Trong số những vị Đức Hồng Y của Tòa Thánh La Mã hiện nay, Đức Hồng Y Ratzinger là nhân vật chủ chốt đóng vai trò cầm cân nảy mực duy trì những nền tảng đạo lý vững chắc của giáo hội Công Giáọ Mặc dù sự hiện diện của ngài trong thời gian hơn một thập niên trở lại đây đã tạo nên những sóng gió nhất định trong hàng ngũ giáo phẩm trên thế giới, nhiều người không thể không thừa nhận sự hiện diện đó là điều cần thiết để có thể duy trì giáo hội Công Giáo tiếp tục vững vàng và tiếp tục thịnh vượng giữa những sóng gió của thời thế, những nghiêng ngửa của lịch sử và những chao đảo của niềm tin. Dĩ nhiên, là một người nắm giữ một vị trí đặc biệt trong giáo hội Công Giáo, Đức Hồng Y Ratzinger là một người không những thông thái, hiểu biết, bén nhậy mà còn là một người có một niềm tin sắt đá vào những tín điều của đạo giáọ Bên cạnh đó, cuộc đời của ngài cũng có những đường nét đặc biệt khác hẳn phần đông những người "trần mắt thịt" chúng tạ Bài viết sau đây sẽ mô tả phần nào chân dung Đức Hồng Y Ratzinger, người được coi là một nhân vật vừa đáng kính nhưng cũng vừa đáng sợ tại Tòa Thánh La Mã, và hiện cũng là một trong những đức Hồng Y có triển vọng trở thành Đức Giáo Hoàng trong tương laị
Đức Hồng Y Ratzinger, sống cách Công Trường Thánh Phê Rô có vài chục mét. Chỗ ở của ngài nằm trên trạm cuối của tuyến đường xe buýt số 64, nơi nổi tiếng là có nhiều tay trộm cắp "diệu thủ thư sinh" tung hoành ngang dọc.
Mỗi sáng, ngài thường rảo bước băng qua một quãng đường lót đá xanh đến trước cửa tòa cung điện nơi ngài làm việc vào đúng 9 giờ sáng. Cung điện nơi ngài đang làm việc, trong quá khứ là tổng hành dinh của Tòa Án Tôn Giáo nổi tiếng thời Trung Cổ và từng mang tên là Toà Án Tôn Giáo La Mã Và Thế Giới (The Roman And Universal Inquisition).
Đức Hồng Y Ratzinger là một người lịch thiệp, ăn nói nhỏ nhẹ khiến bất cứ ai thoạt gặp đều thấy vẻ hiền lành phúc hậu hậu của ngài khác hẳn những vị quan tòa của Toà Án Tôn Giáo thời xưạ Nhưng thực tế, ngài là người cầm đầu Hội Đồng Bảo Vệ Lòng Tin và Giáo Điều (Congregation for the Doctrine of the Faith) của Tòa Thánh Vatican.
Ngài là người cầm cân nảy mực chủ yếu trong vấn đề diễn dịch và thực thi giáo điều của đạo Công giáọ Ngài cũng là hậu bối của các vị quan tòa chuyên việc liệt kê sách cấm, khi những tác phẩm này đề cập đến những vấn đề vi phạm thuần phong mỹ tục hoặc trái ngược với các sự cố được viết trong Kinh Thánh.
