A phú hãn là một nước sản xuất nha phiến hàng thế kỷ trước đây. Nhưng hoàng kim thời đại của sự sản xuất chất giết nguời - đặc biệt là người trẻ - êm dịu này phải làø thập niên 1980, khởi đầu năm 1979 khi Liên xô xua quân xâm chiếm nước này. Nếu lấy năm 2000 là năm lãnh tụ tối cao của Taliban ra sắc lịnh cấm sản xuất nha phiến, trước đó A phú hãn sản xuất hàng năm được 4.042 tấn nha phiến, chiếm 70% tổng sản lương nha phiến trên thế giới, theo ước tính của CIA đã phổ biến (Tim Golden, Báo New York Times).
Thị trường chánh của nha phiến A phú hãn là Aâu châu. Và Aâu châu cũng là điểm trung chuyển sang một thị trường lớn hơn, là Bắc Mỹ.
Sở dĩ nha phiến A phú hãn sinh sôi nẩy nở mạnh thời Liên xô chiếm đóng như vậy là do các nguyên nhân sau. Một, nha phiến là nguồn tài nguyên to lớn nhứt lực lương kháng chiến Mujahedeen dựa vào để có kinh tài đánh đuổi quân xâm lược. Trong thời gian này lực lượng kháng chiến cũng được CIA Mỹ giúp đỡ tích cực. Nhiều đồn đoán rằng CIA có dính líu vào việc sản xuất, chuyển vận, mua bán ma túy để giúp lực lượng kháng chiến có đủ tài lực đài thọ chiến tranh. Nhưng bằng cớ cụ thể trưng dẫn vô tư thì chưa thấy. Công tác che dấu của cơ quan tình báo CIA không dễ gì tìm ra dấu vết. Nhưng chính danh thì chống ma túy là một trong những nội dung công tác lớn của cơ quan này.
Hai, sau khi Liên xô triệt thoái, Mỹ cũng phủi tay, tạo một khoảng trống Taliban lấp vào, tiền thu từ nha phiến là nguồn thu to lớn nhứt giúp Taliban duy trì chế độ có thể nóilà cô lập nhứt hoàn cầu, chỉ có 4 nước thừa nhận. Nha phiến là vú sữa nuôi Taliban và cũng nuôi luôn tổ chúc khủng bố do Taliban chứa chấp, cụ thể là của Bin Laden.
Mãi đến tháng 7 năm 2000 do áp lực quốc tế và nội bộ, lãnh tụ tối cao của Taliban, như đã nói, ban hành sắc lịnh cấm sản xuất nha phiến. Nhiều chuyên viên chống ma túy ngoại quốc nghĩ lầm là lịnh ấy chẳng đi đến đâu. Nhưng hai tháng sau, họ mới bật ngửa ra, chỉ trong vòng 2 tháng sản lương nha phiến của A phú hãn từ 4.042 tấn sụt xuống còn 81 tấn 6. Dú lúc bấy giờ Taliban bài bác Mỹ hết sức, Laden tấn công khủng bố Mỹ nhiều nơi, CIA cũng thừa nhận lịnh cấm nha phiến của Taliban rất thành công. Tuy nhiên mức sản xuất còn lại sau lịnh cấm cũng thừa sức làm cho giá cả nha phiến ở Aâu châu bình ổn. Nó cũng đủ khả năng cung ứng cho giới buôn lâu Aâu châu trong thời gian một năm ngay trong thời gian A phú hãn đang có chiến tranh.
Hoàn cảnh chiến tranh có thể thúc đẩyTaliban trở về con đường cũ, con đường sống nhờ vào nha phiến. Báo cáo của nhân viên thường trú của Liên hiệp quốc tại A phú hãn cho thấy nhiều điều đáng lo ngại. Nông dân nước nầy đang chuẩn bị và đang trồng lại cây nha phiến ít nhứt tại hai vùng lớn đã từng sản xuất nhiêu nha phiến. Còn CIA cho biết lịnh cấm nha phiến mất dần hiệu lực theo đà của cuộc tấn công A phú hản. Một viên chức cao cấp trong ngành chống ma túy quốc tế Mỹ, Ô. R. Rand Beers, nói, " Họ [ nhà cầm quyền ] đã nói với nhân dân có thể trồng; họ có thể không nói gì và để cho dân trồng; hoặc các vụ xáo trộn vì chiến tranh đã làm cho lời nói của Taliban không còn quan trọng nữa…Chúng ta đang ở trong tình huống sự hứa hẹn [thành công của lịnh cấm nha phiến ] đang đi về hướng ngược."
Hoàn cảnh chiến tranh, tình trạng vô luật sẽ khiến cho nhân dân quay trở lại thói quen lâu đời trồng cây thẩu vừa nhanh vừa dễ kiếm tiền. Nhà cầm quyền Taliban lẫn phe kháng chiến khó cưỡng lại mối lợi nhanh, nguồn thu lớn do việc kinh tài nha phiến để bù đấp cho chi phí chiến tranh là chi phí lớn nhứt và tốn kém nhứt bất cứ quốc gia nào cũng sợ.
Ba tình huống có thể xảy ra trong cuộc chiến ở A phú hãn. Một, Mỹ thắng, hạ được Bian Laden và Taliban rồi rút. Hai, không thắng không thua mà sa lầy vào du kích chiến triền miên khói lửa. Cả hai tình huống này, các đồng minh Tây phương còn phải đối phó dài dài với khủng bố Hồi giáo cực đoan và ma túy A phú hãn. Tương tự, Mỹ chiến thắng Vùng Vịnh mà Saddam Hussein còn thì ngòi nổ cuộc chiến Vùng Vịnh chưa gỡ được, nguy cơ chiến tranh vẫn còn đó. Ba, Liên minh chống khủng bố do Mỹ lãnh đạo thắng cuộc chiến ở A phú hãn, không phủi tay ra đi tạo khoảng trống chánh trị, mà giúp xây dựng một chánh quyền tôn trọng luật pháp quốc tế trong đó việc chống khủng bố và chống ma túy là tiên quyết. Như thế hoạ may mới tránh được cuộc chiến ma túy tàn hại, chết chóc hơn nhưng êm đềm nên nhân dân ít chú ý để đoàn kết ủng hộ chánh quyền như cuộc chiến chống khủng bố.
Thực vậy bây giờ ma túy là đại họa hàng đầu ở trường học Mỹ sau bạo lực và có chữa vị thành niên. Tỷ lệ thanh thiếu niên vướn vào ma túy không nhỏ. Số tử vong vì ma túy hàng năm lớn hơn thương vong của cuốc khủng bố 911 nhiều. Chánh quyền dã từng điều quân đội đi Panama bắt Noriega trùm ma túy, đi Columbia đánh phá đường dây ma túy, chi hàng chục ty săn lùng buôn lậu ma túy. Nhưng nhân dân và Quốc hội vẫn chưa xem ma túy là chiến tranh, mà chỉ nhìn như một tệ nạn xã hội. Hy vọng những nhà điều hành cuộc chiến A phú hãn hiện tai không xem ma túy như vậy.