Những chuyển biến trên gắn liền với những chính sách ngoại giao của Mỹ đối với Bắc Hàn trong thời gian qua, trong đó chính phủ Hoa Kỳ quyết định thiết lập quan hệ ngoại giao cao cấp với chính phủ cộng sản Bắc Hàn. Trong việc thay đổi quan điểm của Hoa kỳ với Bắc Hàn, chính phủ Úc đã đóng một vai trò quan trọng. Một điều hết sức hiếm khi xảy ra trong quan hệ ngoại giao giữa Hoa kỳ và Úc, là thủ tướng John Howard đã gửi một công hàm chính thức cho tổng thống Bush, đề nghị tổng thống Hoa kỳ tái duyệt lại quan hệ của Hoa Kỳ với chính phủ cộng sản này. Trong công hàm, chính phủ Úc đã đưa ra những bước quan trọng để chính phủ Úc thiết lập quan hệ ngoại giao với Bắc Hàn và yêu cầu Hoa kỳ cũng nên có những bước tương tự.
Từ lâu chính phủ Úc đã ủng hộ mạnh mẽ chính sách ngoại giao hòa hoãn của chính phủ Nam Triều Tiên đối với cộng sản Bắc Hàn. Cho đến cuối nhiệm kỳ của mình, ông Bill Clinton là một tổng thống Hoa kỳ đã có một quan hệ rất tốt đẹp với chính phủ Bắc Hàn, vì Bắc Hàn được xem là một vùng chiến lược quan trọng ở khu vực Thái Bình Dương của Hoa kỳ. Tuy nhiên sau khi tổng thống Bush lên cầm quyền, quan điểm cứng rắn với Bắc Hàn đã được chính phủ Bush bộc lộ một cách căng thẳng khiến cho quan hệ ngoại giao giữa Hoa kỳ và Bắc Hàn xấu hẳn đi.
Ông Bush cho rằng trong quan hệ với Bắc Hàn, Hoa kỳ đã cho rất nhiều mà chẳng nhận lại bao nhiêu. Nghĩa là viện trợ cho Bắc Hàn nhiều thứ, nhưng đổi lại Mỹ không nắm được về các chương trình vũ khí của Bắc Hàn. Vì thế, dĩ nhiên chính phủ Hoa kỳ muốn tái duyệt lại chính sách đối với Bắc Hàn, nhưng trong khi làm như thế đã phạm phải nhiều sai lầm, theo quan điểm của giới ngoại giao Úc.
Thứ nhất việc tái xét chính sách ngoại giao này kéo dài quá lâu, mất đến bốn tháng.Trong thời gian này đã có những dấu hiệu cho thấy nội bộ chính phủ Hoa kỳ rất mâu thuẩn về các chính sách đối với Bắc Hàn. Trong khi bộ trưởng ngoại giao Colin Powell cho biết Hoa kỳ sẽ tái hội đàm vấn đề hỏa tiển với Bắc Hàn, thì tổng thống Bush, theo lời khuyên của bộ trưởng quốc phòng Donald Rumsfeld, lại bác bỏ lời thông báo đó. Thậm tệ hơn nữa tổng thống Nam Hàn lại bị sĩ nhục tại cuộc hội nghị thượng đỉnh với ông Bush tại Washington.
Tại Châu Á, Hoa kỳ không thể tìm thấy một đồng minh nào tốt hơn là chính phủ Nam Hàn. Tổng thống Kim Đại Trọng có thể xem là chính trị gia lỗi lạc nhất tại Á Châu hiện nay. Cuộc đời của vị tổng thống họ Kim này là một chứng minh rằng ông có thể làm được những điều mà tưởng như không thể nào làm được. Theo quan điểm của ông Kim Đại Trọng thì ông luôn luôn ủng hộ sự hiện diện của quân đội Hoa kỳ tại vùng Đông Á, dù cho Triều tiên có thống nhất. Tổng thống họ Kim tin rằng sự hiện diện của quân đội Mỹ tại Đông Á có tính chất thực tế, bảo vệ các nền dân chủ trong khu vực.
