"As we look ahead into the next century, leaders will be those who empower others." - Bill Gates
Cuốn Từ Điển Luật Pháp này là sự kết hợp toàn bộ các thuật từ pháp lý của các quốc gia mà hệ thống luật pháp của các quốc gia này được đặt trên nền tảng án lệ cũng như pháp điển.
Khi một mục từ có cội rễ từ ngôn ngữ của một quốc gia nào đó trên thế giới thì các chữ viết tắt của chúng sẽ được đặt trong “dấu ngoặc vuông” [square brackets] ngay sau mục từ đó để báo cho người tra cứu biết được nguồn gốc của mục từ đó. Ví dụ:
Chief Justice of the Common Pleas [UK] (Chánh Án Tòa Thường Luật Dân Sự, Chánh Án Tòa Án Lệ Dân Sự): Thẩm phán chủ trì tại tòa tố tụng về án lệ trước Đạo Luật Tư Pháp 1873, và sau đó tại khối tố tụng án lệ của tòa. (The presiding judge in the court of common pleas before the Judicature Act 1873, and afterwards in the common pleas division).
UK là chữ Viết tắt của “United Kingdom” (Anh Quốc). Điều này có nghĩa là nhóm từ đó bắt nguồn từ hệ thống luật pháp của Anh Quốc. Hoặc một ví dụ khác như sau:
a priori [Lat] (deductive reasoning) (sự suy luận loại suy, lập luận bằng cách suy diễn): Thuật từ được dùng để diễn tả sự suy luận dựa trên một nguyên lý chung sang những trường hợp cá biệt, hoặc là sự suy luận từ nguyên nhân để xem xét hậu quả. (The term used to describe the inference from a general rule to particular cases, or from the cause to the effect).
Lat là chữ viết tắt của “Latin” (La Tinh]. Điều này có nghĩa là thuật từ đó bắt nguồn từ tiếng La Tinh.
Đọc qua cuốn Từ Điển Luật Pháp này người điểm sách nhận thấy là tác giả trưng dẫn một số mục từ được bắt nguồn từ nhiều quốc gia hoặc sắc dân khác nhau, và các chữ viết tắt sau đây đã được dùng để nói lên điều đó:
[Aborig] Aboriginal (Thổ dân); [AF] Anglo-French (Anh-Pháp); [Ar] Arabic (Ả Rập); [Aust] Australia (Úc Đại Lợi); [CAN] Canada (Gia Nã Đại); [EC] European Community (Cộng Đồng Âu Châu); [German] German (Đức); [GK] Greek (Hy Lạp); [It] Italian (Ý Đại Lợi); [Lat] Latin (La Tinh); [LF] Law French (Luật của Pháp quốc); [ME] Middle English (Anh Quốc thời Trung Cổ); [NZ] New Zealand (Tân Tây Lan); [OE] Old English (Anh Ngữ Cổ Đại); [OF] Old French (Pháp Ngữ Cổ Đại); [Scand] Scandinavian (Scandivanian); [Scot] Scotland (Tô Cách Lan); [Sp] Spanish (Tây Ban Nha); [UK] United Kingdom (Anh Quốc); [USA] United States of America (Hiệp Chủng Quốc); [USSR] Union of Soviet Socialist Republic (Cộng Hòa XHCN Liên Bang Sô Viết); [Welsh] Welsh (Welsh).
Khi một mục từ được hỗ trợ bởi một phán quyết của tòa thì vụ kiện liên hệ đến phán quyết đó sẽ được trưng dẫn để làm sáng tỏ thêm cho ý nghĩa của mục từ đó. Ví dụ: Quý vị sẽ tìm thấy vụ Donoghue kiện Stevenson [1932] AC 562 trong định nghĩa của mục từ về “người láng giềng, người hàng xóm” (neighbour).
Ý nghĩa của mỗi từ đã được phong phú hóa bởi sự trích dẫn những lời tuyên bố của những nhân vật nổi tiếng liên hệ đến ý nghĩa của thuật từ đó. Ví dụ:
Theo sau định nghĩa “neighbour” (người láng giềng, người hàng xóm), tác giả đã không ngừng nghỉ ở đó mà còn trích dẫn thêm lời tuyên bố của Thi Sĩ người Anh, Alfred Tennyson [1809-1890] “So near and yet so far, so far and yet so near” (Tuy gần mà xa, tuy xa mà gần).
