SAIGON -- Có thể nói cơ sở sản xuất bếp đất thủ công duy nhất còn sót lại ở Sài Gòn ngày nay chính là “lò ông Táo” của nghệ nhân Trần Văn Tiếp, tên thường gọi là ông Năm Tiếp “lò đất”, người gắn bó với nghề đã hơn 30 năm qua, theo Báo Mới. com.
Cơ sở Năm Tiếp nằm dưới chân cầu Rạch Cây, thuộc phường 16, Q.8, thuộc vùng đất Phú Định bùn lầy xa xưa nhưng ngày nay thì được bao quanh bởi những khu chung cư cao tầng san sát. Xưa kia, đất lò gốm rộng thênh thang, đi khắp bến Phú Định (Q.8) đều nhìn thấy khói ngun ngút bốc lên từ hàng trăm lò. Giờ Phú Định đã đô thị hóa, vật liệu đất sét phải mua từ dưới miền Tây, lại thêm cuộc sống hiện đại: bếp ga, bếp từ… dần thay thế chỗ của chiếc lò đất trong bếp mỗi gia đình nên chỉ còn một mình ông Năm Tiếp níu giữ lấy nghề.
Theo Báo Mới.com, nguyên vật liệu chính để làm là đất sét trộn với mùn cưa, tro trấu. Xưa những mỏ đất sét sẵn có, giờ lò ông Năm Tiếp phải xuống tận Cần Giuộc (Long An) và các tỉnh miền Tây để mua đất. Đất sét được vận chuyển với một lối cũng xưa cũ là bằng xe rùa từ thuyền qua đập tràn, kế đó từ đập tràn xuống thuyền chờ sẵn ở bên đò rồi mới chuyển về cơ sở sản xuất.
Ở công đoạn đầu tiên là nặn lò, người thợ dùng bàn xoay tạo hình lò, còn 3 chân thì dùng tay để nặn. Công việc này đòi hỏi thợ phải có tay nghề cao. Rồi từ chiếc lò thô sơ, qua bàn tay người thợ cắt gọt, đã hình thành chiếc lò sắc nét, bắt mắt, cứng cáp, đảm bảo tính thẩm mỹ.
Đến công đoạn phơi khô lò đất, thường là trong 2-3 ngày. Trong lúc phơi phải canh chừng thời tiết và tưới nước giữ ẩm để cho đầu lò không bị nứt. Đến khâu nung lò, nguyên vật liệu đốt lò nung chủ yếu là trấu. Thợ bạn phải túc trực bên lò nung để đảm bảo lò nung luôn đỏ lửa. Chỉ cần một chút bất cẩn, lò nung tắt lửa, hết trấu, coi như loạt sản phẩm “ông Táo” phải bỏ đi.
Báo Mới.com mô tả đến công đoạn “mặc áo” tức bọc lớp thiếc màu mè vào phần dưới của lò, thì thường do đám thợ trẻ mới vào nghề đảm nhận. Trước đó, sau nung lò là công đoạn lò được nhúng qua nước màu để mặt ngoài lò có màu sắc bắt mắt hơn. Và công đoạn hoàn thiện cuối cùng trước khi chuyển tới khách hàng là người thợ phải cẩn thận tìm và làm liền những vết nứt trên thân lò.
Theo Báo Mới.com, bằng niềm đam mê trong nghề nghiệp, ông Năm Tiếp đã dẩn hồi cải tiến “ngoại hình” của cái bếp lò, giờ đây đã có thêm nhiều về mẫu mã, sản phẩm nên cơ sở của ông đứng vững với nghề. Lò đất Năm Tiếp cung cấp chủ yếu cho người dân có thu nhập thấp ở các vùng ven đô thị, vùng quê.
Cơ sở Năm Tiếp nằm dưới chân cầu Rạch Cây, thuộc phường 16, Q.8, thuộc vùng đất Phú Định bùn lầy xa xưa nhưng ngày nay thì được bao quanh bởi những khu chung cư cao tầng san sát. Xưa kia, đất lò gốm rộng thênh thang, đi khắp bến Phú Định (Q.8) đều nhìn thấy khói ngun ngút bốc lên từ hàng trăm lò. Giờ Phú Định đã đô thị hóa, vật liệu đất sét phải mua từ dưới miền Tây, lại thêm cuộc sống hiện đại: bếp ga, bếp từ… dần thay thế chỗ của chiếc lò đất trong bếp mỗi gia đình nên chỉ còn một mình ông Năm Tiếp níu giữ lấy nghề.
Theo Báo Mới.com, nguyên vật liệu chính để làm là đất sét trộn với mùn cưa, tro trấu. Xưa những mỏ đất sét sẵn có, giờ lò ông Năm Tiếp phải xuống tận Cần Giuộc (Long An) và các tỉnh miền Tây để mua đất. Đất sét được vận chuyển với một lối cũng xưa cũ là bằng xe rùa từ thuyền qua đập tràn, kế đó từ đập tràn xuống thuyền chờ sẵn ở bên đò rồi mới chuyển về cơ sở sản xuất.
Lò bếp phơi, chờ được bọc thiếc phần dưới và kiểm tra/trét vết nứt xong là có thể giao cho khách hàng.
Ở công đoạn đầu tiên là nặn lò, người thợ dùng bàn xoay tạo hình lò, còn 3 chân thì dùng tay để nặn. Công việc này đòi hỏi thợ phải có tay nghề cao. Rồi từ chiếc lò thô sơ, qua bàn tay người thợ cắt gọt, đã hình thành chiếc lò sắc nét, bắt mắt, cứng cáp, đảm bảo tính thẩm mỹ.
Đến công đoạn phơi khô lò đất, thường là trong 2-3 ngày. Trong lúc phơi phải canh chừng thời tiết và tưới nước giữ ẩm để cho đầu lò không bị nứt. Đến khâu nung lò, nguyên vật liệu đốt lò nung chủ yếu là trấu. Thợ bạn phải túc trực bên lò nung để đảm bảo lò nung luôn đỏ lửa. Chỉ cần một chút bất cẩn, lò nung tắt lửa, hết trấu, coi như loạt sản phẩm “ông Táo” phải bỏ đi.
Báo Mới.com mô tả đến công đoạn “mặc áo” tức bọc lớp thiếc màu mè vào phần dưới của lò, thì thường do đám thợ trẻ mới vào nghề đảm nhận. Trước đó, sau nung lò là công đoạn lò được nhúng qua nước màu để mặt ngoài lò có màu sắc bắt mắt hơn. Và công đoạn hoàn thiện cuối cùng trước khi chuyển tới khách hàng là người thợ phải cẩn thận tìm và làm liền những vết nứt trên thân lò.
Theo Báo Mới.com, bằng niềm đam mê trong nghề nghiệp, ông Năm Tiếp đã dẩn hồi cải tiến “ngoại hình” của cái bếp lò, giờ đây đã có thêm nhiều về mẫu mã, sản phẩm nên cơ sở của ông đứng vững với nghề. Lò đất Năm Tiếp cung cấp chủ yếu cho người dân có thu nhập thấp ở các vùng ven đô thị, vùng quê.
Gửi ý kiến của bạn
