Đó là một lạch nước sâu, chạy ngoằn ngoèo trên cánh đồng, không trồng lúa trên đó được nên chỉ có bông súng, củ co, cây điên điển mọc mà thôi. Thỉnh thoảng cũng có những đám cỏ lăn, lác
hay cây đưng mọc rậm ri trên đó có ổ gà đồng hay tổ con chim dòng dọc dài như chiếc vớ, nhưng hầu hết lung trống lổng, lâu lâu có mấy bè rau muống hoặc rau dừa xanh có mấy phao trắng
mọc từ thân ra làm cho cây rau nổi trên mặt nước.
Mỗi năm qua mùa Tết Nguyên Đán, nước trên đồng cạn khô nên bắt đầu nứt nẻ, nhưng nền đất dưới lung vẫn còn ẩm ướt. Từ nền đất ẩm này mọc lên hai loại rau hoang, đó là cải cúc đồng
(tần ô) và rau đắng.
Cúc đồng ăn có mùi nồng hơn loại trồng trong vườn, khi cây cúc già rồi thì thân phồng ra như củ đậu phọng, nhổ lên đưa gần vô tai nghe có cái gì gõ lục cục trong đó, tách ra thì thấy một con
sâu đã sắp biến dạng thành con rầy cánh cứng.
Hiện nay trên đường về miền Tây có rất nhiều quán cháo cá, nhưng hầu hết rau bày ra trên bàn là rau đắng biển, loại này y chang rau đắng bán bên Mỹ.
Rau đắng biển bây giờ được trồng cách công nghiệp hay trong nhà kiếng, mọc mạnh, nhiều và có quanh năm, nhưng rau đắng đồng thì không như vậy, nó hiếm lắm.
Tôi thấy chỉ có quán Cây Sung gần Cai Lậy là có rau này ăn với cháo cá lóc. Quán này cách đây hơn 10 năm chỉ là một cái lều quán lá, trước sân có một cây sung trái xanh đỏ đẹp và mát, vậy
mà chỉ nổi danh vì một món cháo cá rau đắng thôi, sau 10 năm chủ nhân giàu lên thấy rõ, cơ ngơi bây giờ như một nhà hàng.
Ngày tôi còn nhỏ, rau đắng mọc trên lung dầy đặc, xanh mướt và cao cả gang tay, trưa nắng chang chang mà mình nằm lên thấy mát lạnh và êm như một tấm nệm. Nếu cắt một khoảnh lung
chắc cũng đầy cả chiếc xe bò.
Rau cộng mảnh như rau răm, lá thuôn tròn và nhỏ hơn lá rau dệu, nó cũng hơi giống rau sam nhưng cộng nhỏ hơn, lá mỏng hơn và mọc lên cao chớ không lan ra sát mặt đất như cây rau sam.
Từ ngày quê tôi đổi qua trồng lúa Thần Nông 2 mùa, thì không còn thấy rau đắng mọc lên nữa, vì ngay sau Tết là mùa rau đắng thì vụ lúa Đông Xuân đang có đòng đòng sắp trổ, ruộng còn ngâm
nước rau mọc sao được.
Hơn 35 năm rồi, rau đắng hầu như chìm khuất trong trí nhớ, vậy mà hồi tôi về thăm nhà, thấy rau đắng lại mọc đầy sau vườn y như trong bài hát của Nhạc sĩ Bắc Sơn.
Sao lạ lùng vậy" Hồi trước đây nó chỉ mọc ngoài đồng, sau mấy mươi năm hạt giống từ đâu mà lại có trong vườn"
Số là như vầy:
Bây giờ không mấy ai lấp cái ao, cái đìa gần nhà bằng cách ra ruộng chở đất về nữa, vì ruộng đã bằng phẳng không còn đất gò và công chở đất về cũng mắc, nên người ta lấp bằng cát. Từng
ghe cát đậu dưới sông hay kinh rạch, dùng máy bơm theo ống mà phun cát lấp đìa. Làm theo kiểu này gọn, rẻ mà sau này có muốn xây nhà trên đó cũng tốt vì cát dẽ ra làm nền móng tốt hơn
bùn xình.
Tuy nhiên vườn cát này trồng cấy cây gì trông cũng èo ọt lên muốn không nổi, người ta mướn nhân công "vác bùn" * lên đắp thêm trên mặt cát một lớp dầy khoảng hai ba tấc.
Khi bùn khô rồi thì thành một lớp đất màu nên chuối, ổi, mía, mãng cầu xanh tươi trông thấy ... và dưới chân mấy cây trái này, một lớp rau đắng mọc lên.
Truy nguồn cội thì ra hột rau đắng lẫn trong bùn từ ruộng chảy về ao, hoặc trôi ra sông rồi trầm tích ở đó, mấy mươi năm nay khi được vớt lên vườn nên nảy mầm mọc lại.
Rau đắng bền bỉ y hệt như người dân quê chân lấm tay bùn, qua bao chiến tranh, biến động của thời cuộc rồi vẫn vươn lên, bám lấy mảnh đất quê hương để mà tồn tại.
*
(Nghề vác bùn mới có chừng hơn 10 năm đây thôi, đó là một nhóm ba bốn người đi xe đạp qua các miền quê, đằng sau có ràng bọc quần áo và một cái thùng thiếc như cái thùng xách nước
nhưng dài hơn.
Khi ăn giá theo thước khối rồi, họ sẽ ở trọ tại nhà chủ vườn, làm một cái thang từ bờ xuống ao, dùng cái thùng thiếc đó mà nhận lút xuống xình rồi vác ngược nó lên mà đổ sắp lớp lần lượt cho
từng khối bùn kế nhau như những ổ bánh mì. Họ lấy diện tích vườn nhân với chiều cao mà tính ra bao nhiêu khối đất đã "các" vườn lên cao.
Phương pháp này không những nhanh, sạch sẽ vườn, làm ao thêm sâu, mà đất vườn thêm tốt nữa.)
Gửi ý kiến của bạn
