Đó là chuyện về chàng trai Ye Htet Oo ở Miến Điện. Tốt nghiệp đại học ở Mỹ, về nước khi vẫn còn trong thời độc tài quân phiệt, đã liều mạng mở một thư viện bất hợp pháp cho đồng bào của anh.
Khi Tổng Giám Đốc của Bộ Thông Tin Miến Điện ghé thăm thư viện của Ye vào năm 2010, lẽ ra phải là tai họa. Thư viện của Ye nằm ngay phố chính Yangon, thành phố này lúc đó còn mang tên cũ là Rangoon. Thư viện của Ye là thư viện tàng hình, vì không hề có giấy phép nào từ chế độ độc tài quân phiệt cấp cho anh. Theo luật, đối với mỗi cuốn sách anh cho mượn mà không có giấy phép của Sở Kiểm Duyệt, anh lãnh 3 tháng tù. Và cứ thế nhân lên, vài chục cuốn sách, vài trăm cuốn sách là thấy mãn đời chung thân rồi.
Anh Ye cũng không buồn xin giấy phép, vì anh biết chính phủ không muốn dân trí nâng cao. Bề ngoài, anh làm một tiệm bán sách, nhưng những cuốn sách ngoaì luồng được anh đưa vào giấu ở phòng trong.
Một hôm, Tổng Giám Đốc Bộ Thông Tin -- người sau này trở thành Thứ Trưởng Thông Tin và rồi trở thành Phát ngôn nhân của Tổng Thống Thein Sein -- bước vào “tiệm sách” và đi thẳng vào căn phòng bí mật.
Lẽ ra anh Ye lãnh án tù. Nhưng bất ngờ là, viên chức này không chỉ cho phép anh tiếp tục, mà còn cho mở rộng nữa. Từ 2 kệ sách và khoảng 500 sách, bộ sách thư viện này bây giờ trở thành 18,000 cuốn sách hiện lưu hành ở vùng Yangon.
Anh Ye, 27 tuổi, nói với báo The Irrawaddy về thư viện bất vụ lợi có tên là Tharapa Library của anh, bây giờ ở khu phố Hlaing Township. Bên cạnh bản doanh này, anh Ye Htet Oo lập thêm 4 thư viện lưu động chạy quanh vùng Yangon, chuyển sách tới các tu viện và các trung tâm tôn giáo cho các sinh viên nghèo. Anh cũng đã gửi khoảng 10,000 sách tới tỉnh Arakan ở phía tây Miến Điện và tỉnh Kachin ở phía Bắc.
Bây giờ anh nhận sách tặng từ American Center ở Yangon và từ Asia Foundation. Anh sống bằng nghề dạy luyện thi SAT và thi TOEFL cho các học sinh điạ phương để lấy tiền túi nuôi thư viện.
Trả lời phỏng vấn của báo The Irrawaddy, anh kể lại nhân duyên cuả thư viện này.
Anh bắt đầu mở thư viện năm 2009, nhưng tới năm 2010 vẫn chưa đăng bộ với chính phủ. Chính quyền thị xã không muốn anh nộp đơn mở thư viện, vì anh đặt địa chỉ ở đường 28, nơi phố chính Yangon, và Cuộc Cách Mạng Áo Cà Sa vừa bùng nổ năm 2007, nên chính quyền không muốn đông người tụ tập, mà lại tụ tập để bàn chuyện khai dân trí là tối kỵ. Viên chức chính quyền trong thị xã nói thẳng với anh, cứ mỗi cuốn sách ngoaì luồng, không có giấy phép Sở Kiểm Duyệt, là sẽ lãnh 3 tháng tù mỗi cuốn sách, bất kể sách về chính trị hay đề tài khác.
Trong khi mở thư viện, anh gặp nhiều người tốt. Bất kể ông sếp thị xã nói thế, một viên chức cấp thấp hơn lại tốt bụng, nên anh tới nói qua người này. Khi ông sếp kia lắc đầu, viên chức này mới nói là có thể giúp được. Ông đề nghị anh Ye xin giấy phép mở tiệm bán sách, và thế là hợp pháp, và dặn là các cuốn sách Anh ngữ phải giấu ở phòng trong, còn sách Miến ngữ ở phòng ngoài.