Trong một vai trò cực kỳ quan trọng như vậy, ta có thể nhìn thấy gánh nặng lịch sử và niềm tin tôn giáo đè nặng trên vai Đức Hồng Y Ratzinger. Cũng chính vì đảm nhận một vai trò quan trọng có ảnh hưởng đến sự thịnh vượng của Tòa Thánh nên các nhân viên làm việc trực tiếp dưới quyền Đức Hồng Y đều là những người thông minh, kiến thức uyên bác nhất của Tòa Thánh và rất nhạy cảm đối với tính tình và cử chỉ của ngàị
Dù vui, dù buồn, Đức Hồng Y chỉ cần đưa mắt liếc nhìn hay một thoáng tư lự hoặc nói một lời vô nghĩa nhưng tất cả đều mang một "dấu hiệu đặc biệt" biểu lộ tình cảm của ngài khiến những người cộng tác biết ngay Đức Hồng Y muốn gì hoặc có vui lòng hay không. Khi Đức Hồng Y bước vào văn phòng, các hồ sơ quan trong phải được để một cách ngăn nắp thứ tự trên bàn làm việc, sẵn sàng để ngài kiểm soát. Một người thân của ngài tiết lộ: "Đức Hồng Y rất ghét sự thiếu chu đáo trước khi bắt tay vào công việc".
Đức Hồng Y Ratzinger lúc nào cũng chuẩn bị sẵn sàng để đối đầu với mọi việc, từ việc đưa ý kiến trong sự tuyển lựa các ứng viên cho chức giám mục hoặc tổng giám mục trên toàn thế giới, cho đến những điểm tế nhị nhất nhất trong thần học Công Giáọ
Hơn nữa, nhiều người có cảm tưởng Đức Hồng Y lúc nào cũng là người chuẩn bị sẵn sàng để từ chối, vì bất cứ vấn đề mới nào được đệ trình ngài, ngài cũng thường lắc đầu từ chốị Cụ thể trước vấn đề phụ nữ có được quyền trở thành linh mục đứng ra làm chủ lễ, chăn dắt con chiên và giảng đạo, ngài đã thẳng thắn cự tuyệt. Ngài chống đối kịch liệt cái mà ngài gọi là, chủ thuyết giải phóng phụ nữ cực đoan. Ngài chống việc phá thai trong bất cứ trường hợp nàọ Vì theo ngài, làm như vậy là trái với lời răn trong Kinh Thánh. Ngài cũng là người quyết liệt chống lại chuyện "tiền dâm hậu thú" trong đời sống hôn phốị
Đức Hồng Y Ratzinger tin tưởng mãnh liệt, thiên chức nghề nghiệp của ngài là vạch rõ cho những người Công Giáo thấy, đâu là con đường đúng đắn phải theo, đâu là con đường tuyệt đối không nên làm. Ngài tuyên bố: "Tôi nghĩ, mình có bổn phận phải bảo vệ con chiên, giúp họ thấy rõ, việc làm gì và tư tưởng gì là không phù hợp với Chính Đạo".
Đức Hồng Y Ratzinger là người có ảnh hưởng rất mạnh trong giáo hội Công giáo và ảnh hưởng này bắt đầu ngay từ hàng ngũ giáo phẩm cao cấp. Một viên chức cao cấp tại tòa thánh Vatican tiết lộ: "Đức Giáo Hoàng và Đức Hồng Y Ratzinger lúc nào cũng khăng khít với nhau và đồng thuận với nhau trong nhiều vấn đề".
Khi được hỏi, có phải Đức Hồng Y Ratzinger là người người có uy quyền tột bực sau Đức Giáo Hoàng, một viên chức cao cấp khác của Tòa Thánh đáp: "Trên phương diện trí thức và thần học, Đức Hồng Y chính là người có uy quyền tối thượng".
Là người đại diện cho Đức Giáo Hoàng và đóng vai trò quyết định trong việc hoạch định chính sách của Vatican, dĩ nhiên Đức Hồng Y khó có thể tránh khỏi bị chỉ trích hoặc bị công kích.
Trong số những người thường chỉ trích ngài có nhà thần học Công Giáo danh tiếng người Thụy sĩ tên Hans Kung. Ông Hans Kung đã nhận xét:
"Hồng Y Ratzinger là người ăn nói ngọt như đường, nhưng thật ra rất nguy hiểm". Bên cạnh những mâu thuẫn về quan điểm thần học, Hồng Y Ratzinger còn là người đã có những ý kiến quan trọng khiến trường đại học tổng hợp Tubingen đuổi Hans Kung khỏi chức giáo sư thần học sau khi ông đã cả gan dám giảng dạy nhiều diều trái với giáo điều chính thống của Tòa Thánh La Mã.