Tác giả đã không tự cho phép mình ngưng nghỉ sau khi trích dẫn những lời hay ý đẹp này mà còn phải sưu khảo để hình ảnh và tiểu sử ngắn gọn của các nhân vật tuyên bố những lời hay ý đẹp đó được đăng tải. Ví dụ:
Sau định nghĩa của từ “husband” (chồng, người chồng), tác giả đã cho đăng tải hình ảnh của Tiểu Luận Gia Người Pháp, Mitchel de Montaigne, 1533-1592, về lời tuyên bố bất hủ của ông rằng: “Cung phụng người chồng của quý vị như là người thầy của quý vị, và phải đề phòng ông ta như là một kẻ phản bội.” (Serve your husband as your master, and beware of him as a traitor). Hoặc sau định nghĩa của từ “postscript” (tái bút, lời viết thêm sau khi đã chấm hết), tác giả đã cho đăng hình ảnh và lời tuyên bố bất hủ của nhà soạn kịch và chính khách người Anh, Sir Richard Steel, 1672-1729, như sau: “Đàn bà ít khi viết hết tâm tư của họ mà thường viết thêm vào cuối thư.” (A woman seldom writes her mind but in her postscript). Trên 400 hình ảnh cùng lời tuyên bố ngắn gọn của các nhân vật nổi tiếng từ cổ tới kim đã được trích dẫn rải rác trong cuốn Từ Điển này để bổ túc ý nghĩa thật sự của các thuật từ cũng như làm cho người đọc thêm phần hứng thú.
Sự tham khảo biên soạn này của tác giả sẽ giúp ích cho độc giả và những người tra cứu tiết kiệm được rất nhiều thời gian để khỏi phải truy tìm, tham cứu, hoặc suy gẫm hầu tìm kiếm sự chuyển dịch tương đương trong tiếng Việt những thuật từ hoặc nhóm từ mà từ trước tới nay chưa hề có trong sách vở Việt & Hán, chẳng hạn như các từ “Phò Mã Đô Úy” (Master of the Horse), “sự tín thác quy hoàn” (resulting trust) hoặc “khế ước chiết đoạn” (indenture) và còn biết bao nhiêu từ khác nữa.
Trong quá trình hội nhập vô xã hội mới, từ điển song ngữ luôn luôn đóng một vai trò quan trọng giúp chúng ta thành công. Nhất là trong một xã hội tự do, dân chủ pháp trị như Úc Đại Lợi, cộng bối cảnh bang giao quốc tế ở thời đại Internet hiện nay, và đối với một cộng đồng đã trưởng thành như cộng đồng Việt Nam, thì nhu cầu về một cuốn từ điển chuyên môn trong lĩnh vực chính trị, ngoại giao, luật pháp... lại càng trở nên quan trọng và cấp thiết.
Mười năm trước, nhận thức được tầm quan trọng của nhu cầu đó, cộng với lòng đam mê kiến thức, và trình độ chuyên môn sẵn có, Luật sư Lê Đình Hồ đã cho ra mắt cuốn “Tự Điển Phân Giải Chính Trị và Bang Giao Quốc Tế” (Dictionary of Political Analysis and International Relations) Anh-Việt & Việt-Anh - dày 734 trang.
Ngay khi cuốn từ điển được xuất bản vào năm 1995, các vị thức giả đã thừa nhận, đó là một cuốn từ điển đặc biệt, vừa duy trì được những đặc tính chính yếu có tính truyền thống của một cuốn từ điển song ngữ, lại vừa có thêm những đặc dụng mới lạ khác hẳn các cuốn từ điển khác. Nhờ vậy, cuốn “Tự Điển Phân Giải Chính Trị và Bang Giao Quốc Tế” không những đáp ứng nhu cầu học tập, tham khảo, nghiên cứu, mà còn mang đến cho người sử dụng những hứng thú khi phát hiện được trong cuốn Tự Điển những kiến thức, những sự thật mới lạ.
