JERUSALEM – Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã sa thải Bộ trưởng Quốc Phòng Yoav Gallant, một ngày sau khi Gallant bất đồng với chính phủ và kêu gọi ngừng kế hoạch gây nhiều tranh cãi nhằm đại tu hệ thống tư pháp, theo tin Reuters.
Khi tin tức về vụ cách chức được lan truyền, hàng chục ngàn người trên khắp đất nước đã xuống đường vào tối khuya để biểu tình, nhiều người vẫy quốc kỳ Israel. Đám đông tụ tập bên ngoài nhà của ông Netanyahu ở Jerusalem, có lúc vượt qua hàng rào an ninh.
Khoảng ba tháng kể từ khi nhậm chức, chính phủ liên minh của ông Netanyahu đã rơi vào khủng hoảng vì những chia rẽ gay gắt do các kế hoạch đại tu tư pháp.
Hai nhà lãnh đạo phe đối lập Yair Lapid và Benny Gantz cho biết trong một tuyên bố chung: “An ninh quốc gia không thể là quân bài trong trò chơi chính trị. Tối nay, ông Netanyahu đã vượt qua lằn ranh đỏ.”
Họ kêu gọi các thành viên của Đảng Likud của ông Netanyahu không nhúng tay vào “phá hoại an ninh quốc gia.”
Khi thông báo về việc sa thải ông Gallant, văn phòng của ông Netanyahu không nêu tên người thay thế cũng như không đưa ra bất kỳ chi tiết nào khác. Thông báo chỉ ghi là: “Tối nay, Thủ tướng Benjamin Netanyahu đã quyết định sa thải Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant.”
Ngay sau đó, ông Gallant, 64 tuổi, đã đăng trên Twitter: “An ninh quốc gia của Israel đã luôn và sẽ luôn là sứ mệnh của cuộc đời tôi.”
Ông Netanyahu đưa ra quyết định sa thải Gallant sau khi cựu đô đốc hải quân đưa ra cảnh báo hôm Thứ Bảy, rằng các kế hoạch đại tu có nguy cơ gây ra “một mối đe dọa rõ ràng, tức thời và hữu hình đối với an ninh của nhà nước” và kêu gọi dừng lại.
Ông Gallant nói trong bài phát biểu trên truyền hình: “Vào thời điểm này, vì lợi ích của đất nước chúng ta, tôi sẵn sàng chấp nhận mọi rủi ro và trả bất cứ giá nào.”
Tối Chủ Nhật, ông Netanyahu đã có hành động đáp trả, chuẩn bị chuẩn thuận một phần trọng tâm của gói đại tu, một dự luật sẽ thắt chặt kiểm soát chính trị đối với các cuộc bổ nhiệm tư pháp, trao cho cơ quan hành pháp quyền rộng hơn trong việc bổ nhiệm các thẩm phán vào Tối Cao Pháp Viện.
Đầu tháng này, Tổng thống Isaac Herzog, được cho là luôn đứng ngoài chính trị, đã cảnh báo rằng đất nước sẽ phải đối mặt với “thảm họa” trừ khi có thể đạt được sự đồng thuận rộng rãi hơn về cách đại tu ngành tư pháp.
Nhưng ông Netanyahu đã tuyên bố sẽ tiếp tục với dự án mà ông cho là cần thiết để kiềm chế quyền lực các thẩm phán, nhằm khôi phục sự cân bằng hợp lý giữa một chính phủ dân cử và cơ quan tư pháp.
Khi những người biểu tình đổ ra đường, cảnh sát đã sử dụng vòi rồng để đẩy họ ra khỏi dinh thự của ông Netanyahu ở Jerusalem. Trong khi đó ở Tel Aviv, đám đông người biểu tình đã đốt nhiều đống lửa trên các tuyến đường cao tốc chính.
Cuộc khủng hoảng xảy ra khi cơ quan an ninh Israel đang chuẩn bị ứng phó với nguy cơ bạo lực trong những tuần tới, khi tháng lễ Ramadan của người Hồi Giáo trùng với Lễ Vượt Qua (the Passover) của người Do Thái và Lễ Phục Sinh của người theo đạo Cơ Đốc.
Trong năm qua, các lực lượng Israel đã tiến hành các cuộc tấn công gần như là hàng ngày ở Bờ Tây bị chiếm đóng, giết chết hơn 250 chiến binh Palestine và thường dân, trong khi hơn 40 người Israel và người nước ngoài đã bị giết bởi những kẻ tấn công Palestine.
Hôm Thứ Bảy, ông Gallant đã trở thành thành viên cao cấp nhất của Đảng Likud tuyên bố sẽ không ủng hộ cuộc đại tu tư pháp.
Trong những tuần gần đây, các viên chức cấp cao của Bộ Tài Chánh đã cảnh báo về một phản ứng dữ dội về kinh tế; và các nhà lãnh đạo doanh nghiệp cũng cảnh báo về tương lai của công ty họ.
Tổng lãnh sự của Israel tại New York cho biết ông sẽ từ chức. Các trường đại học của Israel tuyên bố sẽ ngừng tổ chức các lớp học, kêu gọi ngừng đại tu ngay lập tức.
Tình trạng hỗn loạn xảy ra vào thời điểm quan trọng trong quá trình thông qua luật và dự luật trao cho cơ quan hành pháp nhiều quyền kiểm soát hơn đối với việc bổ nhiệm các thẩm phán, dự kiến sẽ được đưa ra để chuẩn thuận trong tuần này tại Knesset. Hiện chưa rõ liệu các cuộc biểu tình có tác động đến chiến thuật của chính phủ hay không.