Cừ Bá Ngọc là người hiền mà vua Linh Công nước Vệ không dùng. Di Tử Hà là người dở mà vua lại dùng. Sử Ngư thấy thế, đã răn nhiều lần mà vua không nghe. Lúc ông có bệnh. Sắp mất, mới dặn con rằng:
- Ta làm quan tại triều nước Vệ, không tiến được Cừ Bá Ngọc. Thoái được Di Tử Hà. Thế là bầy tôi không khuyên răn nổi vua, thì khi ta nhắm mắt, không được làm đủ lễ. Cứ để thây ta dưới cửa sổ. Thế là xong việc cho ta.
Lúc ông mất. Người con cứ làm theo lời dặn. Vua Linh Công đến viếng, thấy vậy, lấy làm ngạc nhiên. Người con đem lời di chúc của cha tâu lại. Vua thất sắc, nói rằng:
- Aáy là cái tội của quả nhân!
Rồi sai người đem xác ông Sử Ngư vào nhà, bắt khâm liệm và mai táng cho đủ lễ. Sau quả nhiên Vua Linh Công dùng Cừ Bá Ngọc mà bãi Di Tử Hà. Đức Khổng Tử nghe chuyện ấy, nói rằng:
- Để giúp vua chung lo việc nước, phải có chức Gián quan, thì mới có kẻ can vua bỏ điều xằng bậy. Khuyên vua làm điều hay, phải. Nếu can khuyên vua không được, thì chẳng là không làm hết cái chức trách rất trọng của Gián quan ư" Nhưng một đàng vua cứ nhất định không nghe. Một đàng mình cố sức can mãi đến lúc chết chưa thôi - còn lấy xác can nữa - thì thực là đáng khen cái tâm chí sâu xa bền chặt ấy! Vả lại, từ xưa đến nay, dẫu có là Gián quan đi chăng nữa - mà một khi đã về trời - thì mọi việc đến đây xem như là… chấm hết. Chứ chưa được người nào như Sử Ngư. Dùng xác để can vua khiến Linh Công bồi hồi cảm động, mà nghe mình. Thế chẳng là trung trực lắm ru!
Khổng Miệt, là cháu của Khổng Tử. Nghe chú mình nói mà trong lòng hổng mấy được vui, nhưng phận mỏng cánh… ve nên cứ ôm ấp cho hồn thêm trĩu nặng. Đã vậy nhìn bạn đồng môn đồng lứa. Gật gật cái đầu ra vẻ hiểu đặng những lời dạy bảo cao xa. Ra vẻ thấu đáo chữ khôn ngoan trong cõi đời ô trọc, thành thử cứ quấn quít bên thầy mà khen dồn khen tới, khiến Khổng Miệt dù chẳng… dị ứng gì cũng thấy mắt mình đỏ lựng ngứa lung tung, nên bước một bước hai lẻn ra ngoài cho lẹ. Thời may gặp Tử Tiện đang chuồn ngang qua đó, mới nắm lấy bạn hiền kéo về quán cóc ở đàng kia, đặng dzô một hai chung cho tiêu… mối sầu vạn cổ, rồi trong lúc trí óc mở mang quá chừng quá xá, mới nói với Tử Tiện lời gan ruột như ri:
- Đệ vẫn nghe người xưa hay nói: Chim cùng lông thì bay cùng đàn, hoặc tư tưởng lớn thường đụng chạm… đầu nhau, nên đệ gặp huynh đây ắt là có phận. Vậy tại sao mình không dzui vài chén, đặng hai tâm hồn thấu hiểu chuyện đời nhau. Thấu hiểu nỗi khổ tâm của kiếp người ngắn ngủi. Mà giả như huynh không thoải mái gì cho lắm, cũng nán lại vài… giờ đặng đệ tỏ lộ cái thành tâm, để những khúc mắc được tuôn tràn, xả hết. Chứ giữ trong lòng có được cái… mụ nội gì đâu" Rồi khéo ra mắc chứng tức ngang mới là chết mẹ. Thôi thì nói lòng dzòng sao bằng nói tới. Lạng quạng bên ngoài sao bằng phơi ruột phơi gan, nên đệ muốn phang ngay một phùa cho gọn.
Chẳng là đệ thấy lời thầy, sao có nhiều… vương vấn, khiến tự cõi tâm hồn hổng đặng phút nào yên, thành thử có nán lại nghe chơi ắt cũng chẳng thêm được điều gì mới mẻ, nên tam thập lục kế tẩu vi là thượng sách. Chớ cứ chần chừ e chẳng được mấy hồi vui, rồi lỡ ra… thần khẩu hại xác thân mới tiêu tan tình máu mủ. Chừng lúc ấy làm sao thu… vốn" Khi lời đã ra ngoài còn níu kéo được ư" Rồi sẽ ra sao khi… trứng mà đòi khôn hơn rận" Đến lúc đó làm sao ăn nói" Chữa chạy cho tròn cái tội… đắc thọ của ngàn xưa, thì hậu quả te tua ắt là phải chịu.