Sau khi đạt được những thành công bước đầu, LS Lê Đình Hồ, với kiến thức và kinh nghiệm thu thập được trong lĩnh vực luật pháp, ông quyết định biên soạn một cuốn từ điển song ngữ Anh Việt - Việt Anh với hoài bão, cuốn sách sẽ đồ sộ hơn, bao quát hơn, chi tiết rõ ràng, dễ hiểu hơn, và bổ ích hứng thú hơn, so với bất cứ cuốn từ điển luật pháp Anh Việt - Việt Anh nào. Kết quả, sau thời gian ngót 10 năm cần cù làm việc, tham khảo hàng trăm cuốn từ điển, sách vở, tài liệu các loại; gạn lọc và thu thập hàng trăm hình ảnh quý hiếm giá trị; ngược xuôi hàng chục ngàn cây số trên thế giới để tham vấn các chính khách, các tướng lãnh, các danh nhân Việt, Mỹ, Úc... cuối cùng, ông Lê Đình Hồ đã hoàn thành cuốn Từ Điển Luật Pháp Anh Việt - Việt Anh, và buổi phát hành cuốn Từ Điển sẽ được tổ chức tại Crystal Palace Function Centre, 219 Canley Vale Road, Canley Heights NSW 2166, vào lúc 1 giờ trưa ngày Chủ Nhật 29 tháng 8 năm 2004.(*)
Về hình thức, có thể nói đây là cuốn sách đẹp nhất, đáng cho mọi người chúng ta tự hào. Với bề dày ngót 2000 trang, khổ 216mm x 152mm, nặng gần 2.5 kg, in trên giấy láng, bìa cứng full colour do hoạ sĩ tài hoa Vi Phát thực hiện, ông Chu Văn Hoàng, Giám đốc Công ty One-Two trình bầy, và Công ty SouthWood Press in, quả thực cuốn Từ Điển Luật Pháp Anh-Việt Việt - Anh có giá trị thẩm mỹ ngang hàng bất cứ danh tác quốc tế nào.
* * *
Về nội dung, sách được chia làm 5 phần: 1. Phần giới thiệu 2. Phần chính của Từ Điển 3. Các thuật từ pháp lý Việt Ngữ 4. Sưu tập các phán quyết và các chữ viết tắt 5. Phần phụ lục. Sau đây là vài điểm đặc biệt của mỗi phần.
1. Phần giới thiệu
Giống như cuốn “Tự Điển Phân Giải Chính Trị và Bang Giao Quốc Tế” được xuất bản cách đây 10 năm, Phần Giới Thiệu là phần đặc biệt nhất khiến cuốn sách mang đậm đà "cá tính Lê Đình Hồ". Qua lời giới thiệu của trên 20 nhân vật tên tuổi, bao gồm cả các nhà lãnh đạo tinh thần như Linh Mục Paul Văn Chi, Linh Mục Nguyễn Hữu Lễ, Tỳ Kheo Thích Nguyên Tạng; đến những chính trị gia đầy quyền lực trong xã hội Mỹ như Thượng Nghị Sĩ John McCain thuộc Đảng Cộng Hoà, Đại sứ Mỹ Douglas "Pete" Peterson thuộc Đảng Dân Chủ, Đề Đốc Earl P. Yates...; từ những nhà văn, nhà thơ, nhà báo nổi tiếng suốt nửa thế kỷ như Phan Lạc Phúc, Du Tử Lê, Phan Nhật Nam... đến những chính trị gia tên tuổi tại hải ngoại như Tiến sĩ Lê Phước Sang, Kỹ sư Nguyễn Gia Kiểng... người đọc phần nào có được cơ hội hiểu về tác giả cũng như nội dung của cuốn sách ở nhiều góc độ khác nhau, thời gian khác nhau.
Luật sư Hồ Công Lộ, Chủ nhiệm kiêm Chủ bút Tuần Báo Nhân Quyền, đã trang trọng giới thiệu: "Quyển Từ Điển Pháp Luật do Luật sư Lê Đình Hồ dày công nghiên cứu, biên soạn, quả là một công trình đóng góp to lớn, thiết thực, hữu hiệu cho giai đoạn lịch sử lúc này và mai hậu của dân tộc".
Luật sư Lưu Tường Quang, Trưởng Nhiệm Hệ Thống Phát Thanh SBS, đã nhận xét, giá trị tinh tuý về nội dung trong cuốn Từ Điển Luật Pháp song ngữ của ông Lê Đình Hồ là một bằng chứng "vừa đẩy mạnh sự phát triển vừa phản ánh mọi sự tiến bộ của con người".
