Alan Greenspan làm buồn lòng không ít các chính khách tả hữu, Dân chủ và Cộng hòa. Nhưng họ nên để ý tới lời phát biểu của ông. Cử tri và giới đầu tư tại Mỹ lại càng nên để ý...
Hình như John Maynard Keynes đã từng phát biểu, đại khái rằng bất cứ một lãnh tụ anh minh nào đó đều có thể vô tình bị chi phối bởi tư tưởng của một kinh tế gia đã quá vãng. Ông là kinh tế gia đã từng chi phối các nhà lãnh đạo cánh tả trong nhiều thập niên của thế kỷ 20, nhất là sau khi đã quá vãng, nên có lẽ tin vào sức mạnh tư tưởng của kinh tế gia.
Thực tế nhiều khi lại không được như vậy.
Kinh tế trong đấu trường chính trị
Làm Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế cho Tổng thống Mỹ là một tột đỉnh của ảnh hưởng mà một kinh tế gia có thể mơ ước. N. Gregory Mankiw là người như vậy, sau khi đã là Giáo sư kinh tế trẻ nhất của Đại học Harvard. Hai tuần trước, hôm Thứ Hai mùng chín, Mankiw đã thấy một phần của sự thật, không phải về kinh tế học mà về kinh tế trong chính trường vào mùa bầu cử. Phát biểu trước Quốc hội, ông trình bày rằng nếu có thể cung cấp một sản phẩm hay dịch vụ rẻ hơn bằng cách đặt làm ở ngoại quốc thì việc đó có lợi cho nền kinh tế.
Xưa nay, nhiều người đã chấp nhận việc nhập cảng một sản phẩm chế biến ở nước ngoài, và tự do ngoại thương có đóng góp cho sự thịnh vượng chung của các nước. Hoa Kỳ xưa nay vẫn đề cao cổ võ quyền tự do mậu dịch đó và khuyến khích các nước khác áp dụng. Trước đấy, các nước Âu châu còn đem chiến hạm tấn công xứ khác để phá vỡ chế độ “bế quan tỏa cảng” và chính sách ngăn sông cấm chợ của các nước “chậm tiến”. Greg Mankiw không nói gì hơn một lý luận kinh tế được David Ricardo đề ra từ hai trăm năm nay và được các kinh tế gia của thời Bill Clinton ủng hộ. Ông ta chỉ phạm sai lầm là nói rằng tự do mậu dịch có giá trị cho cả hàng hóa lẫn dịch vụ, lại nói vào một năm tranh cử, khi các ứng viên đối lập, John Kerry, John Edwards và Ralph Nader đều ráo riết tấn công George W. Bush về tự do mậu dịch và đòi chủ trương bảo hộ mậu dịch. Lý do của họ là việc đặt làm gia công ở ngoại quốc như vậy (được gọi bằng một từ quái đản và sai lầm “xuất cảng việc làm”) làm dân Mỹ mất việc.
Lời phát biểu của Mankiw lập tức bị đả kích từ nhiều phía, từ các lãnh tụ Dân chủ lẫn Chủ tịch Hạ viện là Dennis Hastert bên Cộng hòa đến John Kerry. Lập luận sai lầm và gian trá của Kerry, rằng Bush làm dân Mỹ mất việc lại được nhắc tới. Đảng Dân chủ vốn đả kích chính quyền là có quyết định đơn phương tấn công Iraq nhưng lại đòi Mỹ đơn phương ra quyết định bảo hộ mậu dịch, bất chấp quy ước tự do mậu dịch được các nước cùng chia sẻ. Không ai thấy ra nghịch lý ấy nhưng đợt tấn công ào ạt khiến chính Tòa Bạch Cung lạnh cẳng phải thoái lui, gián tiếp phủ nhận Mankiw và thu hồi dự đoán là năm nay kinh tế sẽ thu dụng 2,6 triệu việc làm. Mankiw tất nhiên phải lên tiếng xin lỗi để hạ hỏa và nghiền ngẫm bài học của một vị tiền nhiệm.
