Hôm nay,  

Góc Nhạc Cổ Điển

17/06/200600:00:00(Xem: 2502)

Chúng tôi mong nhận được mọi ý kiến đóng góp và bài vở của bạn đọc về mọi vấn đề liên quan đến nhạc cổ điển như ca kịch opéra, ballet, kỹ thuật (recording), album mới, concert bạn mới đi nghe...Thư từ bài vở xin gởi về

classical@vietbao.com

G. Gould trong phòng thâu. Ông là pianist nổi tiếng về trình diễn nhạc Bach. “Thâu nghe không hay như chơi live, nhưng chơi live nghe không hay như nhạc thâu.” Vậy thì “huề tiền”, nhưng ngẫm lại rất đúng.

Nhạc Thời Baroque (1600-1750)

Khi nhắc đến nhạc thời Baroque, thường ta hay nghĩ đến Johann Sebastian Bach (1685-1750) như là người điển hình cho thời này.  Thật ra nhạc Bach, mặc dù rất phổ thông ngày nay, chỉ là một lối Baroque Đức; và Bach cũng không phải là người điển hình mà chỉ là người chấm dứt thời này.  Nhạc Baroque phát nguyên từ Ý khoảng năm 1600 với những tác phẩm như opera Orfeo của Claudio Monteverdi (1567-1643) và Nuove Musiche (Nhạc Mới) của Giulio Caccini (1545-1618). 

Nghệ thuật Baroque-hội họa, điêu khắc, kiến trúc-là kết quả sau những giằng co giữa các ý thức hệ khi bàn luận về thượng đế và sự bình đẳng trong xã hội.  Martin Luther (1483-1546) và vài người khác đã lên tiếng đòi cải tổ các lề lối giảng dạy kinh thánh, đã tạo ra phong trào "cải cách" (Protestant Reformation).  Các triều đình Âu Châu thời đó nhân cơ hội này tìm cách ly khai khỏi sự kềm hãm của tòa thánh Roma.  Để củng cố thế lực, tòa thánh đã phát động phong trào "chống cải cách" (Counter Reformation).  Họ đã ban hành những tiêu chuẩn mới về nghệ thuật, nhắm vào tầng lớp bình dân thay vì chỉ dành riêng cho giai cấp uyên bác như trước.  Theo lệnh của tòa thánh thì nghệ thuật phải đơn giản, dễ hiểu, trực tiếp, và mang nhiều kịch tính (drama).  Từ đó nghệ thuật Baroque đã ra đời.

Không có sự liên hệ gì rõ rệt giữa nhạc và nghệ thuật Baroque.  Chữ "nhạc Baroque" là để nói về nhạc viết ra trong thời Baroque thôi chớ không có nghĩa là nhạc phản ảnh nghệ thuật Baroque.  Cho tới rất gần đây người ta mới có qui định rõ ràng về nhạc thời này.  Năm 1919, chữ "Baroque" lần đầu tiên áp đặt lên chữ "nhạc"; có nghĩa là trước đó, không có loại nhạc Baroque.  Năm 1940, chữ "nhạc Baroque" mới được dùng trong Anh văn.  Và mãi đến năm 1960, các giới nghiên cứu âm nhạc (musicologist) vẫn còn bàn cãi là có nên gom nhạc của Jacopo Peri (1561-1633), François Couperin (1668-1733), và J. S. Bach vô chung một loại hay không.

Phong cách nhạc thời này đặc biệt hay dùng các kỹ thuật tô điểm (ornamatation) như láy (trill), luyến (mordent), và các note phụ (appogiaturas).  Có người dùng nhiều, có người dùng ít.  Robert de Visee (~1650-1725), Sylvius Leopold Weiss (1686-1750), Georg Philipp Teleman (1681-1767) dùng nhiều.  Antonio Vivaldi (1676-1741), George Federic Handel (1685-1759), Johann Sebastian Bach, Domenico Scarlatti (1685-1757) chỉ dùng rải rác; thường là ở đầu hoặc cuối đoạn nhạc.  (Lưu ý là cả Handel, Bach, và Scarlatti đều sanh cùng năm 1685).  Thời Baroque còn được nhớ đến với rất nhiều nhạc sĩ tài hoa như Johann Pachelbel (1653-1706), Arcangelo Corelli (1653-1713), Henry Purcell (1659-1695)…