Chính phủ không ưa sách Anh ngữ, vì không muốn có rủi ro nào.
Vào lúc đó, không có nhiều thư viện. Hầu hết thư viện là nằm trong các tu viện.
Rồi anh hỏi người trên Bộ Thông Tin nên làm gì để có thư viện. Anh nói hoài, xin hoàì, cả năm sau cũng chưa có giấy phép. Một hôm Bộ Thông Tin gọi anh lên, nói anh có thể nộp đơn xin giấy phép, họ sẽ cho anh đăng bộ làm thư viện. Khi anh lên Bộ Thông Tin, anh không tin nổi, và hỏi tại sao Bộ đổi ý kiến.
Họ nói vì Tổng Giám Đốc của Bộ đã thăm thư viện của anh – mà anh không biết – và ông sếp lớn này vào xem căn phòng toàn sách Anh văn của anh. Bây giờ ông Tổng Giám Đốc này là Phát ngôn nhân của Tổng Thống, tên là Ye Htut. Ông vào thư viện này mà chẳng bảo gì ai, mà anh cũng không biết, không thấy.
Anh chỉ mới có cơ duyên nói chuyện với ông Htut ba tháng trước, và hỏi là làm sao ông nghe về anh. Lý do vì một trong các đứa con của ông học lớp Anh văn trên gác tiệm sách của anh, và người học trò này nói rằng thư viện Anh văn của anh quá tốt, nên ông m,uốn vào xem, và thấy anh sắp xếp sách ngay ngắn. Ông đã hỏi Bộ Thông Tin là thư viện này ghi danh chưa, họ nói là vì anh có vấn đề, nên ông mới bảo phảỉ cấp giấy phép thư viện cho anh. Lúc đó, Bộ Thông Tin kềm kẹp dữ lắm, nên anh thấy bất ngờ, và rất biết ơn. Bây giờ thì dễ rồi.
Anh kể là anh tốt nghiệp đaị học ở Mỹ, về nước hồi tháng 5-2008, trước khi xảy ra trận bão Nargis. Anh nói, trận bão này tàn phá dữ dội, và là một lý do anh thấy cần làm thư viện, vì nah thấy dân chưa chuẩn bị được cho những thiên tai của đất trời vì thiếu kiến thức. Và vì anh thấy nhiều hỗn loạn xảy ra, người ta bóc lột lẫn nhau, cướp giựt lẫn nhau, nghĩa là thiếu đaọ đức, thiếu kiến thức, nên anh nghĩ làm thư viện là phảỉ.
Anh cũng lập thư viện lưu động vì sách anh lưu động. Anh mở các thư viện ở các chùa và tu viện để khỏi bị mất sách, và cũng bởi vì các nhà sư và các giám mục hiểu dân địa phương hơn anh. Nên anh nói với các tu viện trưởng để đặt thư viện ở một góc. Bây giờ anh có 4 thư viện lưu động như thế: 2 ở thị trấn Thanlyin, một ở Shwepyitha và một ở Insein.
Anh nói, bây giờ kiểm duyệt hết rồi, nhưng không có nhiều sách hay in ra. Những sac1h bị cấm thời xưa bây giờ cũng in ra rồi.
Anh nói bây giờ sách tiểu thuyết nhiều, sách tiếu lâm nhiều... vì chế độ độc tài nhiều thập niên đã ảnh hưởng văn hóa đọc, đã phá hủy một cách hệ thống khả năng suy tưởng và đạọ đức của đa số dân Miến Điện. Anh tin là Miến Điện sẽ khá hơn, nhưng bây giờ các thư viện như của anh đang ra sức cần mời gọi dân đọc sách.
Anh nói, bây giờ chính phủ cũng ý thức rồi. Như các tủ sách đặt ở các nhà ga xe lửa là do Bộ Thông Tin dựng lên, vì trong khi chờ xe lửa ở Miến Điện dân súng có sách đọc miễn phí. Chính phủ có người đứng ở các tủ sách để không người dân nào cầm sách đi luôn.