Ba mươi năm trước, Alan Greenspan được đề cử làm Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế cho Tổng thống Gerald Ford vào tháng Chín năm 1974. Năm đó, Mỹ chuẩn bị cuốn cờ khỏi Việt Nam, kinh tế bị suy thoái và lạm phát đến hơn 12% và chính quyền Cộng hòa bị kết tội là có chính sách kinh tế nâng đỡ nhà giàu làm người nghèo bị thiệt, một lập luận sặc mùi đấu tranh giai cấp, ngoa ngụy về chính trị và sai lầm về kinh tế, nhưng thường xuyên được phe Dân chủ đưa ra, không khác gì ngày nay với vụ giảm thuế.
Vừa nhậm chức Cố vấn trưởng về Kinh tế cho Tổng thống, được hỏi là chính sách của Ford có nhằm nâng đỡ nhà giàu chăng, Alan Greenspan đã trả lời, rằng nếu xét theo tỷ lệ thì giới mãi dịch đầu tư tại Wall Street đang đau nhất, vì lợi tức bị sụt nhiều nhất. Sự thật kinh tế và thống kê đó lập tức bị xuyên tạc thành lập luận “Greenspan chỉ quan tâm đến bọn giàu xụ tại Wall Street” tới độ ông phải ngỏ lời phân trần và xin lỗi đã gây hiểu lầm.
Kể từ đó, có thể Greenspan đã rút tỉa một bài học, rằng kinh tế là chuyện quá trọng đại để thảo luận với chính giới, nhất là trong một mùa bầu cử. Mà Hoa Kỳ thì cứ hai năm một lần lại lên cơn sốt tranh cử với những lập luận mị dân bất chấp sự thật kinh tế.
Alan Greenspan trở thành người nổi tiếng với lối phát biểu úp mở cực kỳ khéo léo để vừa không gây giao động tâm lý trên thị trường vừa tránh khỏi bị các chính trị gia đả kích. Là người theo đảng Cộng hòa, hiện là Chủ tịch Hội đồng Dự trữ Liên bang, tương đương với Thống đốc của hệ thống Ngân hàng Trung ương Mỹ, ông là người có ảnh hưởng nhất đến sinh hoạt kinh tế Hoa Kỳ và thế giới, qua chính sách tiền tệ và tín dụng của mình. Theo luật lệ Hoa Kỳ, Hội đồng này hoàn toàn độc lập, Chủ tịch Hội đồng được bổ nhiệm hay tái bổ nhiệm bốn năm một lần, sau đó chỉ có nhiệm vụ một năm hai lần ra điều trần trước Quốc hội chứ không nhận chỉ thị của bất cứ ai về chánh sách tín dụng. Nhưng từng lời phát biểu của nhân vật này được cả thế giới chú ý phân tách để qua đó thị trường suy đoán ra chiều hướng lên xuống của lãi suất và sinh hoạt kinh tế.
Cảnh báo của Greenspan
Sau 17 năm ở vào cương vị ấy, Alan Greenspan là kinh tế gia có biệt tài ngoại giao trong đấu trường chính trị và phải trả lời những lập luận hiển nhiên ông biết là ngu xuẩn của những kẻ chỉ mong kiếm phiếu cử tri bằng trò mị dân. Ông được cả hai phe nể trọng nhờ tư cách độc lập, khả năng lãnh đạo một hệ thống ngân hàng phức tạp đã từng vượt qua nhiều sóng gió, như vụ sụt giá chứng khoán năm 1987, hai cuộc chiến tại Iraq, vụ khủng bố 9-11. Đảng Dân chủ còn ưa thích ông vì Greenspan đã trì hoãn giảm lãi suất khi kinh tế suy trầm năm 1990-1991, khiến George Bush (41) bị thất cử, như ông Bush đã than phiền sau đó. Vậy mà tuần qua, dường như Alan Greenspan lại ra khỏi thói quen cố hữu mà nói thẳng ra một số sự thật dễ gây mất lòng.
Ngày 20 vừa qua, ông cảnh cáo là những biện pháp bảo hộ mậu dịch chỉ là liều thuốc đổ bệnh, vì làm tình hình kinh tế và nhân dụng thêm khó khăn. Nôm na là nạn thất nghiệp đang suy giảm và việc các hãng xưởng đặt làm gia công ở bên ngoài (“outsourcing” hay “offshoring”, tạm dịch bằng một từ man rợ là “ngoại sản”) là điều có lợi về dài cho kinh tế. Lời tuyên bố của ông không chỉ nhắm vào phía Dân chủ mà cho cả Hành pháp vì dù đề cao tự do mậu dịch, ông Bush không lỡ cơ hội ban hành biện pháp bảo hộ mậu dịch – ngành thép, nông sản, kỹ nghệ đường chẳng hạn – hầu khỏi bị đối phương đả kích và khỏi bị mất phiếu tại các tiểu bang “có vấn đề”.
