Chánh quyền Mỹ là một chánh quyền của dân, vì dân, do dân. Điều đó được chứng tỏ trong việc hai ứng cử viên tổng thống cần phải tranh luận trước bàn dân thiên hạ để người dân xem dưới áp lực của câu hỏi, thời gian hạn định, của cái nhìn đánh giá của cử tri, xem người muốn ra lãnh đạo quốc gia ứng phó có khôn ngoan, bình tĩnh không. Từ ngày truyền hình trở thành đại chúng, tập tục hai ứng củ viên tổng thống và phó tổng thống phải lên tranh luận trước ống kiến truyền hình 3 lần trong vòng 13 ngày, coi như là một bó buộc.
Cuộc tranh luận giữa Bush và Kerry đã thực hiện vào 9 giờ tối ở Miami ( Florida). Toàn quốc theo tin sơ khởi cho biết có trên 50 triệu người theo dõi. Người hỏi là Jim Lehrer, một ký giả kỳ cựu, đang hưóng dẫn chương trình NewsHour của Đài PBS, đã từng điều họp chín cuộc chất vấn ứng cử viên tổng và phó tổng thống. Đặc biệt của Oâng là, cố gắng ít xuất hiện, tự làm mờ mình để hai ứng cử viên càng nổi bật càng tốt. Nhờ thế mà thành công và hai đảng Cộng Hoa, Dân Chủ, kể cả các học giả về truyền thông đều hài lòng khi chọn Oâng Lehrer. Thế nhưng vì quyền lợi của khán thính giả, Oâng cũng có hai lần chận lại và hỏi vặn ứng cử viên. Oâng hỏi có phải Kerry nói những ngườøi quân nhân Mỹ chết là vì sự sai lầm của chiến tranh Iraq không. Và yêu cầu hai ứng cử viên nói rõ lập trường của mình việc phổ biên vũ khí nguyên tử.
Nội qui tranh luận dày 32 trang. Bục nói chuyện có đèn báo hiệu. Kerry được hỏi trưóc và trả lời trước và TT Bush kết thúc sau, do thẩy tiền sấp ngửa chọn phiên. Đề tài tranh luận đầu liên quan đến ngoại vụ. Hai ứng cử viên đôi thủ bắt tay nhau chỉ một lần, tỏ ra tươi cười, không gượng gạo. Kerry tóc chải bùng cao, có vẻ cao lớn hơn vì cả hai không ai được kê bục lên. Xưng hô lịch sự, không gọi tên nhau, Kerry gọi Bush là tổng thống và Bush dùng chữõ đối thủ với Kerry.
Hai điểm nội dung nổi bật nhứt trong cuộc tranh luận. Cả hai ứng cử viên Bush và Kerry đều khăûng định Hussein là mối nguy, vũ khí nguyên tử là mối nguy lớn nhứt đe dọa Mỹ, không rút quân khi Iraq chưa ổn định. Nhưng lập trường đối ngoại của hai người khác biệt nhau rất lớn trong cách nhìn và cách làm.
Về Chiến tranh chống khủng bố và Iraq, Kerry và Bush tranh luận mất hơn 60 phút đầu. Kerry cho Bush lường gạt, cho chiến tranh là biện pháp cuối cùng, quay lưng với Liên Hiệp Quốc, cách làm đó sai. Nhưng Kerry vẫn khẳng định Hussein vẫn là một mối nguy. Oâng đính chánh Oâng không chủ trương rút quân khỏi Iraq 6 tháng sau khi đắc cử. Bush nói đồng ý với Kerry một điểm nhưng Kerry chỉ kiên định lập trường trong Chiến tranh Iraq, một điều thôi, đó là coi Hussein như ø một mối nguy. Kerry cho Iraq không dính líu đến khủng bố, không dính líu với Al Qaeda, không phải là mối nguy cho Mỹ; Bush nói chiến trường chống khủng bố không ở một chỗ. Kerry nói Mỹ chịu 90% chiến phí và tổn thất. Bush trả lời Hussein không chịu giải giới, thế giới yên hơn khi không còn Hussein. Kerry nói Bush đã tính sai trong Chiến tranh Iraq. Chỗ này Kerry bị Lehrer hỏi văn, vậy những quân nhân Mỹ chết ở Iraq là chết vì sai lầm à. Kerry giải thích cần phân biệt chiếân tranh và chiến sĩ, như Oâng tham gia Chiến tranh VN, biết sai, về thay đổi thái độ chống Chiến tranh VN. Bush đáp quân đội thắng nhanh, những người trung thành với Hussein nổi dây, quân Mỹ đang đánh và sẽ thắng. Chừng nào có thể đưa quân Mỹ về, Bush nói sau khi huấn luyện xong quân đội cho Iraq và khi các tướùng ở Chiến trường cho biết quân đội Iraq có thể tự lo được. Kerry nói nếu làm theo kế hoạch của Oâng, sẽ thắng lợi và rút về trong 6 tháng. Chỗ này Oâng cũng bị Lehrer vặn hỏi cho biết chương trình, việc làm rõ rệt, nhưng TNS Kerry không trả lời câu hỏi trực tiếp mà đính chánh lời gọi là Oâng sẽ rút quân sau 6 tháng đắc cử.
