MỘT CỐ GẮNG CỦA CỘNG ĐỒNG VIỆT TRONG CƠN COVID 19.
THỬ NGHIỆM TẠI LITTLE SAIGON
TS. Đinh Xuân Quân
Sau Tết Canh Tý 2020, con virút xuất phát từ Vũ Hán, được gọi là Covid 19, đã biến thành đại dịch, gây thảm họa cho toàn thế giới.
Trước tình trạng này, chính phủ Hoa Kỳ đã tuyên bố “Cách Ly – Lock Down”. Chính sách y tế công cộng này nhằm ngăn cản virút lan lây nhanh chóng, làm các nhà thương bị quá tải gây tai họa cho xã hội.
Covid 19 cũng kéo theo thảm họa về kinh tế vì các nhà máy, các cơ xưởng, các nhà hàng, các cơ sở làm đẹp, làm móng tay v.v… đều bị đóng cửa. Các sinh hoạt xã hội cũng ngừng lại khi các nhà thờ, chùa trường học v.v., nói chung những nơi tụ tập đông người đều bị đóng cửa.
Virút Covid 19 mới xuất hiện cho nên các chuyên gia y tế chưa biết về nó một cách rõ ràng. Còn có nhiều câu hỏi cần phải nghiên cứu: Cách nó lây nhiễm: bằng đường hô hấp, hay từ súc vật qua người? những người nào có kháng thể tự nhiên có thể chống lại virus, nếu có thì trong bao nhiêu lâu? Sau khi bị lây nhiễm thì có thể dùng kháng thể của họ hay không? Các cộng đồng nào có kháng thể (herd immunity)? Khi cách ly rồi thì bao giờ có thể mở cửa được?
Tới ngày 25 tháng 5, 2020 trên toàn thế giới có 5.6 triệu ca người nhiễm bệnh và trên 346 ngàn người tử vong. Tại Mỹ thì có hơn 1.65 triệu ca người mắc bệnh và 96,000 tử vong. Tại California có hơn 96,000 ca nhiễm bệnh và trên 3,800 ca tử vong. Trên 40 triệu người phải lãnh trợ cấp thất nghiệp. Trận dịch đã gây hậu quả y tế trầm trọng.
Trong tình huống này, Tổ chức “Project Vietnam Foundation (PVNF)” một hội bất vụ lợi ra đời từ 1996 đã cộng tác với “Hiệp Hội Bác Sĩ Việt Nam ở Nam Cali”, Hội “Time To Give Back Foundation,” và Khoa y tế công cộng của trường Đại Học UCI để tổ chức xét nghiệm Covid-19 cho dân chúng.
Tác giả bài này là một kinh tế gia nhưng đã trực tiếp tham gia tất cả các lần tổ chức xét nghiệm và thảo luận nhiều với giới chuyên môn trước khi viết bài này. Sau đây là một số nhận xét cá nhân về những cố gắng của cộng đồng Việt Nam Nam California trong cơn đại dịch Covid 19.
Trước hết PVNF đã làm việc với Khoa y tế cộng cộng của Đại Học University of California at Irvine (UCI) để có quy trình nghiên cứu về Covid 19. Nghiên cứu sẽ giúp hiểu về tỷ lệ nhiễm và có kháng thể trong công động VN Nam California. UCI và PVNF đã dùng phương pháp xét nghiệm nhanh chóng cho cộng đồng kèm theo một số câu hỏi để đánh giá tình trạng lây nhiễm Covid 19.
Cuộc xét nghiệm nhanh và miễn phí cho cộng đồng người Việt tại Quận Cam, nhắm vào các thành phố Santa Ana, Garden Grove và Westminster. Tại sao?
Theo các con số thống kê dân số thì:
|
Thành Phố |
Dân gốc Việt |
Tỷ lệ Dân gốc Việt |
Số thử nghiệm được dự trù |
|
Garden Grove |
52,894 |
46.28% |
926 |
|
Westminster |
36,689 |
32.10% |
642 |
|
Santa Ana |
24,702 |
21.61% |
432 |
|
Tổng số dân gốc Việt |
114,285 |
2,000 |
Bảng 1. Tổng số dân Mỹ gốc Việt trong ba thành phố này là lớn nhất trong quận Cam (Orange County.)
