...quá khích làm cho đại đa số dân Mỹ khiếp sợ và tránh né, nhất là các bà các cô, dân lao động, và dân da màu...
Cách đây hai tuần, Thượng Viện Mỹ phải biểu quyết việc chuẩn nhận ông John Brennan làm Giám Đốc CIA. Ông này là một viên chức cao cấp kỳ cựu của CIA, mà lại có khuynh hướng chống khủng bố mạnh. Ông được biết như là người thi hành chính sách đối phó mạnh với tù khủng bố của TT Bush. Khi ông làm viên chức cao cấp lo chống khủng bố tại CIA cũng là lúc CIA bị tố giác đã dùng cách thẩm tra bị phe cấp tiến gọi là “tra tấn” như trấn nước –waterboarding, tuy không rõ vai trò của ông khi đó có liên quan trực tiếp đến chuyện này hay không.
Việc ông Brennan được TT Obama đề cử làm Giám Đốc CIA đưa đến hoàn cảnh hơi khác thường: nhóm cấp tiến cực tả chống lại quyết định này của TT Obama, trong khi đa số phe Cộng Hòa bảo thủ lại chấp nhận. Thành phần cấp tiến chống lại TT Obama trong vụ này chỉ là thiểu số cực đoan nhỏ không đáng quan tâm, do đó ai cũng nghĩ ông Brennan sau khi cãi cọ qua lại cho có, hay đổi chác việc bổ nhiệm ông John Brennan với ông Chuck Hagel giữa hai phe Dân Chủ - Cộng Hòa tại Thượng Viện, rồi cũng sẽ được chuẩn nhận, như trường hợp ông Chuck Hagel được chuẩn nhận làm Bộ Trưởng Quốc Phòng.
Nhưng chuyện bất ngờ là lại có một nhóm bảo thủ nhỏ cũng kịch liệt chống lại quyết định bổ nhiệm này, và xác định sẽ chống cho đến khi TT Omama thỏa mãn yêu sách của họ.
Đó là một nhóm nhỏ cầm đầu bởi thượng nghị sĩ mới đắc cử năm 2010, Rand Paul. Ông Paul là con của “ông già dở hơi”, dân biểu Ron Paul của Texas, người năm ngoái ra tranh cử tổng thống bên Cộng Hòa nhưng thất bại. Cả hai cha con ông Paul thuộc thành phần bảo thủ có thể nói là cực đoan, theo khuynh hướng gọi là Libertarian, dịch nôm na không chính xác mấy là Nhóm Tự Do. Khuynh hướng này cực đoan đến điểm chống lại mọi hình thức chính phủ can dự vào cuộc sống của thiên hạ. Tuy chưa đến nỗi là phải hủy bỏ Nhà Nước, nhưng chủ trương đại khái vài thứ như hủy bỏ sở thuế IRS, đóng cửa vài bộ như Bộ Giáo Dục, Năng Lượng,..., cắt giảm quân đội để chỉ có thể bảo vệ nước Mỹ thôi, không dính dáng gì đến chuyện thế giới nữa.
Quan điểm chống Nhà Nước và chống thuế được kích động như phản ứng ngược chống chính sách Nhà Nước vú em bao đồng và sưu cao thuế nặng của TT Obama, đưa đến sự ra đời của hàng loạt phong trào Tea Party trên khắp nước Mỹ.
Lâu nay, nhiều người không thấy dân Tea Party xuống đường biểu tình như trong những năm 2009-2010, đã sớm khai tử phong trào này. Nhưng thực tế là các nhóm rải rác của phong trào này đã ngồi lại với nhau và hoạch định ra sách lược hành động mới, hiệu quả hơn nhiều: đó là không xuống đường biểu tình nữa, mà tập trung nỗ lực vào việc bầu dân biểu và nghị sĩ vào quốc hội tiểu bang và nhất là liên bang, hữu hiệu hơn nhiều. Họ ý thức biểu tình chẳng đi đến đâu, và họ cũng nhận định phe Cộng Hòa chưa có ai đủ tầm vóc hạ TT Obama trong kỳ bầu tới, tức là kỳ bầu tháng Mười Một vừa qua, do đó phương cách hữu hiệu hơn là vào quốc hội để ngăn cản TT Obama thi hành chính sách cấp tiến của ông.
Kết quả là kỳ bầu năm 2010, hàng loạt tân dân biểu và thượng nghị sĩ được bầu vào quốc hội liên bang qua sự hậu thuẫn tích cực của phong trào Tea Party, trong đó đáng kể nhất là các thượng nghị sĩ Rand Paul của Kentucky, Marco Rubio của Florida, Jeff Flakes của Arizona, Tim Scott của South Carolina, Mike Lee của Utah, và Ted Cruz của Texas. Một thắng lợi mang cực kỳ nhiều ý nghiã mà truyền thông cấp tiến đã ém nhẹm hay không đánh giá đúng mức.
Việc chuẩn nhận tân nội các vừa qua là lúc nhóm tân nghị sĩ bảo thủ này muốn thử sức mạnh của mình. Họ lựa việc chuẩn nhận ông Brennan làm phương tiện.
Ông John Brennan, trong thời gian qua với tư cách là Cố Vấn Chống Khủng Bố của TT Obama, cũng là người chủ trì việc sử dụng máy bay không người lái để diệt khủng bố tại Trung Đông. Điều này tự nó không đáng để khối diều hâu bảo thủ chống, nhưng vấn đề là TT Obama cho thi hành sách lược này trong bí mật, không báo cáo gì cho quốc hội. Đã vậy, lại có chuyện bộ trưởng Tư Pháp Eric Holder tuyên bố chiếu luật pháp Mỹ, TT Obama có quyền ra lệnh máy bay không người lái bắn giết ngay cả công dân Mỹ trên đất Mỹ nếu bị coi như là khủng bố.
Hai nhóm Libertarian và Tea Party chống việc Nhà Nước vươn cánh tay ra quá dài, chống mạnh sách lược này vì chẳng những thiếu trong sáng, mà lại còn có thể vi phạm Hiến Pháp vì Nhà Nước giết dân Mỹ mà không đưa ra tòa xét xử gì cả, chỉ cần tổng thống quyết định rồi ra lệnh giết.
TNS Rand Paul tuyên bố sẽ chống cho đến khi nào chính quyền Obama làm sáng tỏ hẳn vụ này. Ông đe doạ sẽ dùng thủ tục “filibuster”, tức là đọc diễn văn câu giờ, dài vô cùng tận, giờ này qua giờ khác, ngày này qua ngày khác, không bao giờ ngừng để không có biểu quyết gì được, trừ phi có đa số 60 thượng nghị sĩ biểu quyết chấm dứt.
Chính quyền Obama coi như pha vì nghĩ ông này là nai tơ, và hô hoán tạo chú ý chứ không làm trò trống gì được.
Ông Rand Paul làm đúng như ông dọa thật. Ông lập ra một nhóm vận động lấy tên là “Stand with Rand” chơi chữ trên tên của ông (Đứng Cùng Với Rand), để tìm sự yểm trợ của các đồng nghiệp trong Thượng Viện qua áp lực của quần chúng cử tri. Rồi ông đăng đàn, lên đọc diễn văn trước Thượng Viện trong suốt bốn tiếng đồng hồ không ngừng.
Điều bất ngờ là sau đó, một số đồng viện bảo thủ, trong nhóm được sự hậu thuẫn của phong trào Tea Party như vừa nêu danh ở phần trên, ủng hộ, tiếp tay đăng đàn đọc diễn văn dài lê thê lướt thướt, tổng cộng 13 tiếng đồng hồ, cho đến khuya thì tạm ngưng, đợi ngày hôm sau tiếp tục.
Tối hôm đó, TT Obama chịu thua. Sáng hôm sau, bộ trưởng Holder đưa ra thông cáo “để sáng tỏ vấn đề”, tuy có quyền nhưng TT Obama sẽ không cho phép máy bay không người lái bắn giết công dân Mỹ trên đất Mỹ, và ông cung cấp một số hồ sơ tối mật liên quan đến việc sử dụng máy bay này tại Trung Đông, đáp ứng hai đòi hỏi của TNS Rand Paul. Sáng hôm đó, ông Paul tuyên bố chấm dứt filibuster, và cùng các đồng nghiệp biểu quyết chấp thuận ông Brennan làm Giám Đốc CIA.
