Câu Chuyện Thể Thao – Tiền Đạo
Trong phần Câu Chuyện Thể Thao lần này, xin mời quý độc giả cùng tìm hiểu về môn “Nhu Thuật Ba Tây”, tức “Brazilian Jiu-Jitsu”. Nhu Thuật Ba Tây là môn võ học được thể thao hóa qua hình thức ứng dụng các đòn vật và khóa tay chân ở tư thế nằm trong những cuộc tranh tài quyền cước trên võ đài, có tên gọi bằng tiếng Bồ Đào Nha là “Jiu-Jitsu Brasileiro”. Môn võ thuật này bắt nguồn từ quá trình truyền thụ võ học tại quốc gia Ba Tây của một võ sư Nhu Đạo người Nhật Bản tên Maeda Mitsuyo (1878-1941). Sau khi học những tuyệt kỹ chân truyền có nguồn gốc từ môn Nhu Đạo được Maeda Mitsuyo cải tiến thành loại “Nhu Thuật Tự Vệ”, người đệ tử xuất sắc của Maeda Mitsuyo là Carlos Gracie (1902-1994) đã kết hợp các thế võ căn bản của Nhu Thuật với tinh hoa quyền thuật Ba Tây và sáng chế ra môn “Nhu Thuật Ba Tây”. Vì vậy, môn võ thuật này còn được gọi là “Nhu Thuật Gracie”.
Vào năm 1925, Carlos Gracie chính thức mở võ đường tại Rio de Jainero, cùng hai em trai của ông là Gastão Jr. và Hélio truyền bá môn Nhu Thuật Ba Tây, tạo thành một trào lưu thịnh hành môn võ học này trên toàn quốc Ba Tây nhất là tại hai thành phố Rio de Janeiro, Curitiba thu hút rất nhiều môn sinh theo học.
Từ thời niên thiếu, Carlos nổi tiếng là một đứa trẻ nghịch ngợm và thường gây sự với bạn bè nên tạo nhiều phiền phức cho gia đình. Vì vậy, cha của Carlos là ông Gastão Gracie đã nhờ võ sư Maeda Mitsuyo giáo hóa con mình bằng hình thức chỉ dạy môn Nhu Đạo. Do có quan hệ thâm giao với gia đình ông Gastão sau khi di dân đến Ba Tây, nên võ sư Maeda Mitsuyo nhận lời và từ đó ông đã truyền dạy cho Carlos tất cả các ngón đòn căn bản dùng để tự vệ phòng thân và những thế võ Nhu Thuật được sáng chế từ môn Nhu Đạo. Ngoài ra, tuy ông Maeda Mitsuyo cũng hướng dẫn cho năm anh em nhà Gracie luyện võ, nhưng Carlos là người có năng khiếu lãnh ngộ cao nhất nên sau này đã trở thành một tôn sư sáng lập ra môn “Nhu Thuật Ba Tây”. Carlos Gracie từng trải qua 5 lần kết hôn và có tất cả 21 người con, đa số đều là những cao thủ nổi tiếng về môn Nhu Thuật Ba Tây. Trong số này, người con trai ông có với người vợ thứ năm tên Carlos Gracie Jr hiện đang nắm giữ chức vụ Hội Trưởng “Liên Đoàn Nhu Thuật Ba Tây Quốc Tế” (IBJJF: International Brazilian Jiu-jitsu Federation)
Riêng về Maeda Mitsuyo vốn là một võ sư lừng danh thế giới của Nhật Bản về những thành tích thượng đài của môn đấu võ tự do và môn đô vật. Sau khi nhập môn tại võ đường Giảng Đạo Quán (Kodokan) của tổ sư Nhu Đạo Kano Jigoro từ năm 1897, ông Maeda Mitsuyo được một trong “Tứ Đại Thiên Vương” của Giảng Đạo Quán là võ sư Yokoyama Sakujiro đích thân chỉ dạy võ học. Là một trong 15 đồ đệ xuất sắc được tổ sư Kano Jigoro giao phó sứ mạng đem những tinh hoa sở học Nhu Đạo đi truyền bá trên thế giới nên năm 1904, ông rời Giảng Đạo Quán lên đường sang Hoa Kỳ. Trong mục đích vừa kiếm tiền trang trải sinh hoạt phí vừa truyền bá môn Nhu Đạo, Maeda Mitsuyo đã sinh sống bằng nghề đấu võ tại Hoa Kỳ. Từ đó, ông có cơ hội tiếp xúc với các loại võ thuật dị biệt như quyền Anh, đô vật tổng hợp, quyền thuật Trung Hoa và từng tạo thành tích vang dội khắp Hoa Kỳ, Mễ Tây Cơ và Châu Âu bằng những thế võ Nhu Thuật được ông cải tiến từ môn Nhu Đạo. Cũng trong thời gian này, ông đã đổi tên từ Maeda Hideyo thành Maeda Mitsuyo. Sau đó, ông di dân sang Ba Tây và từ năm 1930 ông nhập tịch Ba Tây với tên Conde Koma