Xét nghiệm
Xét Nghiệm nhanh Covid-19 nằm trong cuộc khảo cứu tìm kháng thể cho cộng đồng (herd immunity) và sẽ dựa trên nguyên tắc xét nghiệm theo survey sampling. (Thử trên một số người để đánh giá cộng đồng VN trong vùng quận Cam - ví dụ Los Angeles làm việc này dựa trên 1,000 xét nghiệm cho số cư dân tại LA là trên 8 triệu).
Cuộc xét nghiệm dành cho những người không có triệu chứng (asymptomatic). Nếu có triệu chứng thì PVNF sẽ gởi người bệnh đến các nơi khác để thử thêm và chữa trị.
Vì vậy, những người tham gia thử covid 19 đã phải trả lời một số câu hỏi hơi dài dòng như tuổi, giống phái, việc làm, bảo hiểm…, cả số phone và email để theo dõi. Các câu hỏi này sẽ giúp nghiên cứu có kết quả tốt.
Cuộc xét nghiệm nhằm tìm hiểu :
- Liệu bạn có đang bị nhiễm và có thể lây cho người khác mà không biết (asymptomatic carrier)
- Liệu bạn đã từng bị nhiễm và đã vượt qua nó, bây giờ bạn đã có kháng thể và có thể sinh hoạt làm việc an toàn
- Người nào chưa bao giờ bị nhiễm thì cần phải hết sức cẩn thận.
Cuộc thử - xét nghiệm này dành cho người gốc Việt cho nên PVNF đã nhờ các cơ quan truyền thông VN như báo chí viết (Việt Báo, Người Việt, Viễn Đông), radio (Little Saigon Radio, và các đài khác), truyền hình (HVTV, LSTV, VietFace..)
Việc quảng cáo này được giới hạn trong cộng đồng VN. (Vậy mà có anh cảnh sát đi từ LA xuống OC để được xét. Anh cảnh sát này đã có kết quả dương tính và được gởi đi xét lần hai và chữa trị).
Cách xét nghiệm
- Việc thử - xét nghiệm đòi hỏi một đội thiện nguyện viên (bác sĩ, y tá, các chuyên viên y tế) đã được thử âm tính trước mới được làm việc nhằm tránh sự lây nhiễm cho người đi thử.
Các người đi thử test máu (serelogy) này ngồi trong xe và các thiện nguyện viên đến tận nơi thử.
Xét nghiệm này chỉ sử dụng duy nhất 1 giọt máu ở đầu ngón tay tương tự như khi xét nghiệm tiểu đường (Glucose test), và trong vòng 10 phút sẽ cho kết quả liệu người đó có nhiễm Covid 19 trước đó và xuất hiện sự miễn dịch (xem các hình).
Nếu âm tính (negative), người đó chưa bị nhiễm và tiếp tục phải áp dụng các biện pháp tự bảo vệ (khẩu trang, giữ khoảng cách, vv) và tránh lây cho người khác.
Nếu dương tính (positive), người đó cần làm thêm lần 2 với các xét nghiệm: lấy chất nhầy ở mũi và đờm để tìm xem người đó có chắc chắn bị nhiễm hay không. Xét nhiệm này còn được gọi là PCR test.
PVNF sẽ giới thiệu đến một địa điểm kiểm tra miễn phí và cần được cách ly cho đến khi có kết quả cuộc trắc nhiệm lần thứ 2 này.
Khi xét nghiệm lần thứ 2 mà dương tính (positive) thì người đó đã bị nhiễm bệnh và cần cách ly trong 14 ngày.
Khi xét nghiệm lần 2 mà âm tính, chứng tỏ người đó đã có kháng thể do từng bị nhiễm trước đó nhưng vượt qua được, nên cơ thể như có sẵn một thứ vắc xin tự nhiên.
2) PVNF sẽ nghiên cứu và đánh giá kết quả của cuộc thử nghiệm và theo dõi người được thử trong 6 tuần lễ qua phone hay email. Sau khi làm thí nghiệm, người được thử sẽ được các thiện nguyện viên tiếp xúc hỏi han và theo dõi 1 tuần /lần.