Về nhạc cụ, thời này gồm có 4 nhóm chính: dây (string), phím (keyboard), kèn gỗ (woodwind) và kèn đồng (brass).  Nhóm dây gồm có lute, violin, viola, viol (một loại violin 6 dây cần có ngăn), cello, contrabass và harp.  Nhóm phím thì chỉ có harpsichord (tiền thân của piano) và organ.  Nhóm kèn gỗ có flute, oboe, bassoon và recorder (sáo 8 lỗ thổi thẳng).  Nhóm kèn đồng có trumpet, sackbut (một loại trombone cổ), trombone và horn.  Đôi khi vài nhạc sĩ như Jean-Baptiste Lully (1632-1687), và Bach còn dùng một loại trống gọi là kettledrum (tiền thân của trống timpani).

Ngày nay, ta thường nghe nhạc Baroque của Bach, Handel, Teleman hay Vivaldi.  Bach được đặc biệt yêu chuộng, nhất là trong giới guitar, piano, violin, và cello.  Bach viết rất nhiều nhạc cho harpsichord/keyboard, điển hình nhất là những tập Well-Tempered Clavier, English Suites, và French Suites.  Rất nhiều bộ CD của những tác phẩm này lưu hành trong thị trường.  Nổi tiếng nhất là những CD của Glenn Gould.  Về violin, Bach viết một bộ nhạc gồm có 3 sonatas và 3 partitas cho độc tấu.  Giới violin coi đây như là cẩm nang.  Nhiều cầm thủ violin đã thâu bộ này, trong số đó bộ nổi bật là của Itzak Perlman.  Bach còn viết một tập gồm 6 suites cho cello độc tấu.  Yo-yo Ma là người đã thâu hơn một lần bộ này.  Ngoài ra còn có Mstislav Rostropovich và Pablo Casals, là những tiền bối cello cũng hoàn tất mỗi người một bộ.  Về đàn lute, Bach chỉ để lại có một suite viết trên cung mi thứ (nhiều tranh cãi về nhạc cụ nguyên thủy của suite này vẫn còn tiếp diễn).  Giới guitar, không chịu ngừng ở vỏn vẹn một suite, bèn mượn những bài trong các bộ của các nhạc cụ kia soạn lại cho guitar, có khi đủ bộ, có khi chỉ vài bài lẻ.  Các guitarists chơi Bach nổi tiếng nhiều vô số.  Andre Segovia, Julian Bream, John Williams, Christopher Parkening đều là những tay guitar chơi Bach rất đạt.  Đó chỉ là nói về nhạc độc tấu.  Bach còn viết rất nhiều trong những lãnh vực khác như concerto, orchestra, mass, cantata (ca khúc)…

Một tác phẩm phổ biến của thời này là 4 concerti cho violin gọi là The Four Seasons (Bốn Mùa).  Khó tìm được người nào trong chúng ta mà chưa nghe qua vài đoạn của tác phẩm này.  Hầu hết các violinist đều có thâu bộ nhạc này.  Itzak Perlman, Isaac Stern, Trevor Pinnock, Niguel Kennedy là vài người tượng trưng.  Theo ý kiến cá nhân tác giả thì CD của Gil Shaham với dàn Orpheus là đạt nhất.  Ngoài ra còn có những Sonatas, khoảng 500 bài, của Dominico Scarlatti viết cho harpsichord.  Vladimir Horowitz, Maurizio Pollini đều có là những người chơi Scarlatti tuyệt vời.

Sau khi Bach mất, năm 1750; thời Baroque coi như chấm dứt.  Các kiểu cách tô điểm (ornemantatin) bị xem là lỗi thời.  Sự mất đi những kiểu cách này mở màn cho một thời kỳ mới.  Thời kỳ "Cổ Điển" (Classical).

Jo Ký (5/ 2006)

