Đó là những gì không thể tránh nổi: Việt Nam đứng trứơc cơn sóng thần tòan cầu hóa. Cả thế giới đang như thế, và chúng ta cũng sẽ phải như thế. Vấn đề chỉ là làm sao du nhập cái hay, cái đẹp của người, trong khi gìn giữ, vun bồi cái đẹp, cái hay của mình.
Tình hình tòan cầu hóa Việt Nam từ lâu nay đang bị ghìm bớt lại, phần lớn vì cơ chế chính phủ Hà Nội dè dặt, nhưng ai cũng thấy rõ với quyết tâm gia nhập WTO cuối năm nay thì tốc độ tòan cầu hóa trên nhiều vùng ở quê nhà sẽ rất là quyết liệt, không riêng về mặt kinh tế, nhưng cả về văn hóa, tôn giáo… Tốc độ này còn được đẩy mạnh hơn đa số các nứơc khác trên thế giới, phần lớn nhờ một yếu tố độc đáo của VN hậu chiến: hơn 3 triệu người Việt đang sống ngoài nứơc, và làn sóng người ra đi vẫn đều đặn qua các hồ sơ bảo lãnh, hồ sơ kết hôn, hồ sơ lao động nứơc ngòai.
Cuộc giao lưu đa chiều này không chỉ riêng chở các làn sóng Tây Phương vào, mà còn cả từ hứơng Đông tới, như khi các thiếu nữ VN kết hôn với trai Đài Loan, Hàn Quốc, Singapore… Cho dù có nói “nữ sanh ngoại tộc” nhưng các cô dâu Việt này rồi nhiều năm sau cũng sẽ ẵm con về lại thăm bên ngoại, thăm quê nhà. Đó là chưa nói nhiều cô ngay từ những tháng đầu tiên ở quê người đã lo gửi tiền về giúp ba mẹ ở quê nhà. Đó là nếu đời cô may mắn gặp bến nước êm ấm. Còn ngay cả những người một thời vượt biên tị nạn, cũng đâu có phải là dứt áo mà đi luôn đâu. Không quan tâm về vận nước, thì cũng lo lắng về nỗi nhà. Những cảm xúc từ xa này sẽ là một luồng sóng toàn cầu hóa, một hôm sẽ hội tụ về dòng chảy của cả nước. Dù là chính phủ toàn trị này có muốn hay không...
Chúng ta đang chứng kiến những chuyển biến tòan cầu hóa này ngay trứơc mắt, với người thật việc thật, không chỉ là chuyện mơ hồ nghe kể trên giấy. Người hàng xóm chúng ta vừa mới bảo lãnh người thân sang, và hồ sơ chúng ta bảo lãnh người thân cũng sắp hòan tất.
Việt Nam thấy rõ phải thay đổi, dù có múôn hay không muốn. Quần jeans Hoa Kỳ, xe gắn máy Nhật, lụa Thượng Hải, sách Anh văn, son phấn Paris, cách quản trị kinh doanh Tây Phương, cà-ri Aán, sâm Cao Ly, và vân vân chỉ mới là bề ngòai… Còn cả cái thâm sâu nữa. Tất nhiên, cả tốt lẫn xấu, theo cách nhìn riêng mỗi người (tốt xấu tùy người đối diện).
Không phải chính phủ Hà Nội không thấy các đợt sóng thần tòan cầu hóa. Mà đợt sóng lan vào gay gắt nhất, cũng là một phản ứng lại cách cai trị cứng rắn của nhà nứơc, chính là cuộc biểu tình Phục Sinh 10,000 người ở vùng Tây Nguyên mấy năm trước: người Thượng muốn được tự do theo Đạo Tin Lành, một tôn giáo mà Hà Nội thường nghi ngờ về ảnh hưởng Hoa Kỳ và cũng là tôn giáo mà Hà Nội ít hiểu nhất - chỉ tính riêng tại Hoa Kỳ đã có vài trăm hệ phái Tin Lành, từ chỗ đứng cực tả tới chỗ đứng cực hữu.
Thực ra, ở các phương diện khác, các guồng máy chính phủ trong nứơc còn tiếp tay cho toàn cầu hóa trong cách riêng của họ. Thí dụ, như mới đây là việc mở cửa cho truyền hình Mỹ vào Việt Nam, phát sóng 24 giờ và sẽ phụ đề Việt Ngữ hay lồng tiếng Việt nhiều chương trình đặc biệt.
Thực ra chuyện này không có gì mới với giới thượng lưu ở VN: người ta có thể vào các khách sạn, xem một số băng tần truyền hình quốc tế qua chảo vệ tinh… chuyện xưa rồi. Chỉ có phiền chính là không bao nhiêu người hiểu Anh ngữ, và các chảo này phải là cấp Vụ Trưởng trở lên mới có quyền sử dụng. Nhưng chỗ mới lạ nơi đây chính là, đưa các băng truyền hình quốc tế vào làn sóng cho người dân bình thường, và chuyển ngữ sang tiếng Việt.
