Mối nguy phi đạn là một vấn đề lớn cho các quốc gia nhứt là các siêu cường. Dẫu Mỹ, Nga hiện tại còn bất đồng trong chính sách phòng thủ chống phi đạn, hai nước cũng vừa thỏa thuận được một tiến bộ cụ thể. Đó là sự thành lập một trung tâm thám báo phi đạn hỗn hợp đặt tại Moscow . Tiến bộ nầy sẽ đưa đến sự hợp tác quan trọng hơn trong chiến lược chống phi đạn đầu nguyên tử.
Chiếu theo thỏa thuận trên, khoảng 16 viên chức Mỹ sẽ thường trực ở và làm việc cùng các viên chức Nga tương nhiệm để theo dõi các cuộc phóng phi đạn khắp thế giới, nhất là các quốc gia lạc đàn, không theo qui ước phóng hỏa tiễn.
Thỏa thuận trên được Tổng Thống Clinton (Mỹ) và Tổng Thống Putin (Nga) ký trong cuộc họp thượng đĩnh ngày 4-6-2000, tại Moscow.
Một cơ ngơi giá trị 7 triệu đô-la ở ngoài vòng đai Moscowa, mang tên “Trung Tâm Trao đổi Dữ kiện” sẽ bắt đầu hoạt động vào mùa hè tới. Hai nước cùng chia chi phí. Phần Nga chi phí tính vào giá trị kiến trúc dành cho Trung tâm sử dụng.
Thỏa thuận nầy được bàn bạc gần hai năm nhằm mục đích giúp Nga tăng cường hiệu lực của ra-đa hầu phát giác các cuộc phóng hỏa tiễn trên thế giới, kể cả các cuộc phóng vệ tinh.
Hai hệ thống thám báo hoạt động rời nhau (song song và bên cạnh nhau). Màn hình ra-đa bên nào nấy theo dõi. Chỉ khi một bên phát giác có cuộc phóng, thì sẽ có trao đổi thông tin, dữ kiện cho nhau.
Mỹ cần từ sáu đến bảy tổ, mỗi tổ hai người để theo dõi 24 giờ mỗi ngày và bảy ngày mỗi tuần. Chỉ huy chung của phía Mỹ là một quân nhân cấp Đại tá.
Trung tâm thám báo phi đạn dự định bắt đầu hoạt động vào mùa hè năm 2001, sau ba tháng huấn luyện cho chuyên viên. Trước mùa hè 2002, trung tâm có thể theo dõi mọi cuộc phóng hỏa tiễn khả nghi trên thế giới.
Sáng kiến nầy bắt đầu từ phía Mỹ trong khi tìm cách phòng thủ chống phi đạn phóng vào lãnh thổ Mỹ dù đó là phi đạn của các nhóm khủng bố hay của một quốc gia lạc đàn hay thù địch.
Hệ thống phòng thủ chống phi đạn của Mỹ còn trong thời kỳ non trẻ. Cuộc thử nghiệm đầu hồi tháng 10, đánh trúng mục tiêu. Nhưng lần thứ hai, đầu năm nay, trật. Cuộc thử nghiệm lần thứ ba phải dời lại đến tháng 7. Kỹ thuật còn chưa tinh vi, cần nhiều cải tiến.
Trong quá trình thương thảo một hệ thống phòng thủ chống phi đạn, Mỹ đã gặp sự chống đối khá mạnh từ phía Nga. Nga lo sợ hệ thống chống phi đạn có thể phá vỡ thế quân bình nguyên tử hiện tại, biến hỏa tiễn của Nga thành lỗi thời. Vì từ đó, tạo nên một cuộc chạy đua võ trang mới.
Riêng đối với các đồng minh Âu Châu, các quốc gia nầy cũng không tin tưởng hệ thống phòng thủ của Mỹ nó không che chở được cho Âu Châu.
Một ngày ngay sau khi Putin gặp Clinton, ông Putin gợi ý Nga sẽ công tác với Liên phòng Bắc Đại Tây Dương (NATO) và Liên hiệp Âu Châu thành lập một hệ thống phòng thủ chống phi đạn có thể che chở Nga và Au Châu.
Dề nghị của Ô. Putin được Liên phòng và Liên hiệp đón nhận dù nhiều viên chức cho rằng Ô. Putin cho biết quá ít chi tiết, cụ thể như hệ thống được tổ chức ra sao và tài trợ thế nào.
Ngày 7 tháng 6 rồi, Bộ Trưởng Quốc phòng Mỹ đến Brussels họp NATO (hàng bộ trưởng quốc phòng của khối Nato). Ông Cohen nhận định rằng lập trường về một hệ thống phòng thủ chống phi đạn của Nga có thay đổi, và Nga đã xem phi đạn của các quốc gia lạc đàn là một vấn đề nghiêm trọng.
Dù các siêu cường đang có khuynh hướng tái giảm binh lực, hành tinh nầy hãy còn 25.000 đầu đạn nguyên tử. Sức tàn phá của nó bằng 5 tấn TNT trên mỗi đầu người trên trái đất. Anh, Pháp, Trung quốc, Israel, Ấn, Pakistan chánh thức có võ khí nguyên tử. Argentina, Brazil, Iraq, Libya và Bắc Hàn có chương trình làm ra võ khí nguyên tử. Cũng có khả năng là kho vũ khí của Liên xô cũ cũng được bán lậu ra (Thomas, Barry, Liu, 1998). Vì vậy vũ khí nguyên tử có thể gây ra một cuộc chiến qui mô, kinh khủng khó mà tưởng tượng nổi.
Albert Einstein, người đã đóng góp tài ba trong việc chế tạo vũ khí nguyên tử đã thức tỉnh, “Sức mạnh bất kham của nguyên tử đã làm thay đổi mọi thứ, chỉ trừ cách suy nghĩ của chúng ta, và vì vậy chúng ta bị trôi dạt đến một thảm họa vô tiền khoáng hậu”. Thế giới đang trực diện với chiến tranh ở nhiều nơi. Dù Nga Mỹ đang hủy một số đầu đạn nguyên tử, 20.000 đầu đạn vẫn còn đó. Cuộc chạy đua võ trang còn đó. Nhiều nước dang xin vào “Câu lạc bộ nguyên tử” (Nuclear club). Trung quốc, Ấn đang vươn lên. Nhiều tranh chấp vùng đang nóng bỏng dù nhơn loại đang hướng về kinh tế toàn cầu, cộng tồn tương sinh.
Nhơn loại sẽ biết sống chung hòa bình hay tự diệt trong chiến tranh nguyên tử"
Hy vọng trung tâm thám báo phi đạn và hiệp ước tái giảm võ khí nguyên tử giữa Nga Mỹ là một tấm gương tốt cho các nước có nguyên tử giết người soi chung.