Kỹ sư Nguyễn Gia Kiểng, tác giả cuốn "Tổ Quốc Ăn Năn" liên tục gây sóng gió cho dư luận trong thời gian qua, cũng đã đánh giá một cách chính xác: "Các cuốn từ điển của ông [Lê Đình Hồ] không phải chỉ là những cuốn từ điển Việt - Anh chuyên môn, chúng còn là những cuốn sách để học tập những khái niệm. Mỗi từ không chỉ được dịch sang tiếng Việt, một điều vốn đã rất hữu ích, mà còn được giải thích và phân tích một cách đầy đủ".
Đặc biệt, Giáo sư Tiến sĩ Lê Phước Sang, nguyên Thẩm phán, đã đánh giá chính xác nội dung đặc biệt đầy tính cách mạng của những cuốn từ điển do LS Lê Đình Hồ biên soạn: "Năm 1995 có thể nói là năm làm điểm mốc cho cuộc cách mạng trong lịch sử biên soạn tự điển trên thế giới. Vì năm đó, lần đầu tiên một người Việt Nam, ông Lê Đình Hồ, đã biên soạn từ điển song ngữ theo lối phân giải bằng Việt ngữ lẫn Anh ngữ".
Lời giới thiệu của Thượng Nghị Sĩ John McCain cũng đã mở ra góc độ ứng dụng đầy triển vọng của cuốn Từ Điển. Ông McCain muốn cuốn Từ Điển Luật Pháp của LS Lê Đình Hồ đặt nền tảng luật pháp cần thiết cho sự tin tưởng hỗ tương giữa Việt Nam với thế giới tự do. Nói cách khác, theo quan điểm của John McCain, hiện tại và tương lai, cuốn Từ Điển Luật Pháp của LS Lê Đình Hồ sẽ là phương tiện giúp cho Việt Nam và thế giới tự do nói cùng một thứ ngôn ngữ, theo đúng một thứ văn phạm, để "chúng ta có thể tin tưởng rằng những gì chúng ta đang nói, đúng là những gì chúng ta đang nghe".
Cũng cùng quan niệm trên, Đô Đốc Earl Yates nhấn mạnh: "Trong phạm vi khi cuốn từ điển này trở thành một cuốn sách thông dụng trên kệ sách của các gia đình, các trường học, công sở, và các toà án tại Việt Nam, và trong tâm trí của người Việt, nó sẽ trợ giúp để kiểm soát mức độ mà Việt Nam sẽ nhận lấy vị thế của mình trong cộng đồng tự do mậu dịch quốc tế."
2. Phần chính của Từ Điển
Nhìn chung, để đánh giá một cuốn tự điển song ngữ, ta căn cứ 5 yếu tố. Thứ nhất, số lượng phong phú của từ vựng cần tra cứu. Hai, khả năng phiên dịch chính xác, dễ hiểu về nghĩa và cách ứng dụng của các từ vựng. Ba, giá trị thời gian tính của từ điển qua số lượng các từ mới nhất có trong từ điển. Bốn, nghĩa đa dạng của một từ trong những trường hợp khác nhau. Năm, mức độ bổ ích về kiến thức và hứng thú do từ điển mang lại.
Căn cứ 5 yếu tố trên, ta thấy Từ Điển Luật Pháp của LS Lê Đình Hồ có mấy giá trị. Một, cung ứng những từ tiếng Anh chuyên môn trong lĩnh vực luật pháp. Hai, dịch từ tiếng Anh đó sang một từ tiếng Việt tương đương nếu có, hoặc sáng tạo ra một từ mới, nếu trong ngôn ngữ tiếng Việt chưa có. Những từ mới này có giá trị như một lớp cầy vỡ để các giới chuyên môn trong hiện tại và tương lai sẽ bàn bạc và tiêu chuẩn hoá khi có thể. Ba, giải nghĩa từ tiếng Anh đó bằng song ngữ vừa tiếng Anh, tiếng Việt. Nhờ vậy, người dùng, dù là người bình thường, có cơ hội học hỏi được những khái niệm căn bản về luật pháp, đồng thời gia tăng vốn liếng từ vựng và câu trong tiếng Anh.
