Bệnh Dịch Tả Cholera
Haiti trong nạn dịch tả.
Nguyễn Thượng Chánh, DVM
Chuyện lo ngại từ hai năm nay đã trở thành sự thật: Bệnh dịch tả hay cholera vừa bộc phát tại Haiti. Có vài ngàn ngưởi đã ngã bệnh và có trên 200 tử vong tính đến 23/10/2010. Bệnh cũng bắt đầu thấy xuất hiện tại thủ đô Port Au Prince.
Death toll rises from Haitian cholera outbreak. CNN 23/10/2010
http://edition.cnn.com/2010/WORLD/americas/10/23/haiti.cholera/
Dịch tả là bệnh gì"
Cholera hay dịch tả là một bệnh nhiễm trùng từ thức ăn hoặc nước uống bởi loại vi khuẩn Vibrio cholerae.
Thời kỳ ủ bệnh incubation period rất ngắn.
Vi khuẩn V. Cholerae tạo ra độc tố enterotoxin gây ói mửa và tiêu chảy thật lỏng làm cơ thể bị mất nước.
Nếu không chữa trị kịp thời bệnh nhân sẽ chết.
Một bệnh cấp tính xuất hiện rất nhanh.
Người trưởng thành cũng như trẻ em đều có thể bị tả sau khi ăn hoặc uống nước có chứa phẩy khuẩn tả Vibrio cholerae.
Bệnh xuất hiện thật nhanh (sudden onset). Bệnh cũng có thể do nhiễm trực tiếp từ phân vào miệng.
Cơ quan Y tế Thế giới cho biết có thể có lối 75% người bị nhiễm khuẩn Vibrio cholerae nhưng không biểu hiện ra thành bệnh.
Các người nầy là mối đe dọa về sức khỏe cho những người khác vì tuy không có triệu chứng bệnh nhưng họ vẫn có thể thải vi khuẩn V. cholerae ra ngoài môi sinh trong một hai tuần lễ.
Triệu chứng bệnh ra sao"
Sau khi ăn phải thực phẩm nhiễm trùng, bệnh nhân sẽ bị đau bụng quặn thắt, ói mửa, tiêu chảy dữ dội, còn gọi là…bị tào tháo rượt chạy không kịp suốt đêm, phân lỏng re re như nước robinet và trắng đục như nước vo gạo.
Cơ thể bị suy nhược thật nhanh vì bị mất nước. Nếu không được chữa trị kịp thời bệnh nhân sẽ chết vì cơ thể bị mất nước gây xáo trộn chất điện giải và bại thận.
Tại bệnh viện, việc chữa trị khẩn cấp là tiêm dịch truyền (fluidotherapy) và kháng sinh.
Bệnh rất nguy hiểm cho các cụ lớn tuổi, trẻ em, cũng như những người nào có sức miễn dịch đang bị suy yếu sẵn vì một bệnh tật nào đó như Sida chẳng hạn.
Y tế dự phòng là sát trùng nguồn nước và tẩy uế cầu tiêu.
Vibrio cholerae ở đâu"
Vibrio cholerae được thấy trong đồ biển, cá, tôm, tép, nghêu sò, ốc hến, v.v… Nước bẩn, nước cống rãnh, nước thải có thể chứa loại vi khuẩn nầy.
Trường hợp lũ lụt dễ tạo điều kiện cho sự bộc phát dịch bệnh Cholera.
Cholera là một bệnh có mối liên hệ với môi sinh.
Vi khuẩn hiện diện rất nhiều trong chất nôn mửa và trong phân của bệnh nhân. Nếu đem đổ các phế thải nầy xuống ao hồ cũng chẳng khác nào đem thả cọp về rừng, vì đây là một trong nhiều nguyên nhân làm lây lan bệnh.
Cá, tôm, tép nấu không thật chín, rau cải, chén đũa rửa bằng nước bẩn bị nhiễm trùng đều là những ví dụ về sự lây nhiễm của V. cholerae.
Có bao nhiêu chủng vi khuẩn Vibrio cholerae"
V. cholerae có nhiều chủng huyết thanh (serotype) nhưng chỉ có hai chủng rất dữ, gây tiêu chảy cấp tính thành dịch bệnh (epidemic).
Đó là serotype 01 và serotype 0139.
Các serotypes khác được gọi là Non-01 và Non-0139: Hai serotypes nầy gây tiêu chảy nhẹ hơn.
Nước sông rạch ao hồ, tình trạng lũ lụt có thể là những nguyên nhân làm bệnh Cholera bộc phát rất nhanh và đi lây nhiễm rất xa nơi xuất phát ổ dịch tiên khởi.
Trách nhiệm của mọi người.
Điều kiện kém hiểu biết về vệ sinh phòng bệnh, không ý thức về vệ sinh an toàn thực phẩm, phải sống trong điều kiện cơ cực quá yếu kém về vệ sinh vì hoàn cảnh thiên tai, vì nghèo khó, thiếu nước nôi, ngưồn nước quá dơ bẫn, thiếu vệ sinh tối thiểu, thiếu thuốc men, thiếu sự quan tâm của giới trách nhiệm về y tế v,v…
Đây là trách nhiệm chung của mọi người, từ nhà nước, từ cơ quan y tế và cơ quan chuyên ngành, từ giới kỹ nghệ thực phẩm, từ giới sản xuất buôn bán thức ăn và cũng từ mỗi cá nhân trong gia đình.
Tại các quốc gia Âu Mỹ, giới y tế thường nhắc nhở người dân muốn sống khỏe sống mạnh thì phải: Boil it, Cook it, Peel it, or Forget it - Đun cho sôi, nấu cho thật chín, hoặc lột bỏ vỏ hay quên quách đi có nghĩa là đem…quăng vô thùng rác. Vậy là chắc ăn!
Bảo vệ sức khỏe và vệ sinh an toàn thực phẩm là bổn phận và trách nhiệm của tất mọi người chớ không phải chỉ riêng của một ai.
Tham khảo:
- CDC. Vibrio cholerae
http://www.bt.cdc.gov/disasters/hurricanes/katrina/vibrocholera.asp
http://www.cdc.gov/ncidod/dbmd/diseaseinfo/cholera_g.htm
Montreal., Oct 23, 2010