LTS: Loạt bài này được biên soạn dựa theo các tài liệu sau đây: hồi ký của cựu Đại tướng Cao Văn Viên do Trung tâm Quân sử Lục quân Hoa Kỳ phổ biến; hồi ký của cựu Trung tướng Trần Văn Đôn, Tổng trưởng Quốc phòng cuối cùng của Việt Nam Cộng Hòa; nhật ký hành quân của cựu Thiếu tướng Nguyễn Duy Hinh, nguyên Tư lệnh Sư đoàn 3 Bộ binh kiêm Tư lệnh chiến trường Quảng Đà, hồi ức của Trung tướng Ngô Quang Trưởng qua cuộc phỏng vấn của Tạp chí Đời. Ký sự chiến trường của nhà báo Phạm Huấn, và tài liệu riêng của VB.
các tiểu đoàn thuộc Lữ đoàn 1 Dù ở mức thấp, mỗi tiểu đoàn chỉ còn khoảng trên dưới 400 quân sĩ.Thực hiện kế hoạch phối nhiệm, 2 tiểu đoàn của Sư đoàn 3 Bộ binh, Lữ đoàn 1 Dù và chi đoàn Thiết vận xa giữ phòng tuyến quanh thị xã Bà Rịa và bảo vệ quốc lộ 15. Bộ Chỉ huy hành quân của Sư đoàn 3 BB đặt tại Bộ chỉ huy Tiểu khu Phước Tuy ở trong thị xã Bà Rịa. Các đơn vị và cả bộ tư lệnh của sư đoàn này không có đủ số máy truyền tin cần thiết để liên lạc, thiếu quân xa để vận chuyển tiếp tế, đạn dược.
Thiếu tướng Nguyễn Duy Hinh ghi lại trong hồi ký lại rằng sau khi từ Đà Nẵng vào, một số tướng và sĩ quan cao cấp của Quân đoàn 1 và Quân khu 1 đã ở tạm trong Trung tâm huấn luyện Vạn Kiếp cùng với ông và Sư đoàn 3 Bộ binh, trong đó có Thiếu tướng Hoàng Văn Lạc, Tư lệnh phó Quân khu 1, Phó Đề đốc Hồ Văn Kỳ Thoại, Tư lệnh Hải quân Vùng 1 Duyên Hải. Tướng Hinh vẫn còn được Không quân VNCH biệt phái 1 trực thăng để bay chỉ huy. Trước khi nhận trách nhiệm phòng thủ Bà Rịa, Bộ Tư lệnh Sư đoàn 3 BB đã đón Phó thủ tướng kiêm Tổng trưởng Quốc phòng Trần Văn Đôn và Trung tướng Ngô Quang Trưởng, lúc đó là phụ tá Tổng tham mưu trưởng. Cuộc viếng thăm của Tổng trưởng Quốc phòng cũng không giải quyết được tình trạng thiếu quân dụng của sư đoàn này.
* Lực lượng VNCH triệt thoái khỏi Long Khánh
Sau 12 ngày quyết chiến với 4 sư đoàn Cộng quân, ngày 20 tháng 4/1975, toàn bộ lực lượng VNCH tham chiến tại mặt trận Xuân Lộc được lệnh rút khỏi chiến trường này để về Phước Tuy. Cuộc rút quân được diễn ra từ chiều ngày 20 tháng 4/1975, đến sáng ngày 22/4/1975, tất cả các đơn vị đã có mặt tại các vị trí mới do Bộ Tư lệnh Quân đoàn 3/Quân khu 3 phối trí.
Ngày 22 tháng 4/1975, cuộc rút quân hoàn tất. Sư đoàn 18 Bộ binh sau khi về đến Long Lễ trong ngày 21/4/1975, đã được được Bộ Tư lệnh Quân đoàn 3 cho di chuyển nghỉ dưởng quân hai ngày tại Long Bình, sau đó các trung đoàn và đơn vị thuộc dụng được điều động đi tăng cường phòng thủ tuyến mặt Đông thủ đô Sài Gòn, kéo dài từ Tổng kho Long Bình đến Kho đạn Thành Tuy Hạ, tiếp cận với lực lượng của các quân trường như Trường Bộ Binh, Trường Thiết Giáp. Lữ đoàn 1 Dù được bố trí giữ Phước Tuy, bảo vệ Quốc lộ 15 từ Long Thành về Bà Rịa, và là lực lượng tiếp ứng cứu Vũng Tàu khi thành phố này bị tấn công.