Theo các tin mới đây, hệ thống truyền hình CNBC Asia Pacific đã ký một hợp đồng để đưa băng tần CNBC Asia vào VN xuyên qua mạng lưới Ho Chi Minh Television. Băng tần này sẽ phát sóng 24 giờ và sẽ là một phần trong phần quốc tế của đài HCMC/TV.
Mặt khác, bắt đầu từ ngày 19-5, thì 2 băng tần truyền hình của Walt Disney sẽ được phát sóng trên truyền hình cáp của đài truyền hình TP Sài Gòn. Hai băng tần truyền hình Disney và Playhouse Disney của hãng Walt Disney sẽ được phát sóng trên đài truyền hình cáp TPHCM. Và tương lai, kế hoạch đầu tư vào thị trường Việt Nam của tập đoàn Walt Disney sẽ còn mở rộng với nhiều chương trình nhắm vào các khách hàng nhỏ tuổi Việt Nam. Băng tần truyền hình mang tên Disney sẽ được phát sóng chủ yếu bằng tiếng Anh, với một số chương trình chọn lọc như "Raven là thế đấy" (That's So Raven) và "Phil của tương lai" (Phil of The Future) sẽ có phụ đề tiếng Việt.
Đứng về mặt giáo dục, thì việc đưa các làn sóng này vào VN sẽ có lợi rất nhiều. Trứơc tiên là học Anh ngữ nhanh hơn, cụ thể đời thừơng hơn, mang tính phản xạ hơn, và được nghe giọng Anh ngữ trực tiếp từ đủ thứ giọng địa phương. Trẻ em nào xem truyền hình này chừng vài năm tất nhiên là thảy vào nứơc Mỹ có thể sẽ nói năng hệt như trẻ em Hoa Kỳ.
Nhìn về khía cạnh khác, băng tần TV Mỹ tất nhiên sẽ ảnh hưởng tới suy nghĩ của người xem, cũng là một cách giáo dục về dân chủ đa đảng, khi cho các bên tranh luận cãi nhau -- hãy hình dung, mỗi sáng chủ nhật, CNBC phỏng vấn các dân biểu, thượng nghị sĩ Mỹ, Úc, Anh, Pháp, các nhà hoạt động nhân quyền, môi sinh, nhà văn, họa sĩ... cho mọi người, mọi tiếng nói đều có chỗ trình bày, bất kể thuộc đảng nào. Kể cả phỏng vấn các linh mục, mục sư, giáo sĩ Hồi, vân vân. Có phải chính phủ Hà Nội chấp nhận từ từ sẽ chuyển sang dân chủ đa đảng, khi cho các tiếng nói đa dạng này vào màn hình TV người dân thường VN"
Nhưng tất nhiên là cũng có các mặt khác của toàn cầu hóa. Không phải chương trình TV nào cũng có thể làm hài lòng mọi người tại Việt Nam. Thí dụ, chương trình truyền hình nào cũng mang dấu ấn của nhóm người sáng tạo. Truyền hình Mỹ là cởi mở nhất, là cấp tiến nhất, là bao dung nhất… ai cũng thấy thế. Nhưng không ai phủ nhận được âm hưởng truyền bá phúc âm trong chương trình họat hình "The Simpsons" (Gia Đình Simpson) - một chương trình họat hình hàng đêm trên đài FOX và được ca ngợi trong các show lôi cuốn nhất thế giới, mà chính người viết cũng ưa thích. Tổng Giám Mục Anh Giáo Rowan Williams của Tổng Giáo Phận Canterbury (chức vụ này tương đương chức vụ Giáo Hòang bên Thiên Chúa La Mã, được xem là Giáo Hoàng Anh Giáo) đã ca ngợi show họat hình trên là quảng bá tinh tế một cách xuất sắc cho Kinh Thánh.
Đúng vậy, tuy là trong show này có cô bé Lisa Simpson có lúc ăn chay, ngồi Thiền, đọc Kinh Phật, tuy là có ông Aán Độ Abu chủ tiệm tạp hóa theo Aán Độ Giáo, tuy là có ông bố của anh hề Krusty Klown là giáo sĩ Do Thái Giáo… nhưng nhân vật chính cũng là Mục Sư Lovejoy trong làng, cũng là anh hàng xóm Ned Flander say mê truyền bá phúc âm, và mỗi tuần cả nhà Simpson đều đi nhà thờ, nơi làm bối cảnh cho nhiều tập phim episodes.
Nhưng trước tiên, đây là thực sự nghệ thuật, đã tới cao độ của ngành họat hình, và rất là nhân bản, còn sau đó mới là ảnh hưởng văn hóa [tôn giáo] của nhóm thực hiện.
