Nghẽn Đường Và Nghẽn Mạch
Tưởng Năng Tiến
Ở trang 83, trong cuốn Hai mươi năm miền Nam 1955–1975 (Tiếng Quê Hương xuất bản năm 2010) Nguyễn Văn Lục ghi: “Vào những năm đầu của chính thể ông Diệm, có thể đi suốt ngày đêm từ Cà Mau đến Bến Hải một cách an toàn.” Qua trang 231, tác giả thêm: “Tóm lại, ổn định an ninh và phát triển giáo dục là hai thực tế miền Nam đã đạt được ngay thời gian đầu của chế độ Đệ nhất Cộng hoà.” Tới trang 489, ông viết tiếp: “Đây là những ngày miền Nam bừng lên một không khí đượm nhiều hứng khởi.”
Ông Nguyễn Văn Lục không phải là người đầu tiên, và cũng không phải là người duy nhất, đã khẳng định những điều như thế. Có vị còn nằng nặc thêm rằng sở dĩ miền Nam được sống trong cảnh thanh bình (“bốn bề phẳng lặng hai kinh vững vàng”) là nhờ vào sự anh minh của Ngô Tổng thống.
Tuy sinh trưởng ở miền Nam nhưng vì sinh sau đẻ muộn nên tôi không dám nói ra (hay) nói vô gì ráo, về những sự kiện vừa nêu. Biết thì thưa thốt, không biết dựa cột mà nghe. Tui vừa nghe, vừa không khỏi (trộm) nghĩ là ông Diệm không những đã hay mà còn… hên dữ lắm. Và hên (e) mới là chủ yếu!
Những người nắm quyền bính ở miền Nam, thời Đệ nhị Cộng Hoà (ông Khánh, ông Kỳ, ông Thiệu, hay ông Khiêm… gì đó) đều là những kẻ tài mỏng, và đức bạc. Họ không hay, và cũng không hên – như người tiền nhiệm.
Coi: Ngày 20 tháng 12 năm 1960 Mặt trận Giải phóng miền Nam mới được nặn xong. Hai tháng sau, ngày 15 tháng 2 năm 1961, Giải phóng Quân mới ra đời.
Trước đó, đám phù thủy ở Hà Nội đâu đã kịp xua âm binh vào quậy phá miền Nam. Do đó, những năm đầu của chế độ ông Diệm, an bình là phải!
Trận Ấp Bắc xẩy ra vào tháng Giêng năm 1963, với hàng trăm binh sĩ (của cả hai bên) bị thương vong. Từ đó, chuyện “có thể đi suốt ngày đêm từ Cà Mau đến Bến Hải một cách an toàn” – kể như – đã… xa như dĩ vãng!
Nói chi xa xôi, chỉ riêng tình trạng Quốc lộ 20, khi tôi vừa lớn, cũng đã lôi thôi và nhiêu khê lắm. Khi thì bị đào đường, lúc thì bị đắp mô.
Mô, thường khi, giản dị chỉ là mấy cành cây lớn chăng ngang, với lá cờ Mặt trận bên trên, và vài trái lựu đạn (gài) bên dưới. Chỉ có vậy thôi nhưng đủ để tạo ra một đoàn xe dài vài cây số đứng chờ, chờ cho đến khi lính Quốc gia đến phá mô (xong) mới có thể tiếp tục cuộc hành trình.
Cũng có khi cầu hay cống bị giật mìn. Nếu là cầu lớn, thời gian nghẽn đường có thể kéo dài đến vài hôm.
Cảnh nghẽn xe trông cũng vui (thôi) nhưng hậu quả thì không. Giá cả rau quả ở Sài Gòn tăng vụt. Cùng lúc, nhiều nông dân ở Đà Lạt phải lâm vào cảnh khốn cùng. Nông phẩm của họ thu hoạch xong không đưa được đến nơi tiêu thụ, và cũng không biết… đổ đi đâu cho hết!
Hệ thống đường sắt cũng đã bị quân Giải phóng tháo gỡ, và trở thành bất khiển dụng, từ lâu. Còn phuơng tiện hàng không thì chỉ có thể chuyên chở một số hành khách, cũng như rau quả (giới hạn) cho những người giầu có.
Sự bất ổn và xáo trộn không chỉ xẩy ra ở Quốc lộ 20, và cũng không chỉ giới hạn trong lãnh vực giao thông/vận tải. Miền Nam không cách nào giữ gìn được hàng chục ngàn cầu cống trên toàn lãnh thổ, cũng không bảo vệ được dân chúng và những viên chức ở những xã ấp xa xôi – sau khi ấp chiến lược bị tháo gỡ. Họ có thể bị sách nhiễu, khủng bố hay thủ tiêu (dễ dàng) vào đêm tối.
Với thời gian, đô thị cũng trở nên bất an không kém vì những hoạt động khủng bố của biệt động thành. Nay plastic đặt nổ ở chỗ này, mai đạn pháo rơi vào chỗ nọ. Hầm trú ẩn, bằng bao cát, được làm ngay trong phòng khách của nhà dân giữa Thủ đô. Và cũng giữa Sài Gòn, bất cứ ai (chính khách, sinh viên, nhà báo…) cũng đều có thể bị ám sát bởi đặc công.
Trong thời chiến, mọi chiến thuật đã được nhà đương cuộc Hà Nội tận dụng để đạt được chiến thắng. Cứu cánh có thể biện minh cho phương tiện, cho dù là… hạ tiện!
Tâm trạng hoang mang và lo sợ của người dân miền Nam, khi phải thường trực đối diện với mọi hình thức khủng bố kéo dài từ năm này sang năm khác – chắc chắn – đã góp phần không nhỏ cho việc kết thúc cuộc chiến (nhanh chóng và bất ngờ) vào ngày 30 tháng 4 năm 1975. Ngay hồi đầu tháng Ba, dân quân nhiều nơi ở vùng địch tạm chiếm đã hốt hoảng tháo chạy – trước khi kịp thấy bóng dáng của những đoàn quân giải phóng.
Hơn ba mươi lăm năm, sau ngày đất nước hoà bình và thống nhất, sáng hôm mùng 4 tháng 9 năm 2010, tôi dụi mắt (đến mấy lần) khi đọc những dòng chữ sau – trên diễn đàn talawas:
“Nối tiếp vào danh sách các trang mạng và blog bị tin tặc tấn công từ giữa tháng Tám, những nạn nhân mới nhất của tin tặc là: