Hồ Thanh Nhã
Tìm mộ
Người tù trở về thăm đất Bắc
Đồi sắn mênh mông ngã bóng chiều
Con suối hình như giờ cạn lại
Mỏi mòn mạch nước cũng khô theo
Anh nằm giữa đỉnh đồi hoang vắng
Mát rượi tàng cây dưới bóng sao
Con suối vòng cung qua mấy trại
Nhảy tung bọt sóng tháng mưa rào
Sơn La nước độc ma rừng thiêng
Sương muối chiều hôm phủ khắp triền
Hơi thở tưởng chừng như đặc lại
Nặng nề buồng phổi héo vành tim
Anh đến Sơn La rồi ở lại
Bạn bè sau đó cũng về
Chiều nay trở lại tìm anh đó
Chớp mắt qua rồi mấy chục năm
Cây sao cổ thụ giờ đâu mất
Còn chỉ mênh mông sắn phủ đồi
Cách ngã ba nầy trăm rưởi thước
Mồ hoang viễn xứ lạnh mưa rơi
Gốc cây mục nát lên tầng nấm
Càng quạnh hiu thêm lủ mối càng
Cả khúc cây rừng còn gặm nát
Huống hồ xương trắng gió mưa chan
Năm xưa bẻ tạm ba que nhỏ
Làm nén hương lòng tiễn bạn đi
Gạo muối cũng không lòng thấy trống
Tủi thân manh chiếu rách đôi lề
Tôi dắt con anh trở lại đây
Mênh mông nghĩa tận khói hương dầy
Về
Chắc cũng còn hơn thổ trạch nầy
Hồ Thanh Nhã
Sơn La – vùng đất ngục tù .
Sơn La nước độc giòng trong vắt
Trót hẹn cùng nhau một quảng đời
Thăm thẳm chin tầng sâu địa ngục
Chín tầng mòn mỏi cuộc rong chơi
( Trại tù Sơn La – Hồ Thanh Nhã-) .
Sơn La là một tỉnh miền núi nằm ở vùng Tây Bắc –Bắc Bộ Việt Nam . Tỉnh nầy có đường biên giới dài 250 km , giáp Lào ở phía Nam và Tây Nam ( Luang Prabang ) .Và cũng có 3 cửa khẩu giáp Lào là các cửa khẩu : Chiềng Khương , Lòng Sập và Nà Cái .
Sơn La có độ cao trung bình là 600-700 mét so với mặt nước biển . Diện tích tự nhiên là 14,125 km2 , trong đó có 97 % đất đai thuộc lưu vực sông Mã và sông Đà . Có 2 cao nguyên là cao nguyên Mộc Châu và cao nguyên Sơn La .Địa hình cao , sông suối nhiều , lắm thác ghềnh nên có nguồn thủy điện dồi dào .Nhà máy thủy điện Sơn La là nhà máy lớn nhất Đông Nam Á . Về phía Đông và phía Bắc là những dãy núi cao vắt ngang , chắn lại các lối giao thông , Đặc điểm nầy đã tạo ra các đèo hiểm trở như đèo Pha Đin , đèo Tà Xua . Địa hình xuyên sơn khó đi nên người Pháp đã thiết lập nơi đây trại tù Sơn La trước đây để giam giữ các nhà cách mạng chống Pháp , tới khi Cộng Sản nổi lên thì giam giữ các lãnh tụ Cộng Sản như Trường Chinh , Lê Duẩn , Tô Hiệu ..Sau năm 1975 , chánh quyền Cộng Sản chở những sĩ quan và nhân viên chánh quyền chế độ miền Nam ,đã từng chống đối họ quyết liệt trong chiến tranh , lưu đày họ tại trại tù Sơn La và các trại tù khác vùng sơn cước miền Bắc . Ở những nơi sơn lam chướng khí nầy với cái nóng như thiêu đốt của các đợt gió Lào và cái lạnh như cắt da vào mùa Đông đã giết mòn nhiều người tù cải tạo tại vùng đất ngục tù nầy . Thảm thương cho thân phận tù đày của những người thua cuộc :
Anh đến Sơn La rồi ở lại
Bạn bè sau đó cũng về Nam
Sơn La có khí hậu cận nhiệt đới ẩm ướt vùng núi , mùa Đông lạnh khô , mùa Hè nóng ẩm , mưa nhiều . Tình trạng khô hạn vào mùa Đông và gió Lào khô nóng vào những tháng cuối mùa khô là những yếu tố gây ảnh hưởng xấu đến sản xuất nông nghiệp . Ngoài ra còn có sương muối , mưa đá , lũ quét là những yếu tố bất lợi cho mùa màng . Sơn La có 270,000 hộ dân nhưng có đến 30% là hộ nghèo . Vì thế Sơn La là một trong những tỉnh kém phát triễn , nghèo nhất Việt Nam . Coi như số phận những người tù cải tạo năm xưa sau khi mất Sài Gòn năm 1975 và đời sống những cư dân nông nghiệp của Sơn La ngày nay cũng chẳng khác gì nhau ! Cùng nghiệt ngã dưới bóng thiên đường . Đêm nằm nghĩ đến chuyện người , về phong cách mã thượng của bên thắng cuộc trong cuộc nội chiến Civil War của người Mỹ , mới thấy tủi thân làm sao ? Phải chăng đây là nghiệp báo của cả dân tộc ta ?