Greenspan nêu ra điều ấy khi Quốc hội, Ủy ban Chứng khoán SEC và thậm chí các công ty (như General Electric) đang phân vân về quyết định ngoại sản này và khi truyền thông chỉ loan tin xấu về thất nghiệp, bất chấp thứ nhất sự sai lạc về thống kê và thứ hai sự bất nhất của các chính khách đối với nguyên tắc tự do mậu dịch: John Kerry bỏ phiếu ủng hộ thỏa ước tự do mậu dịch Bắc Mỹ NAFTA nay lại xoay chiều, như đã xoay chiều trong nhiều địa hạt khác.
Nhưng, bất ngờ hơn nữa là Greenspan còn gây một vụ tranh luận gay gắt với hai quả bom được ông quăng vào chính trường trong hai ngày 24 và 25.
Trái bom thứ nhất của Greenspan là vụ hai con khủng long tài chánh, hệ thống tái tài trợ địa ốc Freddie Mac và Fannie Mae. Trên cột báo này, mối nguy của hai công ty bán công (nửa quốc doanh) đó đã được phân tách (số báo ra ngày Chủ Nhật, 15 tháng Sáu, 2003). Hai định chế này được ưu thế quốc doanh, huy động vốn với lãi suất thấp hơn tư doanh và hiện nắm giữ khoảng 4.000 tỷ tín dụng địa ốc, là 2/3 tổng số của thị trường địa ốc và gây lệch lạc trong sự cạnh tranh với tư doanh. Dù kinh doanh bê bối và sổ sách luộm thuộm, chúng vẫn được giới chính trị bảo vệ với lý cớ là để nâng đỡ người nghèo mua nhà và lý do là hệ thống tài chánh khổng lồ này mà sụp thì kinh tế Mỹ sẽ bị thiệt hại lớn. Vì quá lớn, các cơ sở đó phải được chính quyền đắp vốn để tránh sụp đổ, một lý luận thường gặp tại các xứ “chậm tiến”. Greenspan đề nghị Quốc hội phải đặt ra định mức vay mượn tối đa của hai định chế đó để tránh một vụ khủng hoảng trong tương lai.
Hôm sau, ông cho nổ trái bom thứ nhì khi đề nghị Quốc hội nên tiết giảm các khoản phúc lợi pháp định, nhất là từ trong quỹ An sinh Xã hội. Lý do là vì Hoa Kỳ không còn khả năng hào phóng như xưa khi thế hệ sinh trưởng sau Thế chiến II đến tuổi về hưu, trong ba năm nữa. Thực tế kinh tế ở đây là giới chính trị, thuộc cả hai đảng, đều muốn kiếm phiếu của giới cao niên với những hứa hẹn hưu liễm vượt quá sức tài trợ của kinh tế. Nếu không tiếp giảm phần chi này thì chính quyền phải tiếp tục vay mượn bằng cách phát hành công khố phiếu và muốn vay mượn dễ dàng thì phải trả tiền lời hậu hĩnh hơn. Điều đó khiến lãi suất sẽ gia tăng trên thị trường tài chánh; về dài, tài nguyên đầu tư bị giảm và trở thành đắt đỏ hơn sẽ khiến kinh tế bị suy thoái, như trường hợp đang xảy ra cho Âu châu, với mức thất nghiệp cao gấp đôi nước Mỹ.
