Phim tình cảm xã hội là sở trường của đạo diễn Trương Nghệ Mưu; hay hơn nữa phim của ông đề cao giá trị nhân bản như đã từng thấy trong Cúc Đậu và Lồng Đèn Đỏ Treo Cao. Hai năm trước đây, ông đã chuyển thế mạnh từ đề tài tình cảm xã hội qua võ thuật. Phim Anh Hùng (Hero) được đánh giá cao về dựng cảnh cộng với sự cuốn hút về chỉ đạo võ thuật, âm thanh và dựng phim. Tuy nhiên lời chê cũng không ít khi ông gói ghém câu nói rất cộng sản “All under one Heaven.”
Thập Diện Mai Phục (The House of Flying Daggers) – tác phẩm mới nhất của Trương Nghệ Mưu – khác hẳn với những cuốn phim ông làm trước đây. Ông thừa nhận mục đích chính của cuốn phim này là làm thương mại. Tuy Thập Diện Mai Phục chưa được trình làng tại Hoa Kỳ nhưng cuốn phim đã làm say mê khán giả tại hầu hết các nước Á Châu và Liên Hoan Phim Cannes.
Với bối cảnh phân tranh của nhà Minh vào năm 859, nội dung của cuốn phim xoay quanh một cuộc nổi loạn của nhóm Phi Đao Môn. Thủ lãnh của nhóm này bị ám sát và thủ lãnh mới đã lên thay thế nhưng lý lịch vẫn còn trong bóng tối. Được cấp trên ra lệnh, Kim Bộ Đầu ( Kim Thành Võ) và Lưu Bộ Đầu (Lưu Đức Hòa) được lệnh phải bắt người thủ lãnh mới của nhóm phản loạn này trong vòng mười ngày.
Lưu Bộ Đầu nghi ngờ cô ca kỹ mù Tiểu Muội ( Chương Tử Di) tại kỷ viện Mẫu Đơn chính là nhân vật nguy hiểm này và khuyên Kim Bộ Đầu đưa đẩy tình để Tiểu Muội sa vào lưới. Tiểu Muội bị bắt nhưng vẫn không khai, Lưu Bộ Đầu lại gợi ý Kim Bộ Đầu cứu nàng và sau đó săn đuổi đến hang ổ của Phi Đạo Môn.
Lấy biệt danh là Tùy Phong, chàng Kim Bộ Đầu dắt tay Tiểu Muội chạy trốn trong khi quân lính đuổi giết đằng sau. Trai tài, gái sắc, “lửa gần rơm”, bừng cháy men tình. Nhưng bi kịch bắt đầu với thân phận của Tiểu Muội. Nàng có bị mù thật không và tại sao nàng lại dan díu tình với Lưu Bộ Đầu vào 3 năm trước"
Những mấu chốt nho nhỏ nhen nhúm thành ngọn lửa lớn cuốn hút người xem vào một bàn cờ linh động. Với kinh phí $30 triệu Mỹ Kim và ngoại cảnh tại Trung Quốc và Ukraine, Thập Diện Mai Phục để lại dấu ấn với những hình ảnh tuyệt đẹp. Tại Phường Mẫu Đơn, người dựng cảnh đã mất nhiều công sức để tạo nên một kỷ viện như chốn thần tiên. Hoa mẫu đơn nở rộ trên những chiếc trống cao ngời. Trên sàn nhà, bốn con bướm bay lượn xung quanh một cái hoa thật lớn. Sắc áo của các kỷ nữ, màu san hô và hoa văn của tường, tranh, mái ngói được tỉ mỉ pha trộn để làm người xem như lạc vào chốn bồng lai.
Nói về ngoại cảnh thì không ai có thể địch lại Trương Nghệ Mưu trong việc này. Cảnh Kim Bộ Đầu dắt tay Tiểu Muội lúc thì xanh tươi với cỏ cây và trong rừng trúc, lúc thì đỏ thẩm với những chiếc lá thu quyện với màu đất. Nếu là phim của Trương Nghệ Mưu thì không thể thiếu lụa. Những dải lụa uyển chuyển được thấy trong phim Cúc Đậu và Anh Hùng, giờ được tăng thêm vẻ quyến rũ với tài năng múa điêu luyện của nữ diễn viên xinh đẹp Chương Tử Di.
Học múa từ năm 11 tuổi, nay Chương Tử Di đã có đất diễn để phô trương tài năng đa diện của mình. Để chuẩn bị cho những cảnh múa ở Phường Mẫu Đơn, Tử Di đã học làm người mù mất hai tháng để từng bước đi, cách múa tương xứng với vai ca kỷ Tiểu Muội bị mù. Trên thực tế, cánh tay của những chiếc áo lụa cổ điển chỉ dài 5 mét nhưng muốn có thêm sự uyển chuyển, cánh áo được nới dài thêm đến 8 mét. Điều này gây thêm khó khăn mỗi khi Tử Di bung lụa ra và thâu vào. Và khổ công của cô đã tạo thành hai màn ca múa làm ngây ngất người xem.
Đồng diễn với Tử Di là hai siêu tài tử: Kim Thành Võ và Lưu Đức Hòa. Nổi tiếng điển trai, Kim Thành Võ biểu đạt được chất phóng khoáng của một thanh niên và rất xứng đôi cùng Tử Di. “Dương Quá” Lưu Đức Hòa một lần nữa nhập vai một kẻ si tình đến cuồng dại trong khi nội tâm của anh bị dằn xé khi làm kẻ hai mặt.
Nếu so sánh với Ngọa Hổ Tàng Long của Lý An và Anh Hùng thì Thập Diện Mai Phục thiếu chất thi vị và chiều sâu. Nhưng nếu so sánh với phim “action” của Hollywood thì Thập Diện Mai Phục nhuần nhuyễn và đáng được xem hơn nhiều. “Đơn thuần đây chỉ là một câu chuyện tình yêu,” Trương Nghệ Mưu giải thích. “Tôi muốn lôi cuốn khán giả trẻ vào rạp, nhưng một khi kéo họ vào rạp tôi không thể đặt quá nhiều ý tưởng vào đầu họ.”
Những người yêu phim chớ nên quá thất vọng với lời phát biểu này vì tác phẩm sắp tới của ông Ngàn Dặm Cô Độc hứa hẹn sự trở lại của giá trị nhân bản và tác phong “nổi loạn” của ông. Trong khi chờ đợi, chúng ta cùng thưởng thức màn trình diễn đẹp mắt của Chương Tử Di nhé.
Thập Diện Mai Phục được phát hành tại Los Angeles và New York ngày 3 tháng 12, 2004. Phim dài 119 phút xếp hạng PG-13.