Đức Hồng Y Ratzinger thường có thói quen mỗi buổi trưa bỏ ra 15 phút để chơi đàn dương cầm. Ngài thích nhất là nhạc Beethoven và Mozart. Ngài tiết lộ: "Với tôi, nhạc của Brahms khó chơi quá". Ngoài nhạc của Brahms, hầu như tất cả mọi phát minh mới trong ngành khoa học kỹ thuật hiện đại, như máy tính điện tử, Stereo, các loại đồ điện, xe hơị.. đều là những thứ xa xỉ ngài không thích đụng đến. Bằng chứng rõ ràng nhất là từ nhỏ tới lớn, ngài chưa hề lấy bằng lái xẹ
Rõ ràng tài năng ngoại hạng của ngài đã nằm trong một lãnh vực hoàn toàn khác hẳn, không dính dáng gì đến khoa học kỹ thuật. Những người cộng sự của ngài thường cho biết, Đức Hồng Y Ratzinger là người có thể rút tỉa được những luận lý tuyệt vời, những giáo điều cao siêu giữa một mớ quan điểm đầy mâu thuẫn.
Ngài cũng còn là người vừa thông thái, vừa khôn ngoan biết xàng lọc những kiến thức của nhân loại thậm chí ngay cả những tin tức tưởng chừng như mâu thuẫn để tạo nên những định lý, những niềm tin sắc bén phù hợp với đức tin của ngàị Dĩ nhiên, đức tin của ngài bao giờ ngài cũng cho là đạo, là chân lý và là con đường để mọi người có thể đi đến chỗ tận cùng của thánh thiện.
Những cuộc thẩm vấn và điều tra ngấm ngầm của Đức Hồng Y trong suốt thời gian nhiều năm qua đã tạo cho bầu không khí sinh hoạt trí thức thường nhật của đạo Công Giáo trở nên nghiêm minh. Chính ngài là người đã phát hiện và buộc linh mục Leonardo Boff phải chịu "câm nín để sám hối" trong 11 tháng vì nhà thần học người Ba Tây này dám giảng dạy và truyền bá cái gọi là Thần Học Phóng Khoáng (Liberal Theology).
Đức Hồng Y cũng là người phát hiện giáo sư thần học Charles Curran lên tiếng ủng hộ phụ nữ dùng phương pháp ngừa thai nhân tạo và loại ông khỏi chức giáo sư thần học tại đại học đường Công Giáo Hoa Kỳ.
Vào thập niên 60, không ai có thể ngờ người đàn ông trẻ tuổi đầy lý tưởng và hoài bão, có một cuộc sống phóng khoáng, tự do tên Joseph Ratzinger sau này lại có thể trở thành người cầm cân nảy mực cho giáo hội Công Giáọ
Trong cuộc họp của Hội Đồng Vatican Đệ Nhị (The Second Vatican Council), kéo dài từ năm 1962 đến năm 1965, Ratzinger và Kung là hai ngôi sao sáng chói nhất của làng thần học Công Giáo, cùng giữ nhiệm vụ cố vấn cho đoàn đại biểu đến dự hội nghị từ nước Đức.