Chính quyền Bush chủ trương phải duy trì kỷ luật công chi thu ngân sách nhưng thực tế đã tăng chi ồ ạt và được sự hỗ trợ sốt sắng của đảng Dân chủ, vốn có truyền thống hào phóng với công quỹ để hốt phiếu cử tri. Ngân sách Mỹ hiện bị thâm thủng 500 tỷ và sẽ còn bị bội chi trong nhiều năm tới, với chiến phí cho Afghanistan, Iraq, chống khủng bố, v.v... chưa có hướng giảm. Nước Mỹ đã phát hành 3.900 tỷ đô la quốc trái để tài trợ sự thiếu hụt của mình, tiền lãi thanh toán cho khoản nợ đó cũng thuộc phần công chi bắt buộc. Tỷ lệ tiêu thụ của Mỹ vượt hai phần ba tổng sản lượng nội địa và dân Mỹ có tỷ lệ tiết kiệm ngày một thấp hơn. Vung tay quá trán thì phải có “ngày tính sổ”, tức là kinh tế bị suy sụp trong khủng hoảng và hai cơ sở địa ốc trên có khi là ngòi nổ.
Chưa ra khỏi phòng hội, Greenspan đã bị giới dân cử tấn công ào ạt từ cả hai phía tả hữu với đề nghị tiết giảm phúc lợi sau khi đề cao tự do mậu dịch và đòi hạn chế ảnh hưởng của hai cơ sở tín dụng bán công! Trong một năm tranh cử mà đòi tiết giảm công chi và phúc lợi thì khác gì tự sát về chính trị! Trong một năm tranh cử mà nói ra sự thật u ám đó làm buồn lòng cả đảng Dân chủ đối lập, chính quyền Cộng hòa, giới cao niên đang lãnh hưu bổng, giới kinh doanh địa ốc, thì Greenspan quả là người đáng kính trọng!
Nhiệm kỳ của Greenspan sẽ kết thúc vào mùa Hè và nếu được ông Bush tái đề cử thì việc đó phải hoàn tất trước ngày bầu cử năm nay. Vì sao ông lại chọn thời điểm này để gióng lên hồi chuông báo động" Phải chăng ông say đòn tự cho rằng mình có tư thế “phi chính trị” và có trách nhiệm nói ra sự thật" Hay là, ở tuổi 77, ông chẳng cần được tái cử và coi thường các chính trị gia" Giả thuyết thứ hai mà đúng, là Greenspan sẽ ra đi, dư luận nên bắt đầu lo.
Vì sẽ có ngày trả nợ cho những lập luận và hứa hẹn vô trách nhiệm của mùa bầu cử khi không còn người dám gióng chuông cảnh báo.
Hình như John Maynard Keynes đã từng phát biểu, đại khái rằng bất cứ một lãnh tụ anh minh nào đó đều có thể vô tình bị chi phối bởi tư tưởng của một kinh tế gia đã quá vãng. Ông là kinh tế gia đã từng chi phối các nhà lãnh đạo cánh tả trong nhiều thập niên của thế kỷ 20, nhất là sau khi đã quá vãng, nên có lẽ tin vào sức mạnh tư tưởng của kinh tế gia.
Thực tế nhiều khi lại không được như vậy.
Kinh tế trong đấu trường chính trị
Làm Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế cho Tổng thống Mỹ là một tột đỉnh của ảnh hưởng mà một kinh tế gia có thể mơ ước. N. Gregory Mankiw là người như vậy, sau khi đã là Giáo sư kinh tế trẻ nhất của Đại học Harvard. Hai tuần trước, hôm Thứ Hai mùng chín, Mankiw đã thấy một phần của sự thật, không phải về kinh tế học mà về kinh tế trong chính trường vào mùa bầu cử. Phát biểu trước Quốc hội, ông trình bày rằng nếu có thể cung cấp một sản phẩm hay dịch vụ rẻ hơn bằng cách đặt làm ở ngoại quốc thì việc đó có lợi cho nền kinh tế.
Xưa nay, nhiều người đã chấp nhận việc nhập cảng một sản phẩm chế biến ở nước ngoài, và tự do ngoại thương có đóng góp cho sự thịnh vượng chung của các nước. Hoa Kỳ xưa nay vẫn đề cao cổ võ quyền tự do mậu dịch đó và khuyến khích các nước khác áp dụng. Trước đấy, các nước Âu châu còn đem chiến hạm tấn công xứ khác để phá vỡ chế độ “bế quan tỏa cảng” và chính sách ngăn sông cấm chợ của các nước “chậm tiến”. Greg Mankiw không nói gì hơn một lý luận kinh tế được David Ricardo đề ra từ hai trăm năm nay và được các kinh tế gia của thời Bill Clinton ủng hộ. Ông ta chỉ phạm sai lầm là nói rằng tự do mậu dịch có giá trị cho cả hàng hóa lẫn dịch vụ, lại nói vào một năm tranh cử, khi các ứng viên đối lập, John Kerry, John Edwards và Ralph Nader đều ráo riết tấn công George W. Bush về tự do mậu dịch và đòi chủ trương bảo hộ mậu dịch. Lý do của họ là việc đặt làm gia công ở ngoại quốc như vậy (được gọi bằng một từ quái đản và sai lầm “xuất cảng việc làm”) làm dân Mỹ mất việc.