Về việc đề phòng một cuộc khủng bố như 911, Kerry nói phải bám sát mục tiêu là Bin Laden, săn lùng tận gốc khủng bố. Bush nói đang truy tầm Al Qaeda và điều quan trọng để đánh bại khủng bố là phải sữ dụng mọi phương tiên và luôân ở thế tiến công. Về cách đánh phủ đầu, liệu Chiến tranh Iraq có dẫn đến một cuộc chiến phủ đầu khác không. Bush hy vọng không bao giờ con nữa, nhưng khi "kẻ thù tấn công chúng ta", sẽ cố gắng dùng mọi biện pháp ngoại giao, và không bao giờ để an ninh nhân dân Mỹ trong tay các nước khác. Cũng vì lý do đó mà Oâng không đồng ý Mỹ tham gia Toà Án Hình sự quốc tế xử đoan quân nhân Mỹ. Oâng nhấn mạnh nhiều lần nhiệm vụ cua Oâng là bảo vệ người Mỹ và nước Mỹ. Còn Kerry quan niệm Bin Laden, chớ không phải Hussein, tấn công Mỹ. Có thể làm suy yếu Hussein bằng giám sát, chế tài. TT Mỹ có quyền tấn công trưóc nhưng quyết định cần phải vượt qua "cuộc trắc nghiệm của thế giới." Về an ninh nội địa Kerry nói Bush cắt giảm quân số của cảnh sát và chữa lửa. Bush nói đã tăng ngân sách gấp ba cho ngành này, đã chi 3.1 tỷ.
Phần còn lại của cuộc tranh luận non 30 phút liên quan đến vũ khí nguyên tử cả hai đều công nhận, là mối nguy lớn nhứt. Nhưng Kerry nói Bush đã bỏ lơ việc kiểm soát hai năm trước cuộc khủng bố 911 xảy ra. TT Bush trả lời, Oâng đã tăng ngân sách kiểm soát vũ khí nguyên tử lên 35%. Vấn đề nguyên tử của Hàn Cộng, Bush đang vận động giải quyết bằng ngoại giao đa phương 6 nước; Kerry chủ trương giải quyết song phương Mỹ và Hàn Cộng. Vấn đề dân chủ Nga, Bush cần đồng minh chống khủng bố, dân chủ Nga đang bị TT Putin thiếu tôn trọng nguyên tác kiểm soát . Về Sudan và Dafur cả hai đều cho đó là vấn đề diệt chủng. Nhưng Kerry chủ trương để cho Liên hiệp Phi châu lãnh đạo. Còn Bush nói Mỹ là nước giúp đỡ nhiều nhứt, đã giúp 200 triệu.
Nhìn chung TT Bush thường chỉ trích Kerry về tính tiền hậu bất nhứt, lập đi lập lại mấy chữ Kerry thường dùng chỉ Chiên tranh Iraq là "việc làm sai, thời điểm sai, địa điểm sai" để chứng minh Kerry không đủ tài đức tạo niềm tin nới đồng minh và lãnh đạo Mỹ. Còn Kerry chánh yếu đồng ý với Bush về mục tiêu chiến lược, nhưng nói cách làm khác hơn, hiệu quả hơn.
Kerry ở những phút đầu có vẻ bối rối, TT Bush cũng thế, sửa cà vạt vì Lehrer đi thẳng vào đề và nhịp độ rất nhanh. Ông cũng khéo léo đặt một câu hỏi cho hai người dể hai ứng cử viên phải chú ý câu trả lời của nhau.
Tin sơ khởi của Gallup/ CNN/ Usa Today cứ 3 người được hỏi, thì 2 người nói Kerry trình bày rõ hơn Bush. Bốn tiếng đồng hồ sau cuộc tranh luận, người ta thấy, khán thính giả cho điểm nhanh ai thắng tranh luận. Trên CNN 87% cho Kerry thắng; 12 % Bush; trên NBC Kerry 69%, Bush 31%. Dù cuộc tranh luận lần thứ nhứt quan trong nhứt, những cảm tưởng ban đầu, những con số sơ khởi đó chưa phản ảnh quan điểm của tất cả nhân dân Mỹ. Cuộc tranh luận thứ hai sẽ tổ chức ngày 8 tháng 10, ở Missouri trước các cử tri còn do dự, và thứ ba ở Arizona liên quan đến vấn đề kinh tế và nội vụ. Chờ xem.
Gửi ý kiến của bạn