Câu chuyện này đã có ngay hai hệ quả quan trọng.
Thứ nhất, nó mang tên tuổi ông Rand Paul lên hàng đầu trong khối tân thượng nghị sĩ trẻ, bảo thủ, được hậu thuẫn của nhóm Tea Party. Thứ nhì, nó đánh dấu ảnh hưởng lớn mạnh của phong trào bảo thủ Tea Party, hoàn toàn trái lại với những nhận định gần đây của truyền thông dòng chính, chẳng những khai tử phong trào này, mà còn muốn khai tử luôn cả đảng Cộng Hòa và khuynh hướng bảo thủ, như cột báo này đã có dịp bàn đến gần đây.
Phe cấp tiến trước đây khinh rẻ các nhóm Tea Party ô hợp, cũng chẳng khác gì nhóm cực đoan thiên tả Occupy Wall Street, vụt lên rồi vụt tắt như lửa rơm. Nhưng trong khi các nhóm Occupy Wall Street biến mất khỏi chính trường Mỹ, thì các nhóm Tea Party lại khuấy động chính trường với một lô dân cử mới mà tiếng nói và hành động đã có kết quả trông thấy.
Qua việc TT Obama nhượng bộ, người ta cũng thấy việc khối bảo thủ chống đối TT Obama không phải chỉ là phá đám vớ vẩn, mà còn chứng minh nhu cầu của đối lập. Nhờ sự chống đối đó mà chính quyền Obama sẽ tôn trọng Hiến Pháp hơn. Chế độ tam quyền phân lập của Mỹ không cho phép TT Obama muốn làm trò bí mật gì cũng được mà không cần thông báo cho quốc hội.
Chẳng những kết quả cụ thể tại quốc hội, mà đi xa hơn nữa, một vài thượng nghị sĩ trong nhóm Tea Party này lại còn có tham vọng nhìn vào Tòa Bạch Ốc vào năm 2016 nữa, như ông Paul này, và TNS Marco Rubio của Florida.
Đây là chuyện chính trường Mỹ, nhưng cũng là bài học thật quan trọng về thể chế dân chủ cơ bản. Biểu tình chống đối, hò hét ồn ào, phất cờ phất quạt, tuy có tiếng vang, nhưng khó có kết quả đáng nói trong chế độ dân chủ theo kiểu Mỹ này. Muốn có kết quả thực tiễn, phải có kiên nhẫn và có tổ chức quy củ hơn, phải tham gia vào bộ máy chính quyền, đi bầu cho những người cùng quan điểm với mình, để họ nắm chức quyền thực sự và có hành động đáp ứng nhu cầu của mình. Đó là phương cách hữu hiệu nhất. Một bài học mà cộng đồng tỵ nạn chúng ta nên nhìn cho kỹ.
Trở lại câu chuyện ông Paul. Sự thành công của ông là điều lạ, mà lạ lùng hơn nữa, là phản ứng của cả hai phe cấp tiến và bảo thủ.
Ông Van Jones, thiên tả cực đoan, cựu phụ tá của TT Obama, người đã từng bị “từ chức” vì bị tố trước đây là đảng viên Đảng Cộng Sản Mỹ, đã lên tiếng ca ngợi ông Cộng Hòa bảo thủ Rand Paul là “người hùng” bảo vệ Hiến Pháp chống lạm quyền của Hành Pháp. Vì là “cựu thần” của TT Obama nên dĩ nhiên ông đã nhấn mạnh ông không nghĩ TT Obama lạm quyền, qua mặt Lập Pháp, không thèm thông báo gì cho Lập Pháp, cũng như ông không tin TT Obama sẽ cho máy bay không người lái bắn chết công dân Mỹ trên đất Mỹ, nhưng ông ca ngợi việc làm của ông Paul sẽ ngăn cản được một tổng thống Cộng Hòa trong tương lai muốn làm chuyện này. Bỏ qua một bên cái lý luận vòng vo méo mó hơi ấu trĩ này, người ta thấy ông Van Jones đã đặt ra một vấn đề cơ bản: TT Obama có khuynh hướng lạm quyền, cũng giống như tất cả các ông tổng thống khác, cho dù TT Obama trước đây là giảng viên về luật Hiến Pháp. Nói gì thì nói, đến lúc nắm quyền rồi là có ngay khuynh hướng bành trướng cái quyền đó ra. Đúng như ông Van Jones nói, phải có người đứng ra ngăn cản càng sớm càng tốt.
