WikiLeask: Mỹ-Lào

WikiLeask: Mỹ-Lào

Trần Khải

Đôi khi Mỹ ra đòn, kiểu như bỏ con tép để bắt con tôm, bỏ con cá nhỏ để chụp con cá lớn. Một trường hợp điển hình là khi chính phủ Hoa Kỳ bắt lãnh tụ Vang Pao của cộng đồng Hmong lưu vong. Từ đó, hai chính phủ Mỹ và Lào kết thân dễ dàng, kể cả sau khi Mỹ trả tự do cho Tướng Vang Pao.
Báo Miami Herald hôm 22-4-2011 đã đăng bản tin của thông tấn McClatchy Newspapers, nhan đề “WikiLeaks cables bare secrets of U.S.-Laotian relations.” Sau đây là tóm lược độc chiêu của Mỹ, khi bắt Vang Pao để kết thân với Lào, và rồi sau đó lại trả tự do cho Vang Pao, mà tình thân với Lào vẫn duy trì và kết thân hơn.
Điện văn mật Bộ Ngoại Giao Mỹ cho thấy rằng, khi an ninh Mỹ bắt Vang Pao năm 2007, tuy đã làm tổn thương Vang Pao nhưng lại làm lợi ích tuyệt vời cho quan hệ hai nước Mỹ-Lào.
Vụ Vang Pao bị bắt đã gây phẫn nộ lớn từ cộng đồng Mỹ gốc Hmong, có một lúc tới 3,000 người biểu tình bên ngoaì một tòa án liên bang ở Sacramento, California.
Các cán bộ Lào bày tỏ “hài lòng và ngạc nhiên” khi Mỹ bắt vị lãnh tụ từ lâu vẫn chống Lào Cộng kịch liệt, theo một nhà ngoaị giao Mỹ phúc trình.
Đột nhiên, các sĩ quan cao cấp Lào bắt đầu thương thuyết. Hàng rào cản hàng chánh co cụm lại. Các trao đổi văn hóa hai chiều trở nên khả thi.
Mary Grace McGeehan, lúc đó là trưởng phòng ngoại giao Hoa Kỳ tại Lào, viết trong điện văn mật ngày 22-6-2007, “Kể từ khi [Vang Pao] bị bắt, chúng ta có nhiều tiến bộ kinh ngạc trong quan hệ với chính phủ lào, nơi chúng ta trước giờ vẫn gặp khó khăn rất nhiều.”
Bà viết thêm, sự đổi chiều này làm một số nhà quan sát Tây Phương tại Vạn Tượng, thủ đô Lào, “nhìn rằng vụ bắt này là cử chỉ thiện chí của chúng ta đối với chính phủ Lào.”
Hai năm sau, công tố liên bang Mỹ gác bỏ hồ sơ truy tố hình sự đối với Vang Pao. Cũng kịp lúc, những người đàn ông khác bị bắt chung với Vang Pao cũng được miễn truy tố.
Vang Pao chết hồi tháng 1-2011 tại Fresno, Calif., gây nỗi đau đớn lớn trong cộng đồng dân Mỹ gốc Hmong mà ông lãnh đaọ. Quan hệ Mỹ-Lào về dài hạn vẫn tiến triển.
Blong Xiong, nghị viên Hội Đồng Thành Phố Fresno, người từng viếng thăm quê nhà lào Quốc hồi nhiều tháng trước, nói: “Như dườngc hính phủ Lào đã cởi mở nhiều hơn; họ tiếp cận với bên ngoàì hơn, khuyến khích du lịch và khích lệ cơ hội kinh doanh.”
Về phần Mỹ, các nhà ngoại giao Mỹ tiên đoán trong bản điện văn năm 2007 rằng các cán bộ trung cấp Lào muốn có quan hệ kết thân với Mỹ nhưng bị “cản trở hành chánh.” Nói cách khác, nghĩa là: Hãy sửa soạn để đi rồi khựng lại, rồi đi rồi khựng lạị.
Bản điện văn năm 2007 ghi là “mật,” do WikiLeaks chuyển cho thông tấn McClatchy Newspapers. Đó là một trong nhiều điện văn cho thấy quan hệ phức tạp giữa Mỹ và Lào, một cặp đôi lạ lùng với quá khứ chiến tranh.
Các viên sức Tòa Đại Sứ Lào ở Washington không trả lờøi yêu cầu phỏng vấn của McClatchy Newspapers. Còn Bộ Ngoaạ Giao Mỹ lớn tiếng lên án việc WikiLeaks phổ biến các điện văn mật.
Một điện văn mật Bộ Ngoaị Giao Mỹ, đề ngày 31-3-2006, cũng ghi nhận tình hình tham nhũng tràn ngập trong gioơi cầm quyền Lào Quốc, quan sát rằng, “các bộ trưởng chính phủ và cán bộ Lào chỉ có lương chưa tới 75 đôla/tháng nhưng laị có nhữõng biệt thự lớn và xe hơi đắt giá kiểu Monte Carlo.”
Đọc bản tin naỳ, chúng ta có thể đoán rằng chuyện bắt Vang Pao thực ra là tính toán của Bộ Ngoại Giao Mỹ, chứ không phải chuyện Vang Pao tuyển mộ kháng chiến quân gì hết.
Đó cũng là điều dễ hiểu, bởûi vì thế hệ trẻ Hmong được giaó dục tại Hoa Kỳ tất nhiên là hiếu hòa, thường chọn giảỉ pháp bất bạo động trong các xử thế đời thườøng, sẽ thấy rằng cuộc chiến bom đạn những thập niên trước phải lui vaò quá khứ. Tuy rằng thế hệ trẻ vẫn nhiều người nặng lòng với quê hương Lào Quốc, nhưng cách họ làm việc sẽ không còn như kiểu thế hệ cha anh của họ.
Cũng có thể đoán rằng, khi FBI gài bắt tướng Vang Pao, cũng đã có tham khảo nhiều nhà hoạt động trong cộng đồng Hmong rồi, hay có thể do chính nhà nướcä Vạn Tượng gợi ý...
Thật khó hiểu. Nhưng WikiLeaks quả nhiên là đã giúp soi sáng một số vấn đề khó hiểu của lịch sử.
Bao giờ thì WikiLeaks về Hà Nội được tiết lộ"

• Nam Hàn: 200 Chết, Mất Tích Vì Bão, Lũ Lụt, Lở Đất
• New Orleans Bỏ Phiếu Tại Chỗ Ít Hơn
• Sài Gòn: 1 Sinh Viên Bị Đuổi Vì Quay Phim Nữ Giảng Viên
• Cựu Thị Trưởng Giuliani: Di Dân Phải Học Tiếng Anh