Soljenitsyne, Nga Xô Và Những Người Do Thái - Phần 2

A.S: Tuổi trẻ Do Thái đã gia nhập cách mạng, từ lâu, từ trước. Và khi nó bùng nổ vào năm 1917, đám trẻ đó, trở nên vô thần, đã cắt đứt với thế hệ trước họ, cắt đứt với tôn giáo tín ngưỡng. Người ta đã chứng kiến biết bao là thảm kịch, rạn nứt gia đình. Những người trẻ tuổi không chỉ từ bỏ mái ấm gia đình, dòng dõi, gia thế... mà còn phỉ nhổ, nguyền rủa nó. Những người già không tham gia, nhưng con cái của họ đã nổi loạn, cho dù phải chấp nhận những thảm kịch cá nhân. Ngoài ra, còn vai trò của những người bôn-sê-vích nữa. Phải nhấn mạnh một điều ở đây, là vấn đề Do Thái thường xuyên bị lợi dụng, giật dây bởi chính trị gia, những người chủ trương tự do. Đây là lá bài họ dùng để chọi lại vua chúa, quan lại. Những người bôn-sê-vích cũng làm như vậy. Khi nắm được quyền lực, họ đã đụng phải sự phá hoại do tầng lớp công chức chủ trương, khi từ chối không chịu tới sở. Nhà nước gần như bị tê liệt. Và Lênin đã phải kêu gọi tới tầng lớp trí thức và tiểu tư sản, trung lưu Do Thái thay thế những công chức ngang ngạnh. Đây đúng là một vận động mang tính lớn lao, qua đó, những người Do Thái đã hiện diện khá sâu ở trong guồng máy chính quyền trong khắp xứ sở.

-Người Do Thái đã tạo ra hợp đồng thuê mướn nhà đất, một hình thức được coi là tiến bộ tại đồng quê. Họ cũng làm cho tiền bạc lưu thông, lập ngân hàng, chợ búa trao đổi những thực phẩm, hàng hóa, dầu lửa... như ông đã kể ra. Những tương quan kinh tế như thế đó liệu đã góp phần làm thay đổi hệ thống hiện hữu"

A.S: Bạn biết đấy, chủ nghĩa tư bản không phải đang thay đổi cơ cấu nước Nga. Không phải chỉ riêng người Do Thái, mà cả người Nga nữa, đã làm cho đất nước tiến lên. Và nước Nga sẽ trở nên tư bản mà chẳng cần nổ tung, vỡ vụn ra. Có cạnh tranh, đụng độ, nhưng không ở mức độ toàn quốc.

-Ông có nhắc tới chủ nghĩa ái quốc được cổ võ vào thời điểm xẩy ra trên 600 vụ tàn sát tập thể những người Do Thái vào năm 1905, do tổ chức bài Do Thái cực đoan Cent Noirs khởi xướng. Hình như có một sự tương tự vào lúc này khi những người chủ trương tự do từ chối không dính vào vấn đề đó.

A.S: Đúng như thế. Bạn vừa mới đưa ra câu trả lời. Những người chủ trương tự do từ chối bàn về vấn đề chủ nghĩa ái quốc. Họ bỏ chạy, bán nó bán rao. "Ái quốc" trở thành một từ lăng nhục, mạ lỵ. Và nó rơi vào tay đám cực đoan, cực kỳ cực đoan, trình độ trí thức hạn chế.

-Và trong cuộc sống của ông, vốn rất ư rắc rối, đa đoan, và cũng rất ư cay đắng, chai sạn, những tương quan giữa ông và những người Do Thái, là như thế nào"

A.S: Tôi có những liên hệ cá nhân tuyệt hảo với rất nhiều người Do Thái. Tôi hiểu sự tinh tế, tế nhị và tính tốt, tôi muốn nói thiên lương, vốn là những đặc tính của sắc dân này. Nhờ vậy giữa tôi với họ có một sự thông cảm ở mức độ rất cao.

