Khó Dễ Tự Mình – Mõ Sàigòn
Trình Bạch Thà người ở Thương Lăng, tỉnh Quảng Đông, nổi tiếng là người chuyên làm việc thiện, đến nỗi mẹ là Trịnh thị, mới nhân lúc ngồi ăn khoai lụi với con, mà nói với Thà rằng:
- Mần việc thiện dĩ nhiên là tốt, nhưng nếu con cứ chăm chú vào đó tới độ không lý gì đến chữ phận duyên, thì ít nữa già háp mần răng mà tính được. Chẳng bậy lắm ư"
Thà nhìn mẹ như đo lường hư thực, rồi từ tốn đáp:
- Văn chưa đạt, võ chưa thông, lại chưa từng trải qua những ngày khổ nhọc, thì dính chữ phu thê làm chi cho đời thêm oan trái" Lại nữa, một khi đã có vợ rồi, thời không phải muốn đi là đi, muốn ở là ở. Thậm chí có khi biết rõ người ta đang hoạn nạn đàng kia, hoặc… chết mẹ bên này, thời cũng không thể hết mình qua cứu giá! Còn bây giờ. Cho dù bão chưa dzô, lũ chưa đến, nhưng thân tâm lúc nào cũng như mũi tên trước sợi dây cung. Chỉ ới lên là phập. Không phải đi thưa về trình. Không phải xuống giọng ỉ ôi, lại càng không phải để ý sắc mặt mà buông lời cho phải. Nay con mẹ đang thoải mái thế này - chẳng những mẹ không được vui - mà lại muốn đẩy xô con vào cung đường bi lụy, là nghĩa làm sao"
Đoạn mở to mắt nhìn mẹ. Trịnh thị, bất chợt hiểu được tâm ý của con, nên bỗng thấm câu… hai phương trời cách biệt. Buồn thiu đáp:
- Thời gian như bóng câu qua cửa, mà không tính chuyện trăm năm, thời đến lúc tuổi chiều xê xế, rồi trông mong tìm gặp, thì trước là không còn lanh lợi để chọn bạn tri âm, sau cái đẹp cái phê cũng nằm mơ không thấy!
Rồi giọt lệ ứa tràn ra khóe mắt. Thà thấy vậy, mới chột dạ nghĩ rằng: "Mẹ già như trái chín cây, gió chơi một phát biết bay đàng nào. Nay mẹ ta có lòng lo lắng, ắt cũng từ tình mẫu tử mà ra, thì ta không thể phụ rẫy ơn sâu mà trốn hoài cho đặng!". Nghĩ vậy, bèn nhỏ giọng mà thưa rằng:
- Duyên nợ do tiền định, mà… tiền chưa định, thì dính được hay sao"
Trịnh thị sợ càng nói thì càng sinh nhiều chuyện, nên vội vã đáp:
- Đã đành là duyên phận, nhưng con cũng phải mở lòng ra, thì cái phận cái duyên mới ào xô bay đến!
Thà ngẫm nghĩ một chút, rồi nhỏ giọng nói:
- Từ thơ qua nhạc. Từ văn đến cuộc sống ngoài đời. Chẳng đặng mấy khi người ta hoan hỉ chuyện… mẹ chồng với nàng dâu. Sao mẹ lại mặn mà quá chừng ra như thế"
Trịnh thị đang quyết tâm là vậy, bất chợt nghe tới chữ nàng dâu, bèn thở ra một cái mà nói rằng:
- Dâu lo cho chồng. Mẹ lo cho con. Tóm tắt là mẹ, dâu, đều lo cho con cả. Có điều. Dâu còn trẻ nên lo theo thời hiện đại. Mẹ luống tuổi rồi nên lo đến hậu vận ngày sau, thành thử cứ đụng chạm lia chia là vì duyên cớ đó!
Đoạn, nắm chặt tay lại mà nói rằng:
- Trời có để cho mẹ sống thêm, thì cũng chẳng còn bao lâu nữa - nhưng mà vợ - thông thường nhỏ tuổi hơn, nên theo lẽ tự nhiên thời sẽ sống với con cho hết đời suốt kiếp. Vậy con phải biết nặng nhẹ cân phân, hiểu điều khinh trọng, đặng tới lúc tuổi hạc cao cao, vẫn còn… dâu lo lắng.