Phản ứng tréo cẳng ngỗng hơn nữa là phản ứng của hai thượng nghị sĩ hàng đầu của Cộng Hoà, John McCain, cựu ứng viên tổng thống, và ông đồng nghiệp thân cận nhất của ông, Lindsey Graham của South Carolina. Hai ông này đang ăn tiệc với TT Obama trong lúc ông Paul đăng đàn chỉ trích tổng thống. Sau khi biết được việc làm của ông Paul, cả hai thượng nghị sĩ này đều lên tiếng mạnh mẽ chỉ trích ông đồng nghiệp và đồng chí Rand Paul.
Ông McCain, nổi tiếng là nói thẳng từ xưa đến nay, tuyên bố huỵch tẹt ông đồng chí của mình là loại “chim mát giây” – wacko bird-, làm trò tiểu xảo giựt gân (filibuster) chỉ gây được “chú ý của đám sinh viên trong ký túc xá” và “sẽ rất là tai hại nếu dân Mỹ nghĩ rằng quan điểm của nhóm ông Paul phản ánh quan điểm của đảng Cộng Hòa”. Khó mà có thể sỉ vả nặng hơn, mà lại là sỉ vả một đồng chí “đàn em”. Điều không may cho hai ông là hai ông đã lên tiếng chỉ trích ông đồng chí trước khi TT Obama thoả mãn yêu sách của nhóm ông Rand Paul, chứng tỏ kế hoạch của ông Paul đã thành công.
Không cần phải phân tích xâu sa, người ta thấy ngay hiện nay trong đảng Cộng Hòa có hai khuynh hướng, dường như đang tranh dành ảnh hưởng.
Một bên là khối bảo thủ tương đối ôn hòa của mấy “lão đồng chí” như hai ông McCain và Graham. Hai ông này tuy bảo thủ, nhưng vẫn tìm mọi cách để nhân nhượng, tìm giải pháp để hợp tác với TT Obama, cho dù ông McCain đã bị TT Obama hạ đo ván năm 2008. Đây quả là mô thức làm việc cổ điển của các chính khách tại lưỡng viện. Mấy ông chính khách luôn luôn nhân danh quyền lợi tối thượng của đất nước, cần có sự hợp tác lưỡng đảng để giải quyết công việc của đất nước, kéo nhau vào hậu trường thương thảo, trả giá, đổi chác.
Bên kia là khối bảo thủ tương đối quá khích hơn, thuộc giới “trẻ”, mới vào Thượng Viện qua hậu thuẫn của các nhóm Tea Party, chủ trương bảo vệ quan điểm và lập trường bảo thủ, không nhân nhượng kiểu cứ thụt lùi trước những tiến công ào ạt của phe cấp tiến và TT Obama. Đó là những thượng nghị sĩ đã nêu trong phần đầu bài này.
Sau hai lần thất bại trong cuộc bầu tổng thống, dĩ nhiên là các lãnh tụ của đảng Cộng Hòa đều lúng túng đi tìm nguyên do, cũng như đi tìm phương thức chữa bệnh, mang thế huy hoàng lại cho đảng. Thế hệ lớn tuổi thì cho là đảng đã quá cứng ngắc, trưng ra những quan điểm tuy được hậu thuẫn mạnh của các nhóm Tea Party, nhưng lại có vẻ quá khích làm cho đại đa số dân Mỹ khiếp sợ và tránh né, nhất là các bà các cô, dân lao động, và dân da màu. Trong khi đó thì thế hệ dân cử trẻ lại cho rằng đảng đã thiếu kiên định lập trường, quá ôn hòa đến độ bị thao túng bởi TT Obama, đưa đến tình trạng thâm thủng ngân sách, nợ ngập đầu và đảng suy thoái như hiện nay. Vấn đề không phải là lập trường bảo thủ sai lạc, mà chỉ là vấn đề truyền đạt tư tưởng, không trình bày thông điệp của đảng một cách rõ ràng, cũng như quá mềm yếu để cho TT Obama quay như chong chóng.
