa với 40 ngàn hiệp hội đang quản lý đời ta vì vậy mới có đạo luật A.B.770 nhằm lập ra một văn phòng tập trung quản lý các hiệp hội để bảo vệ các chủ nhà. Thống đốc Arnold Schwarzenegger thấy thiên hạ bày trò lập hội rồi lập văn phòng đặng quản lý đời nhau bèn phủ quyết cái rụp!

Lý do phải làm luật quản lý cái quyền làm chủ tập thể này vì đôi khi - hay nhiều lần - các hiệp hội không bảo vệ tài sản chung của các chủ nhà mà còn lạm quyền. Có con dấu là đóng lia chia lên mọi sinh hoạt của cư dân, bà con thấy vậy có lạ không" Đâu có gì là lạ với những ai đã đụng phải tổ trưởng tổ dân phố ở nhà.

Ở Mỹ, chuyện ấy mới kỳ!

Tòa nhà tuyệt đẹp

Trước tiên, các hãng xây cất nhà mới thường nghĩ đến việc duy trì giá trị và bảo vệ cảnh quan của toàn khu vực nên khuyến khích chủ nhà mở HOA, các hiệp hội mới mọc như nấm theo đã phát triển gia cư của nước Mỹ. Ba mươi năm tăng gấp ba chục lần. Thì cũng tốt thôi – nói theo kiểu Tổ trưởng! Các hiệp hội ấy làm những gì"

Thứ nhứt, chia sẻ chi phí tu bổ và bảo vệ cảnh quan của các ngôi nhà trong khu vực, là bảo vệ trị giá ngôi nhà hay tài sản của bà con. Tốt quá. Nhưng, các hiệp hội ấy cũng đặt ra luật lệ quy tắc mà cả khu phố phải chấp hành. Chuyện này, đôi khi bớt tốt mà gây bực mình!

Hãy nhìn vô sự bực mình ấy từ hai góc cạnh.

Trong khu phố mà bà con thấy láng giềng đi chợ và kéo xe của chợ về tới tận nhà và quăng ngay ngoài lề đường thì mình biết là dân tình nơi đó lạng quạng. Không biết quý trọng tài sản của người khác (siêu thị cách đó một block đường) là không quý trọng tài sản của chính bà con.

Trong khu phố mà bà con thấy láng giềng đậu xe chắn lối ra vô của nhà bên, hoặc ngon lành thay nhớt cho dầu máy chảy thẳng vô cống rãnh ngoài đường, thì mình biết khu vực ấy không tôn trọng công dân giáo dục và môi sinh. Muốn bán nhà nơi đó thì e là mất giá khi có khách tới thăm viếng!

Phòng đọc sách lý tưởng

Vì vậy, đồng ý quá đi chớ, khi bà con thấy hiệp hội can thiệp và đòi chủ nhà họ cà đó phải đừng bắt trớn làm bậy nữa.

Nhưng, đó là một góc cạnh của vấn đề mà thôi.

Khi hiệp hội quá sốt sắng phát huy quyền làm chủ tập thể và đẻ ra luật con lệ nhỏ thì mình cũng nhỏ lệ. Chuyện ấy đã từng có! Muốn sơn lại tường ngoài hay khung cửa thời cũng phải chọn màu cho đúng quy định của hội. Treo tấm bát quái trừ tà ngoài cửa có khi bị hỏi giấy vì làm hư cảnh quan của láng giềng! Chưa kể là còn chuyện tiền nguyệt liễm niên liễm nữa. Nạp tiền cho Tổ trưởng làm phiền mình vì chuyện không đâu thời bà con đâu có chịu được"

Mà các tổ trưởng đôi khi phát huy sáng kiến bất tử thì sao" Hàng tháng, mình đóng tiền cho việc bảo trì hồ tắm chung của khu phố và sửa sang vườn tược hay bồn cỏ ngoài cổng, chuyện ấy đã đồng ý rồi. Bất ngờ lại được thông cáo của tổ trưởng đòi thêm mấy chục đặng chăng đèn kết bông mừng Giáng Sinh thì cũng giựt mình!

Vì những phiền nhiễu như vậy, nhiều chủ nhà bắt đầu khiếu nại kiện cáo hiệp hội và giới làm luật địa phương không lỡ cơ hội bảo vệ chủ nhà để quản lý hay kiểm soát các hiệp hội.

Sửa lại để thêm chức năng cho bếp

Có điều đa số Tổ trưởng các hiệp hội ít khi chú ý tới luật lệ do chính quyền địa phương đặt ra cho họ, còn chủ nhà thì lại ít biết hơn nữa. Mà nếu có chuyện, chủ nhà bị thiệt nặng: khiếu nại không xong thời phải kiện mà kiện hiệp hội là… kiện chính mình và lối xóm. Hiệp hội lấy quỹ chung ra để bảo vệ quan điểm của họ, còn chủ nhà thời lấy tiền riêng ra trả cho luật sư. Tới khi thấy quá mắc và quá mệt thời hoặc bãi nại, hoặc dọn đi nơi khác đặng tránh bị lở loét bao tử hay đau tim! Vì vậy, và đặc biệt tại California này, đang có cuộc tranh luận là có nên làm thêm luật và có văn phòng kiểm soát các hiệp hội HOA và bảo vệ quyền lợi chủ nhà hay không. Bà con tính sao bây giờ"

Lời khuyên của những người am hiểu luật lệ là xin bà con hãy đọc cho kỹ điều lệ của hiệp hội HOA trong khu phố mình muốn dọn tới. Sau đó, hãy chịu khó hỏi cư dân tại chỗ là luật lệ ấy đã được áp dụng ra sao trong thực tế. Luật tốt mà áp dụng tầm bậy thì… cũng dễ thôi, Hiến pháp Việt Nam là thí dụ chành bành!

Kế tiếp, hãy đòi coi hồ sơ sổ sách tiền bạc của hiệp hội, xem có sự sáng tạo kế toán làm mình mất tiền oan chăng. Khi xem sổ sách tài chánh, nên chú ý tới khoản dự trữ còn lại của hiệp hội. Nếu khả quan thì đấy là một hiệp hội đàng hoàng không – nói theo bà con miền Bắc – “vén tay áo xô đốt nhà táng giấy”.

Gắn thêm cầu thang

Thế rồi, nếu đã lỡ bước vô khu phố và chia sẻ quyền làm chủ tập thể với HOA thì khi hữu sự, xin đừng dại dột mà thưa kiện trước tòa. Khó lắm và mắc lắm. Hãy hỏi ngay chính quyền địa phương về luật lệ và quyền hạn của hiệp hội đặng xem có sự lạm dụng không.

Nếu muốn tránh những chuyện bất ngờ ấy thì… hãy xung phong làm việc trong hiệp hội. Đây chỉ là cơ chế tự nguyện thôi. Nếu bà con không tự nguyện lo toan cho thiên hạ cùng thiên hạ thì khi thiên hạ lấn vô chuyện của mình thì đừng nên than.

Quyền làm chủ tập thể hay – nói cho lớn – quyền dân chủ cũng có hai mặt của nó. Muốn hưởng thì phải chung sức chớ không ai cho mình free đâu!

• Quê Hương Mến Yêu: Quảng Nam Quê Tôi
• Những Thức Uống Trong Mùa Của McCafé Được Yêu Thích Nhất Trở Lại Đến McDonald’s;
• Suối Mát Ngọt Ngào
• Iraq: Xe Bom, 7 Chết, 90 Bị Thương