Tuần này đã đến ngày hội ma quỷ Halloween ở bên trời Tây, hàng năm tôi vẫn gọi đùa là “Đại hội Quần Ma”. Thú thật tôi đã định viết về một Đại hội khác ở bên trời Nam, đó là Đại hội ban Chấp hàng Trung ương đảng Cộng sản Việt Nam, nhưng khi nhìn ra đường thấy dân Mỹ đang tấp nập chuẩn bị đêm Halloween, tôi đổi ý. Vả lại cái đại hội này đến trước đại hội kia, nên tôi cần tôn trọng thứ tự thời gian.
Năm ngoái Halloween đến với nước Mỹ trong một thời điểm khẩn trương nhất với câu hỏi “nên hay không nên truất phế Clinton”. nhưng kỳ lạ thay với tinh thần ma quỷ, người ta lại thấy buồn cười. Nhớ lại hình ảnh tôi phác họa năm ngoái ba “mụ” phù thủy cuỡi chổi cười the thé đuổi “cậu” Clinton chạy tóe khói, rồi chuyện người đẹp Hồ ly trong Liêu Trai dùng Chầy ngọc luyện thuốc Viagra chữa bệnh cho bồ tèo và chuyện những mặt nạ quỷ biết cười, tôi thấy tiếc vô cùng. Thế nhưng tinh thần Halloween vẫn còn đó và đặc biệt năm nay giá trị của nó còn quý hơn những năm trước rất nhiều. Bởi vì nụ cười của quỷ, dù giả dối hay hồn nhiên, vẫn chỉ là biểu tượng bên ngoài diễn ra trong chốc lát, chỉ có giá trị thật sự của Halloween thấm sâu trong tâm hồn con người, tồn tại mãi với thời gian mới đáng quý, nhất là vào lúc chỉ còn 2 tháng nữa loài người bước sang thế kỷ 21 và cũng là thiên niên kỷ mới.
Truyền thống Halloween xuất phát từ khoảng thế kỷ 9 trong nền văn hóa của các dân tộc Celt sinh sống ở Ái Nhĩ Lan, miền Bắc nước Anh và nhiều vùng ở Bắc Âu. Gốc của nó có lẽ còn xa hơn nữa trong lịch sử Thiên chúa giáo. Tại sao có chữ Halloween" Vì ngày 1 tháng 11 theo Công giáo là “Ngày Các Thánh” tiếng Anh gọi là All Saints Day, người dân Việt chúng ta quen với ngôn ngữ Pháp từ hơn một thế kỷ nay vẫn gọi là “Ngày Tút-Xanh” (Toussaint). Chữ “Thánh” trong ngôn ngữ Anh còn được biểu tượng bằng chữ thiêng liêng (hallow), bởi vậy Ngày Các Thánh còn được gọi là All Hallows Day, và đêm trước ngày đó 31-10 được gọi là All Hallows Eve. Với thời gian cụm từ này biến thành chữ Halloween ngày nay. Vậy tại sao lại có ma quỷ" Đó là vì sau ngày Các Thánh là ngày “Các Vong hồn” 2 tháng 11 (All Souls Day), ngày này cũng tương tự như ngày Rằm tháng 7 Âm lịch “Xá tội Vong Nhân” của Phật giáo.
Vì thế Ngày Các Thánh tưởng nhớ đến các vị tử đạo đã đi cùng với Ngày Vong hồn tưởng nhớ đến những người đã khuất bất cứ vì lý do gì. Theo tin tưởng từ thời Trung Cổ, ngày 2-11 hàng năm các vong hồn sẽ hiện lên ám ảnh người còn sống. Họ hiện lên để xin tha tội những gì họ đã phạm phải khi còn sống, cũng như có trường hợp hiện lên để... đòi nợ những người sống đã phạm tội với họ khi sinh thời. Vì sợ ma quỷ quậy phá đêm đó nên dân gian phải “chiêu đãi” ma quỷ, bằng cách nướng những cái bánh gọi là “bánh linh hồn” mời chúng ăn. Và các ông bà ma quỷ quen mui thấy mùi ăn mãi, nên chỉ chờ đêm Halloween đến gõ cửa từng nhà để hỏi một câu “trick or treat”, đại để là “muốn phá” (trick) hay “muốn đãi” (treat). Ngày nay, các ông bà nhóc tì của chúng ta, cũng muợn gió bẻ măng, hóa trang ma quỷ đến gõ cửa và chìa tay xin kẹo. Tục lệ đêm Halloween của thời đại mới thành hình và mọi người đều cười thích thú.