Với kế hoạch phối trí mới của Bộ Tư lệnh Quân đoàn 3 để bảo vệ Sài Gòn, kể từ sáng 22/4/1975, phòng tuyến án ngữ phía Bắc và phía Đông của Quân đoàn 3 và Quân khu 3 được thành hình với liên tuyến Trảng Bom-Long Thành-Phước Tuy. Lực lượng chính tại phòng tuyến này có Sư đoàn 18 Bộ binh, Lữ đoàn 1 Dù, Lữ đoàn 3 Thiết kỵ (do Chuẩn tướng Trần Quang Khôi chỉ huy) và Lữ đoàn 468 Thủy quân Lục chiến. Trước đó, Lữ đoàn 147 và 258 Thủy quân lục chiến đã được tăng phái cho Quân đoàn 3 và là lực lượng bảo vệ phía Bắc của phi trường Biên Hòa.
* Cộng quân tăng áp lực quanh Sài Gòn
Sau khi lực lượng VNCH rút khỏi Xuân Lộc, An Lộc và Chơn Thành, áp lực của Cộng quân gia tăng đáng kể từ nhiều hướng nhắm vào Sài Gòn. Quốc lộ 22 nối Củ Chi và Tây Ninh bị Cộng quân chốt nhiều đoạn. Các đoàn quân xa chở tiếp phẩm lên Tây Ninh thường xuyên bị phục kích. Đồng thời Cộng quân gia tăng các đợt pháo kích vào Biên Hòa bằng hỏa tiễn (rocket) và đại bác 130mm. Các tin tức tình báo cho biết Cộng quân đang siết chặt vòng vây quanh Sài Gòn bằng nhiều mũi dùi, mỗi mũi là một quân đoàn gồm từ 2 đến 3 sư đoàn Bộ binh, có thiết giáp và pháo binh yểm trợ.
Về lực lượng phòng thủ vòng đai xa của Sài Gòn, tính đến ngày 22 tháng 4/1975, có 3 sư đoàn Bộ binh: Sư đoàn 18 BB do Tướng Lê Minh Đảo chỉ huy; Sư đoàn 25 Bộ binh do Tướng Lý Tòng Bá chỉ huy, phụ tại phòng tuyến Tây Ninh, Hậu Nghĩa, Long An; Sư đoàn 5 Bộ binh do Tướng Lê Nguyên Vỹ chỉ huy, phụ trách phòng tuyến Bình Dương.
Sau hai ngày nghỉ ngơi dưỡng quân để chỉnh đốn đội ngũ, ngày 24 tháng 4/1998, Sư đoàn 18BB được giao trách nhiệm phòng thủ khu vực Đông Nam Biên Hòa và tuyến phía đông Thủ đô Sài Gòn. Phòng tuyến này trải từ tổng kho Long Bình đến kho đạn Thành Tuy Hạ, tiếp giáp với phòng tuyến của lực lượng Dù, trường Thiết giáp và trường Bộ binh. Bộ chỉ huy hành quân của Sư đoàn 18 Bộ binh đặt tại căn cứ Hải quân Cát Lái.Về các trung đoàn Bộ binh thuộc Sư đoàn 18, sau 12 ngày chiến đấu tại mặt trận Xuân Lộc, Trung đoàn 52 Bộ binh thiệt hại hơn 80% quân số; Trung đoàn 43 Bộ binh thiệt hại gần 30%. chỉ có Trung đoàn 48 Bộ binh còn đủ quân số để tham chiến.
Giải thích về việc rời bỏ Xuân Lộc-tỉnh lỵ tỉnh Long Khánh, Bộ Tư lệnh Quân đoàn 3 nhận định rằng phòng tuyến này không còn giữ được lâu, hơn nữa Cộng quân sau khi bị thiệt hại nặng nề, đã thay đổi kế hoạch bằng cách gia tăng áp lực quanh vòng đai Sài Gòn. Do đó, Quân đoàn 3 đã phải tái phối trí lực lượng để có đủ lực lượng cần thiết bảo vệ thủ đô Việt Nam Cộng Hòa.
