Thực vậy trong chiến tranh Đông Dương, CS nói chung bằng võ lực đã cướp được chánh quyền ba nước Việt, Miên, Lào. Trong chiến tranh Việt Nam, Âu Châu không ủng hộ Mỹ lắm, trái lại có nhiều hành động giúp cho các thế lực chống Mỹ mà bên trong là CS giựt dây như Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam.
Từ sau chiến tranh Đông Dương và Việt Nam chấm dứt, CS áp dụng một chính sách đảng toàn diện hà khắc, nghiệt ngã, và triệt để còn hơn thực dân Pháp. Chế độ cai trị của CS là một chế độ "tự thực dân” (autocolonialisme) -- một hình thức thực dân do một tối thiểu số người của dân tộc bóc lột dân tộc mình.
Sau sau 30 năm CS hành dân như thế, Liên Âu mới chánh thức mở cuộc điều trần công khai và đầu tiên về Nhân Quyền của Việt, Miên, Lào. Phân tích hình thức và nội dung, đây là một thức tỉnh rõ rệt từ tư tưởng đến hành động của cơ quan quyền lực tối cao đại diện cho con tim và khối óc của người Âu Châu nói chung, là Quốc Hội của Liên Âu, trụ sở đặt tại Bruxelles, ngày 12 tháng 9.
Thứ nhứt, đối với lực lượng CS lạc hậu, đương nhiên có phản ứng mạnh. Đặc biệt CS Hà Nội - nước lớn nhứt ở Đông Dương chống phá một cách tuyệt vọng. Thơ của Bà Tôn Nữ Thị Ninh, Phó chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội, phản đối và yêu cầu hủy bỏ cuộc điều trần, bị Phân Ban Nhân Quyền, là Ban Tổ chức, mạnh dạn, thẳng thắn bác bỏ. Ngoài ra Ban Tổ chức còn cương quyết không đồng ý cho đại diện ngoại giao ở Bĩ của CS Hà Nội lợi dụng diễn đàn xin phát biểu. Cũng cấm luôn việc CS Hà Nội xúc phạm Nhân quyền Việt Nam và bôi lọ những nhà đấu tranh cho nhân quyền Việt Nam khi xin phổ biến quyển Sách Trắng. Một thái độ cương quyết, thẳng thắn ít có trong sinh hoạt ngoại giao.
Thứ hai, trái lại lực lương tự do, dân chủ tiến bộ tham dự rất đông và trình bày vô cùng thiết thực, sâu sắc, và thuyết phục. DB Marco Pannella mô tả quang cảnh "Chưa bao giờ họp bàn về nhân quyền lại đông như hôm nay". Hàng trăm dân biểu Liên Âu có mặt đông đủ, lắng nghe chăm chú, phát biểu cảm tưởng chia xẻ với đề nghị hành động cụ thể để đẩy mạnh tiến trình nhân quyền của 3 nước ở Đông Dương. So với kỳ họp để nghe Chủ Tịch của cái gọi là Quốc Hội của CS Hà Nội, Ô. Nguyễn Văn An chánh thức đến thăm Quốc Hội Liên Âu, ban đầu có 5 dân biểu dự, đến cuối chỉ còn 3, mới thấy Nhân quyền các nước Đông Dương đã trở thành vấn đề lớn của Liên Âu.
Thành phần điều trần tiêu biểu có những nhà đấu tranh nhân quyền cho Việt, Miên, Lào. Ô. Sam Rainsy là Chủ tịch Đảng Đối lập Cam Bốt, Dân biểu Quốc hội, và bà Kek Galabru, Chủ tịch Hội Bảo vệ Nhân quyền Cam Bốt. Bà Vanida Thepsouvanh, Chủ tịch Phong trào Nhân quyền Lào, và bà Ruhi Hamid, ký giả Đài BBC. Và Ô. Võ Văn Ái, Chủ tịch Ủy ban Bảo vệ Quyền làm Người Việt Nam, Phó chủ tịch Liên đoàn Quốc tế Nhân quyền, và ông Phạm Văn Tưởng, nguyên Thượng Tọa Thích Trí Lực.
Bà Hélène Flautre, Chủ tọa cuộc điều trần, trong phần tuyên bố lý do, giơ cao cuốn Sách Trắng về Nhân quyền của Hà Nội giải thích tại sao cấm không cho đại diện CS tham dự: "Một trong những lý do bác bỏ là ngay dưới mắt tôi đây, nơi Chương IV của Sách Trắng về Nhân quyền, do CHXHCNVN gửi đến tôi, thì đây là một mẫu mực của sự gièm pha, bôi nhọ những tổ chức nhân quyền. Quốc hội Châu Âu không thể là diễn đàn cho một sự phỉ báng như thế."
