Chẳng những là nước bán dầu số một, Saudi Arabia còn là quê hương của bin Laden. Việc đổi ngôi ở nơi ấy mới đáng chú ý.
Từ trung tuần tháng Sáu, người ta dự đoán là phút lâm chung của vua Fahd của Vương quốc Saudi Arabia đã kề. Chỉ dấu là việc đổi phương vị của Đại sứ Saudi tại Mỹ.
Sau vụ đứt gân máu năm 1995, Quốc vương Fahd thực sự ủy thác triều chính cho người em cùng cha khác mẹ là Thân vương Abdullah bin Abdel-Aziz, có vai vế chính thức là Thái tử - Crown Prince. Lúc ấy, Đại sứ Saudi Arabia tại Hoa Kỳ đã từ chức để về nước. Như tên gọi, Thân vương Bandar bin Sultan này là con của một vị vương họ Sultan, lúc ấy là Đệ nhị Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Quốc phòng và Bộ trưởng Hàng không, là nhân vật số ba trong triều. Bandar trở về để tự chuẩn bị cho những đổi thay sau khi Vua Fahd từ trần (theo tập quán xứ này, người ta gọi tên thay vì họ - là điều cũng tiện vì họ quá dài!)
Ngày mùng một Tháng Tám, Hoàng gia Saudi chính thức loan báo Vua Fahd bin Abdel-Aziz al Saud băng hà, Thái tử Abdullah lên ngôi và Thân vương Sultan bin Abdel-Aziz al Saud - thân phụ của Đại sứ Bandar - là Thái tử sẽ kế vị. Việc đổi ngôi mọi người dự đoán nay đã xảy ra. Nhưng chưa kết thúc.
Lý do là Vua Fahd vừa tạ thế thọ 84 tuổi, nối ngôi là Vua Abdullah cũng đã luống tuổi, vì kém hoàng huynh có một tuổi: vài ba năm nữa, ngai vàng sẽ lại chuyền cho người khác. Việc thay bậc đổi ngôi trong Hoàng gia Saudi vì vậy cần được xét đến các thế hệ sau ba vị vương có khả năng kế vị, họ đều là những người cận tuổi thất thập.
Theo phong tục chính trị của Saudi Arabia từ thời lập quốc - như một vương quốc hiện đại sau khi giành lại độc lập - là Quốc vương cũng kiêm nhiệm luôn vai trò Thủ tướng, người ở vị trí số hai là Đệ nhất Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Quốc phòng và tư lệnh quân đội, và số ba là Đệ nhị Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Nội vụ.
Dưới Quốc vương Abdullah vừa lên kế nhiệm là ba vị thân vương, cùng là em ruột cùng cha cùng mẹ với Vua Fahd. Vừa lên làm Thái tử và có thể kế vị một người đã 83 tuổi là Thân vương Sultan thì nay đã 76. Em ruột là Thân vương Nayev, Bộ trưởng Nội vụ nay đã 72, kế tiếp là Thân vương Salman, Tổng trấn Riyadh, thì cũng 69. Họ là em bào huynh của vua Fahd và em cùng cha khác mẹ của vua Abdullah vừa lên ngôi. Ở vào tuổi ấy, họ đã phải nghĩ xa hơn việc nối ngôi, đó là đưa con vào vị trí quyết định trong triều, tức là vào trong nội các.
Trong Hoàng gia, người ta có thể nghĩ đến hai phe: một phe là của Vua Abdullah, người vừa lên ngôi, sẽ ngồi ghế Thủ tướng và cho đến nay vẫn chỉ huy đạo Cấm binh National Guard; phe kia là của Thái tử Sultan, nay sẽ là Đệ nhất Phó Thủ tướng và có thể nhường chức Bộ trưởng Quốc phòng và Hàng không cho con trai là cựu Đại sứ Bandar vừa nói ở trên, nay mới 56 tuổi. Dù trong nội bộ, hai phe đang muốn củng cố quyền lực nhưng họ đều hiểu hoàn cảnh đồng hội đồng thuyền, nếu tranh chấp quá mạnh thì thuyền lật và cả Hoàng gia đều chìm. Nhất là khi Osama bin Laden, con nhà tỷ phú Saudi, và lãnh tụ mạng lưới al Qaeda vẫn còn đó, chòm chõm như cú nhòm nhà ma.
Bây giờ hãy nói đến tân Đại sứ của Saudi Arabia tại Hoa Kỳ, Thân vương Turki al-Faisal, em trai đương kim Ngoại trưởng (Thân vương Saud al-Faisal). Cả hai đều là con trai của Quốc vương Faisal, vị vua thứ ba của Saudi, người hiền lương và đáng kính nhất. Đối với dân Việt, Vua Faisal này nổi tiếng vì có thiện cảm và còn muốn yểm trợ Việt Nam Cộng Hòa vào lúc cuối. Ông từ trần năm 1975 và con trai ông làm Ngoại trưởng kể từ đó đến nay.