Lời phát biểu của Mankiw lập tức bị đả kích từ nhiều phía, từ các lãnh tụ Dân chủ lẫn Chủ tịch Hạ viện là Dennis Hastert bên Cộng hòa đến John Kerry. Lập luận sai lầm và gian trá của Kerry, rằng Bush làm dân Mỹ mất việc lại được nhắc tới. Đảng Dân chủ vốn đả kích chính quyền là có quyết định đơn phương tấn công Iraq nhưng lại đòi Mỹ đơn phương ra quyết định bảo hộ mậu dịch, bất chấp quy ước tự do mậu dịch được các nước cùng chia sẻ. Không ai thấy ra nghịch lý ấy nhưng đợt tấn công ào ạt khiến chính Tòa Bạch Cung lạnh cẳng phải thoái lui, gián tiếp phủ nhận Mankiw và thu hồi dự đoán là năm nay kinh tế sẽ thu dụng 2,6 triệu việc làm. Mankiw tất nhiên phải lên tiếng xin lỗi để hạ hỏa và nghiền ngẫm bài học của một vị tiền nhiệm.
Ba mươi năm trước, Alan Greenspan được đề cử làm Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế cho Tổng thống Gerald Ford vào tháng Chín năm 1974. Năm đó, Mỹ chuẩn bị cuốn cờ khỏi Việt Nam, kinh tế bị suy thoái và lạm phát đến hơn 12% và chính quyền Cộng hòa bị kết tội là có chính sách kinh tế nâng đỡ nhà giàu làm người nghèo bị thiệt, một lập luận sặc mùi đấu tranh giai cấp, ngoa ngụy về chính trị và sai lầm về kinh tế, nhưng thường xuyên được phe Dân chủ đưa ra, không khác gì ngày nay với vụ giảm thuế.
Vừa nhậm chức Cố vấn trưởng về Kinh tế cho Tổng thống, được hỏi là chính sách của Ford có nhằm nâng đỡ nhà giàu chăng, Alan Greenspan đã trả lời, rằng nếu xét theo tỷ lệ thì giới mãi dịch đầu tư tại Wall Street đang đau nhất, vì lợi tức bị sụt nhiều nhất. Sự thật kinh tế và thống kê đó lập tức bị xuyên tạc thành lập luận “Greenspan chỉ quan tâm đến bọn giàu xụ tại Wall Street” tới độ ông phải ngỏ lời phân trần và xin lỗi đã gây hiểu lầm.
Kể từ đó, có thể Greenspan đã rút tỉa một bài học, rằng kinh tế là chuyện quá trọng đại để thảo luận với chính giới, nhất là trong một mùa bầu cử. Mà Hoa Kỳ thì cứ hai năm một lần lại lên cơn sốt tranh cử với những lập luận mị dân bất chấp sự thật kinh tế.
Alan Greenspan trở thành người nổi tiếng với lối phát biểu úp mở cực kỳ khéo léo để vừa không gây giao động tâm lý trên thị trường vừa tránh khỏi bị các chính trị gia đả kích. Là người theo đảng Cộng hòa, hiện là Chủ tịch Hội đồng Dự trữ Liên bang, tương đương với Thống đốc của hệ thống Ngân hàng Trung ương Mỹ, ông là người có ảnh hưởng nhất đến sinh hoạt kinh tế Hoa Kỳ và thế giới, qua chính sách tiền tệ và tín dụng của mình. Theo luật lệ Hoa Kỳ, Hội đồng này hoàn toàn độc lập, Chủ tịch Hội đồng được bổ nhiệm hay tái bổ nhiệm bốn năm một lần, sau đó chỉ có nhiệm vụ một năm hai lần ra điều trần trước Quốc hội chứ không nhận chỉ thị của bất cứ ai về chánh sách tín dụng. Nhưng từng lời phát biểu của nhân vật này được cả thế giới chú ý phân tách để qua đó thị trường suy đoán ra chiều hướng lên xuống của lãi suất và sinh hoạt kinh tế.