Không một dân biểu nào thắc mắc về nội dung điều trần của những nhà tranh đấu cho nhân quyền của ba nước, đã tỏ ra thông hiểu sâu xa,và chia xẻ thiết tha với những thống khổ mà đồng loại ở Việt Miên Lào đã phải chịu, và lên tiếng đặt vấn đề với các chánh phủ của các nước Liên Âu không thể đem tiền thuế của dân để viện trợ cho các chế độ độc tài CS. Mỗi người một kinh nghiệm, một ưu tư và một mong muốn hành động đem lại nhân quyền cho ba nước, không thể để Hành Pháp tức chánh phủ các nước Liên Âu dùng tiền thuế của nhân dân viện trợ kinh tế mà không đòi hỏi cải thiện nhân quyền.
Bà Monica Frassoni (Đảng Xanh) nói các Bộ trưởng Việt Nam, muốn chối bỏ những hình thức cô lập, giam lỏng HT Quảng Độ, Ô. Hoàng Minh Chính sau khi bà thăm. Ông Charles Tannock, Phó chủ tịch Phân ban Nhân quyền Quốc hội Châu Âu, thuộc Đảng Bình dân Âu châu và Dân chủ Âu châu (đảng đa số) nói: “Danh từ sử dụng trong Sách Trắng về Nhân quyền (của Hà Nội) tương tự ... thứ ngôn ngữ của Trung hoa Đỏ. và Việt Nam cùng học theo chiến lược này”.
Và Ô. liên kết qua một đề tài khác nhức nhối hơn. " Nhưng Việt Nam cũng đồng thời theo đuổi cuộc cải cách thị trường tự do, chắc chắn vì lý do này, mà các cường quốc phương Tây và Cộng đồng Châu Âu đã sẵn sàng đối thoại nhưng lại đánh mất sự phê phán."
DB Marco Pannella, Đảng Cấp tiến Liên quốc thuộc Nhóm Tự do và Dân chủ Châu Âu tán thành việc kêu gọi Quốc hội Châu Âu hãy ra gấp một Quyết Nghị khẩn đặt vấn đề nhân quyên Việt Nam khi thi hành Hiệp Ước song phương với CS Hà Nội.
Ông Simon Coveney, thuyết trình viên đặc biệt về Nhân quyền của Quốc hội Châu Âu, thuộc Đảng Bình dân Âu châu và Dân chủ Âu châu (đảng đa số) nói: "Hiệp ước hợp tác song phương mà chúng ta ký kết với Cam Bốt, Lào và Việt Nam, điều 1 quy định sự tôn trọng các nguyên tắc dân chủ và nhân quyền là điều thiết yếu của Hiệp ước... Cho nên chúng ta có bổn phận bảo đảm cho số tiền viện trợ kếch xù ấy nằm trong khuôn khổ Hiệp ước đã ký kết, mà điều cần thiết là phải áp lực để thực hiện sự thay đổi cơ bản cho nhân quyền."
Bà Ana Maria Gomes, Phó chủ tịch Phân ban An ninh và Quốc phòng, thuộc Đảng Xã hội : "Ta phải chất vấn các chính phủ, bởi vì các chính phủ này chứ chẳng ai khác là tác giả của tình trạng nhân quyền tồi tệ.."
Ông Árpád Duka-Zólyomi, người Slovakia, thuộc Đảng Bình dân Âu châu và Dân chủ Âu châu (đảng đa số), từng sống khổ nhục dưới chế độ CS, nói "Dưới chế độ này đối lập không thể nào cất đầu lên, không có cả khả năng chống đối. Cộng sản là một trò đùa ác độc". Ông Marc Tarabella, Phó chủ tịch Phái đoàn Quốc hội Châu Âu liên hệ các nước Đông Nam Á, thuộc Đảng Xã hội : "Phải nói lên vấn nạn nhân quyền tại đây, nếu không, Quốc hội Châu Âu sẽ mang trọng tội. "Ô. Michael Gahler, Phó chủ tịch Ủy ban Phát triển, thuộc Đảng Bình dân Âu châu và Dân chủ Âu châu (đảng đa số): "Việt Nam và Lào sống dưới chế độ độc đảng, y như là bản nháp của rừng rú. Ở Saigon ngày nay có đủ mọi thứ, nào cờ cộng sản, nào làm ăn tự do, nào tư bản được phép làm giàu... Thế nhưng công cuộc đổi mới kinh tế đang chững lại vì thiếu một cuộc cải tổ chính trị".
Tuy đây chỉ là một cuộc điều trần, một diễn đàn. Nhưng tất cả đại diện dân Âu Châu có mặt đều nhứt tề chống đối CS độc tài cướp quyền làm người. Tư tưởng quyết định hành động. Nhân quyền đã là " trở ngại trung tâm" trong bang giao Hà Nội- Washington như Thứ Trưởng Ngoại Giao CS Hà Nội Lê Văn Bàng đã nói nữa. Nhân quyền là đã, đang, sẽ là hủy thể đang phát triển qua giao thương, kinh tế của CS Hà Nội với Tây Âu, Bắc Mỹ, Nhựt và Úc. Sự phát triển nhân quyền là cái chết dột ngột hay cái chết dần của CS.