Khi Tổng Giám Đốc của Bộ Thông Tin Miến Điện ghé thăm thư viện của Ye vào năm 2010, lẽ ra phải là tai họa. Thư viện của Ye nằm ngay phố chính Yangon, thành phố này lúc đó còn mang tên cũ là Rangoon. Thư viện của Ye là thư viện tàng hình, vì không hề có giấy phép nào từ chế độ độc tài quân phiệt cấp cho anh. Theo luật, đối với mỗi cuốn sách anh cho mượn mà không có giấy phép của Sở Kiểm Duyệt, anh lãnh 3 tháng tù. Và cứ thế nhân lên, vài chục cuốn sách, vài trăm cuốn sách là thấy mãn đời chung thân rồi.
Anh Ye cũng không buồn xin giấy phép, vì anh biết chính phủ không muốn dân trí nâng cao. Bề ngoài, anh làm một tiệm bán sách, nhưng những cuốn sách ngoaì luồng được anh đưa vào giấu ở phòng trong.
Một hôm, Tổng Giám Đốc Bộ Thông Tin -- người sau này trở thành Thứ Trưởng Thông Tin và rồi trở thành Phát ngôn nhân của Tổng Thống Thein Sein -- bước vào “tiệm sách” và đi thẳng vào căn phòng bí mật.
Lẽ ra anh Ye lãnh án tù. Nhưng bất ngờ là, viên chức này không chỉ cho phép anh tiếp tục, mà còn cho mở rộng nữa. Từ 2 kệ sách và khoảng 500 sách, bộ sách thư viện này bây giờ trở thành 18,000 cuốn sách hiện lưu hành ở vùng Yangon.
Anh Ye, 27 tuổi, nói với báo The Irrawaddy về thư viện bất vụ lợi có tên là Tharapa Library của anh, bây giờ ở khu phố Hlaing Township. Bên cạnh bản doanh này, anh Ye Htet Oo lập thêm 4 thư viện lưu động chạy quanh vùng Yangon, chuyển sách tới các tu viện và các trung tâm tôn giáo cho các sinh viên nghèo. Anh cũng đã gửi khoảng 10,000 sách tới tỉnh Arakan ở phía tây Miến Điện và tỉnh Kachin ở phía Bắc.
Bây giờ anh nhận sách tặng từ American Center ở Yangon và từ Asia Foundation. Anh sống bằng nghề dạy luyện thi SAT và thi TOEFL cho các học sinh điạ phương để lấy tiền túi nuôi thư viện.
Trả lời phỏng vấn của báo The Irrawaddy, anh kể lại nhân duyên cuả thư viện này.
Anh bắt đầu mở thư viện năm 2009, nhưng tới năm 2010 vẫn chưa đăng bộ với chính phủ. Chính quyền thị xã không muốn anh nộp đơn mở thư viện, vì anh đặt địa chỉ ở đường 28, nơi phố chính Yangon, và Cuộc Cách Mạng Áo Cà Sa vừa bùng nổ năm 2007, nên chính quyền không muốn đông người tụ tập, mà lại tụ tập để bàn chuyện khai dân trí là tối kỵ. Viên chức chính quyền trong thị xã nói thẳng với anh, cứ mỗi cuốn sách ngoaì luồng, không có giấy phép Sở Kiểm Duyệt, là sẽ lãnh 3 tháng tù mỗi cuốn sách, bất kể sách về chính trị hay đề tài khác.
Trong khi mở thư viện, anh gặp nhiều người tốt. Bất kể ông sếp thị xã nói thế, một viên chức cấp thấp hơn lại tốt bụng, nên anh tới nói qua người này. Khi ông sếp kia lắc đầu, viên chức này mới nói là có thể giúp được. Ông đề nghị anh Ye xin giấy phép mở tiệm bán sách, và thế là hợp pháp, và dặn là các cuốn sách Anh ngữ phải giấu ở phòng trong, còn sách Miến ngữ ở phòng ngoài.