Cuộc đánh giá thử nghiệm này bằng thống kê sẽ được làm việc với Đại Học University of California at Irvine (UCI) và cơ quan Y tế quận Cam.
Việc tổ chức
Tổ chức một cuộc khám nghiệm như vừa trình bày rất khó khăn. Phải có nhân sự có tay nghề (Bác sĩ, y tá) để làm thử nghiệm, đọc kết quả và đánh giá xét nhiệm và sau đó có lời khuyến cáo cho những người đã trải qua thử nghiệm. Ngoài ra còn phải có rất nhiều thiện nguyện viên trong ban tổ chức để cuộc thử nghiệm có kỷ luật và tiến hành tốt.
Sau đó phải có chỗ để khám xét và có các giấy phép cần thiết (xin phép fire department, xin phép city, phải có bảo hiểm cho ngày hôm đó), nói tóm các giấy tờ hành chính phải đúng thủ tục. Khi khám xét đồng bào ngồi trong xe tránh gây hay bị nhiễm thêm. Các chuyên viên y tế đến tận các xe hơi để có thể làm xét nghiệm, lấy một giọt máu và sau đó đưa kết quả đến một ban chuyên đọc kết quả để biết người được thử nghiệm là âm hay dương tính. Nếu dương thì bác sĩ sẽ cắt nghĩa các bước tới.
Trước hết có nhiều BS (cao tuổi hay còn trẻ) tham gia làm thiện nguyện trong những cuộc thử nghiệm như các Bs Nhuận Nguyễn, Micheal Đào, Bình Phạm, Quỳnh Kiều, Thảo Võ và Luân Nguyễn, vv... Bs M. Đào của “To give back Foundation” đã huấn luyện cách sử dụng và gởi nhân viên đến làm thực tập cho các BS và chuyên viên khác thi hành các cuộc xét nghiệm lần đầu tại nhà thờ Living Spring Church. Làm sao xét nghiệm mau chóng và gọn ghẽ trong khi có cả bao nhiêu xe hơi sắp hàng lần lượt vào xét nhiệm. Rất nhiều thiện nguyện viên là y tá (Register Nurses, Nurse practionners). Họ tới từ nhiều nơi ở LA, ở hệ thống Kaiser, Northridge vascular, hay các phòng mạch khác…
Cô Thủy Vân là người phụ trách về tổ chức và cô Tracy Nguyễn là người lo về các thiện nguyện viên. Đã có trên 120 thiện nguyện viên trong nhiều lần thử Covid 19. Các người này đều đã qua một cuộc xét nghiệm để biết họ âm tính mới được nhận giúp. PVNF muốn đồng bào được xét nghiệm trong tình trạng tối ưu, không gây thêm nguy hiểm, và được phục vụ tốt.
Ngoài ra còn phải có một số người lo chỉ đường – lối ra vào để có trật tự không gây cản trở cho cuộc xét nghiệm.
Thị trưởng Garden Grove ông Steven Jones đã giúp và ủng hộ đắc lực PVNF, giới thiệu cho nhiều nơi. Nhờ vậy các cuộc xét nghiệm đã được thực hiện tại:
- Lần đầu tại Living Spring Church, 9851 Bixby Avenue, (góc Brookhurst/Bixby) Garden Grove, 92841
- Lần hai tại Parking phía sau Saigon Performing Arts (góc Brookhurst /Edinger) Fountain Valley 92708 do gia đình NQ jelwery đóng góp
- Lần 3 và 5 tại Trường Advance Beauty College, 10121 Westminster, Garden Grove, 92843. Hai lần này dành cho các nhân viên nghành nail để sửa soạn việc mở cửa lại các tiệm nail và làm sắc đẹp
- Lần 4 và 6 tại Parking nhà thờ Holy Spirit (Thánh Linh), 17270 Ward St. Fountain Valley, 92708. Hai lần xét nghiệm tại địa điểm này cho quần chúng.
- Lần thứ 7 tại Lambert Convent, 920 Beyley street, Santa Ana. Lần xét này dành cho các tu sĩ, các giáo viên hày các người làm về xã hội.