Cảnh báo của Greenspan
Sau 17 năm ở vào cương vị ấy, Alan Greenspan là kinh tế gia có biệt tài ngoại giao trong đấu trường chính trị và phải trả lời những lập luận hiển nhiên ông biết là ngu xuẩn của những kẻ chỉ mong kiếm phiếu cử tri bằng trò mị dân. Ông được cả hai phe nể trọng nhờ tư cách độc lập, khả năng lãnh đạo một hệ thống ngân hàng phức tạp đã từng vượt qua nhiều sóng gió, như vụ sụt giá chứng khoán năm 1987, hai cuộc chiến tại Iraq, vụ khủng bố 9-11. Đảng Dân chủ còn ưa thích ông vì Greenspan đã trì hoãn giảm lãi suất khi kinh tế suy trầm năm 1990-1991, khiến George Bush (41) bị thất cử, như ông Bush đã than phiền sau đó. Vậy mà tuần qua, dường như Alan Greenspan lại ra khỏi thói quen cố hữu mà nói thẳng ra một số sự thật dễ gây mất lòng.
Ngày 20 vừa qua, ông cảnh cáo là những biện pháp bảo hộ mậu dịch chỉ là liều thuốc đổ bệnh, vì làm tình hình kinh tế và nhân dụng thêm khó khăn. Nôm na là nạn thất nghiệp đang suy giảm và việc các hãng xưởng đặt làm gia công ở bên ngoài (“outsourcing” hay “offshoring”, tạm dịch bằng một từ man rợ là “ngoại sản”) là điều có lợi về dài cho kinh tế. Lời tuyên bố của ông không chỉ nhắm vào phía Dân chủ mà cho cả Hành pháp vì dù đề cao tự do mậu dịch, ông Bush không lỡ cơ hội ban hành biện pháp bảo hộ mậu dịch – ngành thép, nông sản, kỹ nghệ đường chẳng hạn – hầu khỏi bị đối phương đả kích và khỏi bị mất phiếu tại các tiểu bang “có vấn đề”.
Greenspan nêu ra điều ấy khi Quốc hội, Ủy ban Chứng khoán SEC và thậm chí các công ty (như General Electric) đang phân vân về quyết định ngoại sản này và khi truyền thông chỉ loan tin xấu về thất nghiệp, bất chấp thứ nhất sự sai lạc về thống kê và thứ hai sự bất nhất của các chính khách đối với nguyên tắc tự do mậu dịch: John Kerry bỏ phiếu ủng hộ thỏa ước tự do mậu dịch Bắc Mỹ NAFTA nay lại xoay chiều, như đã xoay chiều trong nhiều địa hạt khác.
Nhưng, bất ngờ hơn nữa là Greenspan còn gây một vụ tranh luận gay gắt với hai quả bom được ông quăng vào chính trường trong hai ngày 24 và 25.
Trái bom thứ nhất của Greenspan là vụ hai con khủng long tài chánh, hệ thống tái tài trợ địa ốc Freddie Mac và Fannie Mae. Trên cột báo này, mối nguy của hai công ty bán công (nửa quốc doanh) đó đã được phân tách (số báo ra ngày Chủ Nhật, 15 tháng Sáu, 2003). Hai định chế này được ưu thế quốc doanh, huy động vốn với lãi suất thấp hơn tư doanh và hiện nắm giữ khoảng 4.000 tỷ tín dụng địa ốc, là 2/3 tổng số của thị trường địa ốc và gây lệch lạc trong sự cạnh tranh với tư doanh. Dù kinh doanh bê bối và sổ sách luộm thuộm, chúng vẫn được giới chính trị bảo vệ với lý cớ là để nâng đỡ người nghèo mua nhà và lý do là hệ thống tài chánh khổng lồ này mà sụp thì kinh tế Mỹ sẽ bị thiệt hại lớn. Vì quá lớn, các cơ sở đó phải được chính quyền đắp vốn để tránh sụp đổ, một lý luận thường gặp tại các xứ “chậm tiến”. Greenspan đề nghị Quốc hội phải đặt ra định mức vay mượn tối đa của hai định chế đó để tránh một vụ khủng hoảng trong tương lai.
