- I. Trong cuộc sống hàng ngày, khi nói đến lưu manh người ta hình dung ra ngay đó là chỉ một kẻ ít học chuyên lừa đảo và làm nhiều điều xấu. Tôi gọi hạng người này là lưu manh ít học. Nhìn rộng ra toàn xã hội thì lưu manh cũng có lắm kiểu lắm hình, nhất là dưới chế độ xã hội chủ nghĩa như ở ta hiện nay. Ở đây, tôi thử nêu thêm 3 hạng lưu manh nữa cũng hết sức đáng lưu ý.
1. Hạng lưu manh trí thức
Đó là những kẻ mà xã hội liệt vào hàng trí thức nhưng bản chất lưu manh. Ai đó sẽ hỏi tôi: đã gọi là trí thức thì làm sao lưu manh được" Xin thưa, điều đó hoàn toàn chính xác. Nhưng dưới chế độ cai trị hiện nay, mọi giá trị đã bị thay đổi. Có những thứ rác rưởi cũng được đưa vào lồng kính để ngợi ca, tôn thờ. Còn những thứ quý giá thực sự thì bị vứt vào thùng rác, thậm chí là bị phỉ nhổ, bị chém cho tan tành. Cho nên lắm kẻ lưu manh và vẫn được gọi là trí thức cũng là chuyện thường.
Khác với hạng lưu manh ít học, lưu manh trí thức thật sự nguy hiểm, bởi cái trí tuệ không được dùng đúng chức năng của nó. Cái trí tuệ của hạng lưu manh trí thức có khi đóng vai trò là nô lệ của quyền lực, sẵn sàng thực hiện những “nhiệm vụ” có thể gây hại cho nhiều người, thậm chí cho cả dân tộc, cho nhiều thế hệ. Cũng có khi nó đóng vai trò là nô lệ của lòng tham cá nhân. Kẻ trí thức biến chất buông thả mình xa rời tính thiện, biến đổi mình cho thích ứng với môi trường thối nát mà anh ta đang sống: Để lên chức cũng nịnh bợ, luồn cúi, thủ đoạn. Để kiếm miếng ăn cũng lừa gạt tranh giành. Có cơ hội cũng thủ túi (tham nhũng) như ai.
Chế độ chính trị tạo nên mô hình xã hội; mô hình xã hội tạo nên khuôn mẫu con người (1). Ở thời nào cũng có hạng lưu manh trí thức, nhưng dưới chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước ta, hạng người này xuất hiện nhiều như nấm sau mưa. Đó là hậu quả tất yếu, nằm trong cái đà xuống dốc chung của nền tảng đạo đức xã hội.
2. Hạng lưu manh kinh tế
Đây là chỉ những kẻ làm ăn phạm pháp. Loại này phổ biến trong xã hội ta.
Kinh doanh là một nhu cầu tự nhiên căn bản của con người. Ngay từ thời loài người chưa sống thành xã hội đã xuất hiện nhu cầu trao đổi vật chất. Rồi kể từ đó trở đi, việc buôn bán kinh doanh ngày càng phát triển. Ở nước ta, kể từ thế kỷ II-III sau công nguyên, vùng Dâu-Keo thuộc đất Kinh Bắc, nơi có thành Luy Lâu, đã là một trung tâm thương mại. Các di chỉ khảo cổ cũng minh chứng sự giao lưu thương mại ở vùng văn hóa Sa Huỳnh cũng phát triển khá sớm. Rồi ngót nghìn năm chế độ Phong kiến thối nát phản động (2) trị vì, 80 năm dưới ách đô hộ của thực dân Pháp, mấy chục năm miền Nam sống dưới ách của chế độ Nguỵ quyền (3). Suốt chiều dài lịch sử đó, chưa bao giờ ở nước ta chính quyền lại cấm dân kinh doanh như dưới chế độ cộng sản. Chính sách cấm chợ ngăn sông thời bao cấp quả là một “phát kiến vĩ đại” bậc nhất của tập đoàn cộng sản thống trị. Nó đã chống lại quy luật tự nhiên của con người (nhu cầu trao đổi hàng hóa), chống lại quy luật thị trường. Người dân do nhu cầu thúc bách đã buôn lậu bán chui. Đó là khởi điểm để rồi, trên cơ sở nền pháp luật thiếu vắng những bộ luật cần thiết, tạo đà xuất hiện phong cách kinh doanh chộp giật, lừa gạt ở nước ta. Như vậy chính sách của nhà nước là một yếu tố quan trọng làm sản sinh hạng lưu manh kinh tế. Hạng lưu manh kinh tế là một vật cản lớn trong việc hội nhập kinh tế quốc tế. Dòng vốn đầu tư nước ngoài bị thất thoát một lượng khổng lồ sang các nước láng giềng một phần vì luật pháp không rõ ràng, thủ tục nhiêu khê, đất đai đắt đỏ, cơ sở hạ tầng yếu kém,…và phong cách hợp tác của hạng lưu manh kinh tế khiến đối tác mất niềm tin.