Xét nghiệm lấy 1 giọt máu người được xét ngồi trong xe
Các em thiện nguyện viên, dưới nắng bỏng, đang khử trùng và một nhóm khác đàng sau lo thử cho người khác
Các thiện nguyên viên trẻ với BS Quỳnh Kiều ngày 23 tháng 5 tại Nhà Thờ Thánh Linh
Các thiện nguyện viên trong lúc nghỉ - Những người mang áo choàng và khẩu trang là những người trực tiếp thử test
Sau khi làm việc ngày 9 tháng 5, 2020, một ngày rất nóng, các thành viên vẫn còn đủ sức để nhẩy…
Qua 7 lần xét nghiệm trung bình từ 8.00 giờ sáng đến 15.00 giờ chiều, PVNF đã thử trên 1,700 người. Qua các cuộc xét nghiệm, mặc dù nghiên cứu cho cộng đồng VN tại Little Saigon, PVNF cũng đã thử cho một số người ngoài cộng đồng như anh cảnh sát (LAPD) đi từ Los Angeles (LA) xuống Little Saigon thử vì LA thiếu test. Ông cảnh sát này dương tính đã được hướng dẫn kỹ càng để thử tiếp và được giới thiệu về trị liệu. Ngoài ra còn nhiều công chức của thành phố Garden Grove cũng đã được xét nghiệm trong kỳ xét Covid 19 này.
PVNF đã nhiệt liệt cám ơn các thiện nguyện viên đã không nề cực nhọc, trời nóng bức đến giúp (không nhận thù lao) cho các cuộc thử nghiệm này. PVNF cũng xin cám ơn State Farm đã đồng hành từ lúc khởi xướng, cho mượn lều, hồ sơ giấy tờ, và NY Life đến giúp nhân lực và tặng nước cho các đồng bào đến khám xét nhiệm vào các buổi trưa nóng nực. NY Life còn đóng góp thêm quỹ cho hội PVNF.
Các nhà hàng như The Recess Room, Lee Sandwich, 7 Leaves, nhà hàng Hợp, các tiệm bánh Thanh Tâm, nhà hàng chay Hoa Nguyên đã tặng những bữa cơm trưa cùng các thứ nước uống cho các thiện nguyện viên. Thành thật cám ơn các tiệm này. Hiệu nước mắm Son cũng tặng một số can (jerrycan) cho các người tham gia xét nghiệm.
Đây quả thật là một cố gắng của nhiều thành phần trong cộng đồng Little Saigon, người góp công, người góp của, người qua sponsorship, tất cả cùng nhau lo thực hiện việc nghiên cứu về Covid 19, nhằm phục vụ cho sức khỏe của đồng bào.
Kết quả sơ bộ
Qua 6 lần xét nghiệm, PVNF đã thử hơn 1,700 xét nghiệm trong gần một tháng (vào 3 ngày thứ 7 và 3 ngày thứ 5 và ngày thừ 3). Kết quả sơ khởi cho thấy có 6 người thử bị dương tính, một tỷ lệ rất thấp đối với Orange County. Như vậy tỷ lệ bị nhiễm là 3.55/1000 trong khi là tỷ lệ trung bình cho Los Angeles là gần 15/100. Con số này là sơ khởi.
Đây là một đóng góp tập thể và cụ thể của cộng đồng người Việt cho Little Saigon và cho nước Mỹ. Cộng đồng VN (bác sĩ, y tá, nhân viên y tế, các thiện nguyện viên đủ mọi lứa tuổi), các hội thiện nguyện đã tham gia cung cấp dịch vụ xét nghiệm. Việc xét nghiệm Covid 19 đóng góp cho việc đào sâu hiểu thêm vấn đề miễn nhiễm (herd immunity) cho một cộng đồng người Việt Nam, cũng là cho nước Mỹ trong cơn đại dịch.
Mặc tỷ lệ dương có phần thấp nhưng xin quý vị trong cộng đồng tiếp tục mang khẩu trang và các thủ tục y tế công cộng khác hầu tránh lây nhiễm để mở cửa trong an toàn.
Covid 19 chỉ được an toàn khi có vắc xin. Vậy xin quý vị tiếp tục bảo trọng.
TS. Đinh Xuân Quân
Gửi ý kiến của bạn