Đêm Halloween thật ra là một đêm vui chớ không phải đêm sợ. Tinh thần Halloween tóm lại là tinh thần hòa giải giữa hai thế giới âm và dương. Nhưng liệu có ma hay không" Câu hỏi này xin để các nhà siêu tâm linh học trả lời. Riêng tôi, tôi chưa gập ma lần nào nhưng tôi chắc nhiều người đã thấy ma gập quỷ nên hai chữ “ma quỷ” ngày nay rất phổ biến trong dân gian. Tôi thấy có các bà vừa cuời vừa rủa các ông: “Đồ ma quỷ”, tôi không biết các ông đã làm trò ma quỷ gì để chọc các bà nhột nhạt nên mới mắng yêu các ông đến như vậy. Chỉ khổ nỗi, không phải mọi thứ ma quỷ đều làm người ta sướng, còn khá nhiều loại ma quỷ khác chỉ chuyên làm người ta khổ.
Dù vậy mùa Halloween năm nay làm tôi thấy có hy vọng. Tin tức báo chí từ một tuần nay cho biết bộ đồ hóa trang bán chạy nhất cho các em là bộ đồ quỷ Pokemon. Chúng ta đã biết đây là loại quỷ điện tử sản xuất từ bên Nhật, nhưng nó đã tràn ngập trị trường đồ chơi trẻ em bên Mỹ và cả người lớn cũng mê say. Hệ thống cửa hàng đồ chơi lớn nhất của Mỹ là “Toys ‘R’ Us” báo cáo món hóa trang này bán chạỵ như tôm tươi, bầy ra bao nhiêu cũng hết nhẵn, trội hơn cả những bộ đồ mốt thời đại như đô vật hay “Star Wars” xưa nay vẫn ăn khách và bỏ xa các bộ hóa trang “truyền thống” như phù thủy, ma quỷ, anh hùng Zoro v.v... Pokemon là chữ ghép của hai chữ Anh “poket” (túi) và “monster” (con quỷ). Các ông kinh doanh Nhật đặt tên đồ chơi bỏ túi tinh khôn như quỷ như vậy là đã có một ý đồ đặc biệt để làm giầu. Đó là ý đồ cho Pokemon “hội nhập” thị trường Mỹ.
Từ chuyện này tôi thấy nẩy ra một triết lý mới của cuối thế kỷ. Đến quỷ Pokemon mà cũng biết hội nhập kinh tế toàn cầu nói chi đến người. Nếu người không biết hội nhập thì người còn thua cả con quỷ bỏ túi. Ở Việt Nam không có tục lệ Halloween nên không có mặt nạ quỷ, thành ra không ai biết quỷ cười hay quỷ khóc.
Nhưng tôi vẫn thấy hy vọng khi đất nước bước sang thiên niên kỷ mới với xu thế hội nhập. Khi đã hội nhập với trào lưu tiến bộ của thế giới từ khoa học kỹ thuật cho đến kinh tế chính trị xã hội, mọi thứ ma quỷ sẽ tiêu tan, cả con ma bằng xương bằng thịt còn nằm chình ình ra đó cũng biến mất luôn để khỏi bị ai lợi dụng. Và âm dương sẽ hòa hợp trong tiếng cười “trick or treat”.
Năm ngoái Halloween đến với nước Mỹ trong một thời điểm khẩn trương nhất với câu hỏi “nên hay không nên truất phế Clinton”. nhưng kỳ lạ thay với tinh thần ma quỷ, người ta lại thấy buồn cười. Nhớ lại hình ảnh tôi phác họa năm ngoái ba “mụ” phù thủy cuỡi chổi cười the thé đuổi “cậu” Clinton chạy tóe khói, rồi chuyện người đẹp Hồ ly trong Liêu Trai dùng Chầy ngọc luyện thuốc Viagra chữa bệnh cho bồ tèo và chuyện những mặt nạ quỷ biết cười, tôi thấy tiếc vô cùng. Thế nhưng tinh thần Halloween vẫn còn đó và đặc biệt năm nay giá trị của nó còn quý hơn những năm trước rất nhiều. Bởi vì nụ cười của quỷ, dù giả dối hay hồn nhiên, vẫn chỉ là biểu tượng bên ngoài diễn ra trong chốc lát, chỉ có giá trị thật sự của Halloween thấm sâu trong tâm hồn con người, tồn tại mãi với thời gian mới đáng quý, nhất là vào lúc chỉ còn 2 tháng nữa loài người bước sang thế kỷ 21 và cũng là thiên niên kỷ mới.
Truyền thống Halloween xuất phát từ khoảng thế kỷ 9 trong nền văn hóa của các dân tộc Celt sinh sống ở Ái Nhĩ Lan, miền Bắc nước Anh và nhiều vùng ở Bắc Âu. Gốc của nó có lẽ còn xa hơn nữa trong lịch sử Thiên chúa giáo. Tại sao có chữ Halloween" Vì ngày 1 tháng 11 theo Công giáo là “Ngày Các Thánh” tiếng Anh gọi là All Saints Day, người dân Việt chúng ta quen với ngôn ngữ Pháp từ hơn một thế kỷ nay vẫn gọi là “Ngày Tút-Xanh” (Toussaint). Chữ “Thánh” trong ngôn ngữ Anh còn được biểu tượng bằng chữ thiêng liêng (hallow), bởi vậy Ngày Các Thánh còn được gọi là All Hallows Day, và đêm trước ngày đó 31-10 được gọi là All Hallows Eve. Với thời gian cụm từ này biến thành chữ Halloween ngày nay. Vậy tại sao lại có ma quỷ" Đó là vì sau ngày Các Thánh là ngày “Các Vong hồn” 2 tháng 11 (All Souls Day), ngày này cũng tương tự như ngày Rằm tháng 7 Âm lịch “Xá tội Vong Nhân” của Phật giáo.