Những giá trị vừa đề cập đều nằm trong phần chính của từ điển là phần mà các từ vựng Anh ngữ về luật pháp được định nghĩa và sắp xếp chính xác theo thứ tự ABC. Sau mỗi mục từ là sự chuyển dịch trực tiếp bằng Việt ngữ của mục từ đó được để trong ngoặc đơn. Sau đó, mục từ được định nghĩa chi tiết bằng Việt Ngữ rồi định nghĩa đó được chuyển dịch sang Anh Ngữ. Ví dụ:
expert witness (nhân chứng chuyên ngành): Người có khả năng thông hiểu về một lãnh vực đặc biệt nào đó. Nhân chứng chuyên ngành có thể đưa ra ý kiến liên hệ đến các vấn đề nằm trong lãnh vực chuyên môn của mình, và đưa ra những kết luận trong lời khai của đương sự vào lúc xét xử. Đây là một ngoại lệ đối với nguyên tắc quy định rằng nhân chứng chỉ có thể đưa ra lời khai về các sự kiện. (A person who is knowledgeable in a particular field. An expert witness may express opinions in relation to matters within the field of his or her expertise, and draw conclusions in his or her testimony at trial. This is an exception to the rule that a witness may speak only as to facts).
Khi mục từ là một chữ viết tắt thì chữ viết tắt đó được ghi rõ. Đồng thời ở trong ngoặc đơn theo sau phần chuyển dịch trực tiếp của chữ viết tắt đó, tác giả viết lời hướng dẫn ngắn để người đọc hoặc tra cứu hiểu rõ được toàn bộ ý nghĩa của chữ viết tắt đó ở một trang khác trong Từ Điển. Ví dụ:
UNICEF (United Nations International Children’s Emergency Fund; United Nations Children’s Fund) (Quỹ Khẩn Cấp Nhi Đồng Quốc tế Liên Hiệp Quốc; Quỹ Nhi Đồng Liên Hiệp Quốc): Xin xem United Nations Children’s Fund. (See: United Nations Children’s Fund).
Nếu độc giả muốn hiểu thêm về xuất xứ của chữ viết tắt UNICEF thì xin xem United Nations Children’s Fund khi lật đến nhóm chữ này thì người tra cứu sẽ thấy được nghĩa của chữ viết tắt của UNICEF và chi tiết được ghi như sau:
United Nations Children’s Fund [United Nations International Children’s Emergency Fund] (UNICEF) (Quỹ Nhi Đồng Liên Hiệp Quốc, Quỹ Khẩn Cấp Nhi Đồng Quốc tế Liên Hiệp Quốc): Được thành lập bởi Đại Hội Đồng vào năm 1946 như là Quỹ Khẩn Trương Nhi Đồng Quốc Tế LHQ, để đáp ứng những nhu cầu khẩn trương của nhi đồng vào thời hậu chiến tại Âu Châu và Trung Cộng. Vào năm 1950 vai trò của tổ chức được thay đổi để đáp ứng những nhu cầu của nhi đồng tại các quốc gia chậm tiến. Vào năm 1953 Đại Hội Đồng đã quyết định rằng UNICEF nên tiếp tục công việc của nó, với việc đặt trọng tâm vào các chương trình đem lại những lợi ích trường kỳ cho nhi đồng khắp mọi nơi, đặc biệt là đối với nhi đồng tại các quốc gia chậm tiến. (Established by the General Assembly in 1946 as the UN International Children’s Emergency Fund, to meet the emergency needs of children in post-war Europe and China. In 1950 its role was changed to respond to the needs of children in underdeveloped countries. In 1953 the General Assembly decided that UNICEF should continue its work, with emphasis on programs giving long-term benefits to children every where, particularly those in underdeveloped countries).
Cuốn Từ Điển Luật Pháp này là sự kết hợp toàn bộ các thuật từ pháp lý của các quốc gia mà hệ thống luật pháp của các quốc gia này được đặt trên nền tảng án lệ cũng như pháp điển.
