Westminster (Nguyễn Ngân) -- Trong cái nóng hâm hấp của mùa hè Nam Cali. Tại phòng sinh hoạt nhật báo Người Việt. Gần 50 Chư Tôn Hòa Thượng Chư Thượng Tọa Đại Đức Tăng Ni đã cùng hơn 250 đồng bào Phật tử tham dự lễ kỷ niệm 40 Năm Phật Giáo Nhập Cuộc 1963- 2003 với chủ đề: "Niềm Tin Tôn Giáo Trong Lòng Dân Tộc".
Buổi lễ khai mạc chính thức bắt đầu vào lúc 11giờ 30 trưa ngày 24 tháng 8 năm 2003 do Tổng Hội Phật Giáo Việt Nam Tại Hoa Kỳ tổ chức, Nhạc sĩ Hoàng Quốc Bảo phụ trách chương trình. Nhà văn Trần Diệu Hằng cùng Nghệ sĩ Nam Lộc phụ trách phần xướng ngôn.
Về thành phần Quan Khách chúng tôi thấy ngoài Hòa Thượng Thích Mãn Giác chủ tọa còn có quý Hòa Thượng Thích Hạnh Đạo, HT Thích Phước Thuận, Hòa Thượng Thích Phước Sơn, HT Thích Minh Nguyện, HT Thích Trí Tuệ, HT Thích Minh Nguyện, Nhiều Thượng Tọa, Đại Đức từ các tự viện xa xôi cũng có mặt, về phía Ni Giới có Sư Bà Thích Nữ Diệu Từ và đạo tràng Diệu Quang đã phụ trách phần tiếp tân và trang trí cho toàn buổi lễ. Sư Bà Thích Nữ Như Nguyện, Ni Sư Như Ngọc và nhiều Chư Ni khác.
Sau phần chào cờ khai mạc, Chư Tôn Đức đã lên niệm hương trước bàn thờ Phật, Hòa Thượng Mãn Giác ttrong nước mắt đã xúc động đọc bài cầu nguyện mà trong đó Hòa Thượng đã nhắc đến các Thánh Tử Đạo, các bậc tiền bối hữu công và các chiến sĩ vị quốc vong thân. Hò thượng nói: "...Chúng con làm sao có thể sống quên lãng, sống trong ích kỷ hèn yếu, trong lẫn trốn vô tình để không đủ lòng thành mà tiếp nối một con đường, đủ tin cậy mà vẹn toàn mọi hoài bão, đủ Bi tâm hi hiến mà tiếp tục phụng sự Đạo pháp và con người trong mọi nơi, mọi lúc dù có bố thí thân mạng vì nghĩa lớn quên mình..." Trong sự tưởng nhớ đó Hòa Thượng đã nhắc nhở đến tên tuổi của những vị Vì Pháp bỏ mình, nhưng với tâm từ bi của người Phật tử Hòa Thượng khẳng định lại suy nghĩ của mình là tưởng nhớ không có nghĩa là khơi lại hận thù nhưng để dũng cảm mà tiếp tục chiến đấu..."Chúng con không hèn kém để quay lưng lại trước những kêu đòi đổi thay tình trạng đau thương khổ lụy. xin cho chúng con được trọn vẹn sự vững vàng, nguyện lực và hùng tâm trên đường đi vào đời để cứu độ của Bậc Đại trượng Phu:
"Ta không tranh chấp với thế gian, chỉ có thế gian tranh chấp với ta"....
Sau lời cầu nguyện cảm động này chưng trình kỷ niệm ngày Pháp nạn 20 tháng 8- 1963 được nhắc lại bởi bởi bài: "Khái quát về cuộc vận động Phật Giáo năm 1963" do Thượng Tọa Thích Như Minh tuyên đọc. Về phần các diễn giả khác chúng tôi thấy có nhà thơ Du Tử Lê đã nói về " Ngọn Lửa Từ Bi Trong Hồn Thi Sĩ", Sư Cô Huệ Tâm tức Huynh Trưởng Thu Nhi đã nói về cuộc đấu tranh và sự hy sinh của những lớp thanh niên trong giai đoạn này.