Vì những kinh nghiệm đau thương trong thời đệ nhị thế chiến dưới chế độ Quốc Xã vô thần, tàn bạo, từ lúc còn trẻ, Ratzinger đã tin tưởng, tôn giáo là nền tảng cho toàn bộ sự phát triển của văn minh nhân loạị Chính ở thời điểm nước Đức còn đang tăm tối trong tư tưởng Đức Quốc Xã, Đức Hồng Y Ratzinger đã tuyên bố: "Chỉ có đạo Thiên Chúa mới có khả năng cứu chuộc những người đầy tội lỗi của chế độ vô thần này và đem đến cho họ một cơ hội mới, một đời sống mới". Lúc đó Ratzinger vẫn còn trẻ và trong tâm hồn còn tràn ngập lý tưởng tự dọ
Nhưng đến năm 1968, chứng kiến các cuộc biểu tình của sinh viên trên toàn thế giới lên đến tột đỉnh, Ratzinger rất kinh ngạc trước sự nổi loạn nàỵ Lúc ấy, Ratzinger là phân khoa trưởng phân khoa thần học ở Tubingen, và Kung là giáo sư thần học. Ratzinger rất tức giận vì các sinh viên thường ngày rất ngoan ngoãn, dễ dạy, nói gì cũng nghe, biết kính trên, nhường dưới nay bỗng nhiên trở nên ngỗ nghịch, khó dạy, dám cả gan chất vấn, nghi ngờ những lời răn dạy "khuôn vàng, thước ngọc" của cả giáo sư lẫn phân khoa trưởng là Ratzinger! Ông và các sinh viên đã tranh cãi dữ dội và còn đụng dộ cả với các cộng sự viên và bạn bè làm việc cùng nhiệm sở trong đó có Kung vì bất đồng chính kiến và niềm tin. Cuối cùng, chịu không nổi áp lực tinh thần, Ratzinger từ chức.
Từ đây, theo nhận xét của Beinert, người được Ratzinger đỡ đầu và vẫn còn rất thân với Đức Hồng y hiện tại, Ratzinger thay đổi hẳn quan điểm. "Trước đó, Ratzinger là người rất phóng khoáng, sẵn sàng chấp nhận sự đổi mới và những tư tưởng mớị Nhưng bỗng nhiên, ông thấy những tư tưởng mới lạ này dẫn đến sự bạo động và sự hủy diệt đối với tất cả những quy luật và nền móng đã được thiết lập. Điều này là điều Ratzinger không bao giờ chấp nhận được. Từ đó về sau, ông trở nên khép kính, thận trọng trước tất cả những quan niệm mới lạ, những tư tưởng huyền hoặc núp dưới danh nghĩa tiến bộ."
Khi đề cập đến thời đầy biến động ấy, Đức Hồng Y khẳng định: "Tôi nhiệt tâm tin rằng, nếu muốn thật trung thành với tôn giáo của mình, tôi phải cực lực chống lại tất cả những diễn dịch thiếu trung thành với Kinh Thánh".
Đến năm 1977, Ratzinger được Đức Giáo Hoàng Paul VI phong làm Tổng Giám Mục giáo phận Munich. Tại đây ông có dịp gặp và trở nên thân thiết với một người có cùng quan điểm với mình là Karol Wojtyla, Tổng giám Mục giáo phận Crackow, người sau này trở thành vị Giáo Hoàng John Paul Đệ nhị. Cả hai đều là thành viên trong Cộng Đồng Giám Mục Thế Giới, một hội đồng tư vấn chuyên phụng vụ Đức Giáo Hoàng.
Vào năm 1980, hai năm sau khi Tổng giám mục Karol nhậm chức Giáo Hoàng, ngài mời Ratzinger về La Mã để làm phụ tá chính. Ratzinger từ chối trước sau hai lần trước khi chính thức nhận lời với một điều kiện, được tự do phát biểu ý kiến về bất cứ vấn đề gì mà ngài tin tưởng.
Từ đó cho đến nay, ngài và các cộng sự viên dưới quyền đã công khai lên án những người đồng tính luyến áị Trong bí mật, ngài ngấm ngầm ra lệnh cho các giám mục phải chống lại luật bảo vệ quyền tự do của người đồng tính. Hội Đồng dưới quyền ngài cũng công khai lên án ngành khoa học "kỹ nghệ di truyền" (genetic engineering).
Phạm Thái Lai
Gửi ý kiến của bạn