Khi một mục từ có cội rễ từ ngôn ngữ của một quốc gia nào đó trên thế giới thì các chữ viết tắt của chúng sẽ được đặt trong “dấu ngoặc vuông” [square brackets] ngay sau mục từ đó để báo cho người tra cứu biết được nguồn gốc của mục từ đó. Ví dụ:
Chief Justice of the Common Pleas [UK] (Chánh Án Tòa Thường Luật Dân Sự, Chánh Án Tòa Án Lệ Dân Sự): Thẩm phán chủ trì tại tòa tố tụng về án lệ trước Đạo Luật Tư Pháp 1873, và sau đó tại khối tố tụng án lệ của tòa. (The presiding judge in the court of common pleas before the Judicature Act 1873, and afterwards in the common pleas division).
UK là chữ Viết tắt của “United Kingdom” (Anh Quốc). Điều này có nghĩa là nhóm từ đó bắt nguồn từ hệ thống luật pháp của Anh Quốc. Hoặc một ví dụ khác như sau:
a priori [Lat] (deductive reasoning) (sự suy luận loại suy, lập luận bằng cách suy diễn): Thuật từ được dùng để diễn tả sự suy luận dựa trên một nguyên lý chung sang những trường hợp cá biệt, hoặc là sự suy luận từ nguyên nhân để xem xét hậu quả. (The term used to describe the inference from a general rule to particular cases, or from the cause to the effect).
Lat là chữ viết tắt của “Latin” (La Tinh]. Điều này có nghĩa là thuật từ đó bắt nguồn từ tiếng La Tinh.
Đọc qua cuốn Từ Điển Luật Pháp này người điểm sách nhận thấy là tác giả trưng dẫn một số mục từ được bắt nguồn từ nhiều quốc gia hoặc sắc dân khác nhau, và các chữ viết tắt sau đây đã được dùng để nói lên điều đó:
[Aborig] Aboriginal (Thổ dân); [AF] Anglo-French (Anh-Pháp); [Ar] Arabic (Ả Rập); [Aust] Australia (Úc Đại Lợi); [CAN] Canada (Gia Nã Đại); [EC] European Community (Cộng Đồng Âu Châu); [German] German (Đức); [GK] Greek (Hy Lạp); [It] Italian (Ý Đại Lợi); [Lat] Latin (La Tinh); [LF] Law French (Luật của Pháp quốc); [ME] Middle English (Anh Quốc thời Trung Cổ); [NZ] New Zealand (Tân Tây Lan); [OE] Old English (Anh Ngữ Cổ Đại); [OF] Old French (Pháp Ngữ Cổ Đại); [Scand] Scandinavian (Scandivanian); [Scot] Scotland (Tô Cách Lan); [Sp] Spanish (Tây Ban Nha); [UK] United Kingdom (Anh Quốc); [USA] United States of America (Hiệp Chủng Quốc); [USSR] Union of Soviet Socialist Republic (Cộng Hòa XHCN Liên Bang Sô Viết); [Welsh] Welsh (Welsh).
Khi một mục từ được hỗ trợ bởi một phán quyết của tòa thì vụ kiện liên hệ đến phán quyết đó sẽ được trưng dẫn để làm sáng tỏ thêm cho ý nghĩa của mục từ đó. Ví dụ: Quý vị sẽ tìm thấy vụ Donoghue kiện Stevenson [1932] AC 562 trong định nghĩa của mục từ về “người láng giềng, người hàng xóm” (neighbour).
Ý nghĩa của mỗi từ đã được phong phú hóa bởi sự trích dẫn những lời tuyên bố của những nhân vật nổi tiếng liên hệ đến ý nghĩa của thuật từ đó. Ví dụ:
Theo sau định nghĩa “neighbour” (người láng giềng, người hàng xóm), tác giả đã không ngừng nghỉ ở đó mà còn trích dẫn thêm lời tuyên bố của Thi Sĩ người Anh, Alfred Tennyson [1809-1890] “So near and yet so far, so far and yet so near” (Tuy gần mà xa, tuy xa mà gần).