Việt Nam rồi cũng sẽ phải chấp nhận các đợt sóng văn hóa đa diện của tòan cầu hóa như thế. Cũng hệt như nước Mỹ đã chấp nhận Thiền Tông Nhật Bản, chấp nhận Thiền Minh Sát, Thiền Tây Tạng… và đủ thứ từ văn hóa tòan cầu đang tự do truyền bá ở đất Mỹ. Vấn đề sẽ là chuyện riêng của ngừơi Việt: từng người một, chúng ta sẽ nhận những gì, và sẽ không nhận những gì…
Phải mở cửa, không đóng mãi được. Chúng ta đã thấy rồi. Chính phủ Hà Nội đã mở cửa đón Làng Mai, và có vẻ như đang cho phép sinh họat nhiều nơi trong nước. Tương lai, rồi chính phủ cũng sẽ mở cửa cho Giáo Hội PGVNTN, cho Giáo Hội Tin Lành Mennonite… vì cho phép các băng tần CNBC, Disney vào là chấp nhận trọn gói văn hóa Hoa Kỳ, thì cũng không có cớ gì ngăn cản các giáo hội lớn dậy từ trong lòng Việt Nam như vừa nói… Có thể chính phủ sẽ không chính thức cấp giấy, nhưng có vẻ như sẽ chọn giải pháp nhắm mắt để cho sinh họat.
Duy có điều thấy rõ, có nhiều thành phần trong nứơc chưa chuẩn bị cho đợt sóng thần tòan cầu hóa. Thí dụ, như nói về tỉnh Đắc Lắc. Nếu thực sự, cho các mục sư Sài Gòn và cho các mục sư từ North Carolina (Hoa Kỳ) lên đây họat động tự do, hay cho những người trách nhiệm cuộc biểu tình 10,000 người xuất hiện để truyền giáo… thì cầm chắc là các vị sư Tỉnh Hội Đắc Lắc không đủ nhanh nhẹn, không đủ tài nguyên, không đủ kinh nghiệm để ứng phó, để quảng bá thông điệp từ bi và trí tuệ của Phật Giáo. Chấp nhận tòan cầu hóa, do vậy, cũng có nghĩa là quý tăng ni quê nhà cũng phải trang bị các kiến thức, về văn hóa tổng quát, về ngoại ngữ, về sử dụng Internet, về cách truyền đạt…
Hãy nhìn trừơng hợp Iraq. Theo bản tin Reuters, vị lãnh tụ tinh thần cộng đồng Công Giáo lớn nhất Iraq đã chỉ trích các nhóm Tin lành truyền bá Phúc âm đang vào Iraq về điều ngài nói là nỗ lực cải đạo những người Hồi Giáo nghèo bằng cách chu cấp tiền và các xe chạy hào nhoáng. Giáo Phụ Emmanuel Delly, lãnh tụ Giáo Hội Công Giáo Chaldean (còn gọi là: Giáo Hội Nghi Lễ Phương Đông) nói hôm Thứ Năm là nhiều nhà hoạt động Tin Lành vào Iraq sau khi Saddam bị lật đổ năm 2003 nhằm tìm tân tín đồ. Tổng Giám Mục Delly, 77 tuổi, cũng được nói là sắp lên Hồng Y tương lai, nói là Iraq không cần các nhà cải giáo vào, bởi vì các giáo hội Thiên Chúa Giáo ở đây xuất hiện trước khi Tin Lành xuất hiện. Còn chuyện cải đạo người Hồi Giáo, thì ngài nói, "Quý vị không có thể nói chuyện đó ở đây." Tín đồ Thiên Chúa chiếm 3% trong 26 triệu dân Iraq hầu hết là Hồi Giáo. Giáo hội Thiên Chúa lớn nhất là nghi lễ Chalde, hiện đã thống thuộc Vatican.
Ngài Delly nói các nhà truyền bá phúc âm không phải truyền giáo thật, vì họ chỉ hấp dẫn tuổi trẻ bằng tiền và đưa các em "lên xe hơi chạy vù vù cho vui..."
Đó là đầy đủ phương tiện nhân lực, tài lực như Vatican mà cũng còn lo ngại một khía cạnh của tòan cầu hóa. Bây giờ, Việt Nam đã tới lúc mở cửa, đã tới lúc tòan cầu hóa, rồi sẽ phải chấp nhận trận sóng thần đang bao phủ tòan cầu này… Vấn đề là không thể đóng cửa được. Và sẽ cùng hiện ra trứơc mắt chúng ta những gì mà chúng ta cho là cả tốt lẫn xấu, những gì mà chúng ta cảm nhận là thích hay ghét...
Gửi ý kiến của bạn
