Haiti: Chiến Dịch Cứu Trợ Lớn Nhứt Của Mỹ
Vi Anh
Cuộc động đất 7 độ Richter tàn phá Haiti là một cuộc khủng hoảng nhân đạo trầm trọng nhưt trong nhiều thập niên gần đây. Và cũng là một chiến dịch cứu trợ ngoại quốc lớn nhứt của Mỹ cho đến bây giờ.
Ong Tổng Thơ Ký Liên Hiệp Quốc đến nước này tuyên bố đó là cuộc khủng hoảng nhân đạo trầm trọng nhứt mấy chục năm qua. Cần phải cứu trợ nhân đạo khẩn cấp, đảo quốc đang hổn độn. Theo Ong ba việc phải làm ngay: khẩn cấp cứu nguy người đang bị kẹt càng nhiều càng tốt, cứu trợ nạn nhân, và khẩn cấp phối họp công cuộc cứu trợ của các nước đưa đến nước uống, đồ ăn, thuốc men cần thiết.
Theo con số của Tổ Chức Y Tế Thế Giới, có từ 40.000 đến 50.000 người chết, 250.000 bị thương, và 1 triệu rưởi người không nhà. Trung Quốc tuyên bố 8 người Hoa chết; Canada 8 chết, 1.362 mất tích; Pháp 12 chết, 30 đến 35 mất tích - là những con số ban đầu người ngoại quốc ghi nhận vào ngày Thứ Bảy.
Tổ chức Bác sĩ Không Biên Giới nói "chưa bao giờ thấy những thương tích trầm trọng như vậy". Sáng hội này đã có 30 người tình nguyện có mặt tại chỗ và đang huy động và đưa thêm 70 người nữa từ các nước đến đây.
Tình trạng mất an ninh bắt đầu lan tràn khắp đảo quốc, gây khó khăn cho việc cứu trợ. Dân chúng sợ cướp bóc, hôi của, phải di tản hướng từ thủ đô ra các vùng không bị động đất. Dù Tổng Thống René Préval trấn an "chánh quyền không còn khả năng điều hành nhưng không sụp đổ" nhưng không làm yên lòng dân chúng đang hoảng loạn. Ngày Chủ Nhựt cảnh sát ở thủ đô phải can thiệp bằng súng ở Port-au-Prince trong một vụ cướp, một trong 1 người chết vì đạn mới 30 tuổi.
Cả thế giới bàng hoàng hướng về Haiti. Liên Au khẩn cấp bàn bạc xuất chi 100 triệu Euros cứu cấp và sẽ cứu trợ thêm, lên đến 420 triệu Euros. Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc họp vào sáng Thứ Hai 18-1 để duyệt xét tình hình và tăng cường sự hiện diện để cứu trợ.
Nhưng Mỹ là nước mở một chiến dịch cứu trợ qui mô nhứt, như lời Tổng Thống Obama tuyên bố vài giờ sau cuộc động đất xảy ra. "Hoa Kỳ sẽ phản ứng mau chóng và mạnh mẽ''. TT Obama điều 10 ngàn quân nhân trừ bị Mỹ đến hiện trường. Bộ Trưởng Quốc Phòng Hoa Kỳ Mỹ Robert Gates cho biết từ 9.000 tới 10.000 binh sĩ Mỹ sẽ có mặt ở Haiti hoặc đang trong chuyến hải hành trực chỉ Port Au Prince. Lực lượng Mỹ kể cả thủy quân lục chiến sẽ tiếp tay 7.000 người thuộc lực lượng bảo vệ hòa bình LHQ và 2.000 cảnh sát tham gia công tác bảo vệ an ninh trật tự cho Haiti. Lập cầu không vận khổng lồ tiếp tế khẩn cấp cho Haiti, máy bay Hercule C-130 cất cánh liên tục. Quân nhân và chuyên viên Mỹ bảo đảm việc điều hòa phi cảng Port au Prince duy nhứt của Haiti do chánh quyền Haiti giao phó. Dùng căn cứ Guantanamo của Mỹ đặt tại Cuba làm địa điểm trung chuyển hậu cần. Lập căn cứ tiền tuyến cứu trợ và bộ tư lịnh cứu trợ trên hàng không mẫu hạm USS Carl Vinson.TT Obama nhờ hai người tiền nhiệm George W. Bush và Bill Clinton tiếp tay huy động quỹ cứu trợ . Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton bay đi Haiti thị sát tại chỗ và gặp TT René Préval. Bà Hillary Clinton trấn an và nhấn mạnh "Mỹ sẽ viện trợ tức thì và dài hạn." Như TT Obama đã nói, chúng tôi sẽ đến đây hôm nay, ngày mai, và tiếp sau đó". ''Mỹ đến đây để yểm trợ Haiti, chứ không phải để thay thế chính quyền Haiti''. Bà muốn TT Haiti triệu tập Quốc Hội nếu ai còn sống sót, tuyên bố tình trạng lâm nguy, ban hành tình trạng thiết quân luật,và chánh thức mời các nước đến giúp để hợp thức hóa sự có mặt của các binh đoàn ngoại quốc.