* Sư đoàn 3 Bộ binh và Lữ đoàn 1 Dù bảo vệ Bà Rịa và Quốc lộ 15:
Tại khu vực Phước Tuy-Vũng Tàu, Thiếu tướng Bùi Thế Lân, Tư lệnh Sư đoàn Thủy quân Lục chiến, được cử làm Tổng trấn Vũng Tàu. Sư đoàn 3BB gồm cả số quân sĩ từ Sư đoàn 1 Bộ binh nhập lại chỉ còn hơn 1 ngàn người, tạm thành lập được 2 tiểu đoàn, 1 tiểu đoàn cho Trung đoàn 2 Bộ binh và 1 tiểu đoàn cho Trung đoàn 56 Bộ binh.
Ngày 24/4/1975, Sư đoàn 3 BB được giao trách nhiệm phòng thủ khu vực Bà Rịa-Vũng Tàu với lực lượng tăng cường gồm 1 chi đoàn Thiết vận xa (chi đoàn 2 của thiết đoàn 15), và lữ đoàn 1 Dù. Theo lời của Thiếu tướng Nguyễn Duy Hinh, Tư lệnh Sư đoàn 3 BB, quân số của
các tiểu đoàn thuộc Lữ đoàn 1 Dù ở mức thấp, mỗi tiểu đoàn chỉ còn khoảng trên dưới 400 quân sĩ.Thực hiện kế hoạch phối nhiệm, 2 tiểu đoàn của Sư đoàn 3 Bộ binh, Lữ đoàn 1 Dù và chi đoàn Thiết vận xa giữ phòng tuyến quanh thị xã Bà Rịa và bảo vệ quốc lộ 15. Bộ Chỉ huy hành quân của Sư đoàn 3 BB đặt tại Bộ chỉ huy Tiểu khu Phước Tuy ở trong thị xã Bà Rịa. Các đơn vị và cả bộ tư lệnh của sư đoàn này không có đủ số máy truyền tin cần thiết để liên lạc, thiếu quân xa để vận chuyển tiếp tế, đạn dược.
Thiếu tướng Nguyễn Duy Hinh ghi lại trong hồi ký lại rằng sau khi từ Đà Nẵng vào, một số tướng và sĩ quan cao cấp của Quân đoàn 1 và Quân khu 1 đã ở tạm trong Trung tâm huấn luyện Vạn Kiếp cùng với ông và Sư đoàn 3 Bộ binh, trong đó có Thiếu tướng Hoàng Văn Lạc, Tư lệnh phó Quân khu 1, Phó Đề đốc Hồ Văn Kỳ Thoại, Tư lệnh Hải quân Vùng 1 Duyên Hải. Tướng Hinh vẫn còn được Không quân VNCH biệt phái 1 trực thăng để bay chỉ huy. Trước khi nhận trách nhiệm phòng thủ Bà Rịa, Bộ Tư lệnh Sư đoàn 3 BB đã đón Phó thủ tướng kiêm Tổng trưởng Quốc phòng Trần Văn Đôn và Trung tướng Ngô Quang Trưởng, lúc đó là phụ tá Tổng tham mưu trưởng. Cuộc viếng thăm của Tổng trưởng Quốc phòng cũng không giải quyết được tình trạng thiếu quân dụng của sư đoàn này.
* Bất đồng ý kiến giữa tư lệnh Sư đoàn 25 BB và tư lệnh Quân đoàn 3 về trận chiến tại núi Bà Đen, Tây Ninh:
Trong khi các đơn vị của Sư đoàn 18 BB, Sư đoàn 3BB và các Lữ đoàn Dù, Thủy quân Lục chiến đang tổ chức hệ thống bố phòng ở phía đông Sài Gòn và khu vực Bà Rịa thì tại khu vực trách nhiệm của Sư đoàn 25 Bộ binh, Cộng quân gia tăng áp lực quanh các tỉnh Tây Ninh, Hậu Nghĩa. Bộ tư lệnh Quân đoàn 3 đã cho rút Sư đoàn 25 Bộ binh đang hành quân ở Tây Ninh về đóng tại Củ Chi, lập hàng rào phòng thủ bọc từ Củ chi và mạn tây của Biệt khu Thủ đô. Việc phòng thủ tỉnh Tây Ninh giao lại cho Biệt động quân và các tiểu đoàn Địa phương quân cơ hữu của Tiểu khu Tây Ninh phụ trách.