Hoa kỳ đã hành xử một cách sai lầm khi dù cố tình nay vô ý sĩ nhục tổng thống Kim Đại Trọng tại Washington. Điều này khiến cho cử tri ủng hộ ông Kim tại Nam Triều Tiên mất tinh thần, và phe đối lập tại Nam Triều Tiên nay đang thắng thế và tố cáo rằng chính sách thân thiện với Bắc Hàn của ông Kim là một trò chơi nguy hiểm. Thậm tệ hơn nữa các quan chức ngoại giao Hoa kỳ trong chính phủ Úc đã dường như muốn hạ vị trí của ông Kim Đại Trọng xuống ngang hàng với chủ tịch cộng đảng Kim Trung Nhất, lãnh tụ tàn bạo của miền bắc Triều tiên cộng sản.
Bắc Hàn luôn luôn muốn qua mặt Nam Hàn để trực tiếp quan hệ và làm ăn với Hoa kỳ. Muốn chận đứng mưu toan này của Bắc Hàn, cách tốt nhất là Hoa kỳ và Nam Triều Tiên phải có một mối quan hệ ngoai giao song phương tốt đẹp và đầy thiện chí. Đó lại là điều mà chính phủ Bush không làm được trong những tháng vừa qua, sau khi ông Bush trở thành tổng thống Hoa kỳ. Ngược lại thủ tướng John Howard của Úc là người đã từ lâu đi theo phương hướng kết hợp chặt chẽ với chính phủ Nam Triều Tiên.
Quan hệ ngoại giao với chính phủ Bắc Hàn, không phải là một việc làm vui vẻ gì mà ngược lại có rất nhiều thách thức khó khăn. Không hề có một quy luật nào để quan hệ với cộng sản Bắc Hàn, không có một giải pháp nào dễ dàng cả và khái niệm ngoại giao ngay thẳng cũng hoàn toàn xa lạ với bọn cộng sản Bắc Hàn. Không nghi ngờ gì chính phủ Bắc Hàn là một trong những chế độ tàn bạo, cứng đầu và trở cờ dễ dàng nhất trên thế giới. Hiện nay quốc gia cộng sản này đang đứng trên bờ vực thẳm. Những tay theo chủ nghĩa Stalin cầm quyền tại Bắc Hàn đang bị dồn vào thế bí, và trước khi chết đói nhăn răng, chúng có thể sẽ liều mình trở thành một tên côn đồ vũ khí nguyên tử trên thế giới.
Mối nguy hiểm thật sự nằm ở chỗ có sự chia rẽ trầm trọng trong nội bộ của Nam Triều Tiên về chính sách ngoại giao hòa hoãn với Bắc Hàn, và thái độ sai lầm của chính phủ Hoa kỳ, khi quyết định không chi thêm tiền để viện trợ cho Bắc Hàn.
Mối nguy hiểm đối với Úc lại càng to lớn hơn nữa trong khi 40% kim ngạch xuất cảng của Úc được bán sang vùng Bắc và Đông Á. Thêm vào đó khu vực Á Châu hiện tại cũng là khu vực có những quốc gia hùng mạnh hơn hẳn Úc về mọi phương diện. Trong bối cảnh đó, Úc tin rằng đương đầu bằng vũ khí, bằng chiến tranh lạnh, bằng cấm vận, bằng cắt viện trợ cho những quốc gia như Bắc Hàn chỉ tạo thêm căng thẳng trong khu vực và không mang lại lợi ích gì cho nền kinh tế trung bình của Úc.
Trong con mắt của các chính trị gia Úc, việc theo chân Mỹ để làm tay cảnh sát quốc tế trong khu vực không phải là một giải pháp khôn ngoan cho Úc. Vì Hoa kỳ thì ở xa, lại có lực lượng quân sự hùng mạnh. Trong khi Úc lại ở gần sát các quốc gia hùng mạnh như Nam Dương, Trung Cộng, Ấn độ , Bắc Hàn. Việc một quân đội bé nhỏ như Úc đảm nhận trách nhiệm cảnh sát quốc tế khu vực quả thật không ổn tí nào.
Thay vì thế quan hệ tốt đẹp với các nước Á Châu đông dân,đang phát triển, Úc sẽ thuận lợi hơn Hoa kỳ về mặt địa lý để xuất cảng hàng hóa, sản phẩm, dịch vụ rẻ của Úc sang các quốc gia này và mang lại những món lợi khổng lồ. Lời thuyết phục của thủ tướng John Howard đã mở đầu cho sự thay đổi thái độ của Hoa kỳ đối với chính phủ cộng sản Bắc Hàn.
Lê Thảo Minh