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Sky River Casino vô cùng vui mừng hào hứng tổ chức chương trình Ăn Tết Nguyên Đán với những giải thưởng thật lớn cho các hội viên Sky River Rewards. Chúng tôi cũng xin kính chúc tất cả Quý Vị được nhiều may mắn và một Năm Giáp Thìn thịnh vượng! Trong dịp đón mừng Năm Mới Âm Lịch năm nay, 'Đội Múa Rồng và Lân Bạch Hạc Leung's White Crane Dragon and Lion Dance Association' đã thực hiện một buổi biểu diễn Múa Lân hào hứng tuyệt vời ở Sky River Casino vào lúc 11:00 AM ngày 11 Tháng Hai. Mọi người tin tưởng rằng những ai tới xem múa lân sẽ được hưởng hạnh vận.
Theo một nghiên cứu mới, có hơn một nửa số hồ lớn trên thế giới đã bị thu hẹp kể từ đầu những năm 1990, chủ yếu là do biến đổi khí hậu, làm gia tăng mối lo ngại về nước cho nông nghiệp, thủy điện và nhu cầu của con người, theo trang Reuters đưa tin vào 8 tháng 5 năm 2023.
(Tin VOA) - Tổ chức Phóng viên Không Biên giới (RSF) vào ngày 13/9 ra thông cáo lên án Việt Nam tiếp tục lạm dụng hệ thống tư pháp để áp đặt những án tù nặng nề với mục tiêu loại trừ mọi tiếng nói chỉ trích của giới ký giả. Trường hợp nhà báo tự do mới nhất bị kết án là ông Lê Anh Hùng với bản án năm năm tù. RSF bày tỏ nỗi kinh sợ về bản án đưa ra trong một phiên tòa thầm lặng xét xử ông Lê Anh Hùng hồi ngày 30 tháng 8 vừa qua. Ông này bị kết án với cáo buộc ‘lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước’ theo Điều 331 Bộ Luật Hình sự Việt Nam
Từ đầu tuần đến nay, cuộc tấn công thần tốc của Ukraine ở phía đông bắc đã khiến quân Nga phải rút lui trong hỗn loạn và mở rộng chiến trường thêm hàng trăm dặm, lấy lại một phần lãnh thổ khu vực đông bắc Kharkiv, quân đội Ukraine giờ đây đã có được vị thế để thực hiện tấn công vào Donbas, lãnh phổ phía đông gồm các vùng công nghiệp mà tổng thống Nga Putin coi là trọng tâm trong cuộc chiến của mình.
Tuần qua, Nước Mỹ chính thức đưa giới tính thứ ba vào thẻ thông hành. Công dân Hoa Kỳ giờ đây có thể chọn đánh dấu giới tính trên sổ thông hành là M (nam), F (nữ) hay X (giới tính khác).
Sau hành động phản đối quả cảm của cô trên truyền hình Nga, nữ phóng viên (nhà báo) Marina Ovsyannikova đã kêu gọi đồng hương của cô hãy đứng lên chống lại cuộc xâm lược Ukraine. Ovsyannikova cho biết trong một cuộc phỏng vấn với "kênh truyền hình Mỹ ABC" hôm Chủ nhật: “Đây là những thời điểm rất đen tối và rất khó khăn và bất kỳ ai có lập trường công dân và muốn lập trường đó được lắng nghe cần phải nói lên tiếng nói của họ”.
Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam cử hành Ngày Quốc tế Nhân Quyền Lần Thứ 73 và Lễ Trao Giải Nhân Quyền Việt Nam lần thứ 20.
Sau hơn 30 năm Liên bang Xô Viết sụp đổ, nhân dân Nga và khối các nước Đông Âu đã được hưởng những chế độ dân chủ, tự do. Ngược lại, bằng chính sách cai trị độc tài và độc đảng, Đảng CSVN đã dùng bạo lực và súng đạn của Quân đội và Công an để bao vây dân chủ và đàn áp tự do ở Việt Nam. Trích dẫn chính những phát biểu của giới lãnh đạo Việt Nam, tác giả Phạm Trần đưa ra những nhận định rất bi quan về tương lai đất nước, mà hiểm họa lớn nhất có lẽ là càng ngày càng nằm gọn trong tay Trung quốc. Việt Báo trân trọng giới thiệu.
Tác giả Bảo Giang ghi nhận: “Giai đoạn trước di cư. Nơi nào có dăm ba cái Cờ Đỏ phất phơ là y như có sự chết rình rập." Tại sao vậy? Để có câu trả lời, mời bạn đọc vào đọc bài viết dưới đây của nhà văn Tưởng Năng Tiến.
Người cộng sản là những “kịch sĩ” rất “tài”, nhưng những “tài năng kịch nghệ” đó lại vô phúc nhận những “vai kịch” vụng về từ những “đạo diễn chính trị” yếu kém. – Nguyễn Ngọc Già (RFA).. Mời bạn đọc vào đọc bài viết dưới đây của phó thường dân/ nhà văn Tưởng Năng Tiến để nhìn thấy thêm chân diện của người cộng sản.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.