Thân vương Turki tốt nghiệp tại Mỹ (Đại học Princeton và Georgetown) và Anh (Oxford), và được thời sự nhắc nhở năm 2001: ông từ chức Tổng Giám đốc Tình báo 10 ngày trước khi xảy ra vụ khủng bố 9-11 tại Mỹ mà không cho biết lý do. Sau hơn một năm tự nghỉ - vì lý do tôn giáo - ông trở thành Đại sứ tại Anh và Ái Nhĩ Lan (Ireland) do đề nghị của Thái tử Abdulah, nay vừa lên ngôi Quốc vương.
Vì sao Turki từ chức sau 24 năm điều khiển tình báo và 10 ngày trước một vụ kinh thiên động địa" Không ai biết, nhưng có thể đoán rằng ông thực ra không có liên hệ đến al Qaeda: nếu không, Hoa Kỳ đã chẳng chấp nhận ông ta làm Đại sứ tại Mỹ và có cách thuyết phục Hoàng gia ở bên sau hậu trường. Có khi biết trước được tai họa ông đã khéo lánh mặt, để khỏi bị soi mói hoặc để mọi việc lắng dịu dần. Dù sao, Thân vương Turki trong vai trò Đại sứ Saudi tại Mỹ cũng vẫn có tai mắt và thần thế trong triều nhờ vua Abdullah, và mối quan hệ với Mỹ sẽ không có thay đổi nhiều.
Vấn đề còn lại là tại Saudi Arabia, ai sẽ chỉ huy quân đội (nguyên Đại sứ Bandar, vì kế nhiệm thân phụ trong vai trò Bộ trưởng Quốc phòng") và ai chỉ huy đạo Cấm binh National Guard (Quốc vương Abdullah, khi còn là Thái tử kiêm Đệ nhất Phó Thủ tướng") Từ ngoài nhìn vào thì hai vị trí ấy có thể cho thấy những chỉ dấu về quyền lực giữa hai phe liên hệ.
Trong khi chờ đợi, dầu khí đã lên giá một đồng một thùng.
Tình hình cung cầu vốn dĩ căng thẳng từ lâu và thị trường đều chờ đợi tin tức bất ổn về an ninh để tăng giá nên không ai ngạc nhiên hay hốt hoảng. Có chăng là lời báo động ngay hôm trước, của tân Đại sứ tại Hoa Kỳ là Thân vương Turki al-Faisal. Ông tuyên bố là Osama bin Laden vẫn trực tiếp ra lệnh cho al Qaeda mở cuộc tấn công. Là người chỉ huy tình báo trong mấy chục năm, nay sẽ là Đại sứ tại Mỹ, ông ta khó thể báo động nhảm.
Vua Fahd lâm trọng bệnh từ lâu nên Hoàng gia Saudi đã có nhiều năm sửa soạn việc truyền ngôi. Từ vụ khủng bố 9-11 tại Mỹ cho đến nhiều đợt tấn công khác của al Qaeda vào nhân sự và cơ sở dầu khí Saudi lẫn chuyên gia Tây phương tại các cơ sở này, triều đình Saudi càng biết là mình phải chứng minh với thần dân và thế giới rằng việc chuyển quyền sẽ tiến hành êm ả. Nhưng, sau vụ 7-7 tại Luân Đôn và hàng loạt hoạt động khủng bố tại Sharm al-Sheikh của Ai Cập và nhiều nơi khác tại Iraq, người ta không coi thường khả năng quấy rối của al Qaeda trong giai đoạn này.
Hai cơ sở al Qaeda tại Iraq và Saudi Arabia nằm trong hai đường dây khác nhau và đặc công của khủng bố tại Iraq khó xâm nhập Saudi để kịp gây ra một vụ nổ lớn nhằm đánh vào Hoàng gia Saudi. Vì vậy, tối đa al Qaeda chỉ có thể xúi giục và yểm trợ các tổ phiến loạn đang nằm trong lãnh thổ Saudi, và thành phần này cũng chỉ có thể gây ra vài vụ nhỏ để lấy tiếng mà thôi. Nếu làm được chuyện động trời có tầm cỡ đáng kể thì họ đã làm rồi.