Đã đến lúc giới doanh nghiệp phải hướng về sự chính quy, bài bản. Thay vì phong cách chộp giật, hãy tôn trọng pháp luật.Thay vì trốn thuế, làm hàng giả, hàng nhái để kiếm lời, hãy gia tăng chất lượng sản phẩm, xây dựng uy tín, xây dựng thương hiệu lâu dài. Tiếc thay, trên thực tế giải quyết nạn trốn thuế, hàng giả, buôn lậu,v.v… là một việc hết sức khó khăn khi luật pháp vẫn chồng chéo và nhiều bất cập, các chính sách thì thiếu tính ổn định, doanh nghiệp tư nhân vẫn gặp rất nhiều trở ngại từ các chính sách của nhà nước. Nếu như vẫn giữ tình trạng này thì việc sớm gia nhập WTO chưa chắc đã là điều đáng mừng. Khi chúng ta tham gia vào một “cuộc chơi” lớn mà không có đủ tri thức và bản lĩnh thì rất có thể sẽ bị nhấn chìm. Đó là chưa kể đến việc chúng ta có một nền chính trị lạc hậu cũng là một bất lợi rất lớn.
Một nền chính trị tốt sẽ không có đất cho hạng lưu manh kinh tế sinh sôi. Có như thế nền kinh tế mới phát triển lành mạnh được.
3.Hạng lưu manh quyền lực, hay còn có thể gọi là hạng lưu manh chính trị.
Đương nhiên ở đây chúng ta đề cập đến những kẻ lưu manh trong giới quyền chức. Hạng người này khi nhắc đến dễ dàng khiến người ta hình dung ra tính nham hiểm của họ. Những kẻ lưu manh quyền lực thường đi đôi với sự độc ác, dã tâm. Họ sẵn sàng vu khống, bịa đặt, tung tin đồn, giăng bẫy,v.v…để “hạ” đối thủ chính trị. Nặng hơn là thủ tiêu sinh mạng. Tất cả cũng chỉ vì chiếc ghế quyền lực, nơi có cả quyền uy và tiền bạc. Ngoài ra, những kẻ nắm quyền lừa dối dân, cướp bóc của dân, tham nhũng tiền của nhà nước (tức của dân),v.v.. cũng được liệt vào hạng này.
