PRAGUE – Ngành công nghiệp vũ khí của Đông Âu đang phát triển mạnh mẽ; họ sản xuất súng, đạn pháo và các vật tư quân sự khác với tốc độ chưa từng thấy kể từ thời Chiến Tranh Lạnh, khi các chính phủ trong khu vực đang nỗ lực hỗ trợ Ukraine trong cuộc chiến chống lại Nga, theo Reuters đưa tin ngày Thứ Năm, 24 tháng 11 năm 2022.
Các đồng minh đã cung cấp vũ khí và thiết bị quân sự cho Kiyv kể từ khi Nga bắt đầu ‘chiến dịch quân sự đặc biệt’ vào ngày 24 tháng 2. Theo Kiel Institute for the World Economy, Hoa Kỳ và Anh đã cam kết viện trợ quân sự trực tiếp nhất cho Ukraine trong khoảng thời gian từ ngày 24 tháng 1 đến ngày 3 tháng 10. Ba Lan xếp vị trí thứ ba và Cộng hòa Séc đứng ở thứ chín.
Vẫn luôn cảnh giác với Nga, một số quốc gia thuộc Khối Warsaw (Warsaw Pact) trước đây coi việc giúp đỡ Ukraine là vấn đề an ninh khu vực. Theo nhiều viên chức chính phủ, công ty và các chuyên gia phân tích, cuộc xung đột Nga-Ukraine cũng mang đến những cơ hội mới cho ngành công nghiệp vũ khí của khu vực.
Sebastian Chwalek, Giám đốc điều hành PGZ của Ba Lan cho biết: “Xét đến thực tế của cuộc chiến đang diễn ra ở Ukraine và thái độ của nhiều quốc gia đang tăng cường chi tiêu cho ngân sách quốc phòng, có các cơ hội mới để thâm nhập thị trường sản xuất và tăng doanh thu xuất cảng vũ khí trong những năm tới.”
PGZ là Tập đoàn vũ khí Ba Lan, thuộc sở hữu nhà nước và đang kiểm soát hơn 50 công ty sản xuất vũ khí và đạn dược – từ xe vận chuyển bọc thép đến hệ thống máy bay không người lái – và nắm giữ cổ phần trong hàng chục công ty khác.
Ông Chwalek cho biết họ hiện có kế hoạch đầu tư tới 8 tỷ zloty (1.8 tỷ đô la) trong thập niên tới, cao hơn gấp đôi so với mục tiêu trước chiến tranh. Họ sẽ xây dựng thêm các cơ sở mới nằm cách xa biên giới với Belarus, đồng minh của Nga, vì lý do an ninh.
Các nhà sản xuất khác cũng đang tăng cường năng lực sản xuất. Ngay sau khi xảy ra xung đột Nga-Ukraine, một số quân đội và nhà sản xuất ở Đông Âu đã bắt đầu dọn sạch kho vũ khí và đạn dược thời Liên Xô, vốn quen thuộc với người Ukraine, khi Kiyv chờ đợi các thiết bị theo chuẩn NATO từ phương Tây. Và khi các kho dự trữ cạn kiệt, các nhà sản xuất vũ khí đã tăng cường sản xuất cả thiết bị cũ và thiết bị hiện đại để duy trì nguồn cung cấp. Dòng vũ khí đã giúp Ukraine đẩy lùi lực lượng Nga và tái chiếm lại được nhiều vùng lãnh thổ.
Chwalek cho biết PGZ hiện sẽ sản xuất 1,000 hệ thống phòng không Piorun manpad di động vào năm 2023, cùng với các hệ thống pháo và súng cối, lựu pháo, áo chống đạn, vũ khí nhỏ và đạn dược cho Ukraine.
Ngành công nghiệp vũ khí của Đông Âu có từ thế kỷ 19, khi Emil Skoda người Séc bắt đầu sản xuất vũ khí cho Đế quốc Áo-Hung. Các nhà máy khổng lồ ở Tiệp Khắc, nhà sản xuất vũ khí lớn thứ hai của Khối Warsaw, Ba Lan và các nơi khác trong khu vực đã giúp người dân có công ăn việc làm, sản xuất vũ khí cho các cuộc xung đột trong Chiến Tranh Lạnh.
Đại sứ NATO Jakub Landovsky cho biết: “Cộng hòa Séc là một trong những cường quốc xuất cảng vũ khí và chúng tôi có nhân lực, cơ sở vật chất và dây chuyền sản xuất cần thiết để tăng công suất. Đây là cơ hội tuyệt vời để người Séc tăng cường những gì chúng ta đang cần sau khi cung cấp cho Ukraine hết kho vũ khí cũ từ thời Liên Xô. Điều này cho các quốc gia khác thấy rằng chúng ta có thể là một đối tác đáng tin cậy trong ngành công nghiệp vũ khí.”
Theo các viên chức và công ty, các lô hàng được giao tới Ukraine bao gồm đạn pháo cỡ nòng “Eastern,” chẳng hạn như đạn lựu 152mm và hỏa tiễn 122mm, không do các công ty phương Tây sản xuất. Họ cho biết Ukraine đã mua vũ khí và thiết bị thông qua quyên góp từ các chính phủ và hợp đồng thương mại trực tiếp giữa Kiyv và các nhà sản xuất.
Christoph Trebesch, giáo sư tại Viện Kiel, nhận xét: “Các nước Đông Âu hỗ trợ Ukraine một cách đáng kể. Đồng thời, đây là cơ hội để họ xây dựng ngành công nghiệp sản xuất quân sự của mình.”
Thứ trưởng Bộ Quốc Phòng Séc Tomas Kopecny nói rằng Ukraine đã nhận được gần 50 tỷ crowns (2.1 tỷ đô la) vũ khí và thiết bị từ các công ty của Séc, khoảng 95% trong số đó là giao hàng thương mại. Ông cho biết, xuất cảng vũ khí của Séc năm nay sẽ đạt mức cao nhất kể từ năm 1989, vì có nhiều công ty trong lĩnh vực này tăng cường tuyển thêm công nhân làm và gia tăng sản xuất.
David Hac, giám đốc điều hành của Tập đoàn STV của Séc, đã tiết lộ về kế hoạch bổ sung dây chuyền sản xuất đạn cỡ nhỏ mới và đang xem xét tăng cường sản xuất cỡ nòng lớn. Ông nói, thị trường lao động đang khan hiếm, công ty đang cố gắng lôi kéo công nhân từ ngành công nghiệp xe hơi đang chững lại.
Doanh số bán hàng quốc phòng đã giúp Czechoslovak Group, công ty sở hữu các công ty bao gồm Excalibur Army, Tatra Trucks và Tatra Defence, tăng gần gấp đôi doanh thu nửa đầu năm so với một năm trước đó, lên 13.8 tỷ crowns.
Theo phát ngôn viên Andrej Cirtek, công ty đang tăng cường sản xuất cả đạn cỡ nòng NATO 155mm và cỡ nòng Eastern 152mm, đồng thời tân trang lại các phương tiện chiến đấu cho bộ binh và xe tăng T-72 thời Liên Xô. Việc cung cấp vũ khí cho Ukraine không chỉ là một hoạt động kinh doanh tốt. Cirtek cho biết: “Sau khi cuộc xâm lược của Nga nổ ra, các lô hàng chúng tôi giao cho quân đội Ukraine đã tăng lên gấp bội. Phần lớn người dân Séc vẫn nhớ thời kỳ Nga chiếm đóng đất nước trước năm 1990, và chúng tôi không muốn quân lính Nga áp sát biên giới của chúng tôi hơn.”