Riêng về Việt Nam, với 21 trang đánh máy chữ nhỏ, Bộ Ngoại Giao Mỹ đã tố cáo mạnh mẽ Việt Nam là một quốc gia đã gia tăng vi phạm nhân quyền trầm trọng trong năm 2001.
Theo bản báo cáo này, Việt Nam vẫn còn là một quốc gia độc đảng, hạn chế mọi quyền căn bản của người dân như tự do báo chí, lập hội, ngôn luận… Họ kiểm soát thông tin, viễn thông, thông tin điện tử, mạng lưới toàn cầu…
Họ đàn áp, bắt bớ những nhà bất đồng ý kiến, dùng Nghị định 31-CP nhằm khống chế những ai bày tỏ chỉ trích mặc dù bất bao động. Việc theo dõi, sách nhiễu, cúp điện thoại, quản chế v.v.. là những biện pháp thường xuyên mà CSVN áp dụng nhằm khống chế những người này như ông Hà Sĩ Phu, BS Nguyễn Đan Quế v.v.... 40 người Thượng đã mất tích sau vụ biểu tình đòi đất tại miền Cao Nguyên vào đầu năm. Hàng ngàn người đã phải trốn sang Miên để tỵ nạn.
Riêng về mặt tôn giáo, bản báo cáo cho biết các tôn giáo bị nhà nước kiểm soát chặt chẽ trong mọi lãnh vực. Chỉ có tôn giáo quốc doanh mới được phép sinh hoạt, nhưng vẫn bị nhà nước khống chế.
Theo báo cáo này, nhiều vị chức sắc tôn giáo đang bị quản chế, giam cầm hoặc cầm tù như Hòa Thượng Huuyền Quang, Hòa Thượng Quảng Độ, Linh Mục Nguyễn Văn Lý, một số Mục sư Tin Lành, Cụ Lê Quang Liêm và nhiều tín đồ Hòa Hảo, Cao đài... Bản báo cáo cũng nhắc đến vụ tự thiêu của cụ bà Nguyễn Thị Thu vì đòi tự do tôn giáo cho VN.
Về tư pháp, hệ thống toà án hoàn toàn do nhà nước kiểm soát. Nhiều vụ bắt giam mà không cần lệnh của tòa án. Không có luật sư độc lập biện hộ cho bị cáo. Nhiều tù chính trị đang bị giam giữ nhưng Hà Nội luôn luôn chối rằng không có tù chính trị tại Việt Nam.
Nhiều nhà tù được báo cáo rất khắc nghìệt, thiếu lương thực, thuốc men.. CS không cho phép các cơ quan độc lập đến thăm các nhà tù này.
Công nhân không được quyền lập nghiệp đoàn độc lập để bảo vệ quyền lợi của mình.
Vấn đề mại dâm trẻ em vẫn còn trầm trọng. Việc xuất cảng phụ nữ làm mại dâm vẫn là vấn đề lớn.
Còn nhiều vấn đề khác liên quan đến vi phạm nhân quyền đã được đề cập.
Sau khi bản báo cáo được công bố, các hãng thông tấn ngoại quốc đều loan tin về báo cáo này. Hãng tin Xihua, Reuter, BBC... đã tường thuật đầy đủ.
Tại thủ đô tỵ nạn Orange County của người Việt, tờ Orange County Register đã tóm lược những điểm chính của báo cáo đồng thời phỏng vấn một số nhân vật hoạt động cho nhân quyền tại đây. Bà Nguyễn Huỳnh Mai, Phật Giáo Hòa Hảo cho biết "nhờ áp lực từ phía Bộ Ngoại Giao, từ các chính trị gia Hoa Kỳ và các cơ quan nhân quyền quốc tế mà nhiều vụ vi phạm nhân quyền trầm trọng đã được chận đứng tại Việt Nam", "nhưng CSVN vẫn tiếp tục đàn áp các tín đồ tôn giáo của bà, và chỉ chấp nhận những chức sắc do họ chỉ định", và "còn nhiều tín đồ Hoà Hảo hiện đang còn bị giam giữ".
Ông Đỗ Diệm tại Santa Ana cho biết "báo cáo này sẽ làm sống lại cuộc vận động cho dự luật nhân quyền Việt Nam để được thông qua tại Thượng Viện trong đó có những điều cấm các khoản viện trợ ngoài nhân đạo cho Việt Nam nếu họ không cải tiến nhân quyền".
Về phía Hà Nội, phản ứng của họ đối với bản báo cáo rất gay gắt. Phan Thúy Thanh, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Hà nội cho rằng chính phủ Mỹ đã "can thiệp thô bạo vào nội tình Việt Nam", và 'bản báo cáo là sự bóp méo trắng trợn", "làm phương hại đến sự quan hệ giữa Hoa Kỳ và Việt Nam đang được diễn biến tốt".
Mặc dù trước sự phản kháng dữ dội của Hà Nội, bản báo cáo thường niên của Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ cho thấy chế độ hiện tại ở Việt Nam là một chế độ độc tài, chà đạp nhân quyền, bóp chết các quyền tự do căn bản, đàn áp nhân dân, cần phải được lên án trước dư luận thế giới văn minh ngày nay. (Tường Linh )
Muốn đọc nguyên văn bản báo cáo, xin vào địa chỉ website sau đây:
http://www.state.gov/g/drl/rls/hrrpt/2001/eap/8384.htm