Vì thế Ngày Các Thánh tưởng nhớ đến các vị tử đạo đã đi cùng với Ngày Vong hồn tưởng nhớ đến những người đã khuất bất cứ vì lý do gì. Theo tin tưởng từ thời Trung Cổ, ngày 2-11 hàng năm các vong hồn sẽ hiện lên ám ảnh người còn sống. Họ hiện lên để xin tha tội những gì họ đã phạm phải khi còn sống, cũng như có trường hợp hiện lên để... đòi nợ những người sống đã phạm tội với họ khi sinh thời. Vì sợ ma quỷ quậy phá đêm đó nên dân gian phải “chiêu đãi” ma quỷ, bằng cách nướng những cái bánh gọi là “bánh linh hồn” mời chúng ăn. Và các ông bà ma quỷ quen mui thấy mùi ăn mãi, nên chỉ chờ đêm Halloween đến gõ cửa từng nhà để hỏi một câu “trick or treat”, đại để là “muốn phá” (trick) hay “muốn đãi” (treat). Ngày nay, các ông bà nhóc tì của chúng ta, cũng muợn gió bẻ măng, hóa trang ma quỷ đến gõ cửa và chìa tay xin kẹo. Tục lệ đêm Halloween của thời đại mới thành hình và mọi người đều cười thích thú.
Đêm Halloween thật ra là một đêm vui chớ không phải đêm sợ. Tinh thần Halloween tóm lại là tinh thần hòa giải giữa hai thế giới âm và dương. Nhưng liệu có ma hay không" Câu hỏi này xin để các nhà siêu tâm linh học trả lời. Riêng tôi, tôi chưa gập ma lần nào nhưng tôi chắc nhiều người đã thấy ma gập quỷ nên hai chữ “ma quỷ” ngày nay rất phổ biến trong dân gian. Tôi thấy có các bà vừa cuời vừa rủa các ông: “Đồ ma quỷ”, tôi không biết các ông đã làm trò ma quỷ gì để chọc các bà nhột nhạt nên mới mắng yêu các ông đến như vậy. Chỉ khổ nỗi, không phải mọi thứ ma quỷ đều làm người ta sướng, còn khá nhiều loại ma quỷ khác chỉ chuyên làm người ta khổ.
Dù vậy mùa Halloween năm nay làm tôi thấy có hy vọng. Tin tức báo chí từ một tuần nay cho biết bộ đồ hóa trang bán chạy nhất cho các em là bộ đồ quỷ Pokemon. Chúng ta đã biết đây là loại quỷ điện tử sản xuất từ bên Nhật, nhưng nó đã tràn ngập trị trường đồ chơi trẻ em bên Mỹ và cả người lớn cũng mê say. Hệ thống cửa hàng đồ chơi lớn nhất của Mỹ là “Toys ‘R’ Us” báo cáo món hóa trang này bán chạỵ như tôm tươi, bầy ra bao nhiêu cũng hết nhẵn, trội hơn cả những bộ đồ mốt thời đại như đô vật hay “Star Wars” xưa nay vẫn ăn khách và bỏ xa các bộ hóa trang “truyền thống” như phù thủy, ma quỷ, anh hùng Zoro v.v... Pokemon là chữ ghép của hai chữ Anh “poket” (túi) và “monster” (con quỷ). Các ông kinh doanh Nhật đặt tên đồ chơi bỏ túi tinh khôn như quỷ như vậy là đã có một ý đồ đặc biệt để làm giầu. Đó là ý đồ cho Pokemon “hội nhập” thị trường Mỹ.
Từ chuyện này tôi thấy nẩy ra một triết lý mới của cuối thế kỷ. Đến quỷ Pokemon mà cũng biết hội nhập kinh tế toàn cầu nói chi đến người. Nếu người không biết hội nhập thì người còn thua cả con quỷ bỏ túi. Ở Việt Nam không có tục lệ Halloween nên không có mặt nạ quỷ, thành ra không ai biết quỷ cười hay quỷ khóc.
Nhưng tôi vẫn thấy hy vọng khi đất nước bước sang thiên niên kỷ mới với xu thế hội nhập. Khi đã hội nhập với trào lưu tiến bộ của thế giới từ khoa học kỹ thuật cho đến kinh tế chính trị xã hội, mọi thứ ma quỷ sẽ tiêu tan, cả con ma bằng xương bằng thịt còn nằm chình ình ra đó cũng biến mất luôn để khỏi bị ai lợi dụng. Và âm dương sẽ hòa hợp trong tiếng cười “trick or treat”.
Gửi ý kiến của bạn