KYIV – Liên Hiệp Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ và Ukraine sẽ tiếp tục thực hiện thỏa thuận về xuất cảng ngũ cốc ở Biển Đen, bất chấp Nga đã ngừng tham gia thỏa thuận, theo Reuters đưa tin ngày Chủ Nhật, 30 tháng 10 năm 2022.
Thứ Bảy, 29 tháng 10, Nga đã tạm dừng vai trò của mình trong thỏa thuận Biển Đen với “vô thời hạn” vì không thể “đảm bảo an toàn cho các tàu dân sự” sau cáo buộc Kiyv sử dụng máy bay không người lái (drones) tấn công các tàu thuộc Hạm đội Biển Đen của Nga ở Sevastopol, thành phố lớn nhất trên bán đảo Crimea.
Liên Hiệp Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ đang gấp rút cứu lấy thỏa thuận. Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres "quan ngại sâu sắc" trước quyết định của Nga và đã trì hoãn chuyến công du nước ngoài để cố gắng khôi phục thỏa thuận nhằm xoa dịu cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu.
Theo các chuyên gia phân tích, sau quyết định của Nga, giá lúa mì trên các thị trường hàng hóa quốc tế dự kiến sẽ tăng vọt vì cả Nga và Ukraine đều nằm trong số các nhà xuất cảng lúa mì lớn nhất thế giới.
Hơn 9.5 triệu tấn bắp, lúa mì, các sản phẩm khác như hướng dương, lúa mạch, hạt cải dầu và đậu nành đã được xuất cảng kể từ tháng 7. Theo thỏa thuận, một Trung Tâm Phối Hợp Chung (Joint Coordination Centre – JCC), gồm các viên chức LHQ, Thổ Nhĩ Kỳ, Nga và Ukraine, cùng thống nhất về việc cho phép đi lại và kiểm tra các tàu thuyền.
Các viên chức Nga tại JCC đã được thông báo về kế hoạch, cùng với ý định kiểm tra 40 tàu xuất cảng vào Thứ Hai, và lưu ý rằng “tất cả những người tham gia phối hợp với quân đội và các cơ quan liên quan khác để đảm bảo tàu thương mại được qua lại an toàn” theo thỏa thuận.
Bộ trưởng Bộ Quốc Phòng Thổ Nhĩ Kỳ Hulusi Akar đã liên lạc với những người đồng cấp Nga và Ukraine để tìm cách cứu vãn thỏa thuận và yêu cầu các bên tránh mọi hành động khiêu khích.
NATO và Liên Minh Châu Âu đã thúc giục Nga xem xét lại quyết định của mình. Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden gọi quyết định mới của Nga là “vô cùng quá đáng” và nó sẽ làm cho nạn đói thêm phần nghiêm trọng. Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken cáo buộc Moscow vũ khí hóa thực phẩm.
Đại sứ Nga tại Washington, đã phản bác và nói rằng phản ứng của Hoa Kỳ là “thái quá” và chỉ toàn đưa ra phán đoán sai lầm về Moscow.
Bộ Quốc Phòng Nga cho biết Ukraine đã tấn công Hạm đội Biển Đen gần Sevastopol bằng 16 máy bay không người lái và các “chuyên gia” của hải quân Anh đã hỗ trợ điều phối ‘cuộc tấn công khủng bố’ này.
Anh bác bỏ tuyên bố. Ukraine không xác nhận hay phủ nhận đứng đằng sau vụ tấn công. Quân lính Ukraine cho rằng chính Nga có thể phải chịu trách nhiệm cho các vụ tấn công.
Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba cho biết Moscow đã sử dụng các vụ tấn công cách hành lang ngũ cốc 220 km (137 dặm) như một “cái cớ” cho âm mưu của họ. Chánh văn phòng Tổng thống Volodymyr Zelenskiy cáo buộc Nga dàn dựng các cuộc tấn công nhằm vào các cơ sở của chính họ.
Nga đã yêu cầu Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc tổ chức một cuộc họp để thảo luận về vụ tấn công Sevastopol, Phó Đại sứ Liên Hiệp Quốc Dmitry Polyanskiy cho biết trên Twitter.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy cáo buộc Nga muốn leo thang khủng hoảng, đồng thời cho biết 218 tàu đã bị chặn và phải chờ để chở lương thực ra hoặc vào các cảng của Ukraine.
Zelenskiy cho biết 40,000 tấn lúa mì đã được chất lên một con tàu tại cảng Chornomorsk cho Chương Trình Lương Thực Liên Hiệp Quốc và dự định đến Ethiopia. Ông nói: “Chúng tôi sẵn sàng để con tàu đi, nhưng cũng giống như hàng loạt tàu chở nông sản khác, nó buộc phải chờ đợi, bởi vì Nga đang lợi dụng nạn đói để tống tiền thế giới.”
Zelenskiy kêu gọi phản ứng mạnh mẽ từ Liên Hiệp Quốc và Nhóm G20 đối với quyết định vô lý của Nga về thỏa thuận ngũ cốc, bởi vì nó có thể gây ra nạn đói trên diện rộng ở Châu Phi và Châu Á.