Tỉ như thầy khen Sử Ngư là người trung chính - biết lấy cái chết của mình mà can gián được vua - thì tự cổ chí kim khó kiếm người tương tự. Nói thiệt ra đệ chẳng mấy chi đồng ý, bởi thác đến nơi rồi mà còn lo chuyện cõi ni, thì biết khi nao mới thong dong nơi miền cực lạc" Đã vậy lại lo cho thiên hạ làm quan làm tướng - mà giây phút cuối cùng chẳng nhớ vợ nhớ con - thì nghĩa phu thê rõ ra như sương rơi mùa… nóng nực!
Đó là chưa nói bổn phận của cha hiền không làm sao thu vén, khi ngất đến nơi rồi mà chẳng nhắn nhủ điều chi" Chẳng chỉ ngay… tấm di chúc cho anh em đừng lộn xộn, rồi biết đâu chỉ vì ba cái của phù vân hư mất, mà thủ túc tương tàn thì ngơi nghỉ đặng mần răng" Sao chẳng tận dụng đôi phút giây cho ấm êm nhà với cửa" Chứ cứ lo cho thiên hạ bừng lên, bay tới - mà con cái của mình - mãi tàn tàn theo kiểu… trời sinh, thì hổng biết chữ công tâm có còn trong cõi tục"
Mà giả như vua cứ mặc tình phang láng. Không chịu thi hành theo điều mong muốn của người… đi, thì chẳng lẽ cái xác kia mãi an nhiên nằm chơi bên cửa sổ" Rồi vợ con làm sao sung sướng" Khi nỗi đau này nối tiếp nỗi đau kia. Khi sự mất mát chưa làm sao nguôi được - bởi lễ lạc ma chay đang còn nguyên ở đó - thì tội biết chừng nào cho phận hiếu đạo làm con. Cho chữ trăm năm cũng hổng biết làm chi hơn đặng. Đã vậy thế nhân bên ngoài xôn xao bàn tán, đến chuyện nhà mình chắc… cũng được vài chục trống canh, thì có khác chi đem xác thân làm trò vui cho thiên hạ" Rồi đứa nói qua thằng kia phang tới. Kẻ nói thế này người binh đặng đường kia, thì dẫu tận dưới suối xa có muốn ngơi cũng không làm sao ngơi được!
Đó là chưa nói Di Tử Hà con đàn cháu đống. Đứa ở Bộ này đứa nắm binh quyền ở chỗ kia, thì thử hỏi đám con thơ làm sao chơi lại" Chỉ là chốn quan quân thường có bè có phái. Có dây rễ tưng bừng chứ nào phải chuyện dỡn chơi, thì việc… lót đá của Sử Ngư xét ra chẳng làm chi sinh lợi. Phần Bá Ngọc được chiếu cố chỉ vì vua đau xót. Chớ thực ở trong lòng chẳng mặn nồng tha thiết mẹ gì đâu, thì chuyện trị nước an dân làm sao xuôi lọt" Đến lúc ấy chỉ trăm ngày đôi tháng, lại xách dép đi về vui hưởng thú điền viên, thì tâm huyết bỏ ra ắt trôi vào dĩ vãng.
Làm mỗi việc mà được một người ưa trăm thằng đều căm ghét, thì rõ ràng hổng bình thường cũng thuộc loại… tưng tưng, hoặc té giếng té mương đâu hồi còn thơ dại. Chuyện như thế mà thầy khoan thầy khoái, rồi khen dồn khen dập chuyện người ta, khiến đệ chẳng hiểu do đâu thầy ra vậy" Đó là chưa tính đám học trò cùng nhau í ới. Nhất quyết theo đàng gương sáng của Sử Ngư, nên đệ rối rắm lung tung không làm sao sáng được!
Tử Tiện nghe qua một hồi thôi hết biết, mới nhón… khô cá Thiều bỏ vào miệng mà nhai, đặng ra vẻ ta đang thưởng thức món ngon người ban tặng, rồi trong lúc trầm ngâm như thế, mới xoay chuyển trong lòng như… gió cuốn tự đàng xa:
- Cha ông mình ngày xưa có nói: Một giọt máu đào hơn ao nước lã. Khổng Miệt, dù có chán thầy đến mấy, nhưng xét cho cùng, cũng… máu đào máu đỏ của người ta. Cũng có chung ông cố ông sơ giòng họ Khổng - nên bực bội bây giờ ắt ấm lại ngày mai - thì ta không thể thiếu nghĩ suy mà hùa theo cho được, rồi lỡ ra tiếng này tiếng khác, thì công khó bao ngày sẽ trôi bể ra sông. Sẽ tan tác như gà con vắng mẹ, bởi thầy chỉ cần chuyển mình một phát, thì tấm thân này khó lòng kiếm được miếng đỉnh chung. Khó bước vô chốn nhà cao cửa rộng. Đó là chưa nói mẹ cha ta nghèo xơ nghèo xác. May được thầy hiền để dạ ngó trông, mới giúp cho chỗ nghỉ ngơi cùng ăn học – thì ta không thể như gà giò quẹt mỏ – nuốt vô họng rồi quên hết chuyện ngày qua, thì còn đứng trong trời đất làm sao đặng" Đã vậy gặp song thân lương tâm nào có sướng" Rồi bất chợt nhìn thầy, thì mặt mũi nào thưa thốt được đây" Còn chúng bạn với nhau, hẳn sẽ xem ta như thằng qua cầu rút ván - thì nỗi khổ này - biết chừng nào mới rửa sạch được ha!