Sau khi trở thành một phong trào thu hút nhiều môn sinh luyện tập tại Ba Tây từ cuối thập niên 1920, môn Nhu Thuật Ba Tây được chính thức ra mắt khán giả thế giới vào ngày 23/11/1993 qua giải đấu đô vật tổng hợp “Ultimate Fighting Championship” (UFC) thuộc dạng thức số 1, tức thể loại “UFC1: The Beginning”, kèm theo luật nghiêm cấm ba hình thức: tấn công vào mắt, cắn và dùng vũ khí bằng kim loại, được tổ chức tại thành phố Denver thuộc tiểu bang Colorado-Hoa Kỳ. Trong giải đấu này, người cháu gọi Carlos Gracie bằng bác tên là Royce Gracie, tuy có vóc dáng nhỏ bé nhất nhưng đã khiến giới hâm mộ thích thú và khâm phục khi anh sử dụng những thế vật cũng như các đòn khóa tay chân địch thủ ở tư thế nằm và lần lượt hạ gục các đối thủ để đoạt đai vô địch. Sau kết quả thành công rực rỡ của Royce Gracie, môn Nhu Thuật Ba Tây bắt đầu được phổ biến trên khắp lãnh thổ Hoa Kỳ qua việc thành lập hàng loạt các võ đường giảng dạy và có nhiều tuyển thủ môn quyền Anh hoặc đô vật chuyển sang luyện tập môn võ học này. Mặt khác, Nhu Thuật Ba Tây còn thu hút sự quan tâm đặc biệt của các trường phái võ thuật xưa kia vốn xem nhẹ các ngón đòn ở tư thế nằm, cũng như làm thay đổi một số quan niệm của giới võ sĩ Nhu Đạo Nhật Bản khi họ nhìn rõ được hiệu quả của những thế võ đè, khóa, bẻ sau khi vật ngã đối phương. Nói cách khác, so vơi các đòn đè của Nhu Đạo chính tông, kỹ thuật ứng chiến ở tư thế nằm của môn Nhu Thuật Ba Tây vừa dễ dàng thực hiện vừa có tác dụng thực tiễn nhiều hơn.
Về mặt kỹ thuật luyện tập, môn Nhu Thuật Ba Tây dựa trên 3 yếu tố căn bản chính: “Kỹ Thuật Thi Đấu”, “Kỹ Thuật Thực Chiến” và “Kỹ Thuật Tự Vệ”.
“Kỹ Thuật Thi Đấu” là những động tác cơ bản của thế cận chiến chủ yếu là những đòn bẻ khớp cổ tay, cùi chỏ, khóa chân sau khi vật ngã và đè lên người đối phương. Để bảo vệ mức độ an toàn, khi luyện tập các tư thế này hoặc khi thi đấu tranh giải, các môn sinh phải mặc đồng phục theo quy định.
“Kỹ Thuật Thực Chiến” ứng dụng cho trường hợp các giải đấu đô vật tổng hợp, dựa vào ý niệm “tận dụng tất cả những sở trường võ học của mình để chiến đấu”, bao gồm các thế lách né, chụp bắt và vật ngã đối phương. Do tình huống khác biệt giữa lý thuyết luyện tập và khi lâm trận trên võ đài ở những trận đấu đô vật tổng hợp hoặc đấu võ tự do, các tuyển thủ ứng dụng “kỹ thuật thực chiến” của Nhu Thuật Ba Tây không cần câu nệ hình thức bài bản theo các động tác thứ tự hoặc được phỏng đoán.
“Kỹ Thuật Tự Vệ” là những thế gạt, đỡ hoặc tránh né các đòn tấn công của đối phương và không cần ra chiêu phản công. Về chi tiết, những “kỹ thuật tự vệ” của Nhu Thuật Ba Tây cũng dựa trên ý niệm “tận dụng tất cả sở trường võ học để tự vệ” và có nhiều nét tương cận với thế phòng thủ của Nhu Đạo.