Hôm sau, ông cho nổ trái bom thứ nhì khi đề nghị Quốc hội nên tiết giảm các khoản phúc lợi pháp định, nhất là từ trong quỹ An sinh Xã hội. Lý do là vì Hoa Kỳ không còn khả năng hào phóng như xưa khi thế hệ sinh trưởng sau Thế chiến II đến tuổi về hưu, trong ba năm nữa. Thực tế kinh tế ở đây là giới chính trị, thuộc cả hai đảng, đều muốn kiếm phiếu của giới cao niên với những hứa hẹn hưu liễm vượt quá sức tài trợ của kinh tế. Nếu không tiếp giảm phần chi này thì chính quyền phải tiếp tục vay mượn bằng cách phát hành công khố phiếu và muốn vay mượn dễ dàng thì phải trả tiền lời hậu hĩnh hơn. Điều đó khiến lãi suất sẽ gia tăng trên thị trường tài chánh; về dài, tài nguyên đầu tư bị giảm và trở thành đắt đỏ hơn sẽ khiến kinh tế bị suy thoái, như trường hợp đang xảy ra cho Âu châu, với mức thất nghiệp cao gấp đôi nước Mỹ.
Chính quyền Bush chủ trương phải duy trì kỷ luật công chi thu ngân sách nhưng thực tế đã tăng chi ồ ạt và được sự hỗ trợ sốt sắng của đảng Dân chủ, vốn có truyền thống hào phóng với công quỹ để hốt phiếu cử tri. Ngân sách Mỹ hiện bị thâm thủng 500 tỷ và sẽ còn bị bội chi trong nhiều năm tới, với chiến phí cho Afghanistan, Iraq, chống khủng bố, v.v... chưa có hướng giảm. Nước Mỹ đã phát hành 3.900 tỷ đô la quốc trái để tài trợ sự thiếu hụt của mình, tiền lãi thanh toán cho khoản nợ đó cũng thuộc phần công chi bắt buộc. Tỷ lệ tiêu thụ của Mỹ vượt hai phần ba tổng sản lượng nội địa và dân Mỹ có tỷ lệ tiết kiệm ngày một thấp hơn. Vung tay quá trán thì phải có “ngày tính sổ”, tức là kinh tế bị suy sụp trong khủng hoảng và hai cơ sở địa ốc trên có khi là ngòi nổ.
Chưa ra khỏi phòng hội, Greenspan đã bị giới dân cử tấn công ào ạt từ cả hai phía tả hữu với đề nghị tiết giảm phúc lợi sau khi đề cao tự do mậu dịch và đòi hạn chế ảnh hưởng của hai cơ sở tín dụng bán công! Trong một năm tranh cử mà đòi tiết giảm công chi và phúc lợi thì khác gì tự sát về chính trị! Trong một năm tranh cử mà nói ra sự thật u ám đó làm buồn lòng cả đảng Dân chủ đối lập, chính quyền Cộng hòa, giới cao niên đang lãnh hưu bổng, giới kinh doanh địa ốc, thì Greenspan quả là người đáng kính trọng!
Nhiệm kỳ của Greenspan sẽ kết thúc vào mùa Hè và nếu được ông Bush tái đề cử thì việc đó phải hoàn tất trước ngày bầu cử năm nay. Vì sao ông lại chọn thời điểm này để gióng lên hồi chuông báo động" Phải chăng ông say đòn tự cho rằng mình có tư thế “phi chính trị” và có trách nhiệm nói ra sự thật" Hay là, ở tuổi 77, ông chẳng cần được tái cử và coi thường các chính trị gia" Giả thuyết thứ hai mà đúng, là Greenspan sẽ ra đi, dư luận nên bắt đầu lo.
Vì sẽ có ngày trả nợ cho những lập luận và hứa hẹn vô trách nhiệm của mùa bầu cử khi không còn người dám gióng chuông cảnh báo.
Gửi ý kiến của bạn