Mà giả như ta mãi ngồi im không nói. Cũng thẹn với… dĩa mồi, ly rượu đang dzô. Cũng thẹn với chút lương tri bừng lên, chiếu rọi. Khổ một nỗi ta vẫn thích thú với lời thầy đưa đến. Vẫn một lòng muốn chúc tụng, tung hô. Vẫn tha thiết núp bóng ai đặng dễ bước vô đường danh lợi, nhưng chỉ vì bụng dạ kêu om sòm quá xá - như trúng phải cái gì của buổi nhậu chiều qua – mới vội chạy ra ngay để giải quyết bầu tâm sự. Dè đâu Khổng Miệt cũng ào ngay lúc đó. Lầm tưởng đấng anh hùng chí cả gặp nhau, mới vội níu tay chân kéo lôi về chỗ nhậu.
Thôi thì nắng bề nào mình che ngay bề đó. Chứ nói ngược làm gì cho tội kẻ… móc hầu bao, rồi ở chốn mai sau biết bao lâu ơn Trời mới ập" Đó là chưa nói chuốc thị phi chỉ vì đa khai khẩu, thì hăng tiết vịt làm gì cho khổ lụy vào thân!
Nghĩ thế nên Tử Tiện rung đùi một phát. Như thể cõi tâm hồn đã sẵn trớn, đường bay, bèn nhấp nhổm nhấp nha chiêu thêm vài hớp rượu, rồi sau một tiếng: Khà! đầy khoái trá, mới nghía mặt bạn hiền mà giọng lưỡi như ri:
- Từ ngày… bể giọng đến nay, bao giờ huynh cũng nghe Quân Sư Phụ là điều cần phải học, nên hồi nào đến giờ, huynh mãi xem Thiên tử cao bằng trời bằng núi. Như biển cả mút mùa không thấy đặng trời chân. Như gió thổi bay bay trong trời xanh lồng lộng, thì chuyện của Sử Ngư cũng là điều dễ biết. Chớ có đáng gì, mà đệ chất chứa ủ vào tim, rồi trằn trọc sớm hôm đêm ngày không ngủ được. Chỉ là thế nhân đương thời người ta thích thế, và cho rằng như vầy mới chính trực, anh minh. Mới xứng đáng hiền nhân trong thiên hạ, thì dẫu đệ có thấy sai bằng trời đi nữa, cũng chẳng ma nào dám lớn miệng hùa theo. Cũng chẳng có ai dốc lòng tin đặng, bởi số đông như đám người cuồng tín. Trên hô thế nào dưới cứ vậy mà đi, thành thử đệ có muốn hê lên cũng chẳng tên nào nghe đệ, rồi lỡ ra gặp thằng xấu máu – la toáng lên rằng đệ… mát mẹ nó sợi dây – thì cuộc sống mai sau ắt nhuốm màu ảm đạm.
Chừng lúc ấy, đệ sao yên lòng nhắm mắt" Khi ở tận suối vàng mà chẳng gởi được… vàng lên, khiến vợ ốm con đau trong nhà túng ngặt. Chỉ là thiên hạ thấy miếng ăn mới nhào dzô kiếm chác. Mới tỏ dạ đoái hoài đến kẻ lạ, người dưng. Chứ hổng đặng chút chi thì rỗi đâu ùa vô mà ôm việc. Chi bằng vận nước trôi sao mình cứ theo như rứa. Vẫn hơn là ngược dòng… lội ná thở mình ên, rồi lỡ thác mất tiêu, thì vợ con ắt rơi ngay vào vòng hoạn nạn. Chừng lúc ấy làm sao vớt vát" Khi cách trở đôi đường vì hai ngã âm dương. Khi mẹ goá con côi đắm mình trong hiu quạnh, bởi thiên hạ xưa nay bao giờ cũng rứa - khoái phù thịnh chứ đặng mấy kẻ phù… suy - Khoái vang danh chớ được mấy ai chăm chăm đường nghĩa, đạo!
Có điều trong cõi ta bà mình đang sống, được đệ đoái hoài thì thiệt là… hết biết đặng trời trăng. Hết biết tại sao, đệ lại rắp tâm chọn huynh làm tri kỷ. Thôi thì đệ cứ giữ chuyện Sử Ngư trong mình mà… sắc thuốc. Xem như sinh bất phùng thời cho nhẹ cái tâm can. Cho tan biến đi nỗi u uất đang ngàn cân trĩu nặng, rồi mai này đệ đầu thai sang kiếp khác, đem sáng suốt của mình để phổ độ chúng sinh, thì biết đâu sẽ đầu xuôi đuôi lọt. Chớ ở chốn hiện tiền đang nháo nhào như thế – thì dẫu sáng bằng trời – cũng có ngày mây phủ đặc, bít đi.
Mõ Sàigòn
Gửi ý kiến của bạn