Môn Nhu Thuật Ba Tây cũng dựa vào màu đai của đồng phục để phân biệt trình độ của môn sinh từ thấp đến cao theo thứ tự: đai trắng, đai xanh, đai tím, đai nâu và đai đen. Tùy theo thành tích tại các giải đấu hoặc những cuộc thi lên cấp, môn sinh sẽ được võ sư hướng dẫn tại võ đường nhìn nhận đẳng cấp. Ngoài ra, theo quy định của IBJJF thì người mang đai đen sau khi trải qua 31 năm sẽ được thăng lên đai đỏ.
Kế đến, môn Nhu Thuật Ba Tây còn căn cứ vào trọng lượng của tuyển thủ để phân ra các đẳng cấp cho những trận đấu, gồm có: Đẳng cấp Galo: từ 54kg trở xuống; Đẳng cấp Pluma: từ 55kg đến 60kg; Đẳng cấp Pena: từ 61kg đến 66kg; Đẳng cấp Leve: từ 67kg đến 72kg; Đẳng cấp Medio: từ 73kg đến 78kg; Đẳng cấp Medio-Pesado: từ 79kg đến 84kg; Đẳng cấp Pesado: từ 85kg đến 90kg; Đẳng cấp Super-Pesado: từ 91kg đến 96kg; Đẳng cấp Pesadissimo: từ 97kg trở lên; Đẳng cấp Absoluto: không phân biệt trọng lượng.
Hơn nữa, các trận đấu Nhu Thuật Ba Tây còn hạn chế thời gian tùy theo trình độ của màu đai: đai trắng 5 phút, đai xanh 6 phút, đai tím 7 phút, đai nâu 8 phút, đai đen 10 phút.
Về hình thức của một trận đấu Nhu Thuật Ba Tây thì dù cho tuyển thủ có ra chiêu quật ngã đối phương bằng cường độ thật mạnh hoặc tư thế đẹp mắt cũng không được tính điểm thắng cuộc như phương thức “Ippon” (tức chỉ ra một đòn vật đối phương ngã hẳn xuống đất) như môn Nhu Đạo. Ngoài ra, môn Nhu Thuật Ba Tây còn cho phép nắm, kéo đối phương. Sau khi vật ngã đối phương và dùng các thế khoá chân tay để tính điểm, các tuyển thủ cũng không cần phải chờ đợi qua thời gian quy định để buông đối phương ra và chờ đấu tiếp ở tư thế cả hai cùng đứng dậy, vì vậy diễn tiến của một trận đấu Nhu Thuật Ba Tây hầu như đều trong tình huống của những ngón đòn khóa ở tư thế nằm.
Hiện nay, các giải đấu chủ yếu mang tính cách quốc tế của môn Nhu Thuật Ba Tây gồm có:
Giải Nhu Thuật Thế Giới (World Jiu- Jitsu Championship): do IBJJF tổ chức và thường được gọi tắt là “Mundial”.
Giải Kỹ Năng Nhu Thuật Thế Giới (Mundial De Jiu-Jitsu Esportivo): do Liên Đoàn Kỹ Năng Nhu Thuật Ba Tây (CBJJE: Confederacao Brasileira De Jiu-Jitsu Esportivo) tổ chức và cũng thường được gọi tắt là “Mundial”. Từ năm 2007, giải đấu này mới bắt đầu được tổ chức với tính cách của một giải thế giới.
Giải Nhu Thuật Gracie Thế Giới (The Gracie Jiu-Jitsu World Cup): do Liên Đoàn Nhu Thuật Gracie Quốc Tế (IGJJF: International Gracie Jiu-Jitsu Federation) tổ chức lần đầu tiên vào năm 2003. Khác với các giải đấu mang tính cách thi đấu thể thao như “Mundial” hoặc “Copa Do Mundo De Jiu-Jitsu Olimpico”, giải đấu này chỉ chú trọng vào hình thức biểu diễn những kỹ thuật phòng thân.
Cúp Thế Giới Olympic Nhu Thuật (Copa Do Mundo De Jiu-Jitsu Olimpico): do Liên Đoàn Nhu Thuật Ba Tây Olympic (CBJJO: Confederacão Brasileira Jiu-Jitsu Olimpico) tổ chức lần đầu tiên vào năm 1996, thường được gọi tắt là “Copa”.
Gửi ý kiến của bạn