Tác giả đã không tự cho phép mình ngưng nghỉ sau khi trích dẫn những lời hay ý đẹp này mà còn phải sưu khảo để hình ảnh và tiểu sử ngắn gọn của các nhân vật tuyên bố những lời hay ý đẹp đó được đăng tải. Ví dụ:
Sau định nghĩa của từ “husband” (chồng, người chồng), tác giả đã cho đăng tải hình ảnh của Tiểu Luận Gia Người Pháp, Mitchel de Montaigne, 1533-1592, về lời tuyên bố bất hủ của ông rằng: “Cung phụng người chồng của quý vị như là người thầy của quý vị, và phải đề phòng ông ta như là một kẻ phản bội.” (Serve your husband as your master, and beware of him as a traitor). Hoặc sau định nghĩa của từ “postscript” (tái bút, lời viết thêm sau khi đã chấm hết), tác giả đã cho đăng hình ảnh và lời tuyên bố bất hủ của nhà soạn kịch và chính khách người Anh, Sir Richard Steel, 1672-1729, như sau: “Đàn bà ít khi viết hết tâm tư của họ mà thường viết thêm vào cuối thư.” (A woman seldom writes her mind but in her postscript). Trên 400 hình ảnh cùng lời tuyên bố ngắn gọn của các nhân vật nổi tiếng từ cổ tới kim đã được trích dẫn rải rác trong cuốn Từ Điển này để bổ túc ý nghĩa thật sự của các thuật từ cũng như làm cho người đọc thêm phần hứng thú.
Sự tham khảo biên soạn này của tác giả sẽ giúp ích cho độc giả và những người tra cứu tiết kiệm được rất nhiều thời gian để khỏi phải truy tìm, tham cứu, hoặc suy gẫm hầu tìm kiếm sự chuyển dịch tương đương trong tiếng Việt những thuật từ hoặc nhóm từ mà từ trước tới nay chưa hề có trong sách vở Việt & Hán, chẳng hạn như các từ “Phò Mã Đô Úy” (Master of the Horse), “sự tín thác quy hoàn” (resulting trust) hoặc “khế ước chiết đoạn” (indenture) và còn biết bao nhiêu từ khác nữa.
3. Phần mục lục các thuật từ pháp lý Việt ngữ
Đây là một sáng kiến mà không tìm thấy được trên bất cứ loại từ điển nào. Phần này tương đương với một cuốn Từ Điển Luật Pháp Việt-Anh. Việc biên soạn theo lối này sẽ cung ứng được sự tiện lợi cho độc giả và các người tra cứu, vì quý vị không cần phải mang thêm một cuốn Từ Điển Luật Pháp Việt- Anh khác. Điều này không những làm giản tiện mà còn tiết kiệm được một số lượng giấy tương đương với 1,600 đến 1,700 trang giấy, vì khi quý vị nghĩ đến một từ pháp lý bằng Việt ngữ mà không biết sự tương đương của thuật từ đó trong tiếng Anh là gì thì chỉ cần lật phần “Mục Lục các Thuật Từ Pháp Lý Việt Ngữ” quý vị sẽ tìm thấy định nghĩa của các thuật từ đó bằng Anh ngữ lẫn Việt ngữ trong cuốn Từ Điển này. Phần này được biên soạn theo thư tự từ ABC của Việt ngữ. Ví dụ: Nếu quý vị tự hỏi “tội công xúc tu sỉ” tương đương với tiếng Anh là gì" Quý vị có thể tìm thấy cụm từ Anh ngữ tương đương với tội này trong Việt ngữ bằng cách tra khảo trong phần “Mục Lục các Thuật Từ Pháp Lý Việt Ngữ” dưới vần “T” và sẽ tìm thấy “tội công xúc tu sỉ 706, 1025.”
Sau nhóm từ “tội công xúc tu sỉ” quý vị nhận thấy có đánh số 706, 1025 được in đậm. Điều này có nghĩa là quý vị sẽ tìm thấy định nghĩa của tội này nếu quý vị lật trang 706 hoặc trang 1025.
Khi lật đến trang 706 quý vị sẽ thấy tội danh này được định nghĩa như sau:
indecent exposure (tội công xúc tu sỉ): Thuật từ được dùng để chỉ sự phô bày cho thấy các bộ phận kín đáo của thân thể tại nơi công cộng hoặc trong tầm nhìn của công chúng. (The term used to refer to exposure to sight of the private parts of the body in a public place or within the public view).