Còn lại, an ninh và tình báo Saudi sẽ phải bận rộn trong những ngày tới hầu ngăn ngừa al Qaeda ra tay nhân dịp tang lễ Vua Fahd, có sự hiện diện của nhiều lãnh tụ quốc tế…
Từ trung tuần tháng Sáu, người ta dự đoán là phút lâm chung của vua Fahd của Vương quốc Saudi Arabia đã kề. Chỉ dấu là việc đổi phương vị của Đại sứ Saudi tại Mỹ.
Sau vụ đứt gân máu năm 1995, Quốc vương Fahd thực sự ủy thác triều chính cho người em cùng cha khác mẹ là Thân vương Abdullah bin Abdel-Aziz, có vai vế chính thức là Thái tử - Crown Prince. Lúc ấy, Đại sứ Saudi Arabia tại Hoa Kỳ đã từ chức để về nước. Như tên gọi, Thân vương Bandar bin Sultan này là con của một vị vương họ Sultan, lúc ấy là Đệ nhị Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Quốc phòng và Bộ trưởng Hàng không, là nhân vật số ba trong triều. Bandar trở về để tự chuẩn bị cho những đổi thay sau khi Vua Fahd từ trần (theo tập quán xứ này, người ta gọi tên thay vì họ - là điều cũng tiện vì họ quá dài!)
Ngày mùng một Tháng Tám, Hoàng gia Saudi chính thức loan báo Vua Fahd bin Abdel-Aziz al Saud băng hà, Thái tử Abdullah lên ngôi và Thân vương Sultan bin Abdel-Aziz al Saud - thân phụ của Đại sứ Bandar - là Thái tử sẽ kế vị. Việc đổi ngôi mọi người dự đoán nay đã xảy ra. Nhưng chưa kết thúc.
Lý do là Vua Fahd vừa tạ thế thọ 84 tuổi, nối ngôi là Vua Abdullah cũng đã luống tuổi, vì kém hoàng huynh có một tuổi: vài ba năm nữa, ngai vàng sẽ lại chuyền cho người khác. Việc thay bậc đổi ngôi trong Hoàng gia Saudi vì vậy cần được xét đến các thế hệ sau ba vị vương có khả năng kế vị, họ đều là những người cận tuổi thất thập.
Theo phong tục chính trị của Saudi Arabia từ thời lập quốc - như một vương quốc hiện đại sau khi giành lại độc lập - là Quốc vương cũng kiêm nhiệm luôn vai trò Thủ tướng, người ở vị trí số hai là Đệ nhất Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Quốc phòng và tư lệnh quân đội, và số ba là Đệ nhị Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Nội vụ.
Dưới Quốc vương Abdullah vừa lên kế nhiệm là ba vị thân vương, cùng là em ruột cùng cha cùng mẹ với Vua Fahd. Vừa lên làm Thái tử và có thể kế vị một người đã 83 tuổi là Thân vương Sultan thì nay đã 76. Em ruột là Thân vương Nayev, Bộ trưởng Nội vụ nay đã 72, kế tiếp là Thân vương Salman, Tổng trấn Riyadh, thì cũng 69. Họ là em bào huynh của vua Fahd và em cùng cha khác mẹ của vua Abdullah vừa lên ngôi. Ở vào tuổi ấy, họ đã phải nghĩ xa hơn việc nối ngôi, đó là đưa con vào vị trí quyết định trong triều, tức là vào trong nội các.
Trong Hoàng gia, người ta có thể nghĩ đến hai phe: một phe là của Vua Abdullah, người vừa lên ngôi, sẽ ngồi ghế Thủ tướng và cho đến nay vẫn chỉ huy đạo Cấm binh National Guard; phe kia là của Thái tử Sultan, nay sẽ là Đệ nhất Phó Thủ tướng và có thể nhường chức Bộ trưởng Quốc phòng và Hàng không cho con trai là cựu Đại sứ Bandar vừa nói ở trên, nay mới 56 tuổi. Dù trong nội bộ, hai phe đang muốn củng cố quyền lực nhưng họ đều hiểu hoàn cảnh đồng hội đồng thuyền, nếu tranh chấp quá mạnh thì thuyền lật và cả Hoàng gia đều chìm. Nhất là khi Osama bin Laden, con nhà tỷ phú Saudi, và lãnh tụ mạng lưới al Qaeda vẫn còn đó, chòm chõm như cú nhòm nhà ma.
Bây giờ hãy nói đến tân Đại sứ của Saudi Arabia tại Hoa Kỳ, Thân vương Turki al-Faisal, em trai đương kim Ngoại trưởng (Thân vương Saud al-Faisal). Cả hai đều là con trai của Quốc vương Faisal, vị vua thứ ba của Saudi, người hiền lương và đáng kính nhất. Đối với dân Việt, Vua Faisal này nổi tiếng vì có thiện cảm và còn muốn yểm trợ Việt Nam Cộng Hòa vào lúc cuối. Ông từ trần năm 1975 và con trai ông làm Ngoại trưởng kể từ đó đến nay.