-Một câu hỏi bên lề cuốn sách: Tôi biết, chỉ ít lâu sau khi được bầu làm tổng thống [tháng Ba, 2000], vị nguyên thủ quốc gia Nga đã cùng phu nhân tới tư gia của ông để viếng thăm. Chắc chắn là ông đã đưa ra những lời cố vấn. Tổng thống có chịu lắng nghe khi đó" Và bây giờ, ông có thể đưa ra một vài ý kiến cố vấn ông ta hay không"

A.S: Tôi có đưa ra một vài ý kiến, nhưng tôi nhận ra là ông ta chẳng nghe theo một lời nào cả. Hiển nhiên là, như tất cả mọi người, ông ta chấp thuận ý kiến quản lý đất đai tự động [đây là một quan điểm chính trị của Soljenitsyne, khi đưa ra một giai đoạn chuyển tiếp được gọi là tự động quản lý đất đai, cũng như hệ thống hành chánh]. Mọi người đều đồng ý với một đề nghị như vậy, và chẳng có gì để mà phản bác nó, nhưng chẳng có ai làm một điều gì tốt cho nó, ngược lại, người ta bóp nghẹt nó.

-Cuốn sách của ông khép lại vào năm 1995. Nếu ông phải hoàn tất nó, nghĩa là viết thêm 5 năm còn lại của thế kỷ, ông sẽ viết gì"

A.S: Điều này vượt quá sức tôi. Tại sao tôi dừng lại vào năm 1995" Tôi đã trải qua hai trăm năm Lịch Sử. Phải làm một dấu chấm hết một ngày nào đó. Lịch Sử chẳng thể nào được bàn tới một cách toàn diện, cho dù viết tới chết.

Jennifer Tran lược dịch, từ báo Đọc, Lire, số tháng Ba, 2002.

Ghi chú: Alexandre Issaievitch Soljenitsyne sinh năm 1918 tại Kislovodsk thuộc vùng Caucase. Mồ côi cha, ông theo học trường tôn giáo và gia nhập đoàn thanh niên cộng sản, học toán tại đại học Rostov, học hàm thụ những môn văn chương, triết học, và lịch sử. Vào năm 1940, ông kết hôn với Natalia Rechetovskaia (vợ chồng ly dị vào năm 1953).
Năm 1941, Hitler xâm lăng Nga, ông gia nhập quân đội với chức sĩ quan. Ngày 9 tháng Hai 1945 bị bắt vì chỉ trích Staline. Bị tống vào tù, ở đó, bị công an hành hạ, ông khám phá ra thế giới của dân anh chị. Được thả tháng Hai 1953, ông dậy toán. Từ 1963 tới 1973, ông sống cuộc đời một nhà văn khuôn mẫu, cho tới khi lao vào cuộc chiến đấu mang tính chính trị, và tác phẩm bị cấm xuất bản. Trong thời gian này, ông quen biết Natalia Svetlov và hai người có được ba người con trai. Năm 1970 ông được trao giải thưởng Nobel văn chương. Năm 1971, ông bị cơ quan KGB cho nhân viên ám sát bằng mũi kim tẩm thuốc độc. Năm 1973, ông bị tước quyền công dân và trục xuất khỏi Nga. Sau một thời gian ở Cologne và Zurich, ông định cư tại Vermont (Mỹ), vào năm 1976. Trở lại Moscow năm 1994. Năm 1997, ông được bầu vào Hàn Lâm Viện Khoa Học Moscow, vì "những đóng góp đáng kể cho văn học thế giới".
Ông hiện sống ở Troitse-Likovo, cách Moscow 30km.

Tác phẩm chính: Một Ngày Trong Đời Ivan Denissovitch, Khu Ung Thư, Tầng Đầu Địa Ngục, Quần Đảo Gulag, Bánh Xe Đỏ, Quyền Nhà Văn....

• TQ: Mua Hàng Hóa Mỹ Lên Tới 45 Tỉ MK, Giúp Tạo 235,000 Việc Làm Tại Hoa Kỳ
• Thủ Phạm Là Súng Hay Người?
• Vấn Kế Gia Đình: Ăn Gì Đủ Sữa Cho Con Bú...
• Tìm Việc Làm Như Ý Khó Hơn: Nhân Tài Nhiều, Việc Tốt Ít