Trong phần phát biểu ngắn của mình, Hòa Thượng Hội Chủ đã cảm tạ những ngươi đã góp sức cho cuộc vận động của Phật giáo mà trong đó Hòa Thượng cho biết hiện nay còn lại một nhân chứng đã "Mở cửa" nhà giam vào năm 1963 thể phóng thích Tăng Ni, Phật Tử và do đó HT thay mặt Tổng Hội Phật Giáo và Phật tử tri ân Cựu Trung Tướng Tôn Thất Đính. Là nhân vật duy nhất còn sót lại của biến cố 1- 11- 1963. Sau đó vị cựu tướng này cũng đã có một bài diễn văn ngắn nói về sự dấn thân và góp sức của người Việt Nam đối với Tổ Quốc trong tinh thần vô úy của Phật Giáo.
Buổi lễ cũng được phụ diễn một vài tiết mục văn nghệ nhỏ như: Hợp Ca, Vũ, đơn ca và ngâm bài thơ nổi tiếng của thi sĩ Vũ Hoàng Chương.
Sau những nghi thức này, người tham dự đã được mời xem một số hình ảnh trưng và tư liệu được trưng bày dọc theo hai bên vách hội trường và tặng hai tác phẩm :Bảo Qua Cổng Chùa" của Thích Mãn Giác và Hồ Sơ Phật Giáo Việt Nam.
Chương trình tổ chức kỷ niệm 40 năm Phật Giáo Nhập Cuộc có nhiều thay đổi vào phút chót, như một vài diễn giả đã không đến được. Tuy nhiên buổi lễ cũng đã diễn ra đúng chương trình và cảm động, tuy chưa thể nói hết về Pháp Nạn Phật Giáo Việt Nam đã và đang kéo dài đến tận ngày hôm nay.
Nếu cần phải nhắc đến sự dấn thân của Phật Giáo và Khổ nạn mà Tăng Tín Đồ Phật Giáo đã kinh qua, chắc chắn không thể nào trình bày hết trong một buổi lễ ngắn hay ttrong một cuộc trưng bày với quá ít hình ảnh như thế này. Tuy nhiên như lời tâm tình của Hòa Thượng Hội Chủ và ban Tổ chức. Trong một hoàn cảnh như thế này, sự sưu tập tài liệu không phải dễ dàng. Nhưng đã 28 năm trôi qua, chưa một lần người Phật tử được nhắc lại để nhớ đến biến cố đêm 20 tháng 8 năm 1963 mà chỉ nội chưa đầy 10 giờ tất cả Tăng ni, Gia Đình Phật Tử, Thanh niên-Sinh Viên Phật Tử đã bị bắt sạch để chấm dứt tất cả mọi cuộc phản kháng của tập thể Tăng Tín Đồ Phật Giáo Việt Nam. Những vị Tăng-Tín Đồ Phật Giáo liên tiếp hy sinh đã không được nhắc nhở và tưởng niệm đúng mức từ 28 năm nay tại hải ngoại. Do đó Tổng Hội Phật Giáo Việt Nam đã “xin làm người đi trước, Tri ân các thánh Tử Đạo, Các vị Phật tử đã Vị Pháp Vong Thân và các chiến sĩ vì Dân Tộc và Tổ Quốc đã bỏ mình.”
Dĩ nhiên sự tưởng niệm này không chỉ bó khung trong thời điểm của 1963 mà còn phải được triển khai qua nhiều giai đoạn khác nhau mà quan trọng nhất là giai đoạn sau 1975 đến nay và vẫn còn tiếp diễn. Nhưng mỗi giai đoạn có một tính chất đặc thù riêng, và cần chuẩn bị chu đáo để được mở rộng hơn lên nhiều lần.