Thân vương Turki tốt nghiệp tại Mỹ (Đại học Princeton và Georgetown) và Anh (Oxford), và được thời sự nhắc nhở năm 2001: ông từ chức Tổng Giám đốc Tình báo 10 ngày trước khi xảy ra vụ khủng bố 9-11 tại Mỹ mà không cho biết lý do. Sau hơn một năm tự nghỉ - vì lý do tôn giáo - ông trở thành Đại sứ tại Anh và Ái Nhĩ Lan (Ireland) do đề nghị của Thái tử Abdulah, nay vừa lên ngôi Quốc vương.
Vì sao Turki từ chức sau 24 năm điều khiển tình báo và 10 ngày trước một vụ kinh thiên động địa" Không ai biết, nhưng có thể đoán rằng ông thực ra không có liên hệ đến al Qaeda: nếu không, Hoa Kỳ đã chẳng chấp nhận ông ta làm Đại sứ tại Mỹ và có cách thuyết phục Hoàng gia ở bên sau hậu trường. Có khi biết trước được tai họa ông đã khéo lánh mặt, để khỏi bị soi mói hoặc để mọi việc lắng dịu dần. Dù sao, Thân vương Turki trong vai trò Đại sứ Saudi tại Mỹ cũng vẫn có tai mắt và thần thế trong triều nhờ vua Abdullah, và mối quan hệ với Mỹ sẽ không có thay đổi nhiều.
Vấn đề còn lại là tại Saudi Arabia, ai sẽ chỉ huy quân đội (nguyên Đại sứ Bandar, vì kế nhiệm thân phụ trong vai trò Bộ trưởng Quốc phòng") và ai chỉ huy đạo Cấm binh National Guard (Quốc vương Abdullah, khi còn là Thái tử kiêm Đệ nhất Phó Thủ tướng") Từ ngoài nhìn vào thì hai vị trí ấy có thể cho thấy những chỉ dấu về quyền lực giữa hai phe liên hệ.
Trong khi chờ đợi, dầu khí đã lên giá một đồng một thùng.
Tình hình cung cầu vốn dĩ căng thẳng từ lâu và thị trường đều chờ đợi tin tức bất ổn về an ninh để tăng giá nên không ai ngạc nhiên hay hốt hoảng. Có chăng là lời báo động ngay hôm trước, của tân Đại sứ tại Hoa Kỳ là Thân vương Turki al-Faisal. Ông tuyên bố là Osama bin Laden vẫn trực tiếp ra lệnh cho al Qaeda mở cuộc tấn công. Là người chỉ huy tình báo trong mấy chục năm, nay sẽ là Đại sứ tại Mỹ, ông ta khó thể báo động nhảm.
Vua Fahd lâm trọng bệnh từ lâu nên Hoàng gia Saudi đã có nhiều năm sửa soạn việc truyền ngôi. Từ vụ khủng bố 9-11 tại Mỹ cho đến nhiều đợt tấn công khác của al Qaeda vào nhân sự và cơ sở dầu khí Saudi lẫn chuyên gia Tây phương tại các cơ sở này, triều đình Saudi càng biết là mình phải chứng minh với thần dân và thế giới rằng việc chuyển quyền sẽ tiến hành êm ả. Nhưng, sau vụ 7-7 tại Luân Đôn và hàng loạt hoạt động khủng bố tại Sharm al-Sheikh của Ai Cập và nhiều nơi khác tại Iraq, người ta không coi thường khả năng quấy rối của al Qaeda trong giai đoạn này.
Hai cơ sở al Qaeda tại Iraq và Saudi Arabia nằm trong hai đường dây khác nhau và đặc công của khủng bố tại Iraq khó xâm nhập Saudi để kịp gây ra một vụ nổ lớn nhằm đánh vào Hoàng gia Saudi. Vì vậy, tối đa al Qaeda chỉ có thể xúi giục và yểm trợ các tổ phiến loạn đang nằm trong lãnh thổ Saudi, và thành phần này cũng chỉ có thể gây ra vài vụ nhỏ để lấy tiếng mà thôi. Nếu làm được chuyện động trời có tầm cỡ đáng kể thì họ đã làm rồi.
Còn lại, an ninh và tình báo Saudi sẽ phải bận rộn trong những ngày tới hầu ngăn ngừa al Qaeda ra tay nhân dịp tang lễ Vua Fahd, có sự hiện diện của nhiều lãnh tụ quốc tế…
Gửi ý kiến của bạn