Thà! Phải nói từ nào tới giờ chưa mấy hiểu tình mẫu tử, nhưng nay thấu được mười mươi, bèn rúng động tâm can mà bảo dạ rằng: "Chí nhiều không ngứa. Nợ nhiều không lo, nhưng chuyện nợ duyên thì không thể xuội lơ mà coi được. Lại nữa, mẹ ta tuy chưa cưới con dâu về, nhưng từ trong tâm khảm đã nhường nhịn hết ga, thì ta cũng phải theo gương mà hòa nhã với hiền thê vậy.". Đoạn, ngước mắt nhìn mẹ. Tha thiết nói:
- Mẹ yên tâm. Trên đường làm việc thiện con sẽ mở mắt trông xem, để tìm dâu cho sớm!
Nay nói về Vương đại gia, ở Thiểm tây, nổi tiếng chiêu hiền đãi sĩ. Năm ấy, Thiểm Tây bị thiên tai, khiến bá tánh nơi nơi ùn ùn đi cứu trợ, khiến Vương gia tràn trề cảm xúc, nên hạ lệnh cho bọn gia nhân, hễ thấy cứu trợ viên thì phải mời vô cho sớm. Đã vậy còn dặn đi dặn lại rằng:
- Người ta cũng có vợ con ràng buộc. Cha mẹ phải lo, rồi còn đổ sức mà mưu tìm sinh kế. Bận rộn là vậy, mà còn nghĩ đến chuyện tha nhân, thì thiệt không biết phải ngưỡng mộ bao nhiêu mới là đúng nữa - nên các ngươi - lớp thì lo nấu nướng. Lớp chuẩn bị gối mền. Lớp mời chào đón tận ngoài xa, đặng cho ta đáp đền trong muôn một. Có như thế thì lúc bước vào từ đường, hoặc đứng trước bài vị của tổ tiên, mới bình tâm chắc cú.
Lúc ấy, có Hạ quản gia bước ra trước một bước. Vòng tay thưa rằng:
- Hạ nhân có điều chưa rõ. Có thưa được hay chăng"
Vương đại gia đáp:
- Ngươi theo ta từ hồi còn để chỏm. Nay lên tới quản gia, thì chuyện nhà ta việc gì mà ngươi chưa biết"
Hạ quản gia thưa:
- Bà con nội ngoại của chủ nhân đối với thiên tai thì bình yên vô sự, lại còn nhờ lũ lụt mà bán được mạnh hơn, thì chắc chắn sẽ không nhận được quà của người đi làm từ thiện. Vậy tại sao chủ nhân lại tỏ ra hiếu khách với người ta như thế"
Vương đại gia đưa tay vuốt râu mấy cái, rồi chậm rãi đáp:
- Người ta sở dĩ làm được việc thiện là nhờ có tấm lòng, mà một khi có tấm lòng thì cõi dương gian chẳng còn chi quý hơn nữa. Ta mời họ một bữa cơm, cung cấp một chỗ ngủ, cũng chỉ là cách đáp lại phần nào tấm lòng thiện hảo của họ đó thôi. Chớ không phải vì thân tộc của ta hưởng lợi, hoặc bằng hữu mánh dzô, hay lợi dụng họ để tỏ ra mình cũng đầy ắp nhân nghĩa. Cho nên các ngươi khi đón được người ta về, thì phải lấy chân tâm ra mà đối đãi. Chớ đừng ỷ vào gia thế của dòng họ nhà ta, mà làm điều khinh suất, thì trước là bị rầy, sau là bị la, sau nữa công việc ở đây cũng không cần ngươi đến nữa…
Nay nói về A Hỉ, là con gái duy nhất của Vương đại gia, năm ấy lên mười sáu tuổi, có tỳ nữ Thanh Mai luôn theo hầu, lại cho ở chung một chỗ, đã vậy Thanh Mai chẳng những khéo chiều, lại còn có thể sai bằng mắt bảo bằng mi, nên rất được A Hỉ vui lòng thương mến.
Ngày nọ, Thanh Mai bất chợt đi ngang qua nhà bếp, thấy một thanh niên ngồi trên hòn đá đang ăn cháo, nét mặt phương phi, ánh mắt dõi vào cõi xa xăm vô tận, bèn chạy vội tới Hạ quản gia, chỉ vào người ấy. Thảng thốt nói:
- Người thanh niên này tên gì" Ở đâu" Gia cảnh thế nào" Xin đại nhân vào lời cho tiểu nhân biết rõ. Có đặng hay chăng"
Hạ quản gia đáp:
- Được! Được! Người thanh niên này họ Trịnh, tên Bạch Thà, quê ở Thương Lăng, thích làm việc từ thiện. Lấy niềm vui của người làm niềm vui của mình. Lấy nỗi khổ của người làm nỗi khổ của mình, nên luôn được mọi người yêu kính. Còn về gia cảnh thì tôi không được rõ, nhưng nhẫn không có ở tay, thì chắc chắn chữ nợ duyên phải là… chưa ôm dính.