Hành động nhanh chóng và quyết liệt của Mỹ gây một ít thắc mắc và than phiền. Nhứt là Pháp có nhiều ảnh hưởng xa xưa với Haiti, tên thủ đô Port au Prince của Haiti bây giờ còn là chữ Pháp. Hội Y Sĩ Không Biên Giới Pháp nổi giận với Washington. Cánh cứu trợ người Pháp phản kháng các chuyên viên người Mỹ điều hành phi trường Port-au-Prince vì máy bay của họ không đáp được do nhịp độ nhận máy bay đáp xuống quá chậm, vì phi trường bị hư hại nặng. Hôm thứ sáu một chiếc khác cũng của Hội Y Sĩ Không Biên Giới Pháp phải quay đi, khiến Bộ trưởng bộ hợp tác Alain Joyandet của Pháp nổi giận với Washington. Sau cùng máy bay này đáp được, và phủ Tổng thống Pháp đã hòa giải mối căng thẳng vì biết rõ đó là vì lý do kỹ thuật. Chính Ngoại Trưởng Mỹ mong mỏi có một hiệp ước khẩn cấp có Liên Hiệp Quốc tham dự để họp thức hóa sự có mặt của quân nhân Mỹ trong công tác cứu trợ này. Đúng, muốn hay không muốn Haiti vẫn là nước ở sau nhà của Mỹ. Anh hưởng của Mỹ đối với nước này là cần đứng trên phương diện địa lý chiến lược. Trong chánh trị chung mà không có riêng sẽ vô hồn. Riêng mà không có chung là ích kỷ. Đối với Mỹ, yếu tố chung và riêng trong chiến dịch cứu trợ qui mô nhứt này đều có. Nhưng lý do chánh để Mỹ mở một chiến dịch cứu trợ ngoại quốc qui mô nhứt từ đó tới giờ là lý do cao cả. Một về nạn nhân, cuộc động đất này là một cuộc động đất rất lớn nhưng lại xảy ra ở một nước giao thông quốc tế trắc trở, nhân dân nghèo nàn, chánh trị và an ninh mong manh; hơn 80% sống dưới mức nghèo khó. Do vậy tai họa trở thành thảm khốc hơn. Một ngày thường người Haiti phải vật lộn với sự sống nghèo khó đã khổ sở rồi, bây giờ phải vật lộn với cái chết do thiên tai giáng xuống, thảm khốc lại càng nghiệt ngã hơn nữa. Con số chết, bị thương, mất tích, tài sản tiêu tan nói trên chỉ là con số ban đầu, con số thực chưa cơ quan nào biết. Trời đất đã gây đau khổ rồi, thì con người đành phải lo cứu giúp nhau.
Về tình hình xã hội, tai họa động đất lại xảy ra ngay thủ dô Port au Prince, trung tâm địa chấn chỉ cách thủ đô vài cây số, gây tai họa quá sức tưởng tượng là một điều dáng suy gẩm cho các quốc gia chậm tiến hay đang phát triễn. Như các nước đang ở trong tình trạng này, nạn bùng nổ dân số ở đô thị vì phong trào đô thị hóa làm nhu cầu nhà ở quá cần kíp nên bất chấp các nguyên tắc căn bản về an toàn xây dựng. Ngay Phủ Tổng Thống mà còn sập phân nửa thì huống hồ gì nhân dân.
Sự sụp đổ Phủ Tổng Thống như một lâu đài bằng giấy tượng trưng cho chánh quyền hết sức bất ổn của nước này. Sau ba thập niên độc tài của Duvalier thân Liên xô là những cuộc đảo chánh, chỉnh lý liên tục. Chỉ mấy năm nay mới ổn định chánh trị với Ong Aristide, nhờ sự bảo hộ của Liên Hiệp Quốc. Nhưng Haiti không ổn định với thiên tai địa họa vì hệ thống tiên đoán, báo động lạc hậu, hệ thống phòng chống của chánh quyền yếu kém. Năm 2008, bốn cơn lốc tàn phá xứ sở này trong một năm, nhân dân nổi lên vì đói.
Thiên tai động đất ỏ Haiti làm cho thế giới chú ý thêm xứ sở này. Nhân Loại cứu ngặt rồi phải nghĩ đến cứu nghèo, cứu khổ một số đồng loại từ lâu rất bạc phận này. Khẩn cấp cứu sinh mạng con người rồi còn cứu nguy tình hình y tế quá tồi tệ. Và tổ chức Liên Hiệp Quốc, cơ quan bảo trợ, Mỹ đệ nhứt siêu cường thế giới, nước giàu mạnh nhứt Tây Bán Cầu không thể nào để cho một bộ phận của cộng đồng thế giới chìm sâu trong biển khồ nghèo nàn, bất ổn nữa. Ở một mức độ nào đó, cái rủi của Haiti là cái may của nước này. Cuộc khủng hoảng nhân đạo ỏ Haiti, chiến dịch cứu trợ lớn nhứt của Mỹ và thế giới sẽ giúp cho lịch sử nghèo nàn, lạc hậu, bất ổn chánh trị, xã hội của Haiti vượt qua khúc quanh để tiến đến một chế độ kinh tế, chánh trị tốt hơn cho người dân.
Gửi ý kiến của bạn