Cũng cần ghi nhận rằng từ thượng tuần tháng 3/1975, Cộng quân đã tung lực lượng chiếm núi Bà Đen và những ngôi làng nằm phía Tây tỉnh Tây Ninh để mở rộng hành lang xâm nhập vào các khu Hố Bò, Khiêm Hạnh và Hiếu Thiện. Tại mặt trận Hiếu Thiện-Khiêm Hạnh, Cộng quân đã gặp phải sự chống trả quyết liệt của Sư đoàn 25 BB và các lực lượng thuộc Lữ đoàn 3 Thiết giáp nên đã bị thiệt hại nặng nề. Vào trung tuần tháng 4/1975, khi Cộng quân đang gia tăngáp lực tại Long Khánh, Trung tướng Nguyễn Văn Toàn, Tư lệnh Quân đoàn 3& Quân khu 3, đã ra lệnh cho Sư đoàn 25 Bộ Binh phải đánh bật Cộng quân ra khỏi núi Bà Đen. Đã có sự bất đồng giữa Chuẩn
tướng Lý Tòng Bá, Tư lệnh Sư đoàn 23 BB và Trung tướng Toàn về kếhoạch hành quân tại khu vực nói trên.
Theo nhận định của Tướng Bá thì vào thời gian đó, Sư đoàn 25 Bộ binh nên áp dụng chiến thuật "điệu hổ ly sơn" như Sư đoàn 23 Bộ binh đã áp dụng trong kế hoạch phòng thủ Kontum vào mùa hè 1972, vào thời gian đó, Tư lệnh Sư đoàn 23 Bộ binh kiêm Tư lệnh chiếntrường Kontum là Đại tá Lý Tòng Bá, ông được thăng Chuẩn tướng tại mặt trận sau khi đã chỉ huy Sư đoàn 23 Bộ binh đánh bại Cộng quân tại mặt trận này. Trong tình hình sôi động của chiến trường, Sư đoàn 25 Bộ binh cần phải giữ vững các phòng tuyến đang án ngữ, thay vì tổ chức tấn công trong khi Cộng quân đang có ưu thế về quân số và pháo binh, nhưng theo lời Tướng Bá thì Tướng Toàn chỉ
muốn "tấn công và tấn công".
* Giao tranh ở phòng tuyến Bình Dương
Tại khu vực trách nhiệm của Sư đoàn 5 Bộ binh, trong ngày 24/4/1975, Cộng quân gia tăng áp lực tại Phú Giáo, Tân Uyên, Cổ Mi nằm về phía Đông Nam tỉnh Bình Dương. Các đơn vị Địa phương quân và Nghĩa quân tại đây đã bị các trung đoàn Cộng quân của khu Miền Đông tấn công liên tục, cuối cùng phải rời bỏ phòng tuyến.Tại Bến Sắn, Cộng quân điều động Sư đoàn có bí số CT-7 và 2 trung đoàn cơ động áp sát tuyến phòng thủ của Sư đoàn 5 Bộ binh. Cộng quân muốn chọc thủng mặt Đông của tỉnh Bình Dương và mặt Tây của tỉnh Biên Hòa để tiến về Sài Gòn.
* Tuyến phòng thủ Long An của Sư đoàn 22 Bộ binh
Tại mặt trận Long An, Sư đoàn 22 Bộ binh, vừa được tái tổ chức sau khi từ Bình Định rút vào Nam-được giao nhiệm vụ phòng thủ vòng đai thị xã Long An và khu vực từ Tân An về Sài Gòn. Các đơn vị của Sư đoàn 22 Bộ binh được đặt thuộc quyền điều động của Biệtkhu Thủ đô. Trước tháng 4/1975, chiến trường Long An do Quân đoàn 3 và Quân khu 3 trách nhiệm và Biệt khu Thủ đô (gồm Sài Gòn và tỉnh Gia Định) chịu sự chỉ huy tổng quát của bộ Tư lệnh Quân khu 3. Từ tháng 4/1975, Biệt khu Thủ đô chịu trách nhiệm cả Long An và vị tư lệnh Biệt khu Thủ Đô nhận lệnh trực tiếp của Tổng tham mưu trưởng Quân lực VNCH.
Tính đến cuối ngày 24/4/1975, quanh phòng tuyến do Biệt khu Thủ đô trách nhiệm đã có 10 sư đoàn Cộng quân, khu vực quanh Biên Hòa có 2 sư đoàn Cộng quân, cộng với 3 sư đoàn Cộng quan đang áp sát các phòng tuyến thuộc tỉnh Bình Dương, tổng cộng có 15 sư đoàn Cộng quân chuẩn bị tấn công vào Sài Gòn. (V)
Gửi ý kiến của bạn