Thanh Mai nghe vậy, mau mắn buông lời cám ơn, rồi chạy về gặp lúc A Hỉ đang ngồi dũa móng tay, bèn gấp gáp nói:
- Ông khách nhà ta là người phi thường. Cầm bằng như tiểu thư không muốn chuyện lương duyên thì thôi, còn muốn chọn thời ông ta là người xứng đáng nhất.
A Hỉ đang ngồi làm đẹp, bất chợt đụng chuyện lương duyên, bèn bối rối nói:
- Chưa gặp mặt. Chưa thấu tình. Chưa hiểu đặng hoàn cảnh của người ta, mà nhào vô ôm đại. Chẳng bậy lắm ư"
Thanh Mai thở phào đáp:
- Cơ hội trước mắt không tận dụng. Lỡ mai này mất mẹ nó đi, thì có hối tiếc cũng không sao mà cứu vãn được. Lại nữa, mình thấy được thì người khác cũng thấy được. Mình muốn dzớt thì người khác cũng muốn dzớt. Xin tiểu thư cẩn trọng cho.
A Hỉ thấy Thanh Mai ca ngợi người thanh niên như vậy, bèn thắc mắc hỏi:
- Ngươi hay theo ta đi thâu hụi, mua sắm, lại còn gặp bọn tá điền để ăn cá nướng cá thui, mà ta chưa hề nghe ngươi ca tụng người nào. Còn người này chẳng những ngươi đã hết lời ca tụng, mà lại còn muốn họ trở thành phu quân của ta, là nghĩa làm sao"
Thanh Mai mơ màng đáp:
- Ngồi trên cục đá mà bình thản ăn cháo, là không đặt nặng chuyện vật chất. Dõi mắt vào cõi mông lung, là đang còn mơ mộng. Một người sống trong xã hội đua chen, thường dựa vô vật chất để làm thước đo sự thành công của một đời người - mà còn biết mơ mộng - thì không nói cũng hiểu được tâm hồn của người ta dạt dào cảm xúc, mà một khi dạt dào cảm xúc, thì tình nghĩa phu thê lúc nào cũng nồng nàn cháy bỏng. Nhất mực ngon cơm. Chớ không lạnh buốt như… trời vô tháng tám!
A Hỉ nghe Thanh Mai thuyết cho một tràng như vậy, bèn hết sức ngạc nhiên, rồi bất chợt nhớ ra việc gì. Hốt hoảng nói:
- Có bị phỏng mới biết lửa nóng. Có sập nhà mới biết sợ phong ba. Có đói rét mới biết thế nào là cơ khổ. Có bị ruồng rẫy bỏ bê mới mần thơ tình hay được. Nay ngươi theo ta hầu hạ bấy lâu, biết được ngươi chưa có chồng, lại chưa có người yêu, cũng chưa hề nhận được thư tình, lại càng không biết thế nào là hò hẹn nơi gốc mít đợi nhau, thì những nhận xét trên làm sao ngươi có"
Thanh Mai thở ra một cái, rồi nhỏ nhẹ đáp:
- Nữ thập tam nam thập lục. Nay nô tỳ đã quá tuổi mười ba. Mần răng không biết"
A Hỉ xua tay đáp:
- Biết là biết vậy, nhưng khổng thể biết được cái gì là nồng nàn cháy bỏng. Cái gì là nhất mực ngon cơm. Cái gì là dạt dào cảm xúc. Vậy ta hỏi ngươi: Do đâu mà ngươi lại quả quyết lẹ làng mau như thế"
Thanh Mai nghe chủ nhân hỏi vậy, liền đưa tay vào túi áo trong, lôi ra một bịch được gói kỹ, đưa cho A Hỉ mà nói rằng:
- Mọi hiểu biết của nô tỳ đều ở đó mà ra. Xin tiểu thư cứ tùy nghi tra cứu.
A Hỉ nóng lòng mở ra, thời thấy cơ man nào là phim bộ, bèn trố mắt nói:
- Thứ này ta tụng hằng đêm, nhưng sao không thấy những điều như ngươi thấy"
Thanh Mai nhỏ giọng đáp:
- Thái thái giỏi nghề pha nước mắm. Tiểu thư đứng xem bao lần, nhưng cũng khó lòng pha được như thái thái. Cũng vậy, trường đời thời rộng, bài học thời nhiều. Chỉ là thu lượm đươc hay không" Chớ thực ra chẳng có gì khó cả…
Gửi ý kiến của bạn