Chính phủ không ưa sách Anh ngữ, vì không muốn có rủi ro nào.
Vào lúc đó, không có nhiều thư viện. Hầu hết thư viện là nằm trong các tu viện.
Rồi anh hỏi người trên Bộ Thông Tin nên làm gì để có thư viện. Anh nói hoài, xin hoàì, cả năm sau cũng chưa có giấy phép. Một hôm Bộ Thông Tin gọi anh lên, nói anh có thể nộp đơn xin giấy phép, họ sẽ cho anh đăng bộ làm thư viện. Khi anh lên Bộ Thông Tin, anh không tin nổi, và hỏi tại sao Bộ đổi ý kiến.
Họ nói vì Tổng Giám Đốc của Bộ đã thăm thư viện của anh – mà anh không biết – và ông sếp lớn này vào xem căn phòng toàn sách Anh văn của anh. Bây giờ ông Tổng Giám Đốc này là Phát ngôn nhân của Tổng Thống, tên là Ye Htut. Ông vào thư viện này mà chẳng bảo gì ai, mà anh cũng không biết, không thấy.
Anh chỉ mới có cơ duyên nói chuyện với ông Htut ba tháng trước, và hỏi là làm sao ông nghe về anh. Lý do vì một trong các đứa con của ông học lớp Anh văn trên gác tiệm sách của anh, và người học trò này nói rằng thư viện Anh văn của anh quá tốt, nên ông m,uốn vào xem, và thấy anh sắp xếp sách ngay ngắn. Ông đã hỏi Bộ Thông Tin là thư viện này ghi danh chưa, họ nói là vì anh có vấn đề, nên ông mới bảo phảỉ cấp giấy phép thư viện cho anh. Lúc đó, Bộ Thông Tin kềm kẹp dữ lắm, nên anh thấy bất ngờ, và rất biết ơn. Bây giờ thì dễ rồi.
Anh kể là anh tốt nghiệp đaị học ở Mỹ, về nước hồi tháng 5-2008, trước khi xảy ra trận bão Nargis. Anh nói, trận bão này tàn phá dữ dội, và là một lý do anh thấy cần làm thư viện, vì nah thấy dân chưa chuẩn bị được cho những thiên tai của đất trời vì thiếu kiến thức. Và vì anh thấy nhiều hỗn loạn xảy ra, người ta bóc lột lẫn nhau, cướp giựt lẫn nhau, nghĩa là thiếu đaọ đức, thiếu kiến thức, nên anh nghĩ làm thư viện là phảỉ.
Anh cũng lập thư viện lưu động vì sách anh lưu động. Anh mở các thư viện ở các chùa và tu viện để khỏi bị mất sách, và cũng bởi vì các nhà sư và các giám mục hiểu dân địa phương hơn anh. Nên anh nói với các tu viện trưởng để đặt thư viện ở một góc. Bây giờ anh có 4 thư viện lưu động như thế: 2 ở thị trấn Thanlyin, một ở Shwepyitha và một ở Insein.
Anh nói, bây giờ kiểm duyệt hết rồi, nhưng không có nhiều sách hay in ra. Những sac1h bị cấm thời xưa bây giờ cũng in ra rồi.
Anh nói bây giờ sách tiểu thuyết nhiều, sách tiếu lâm nhiều... vì chế độ độc tài nhiều thập niên đã ảnh hưởng văn hóa đọc, đã phá hủy một cách hệ thống khả năng suy tưởng và đạọ đức của đa số dân Miến Điện. Anh tin là Miến Điện sẽ khá hơn, nhưng bây giờ các thư viện như của anh đang ra sức cần mời gọi dân đọc sách.
Anh nói, bây giờ chính phủ cũng ý thức rồi. Như các tủ sách đặt ở các nhà ga xe lửa là do Bộ Thông Tin dựng lên, vì trong khi chờ xe lửa ở Miến Điện dân súng có sách đọc miễn phí. Chính phủ có người đứng ở các tủ sách để không người dân nào cầm sách đi luôn.
Gửi ý kiến của bạn