Khi lật đến trang 1025 quý vị sẽ có một định nghĩa tương đương khác cho tội danh này như sau:
offensive behaviour (tội công xúc tu sỉ, tội có hành vi xúc phạm, tội có hành vi thô tục): Thuật từ được dùng để chỉ tình huống mà trong đó một người từ đương sự hành xử theo một phương thức xúc phạm, hoặc xử dụng ngôn từ xúc phạm tại hoặc gần, hoặc “nằm trong tầm nhìn hoặc tầm nghe” [nằm trong tầm nghe thấy] từ nơi công cộng hoặc trường học. (The term used to refer to a situation in which a person conducts himself or her self in an offensive manner, or uses offensive language in or near, or within view or hearing from, a public place or school).
4. Phần sưu tập các phán quyết và các chữ viết tắt
Điểm đặc biệt của phần sưu khảo này là sự biên soạn rất đầy đủ chi tiết của tác giả, và hoàn toàn khác lạ so với các Từ Điển Luật Pháp khác trên thế giới. Phần sưu tập nầy gồm hầu hết các phán quyết thuộc các tòa án của các quốc gia mà hệ thống luật pháp của các quốc gia khác trên thế giới dựa vào để xét xử như là những án lệ.
Khác với các từ điển luật pháp khác trên thế giới, sự biên khảo này không những chỉ gom thâu các chữ viết tắt của các phán quyết mà còn được chuyển dịch sang Việt ngữ. Tuy nhiên, điểm đặc sắc là những chữ tối nghĩa hoặc các địa danh xa lạ đều được tác giả cho chú thích đầy đủ cả Anh ngữ lẫn Việt ngữ. Ví dụ:
L.C. Lower Canada. (Tên cũ của tỉnh Quebec - Former name of Quebec province. Nay là một phần nằm ở phía nam thành phố Quebec).
L.C.Rep.S.Qu. Lower Canada Reports Seignorial Questions. (Sưu Tập của về các Vấn Đề Lãnh Chúa tại Lower Canada [nay là một phần thuộc phía nam thành phố Quebec]).
E. & B. Ellis and Blackburn’s English Queen’s Bench Reports. (Sách sưu tập của Ellis và Blackburn về các phán quyết của Tòa Thường Luật Rộng Quyền Anh Quốc).
Z.L.R. Zanzibar Law Reports. (Sưu tập các phán quyết tại Zanzibar). (Zanzibar là một hải đảo nằm ngoài khơi bờ biển phía Đông của Phi Châu, diện tích 640 dặm vuông, trước đây là một quốc gia gồm hải đảo này và đảo Pemba: Được nhập chung với Tanganyika vào năm 1964 để thành lập quốc gia Tanzania. Trước năm 1963 được đặt dưới sự bảo hộ của Anh Quốc - Zanzibar is an island off E. coast of Africa; area, 640sq. mi.; a former country including this island and the island of Pemba: Merged with Tanganyika in 1964 to form the country of Tanzania. Before 1963 was a British protectorate).
5. Phần Phụ Lục
Phần này là một phần quan trọng không những chỉ dành riêng cho các người Việt tỵ nạn tại hải ngoại mà tất cả những ai muốn nghiên cứu về sự thay đổi nội dung các bản hiến pháp của đất nước VN qua những giai đoạn chính trị và lịch sử của đất nước.
Phần này gồm các bản Hiến Pháp của Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa 1945, Hiến Pháp của Việt Nam Cộng Hòa 1956 [Đệ Nhất Cộng Hòa], Hiến Pháp của Việt Nam Cộng Hòa 1967 [Đệ Nhị Cộng Hòa], và Hiến Pháp của Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam 1992. Tất cả đều là song ngữ Anh-Việt. Rất tiện lợi cho mọi người so sánh và nghiên cứu về hiến pháp của chế đệ qua các giai đoạn lịch sử của đất nước. Từ nay người đọc hoặc nhưng ai tham cứu về Hiến Pháp của Việt Nam sẽ tiết kiệm được nhiều thời gian tra khảo.
Trong phần này tác giả còn cho trích thêm bản Tuyên Ngôn Quốc Tế Nhân Quyền và bản Hiệp Định Hòa Bình Paris 28 tháng năm 1973. Mặc dầu bản Hiệp Định này được viết bởi hai thứ tiếng Việt-Anh, nhưng sau hơn 30 năm ký kết, độc giả rất khó tìm thấy bản Việt-Anh song hành như đã được cho trích đăng phần phụ lục này.
Gửi ý kiến của bạn