Lưu manh quyền lực thì thời nào cũng có, nhưng ở những triều đại mà vị trí của chiếc ghế quyền lực càng gắn liền với lợi ích vật chất lớn thì hạng người lưu manh quyền lực xuất hiện càng nhiều. Người quan tâm lịch sử chắc vẫn rùng mình mỗi khi nghĩ đến tội ác của Stalin, biết bao nạn nhân đã phải thiệt mạng dưới bàn tay quyền lực Stalin. Rồi những vụ thanh trừng nội bộ kinh hoàng trong ĐCS Trung Quốc. Rồi những đấu đá ghê gớm trong nội bộ ĐCS Việt Nam. Nếu chỉ kể giai đoạn sau này (thời kỳ hậu Lê Duẩn) thì những vụ như : Sáu Sứ, T4,v.v…là những ví dụ điển hình. Việc giành giật “ghế” xảy ra từ cấp xã (phường) cho đến cấp trung ương, cho đến Bộ Chính trị. Mỗi kỳ đại hội đảng, vấn đề nhân lực bao giờ cũng gay cấn nhất.
Hạng lưu manh chính trị hết sức nguy hiểm. Vì quyền lợi bản thân, vì sự hèn nhát, chúng sẵn sàng bán nước cầu vinh. Đất nước để rơi vào tay những kẻ như thế thật hiểm hoạ khôn lường.
Chế độ dân chủ sẽ cho phép nhân dân lựa chọn cho mình người lãnh đạo đủ tài năng và nhân cách.Sự thượng tôn của luật pháp cho phép loại bỏ bất cứ một kẻ lưu manh chính trị nào bị phát hiện ra khỏi chính trường. Có như thế bộ máy lãnh đạo mới luôn bảo đảm được tính trong sạch và vững mạnh để dẫn dắt đất nước đi lên.
II. Mối quan hệ giữa các loại lưu manh.
Bốn loại lưu manh như vừa kể trên có mối quan hệ qua lại nhau mật thiết, chúng dựa vào nhau để tồn tại và làm hại đất nước. Hạng lưu manh chính trị sử dụng bộ óc của hạng lưu manh trí thức trong các mưu đồ chính trị, ngược lại hạng lưu manh trí thức sẽ được tiền thưởng hoặc chút địa vị.
Trong các mối quan hệ giữa những hạng người này thì mối quan hệ giữa lưu manh chính trị và lưu manh kinh tế là phổ biến hơn cả. Nói cách khác, đó là sự kết hợp giữa quyền lực đen và xã hội đen. Lưu manh kinh tế dùng tiền để mua chuộc lưu manh chính trị, đổi lại là những hợp đồng kinh tế béo bở, không phải đóng thuế, được ưu tiên về quota, những thông tin về chính sách sắp ra,v.v…Mối quan hệ liên kết giữa hai hạng người này có thể lũng đoạn toàn bộ nền kinh tế. Là một nguyên nhân của mất ổn định kinh tế, tạo nên những bất công trong xã hội.
Một mối quan hệ nữa là quan hệ giữa lưu manh ít học và lưu manh quyền lực. Kẻ có quyền lực sử dụng (thuê, kích động, ép buộc) những tên lưu manh ít học trong việc khủng bố (hoặc thủ tiêu) đối thủ chính trị, thủ đoạn này cũng đã được những tên lưu manh chính trị trong giới chop bu ĐCS áp dụng nhiều lần đối với những người đấu tranh đòi hỏi dân chủ. Trong trường hợp này, lưu manh ít học vừa là thủ phạm, vừa là nạn nhân bị lợi dụng.
Kết luận: để đất nước được phát triển theo đúng tiềm năng sẵn có, cần phải chấm dứt sự phát triển của 4 hạng lưu manh vừa kể trên. Muốn như thế, không còn con đường nào khác là phải xây dựng xã hội dân chủ, đa đảng. Phải trả lại quyền lãnh đạo đất nước về tay nhân dân./.
Hà Nội 7/12/2005
Chú thích:
(1) ở đây tôi đề cập đến mô hình xã hội theo nghĩa rộng, bao gồm cơ cấu toàn xã hội mà chế độ chính trị chi phối.
(2) &(3) theo cách nói của sách vở cộng sản.
(Câu Lạc Bộ Dân Chủ Việt Nam -- Điện Thư - Số 53; Tháng 12 năm 2005; caulacbodanchuvietnam@yahoo.com)
Gửi ý kiến của bạn