Thái độ của thế hệ “trẻ” phản ánh đúng tâm lý và tư duy của dân Mỹ: khi không thành công thì tìm cách thay đổi ngay, chứ không tiếp tục làm như cũ, mà thay đổi nhanh và mạnh. Đưa đến kết quả là dễ bị tố là quá khích, cực đoan.
TNS Ted Cruz của tiểu bang cao bồi Texas tuyên bố thẳng thừng “chúng tôi được cử tri bầu lên để làm những điều chúng tôi đang làm”. Nói cách khác, họ chỉ làm những việc mà cử tri bầu họ lên để làm, và họ sẽ không chu toàn bổn phận nếu không giữ vững quan điểm, lại đi du di.
Chuyện “xào xáo gia cang” trong nội bộ Cộng Hòa chưa biết đi đến đâu, nhưng không phải là chuyện lạ sau những thất bại của các ông McCain và Romney, và cũng sẽ không chấm dứt cho đến khi nào đảng tìm ra được một nhân vật có đủ hậu thuẫn để có uy tín lãnh đạo, hay đảng đạt được đồng thuận trong sách lược chung. Không dễ chút nào khi trong những ngày tới, đảng sẽ phải đối phó với những vấn đề khó khăn như di dân bất hợp pháp hay kiểm soát súng đạn hay cân bằng ngân sách. Mà thời gian cũng không còn nhiều khi tháng Mười Một năm 2014 sẽ có cuộc bầu cử quốc hội giữa mùa.(17-03-13)
Vũ Linh
Quý độc giả có thể liên lạc với tác giả để góp ý qua email: Vulinh11@gmail.com. Bài của tác giả được đăng trên Việt Báo mỗi thứ Ba.
Tác giả chân thành cáo lỗi cùng độc giả tuần trước đã không có bài viết vì lý do cá nhân.
Cách đây hai tuần, Thượng Viện Mỹ phải biểu quyết việc chuẩn nhận ông John Brennan làm Giám Đốc CIA. Ông này là một viên chức cao cấp kỳ cựu của CIA, mà lại có khuynh hướng chống khủng bố mạnh. Ông được biết như là người thi hành chính sách đối phó mạnh với tù khủng bố của TT Bush. Khi ông làm viên chức cao cấp lo chống khủng bố tại CIA cũng là lúc CIA bị tố giác đã dùng cách thẩm tra bị phe cấp tiến gọi là “tra tấn” như trấn nước –waterboarding, tuy không rõ vai trò của ông khi đó có liên quan trực tiếp đến chuyện này hay không.
Việc ông Brennan được TT Obama đề cử làm Giám Đốc CIA đưa đến hoàn cảnh hơi khác thường: nhóm cấp tiến cực tả chống lại quyết định này của TT Obama, trong khi đa số phe Cộng Hòa bảo thủ lại chấp nhận. Thành phần cấp tiến chống lại TT Obama trong vụ này chỉ là thiểu số cực đoan nhỏ không đáng quan tâm, do đó ai cũng nghĩ ông Brennan sau khi cãi cọ qua lại cho có, hay đổi chác việc bổ nhiệm ông John Brennan với ông Chuck Hagel giữa hai phe Dân Chủ - Cộng Hòa tại Thượng Viện, rồi cũng sẽ được chuẩn nhận, như trường hợp ông Chuck Hagel được chuẩn nhận làm Bộ Trưởng Quốc Phòng.
Nhưng chuyện bất ngờ là lại có một nhóm bảo thủ nhỏ cũng kịch liệt chống lại quyết định bổ nhiệm này, và xác định sẽ chống cho đến khi TT Omama thỏa mãn yêu sách của họ.
Đó là một nhóm nhỏ cầm đầu bởi thượng nghị sĩ mới đắc cử năm 2010, Rand Paul. Ông Paul là con của “ông già dở hơi”, dân biểu Ron Paul của Texas, người năm ngoái ra tranh cử tổng thống bên Cộng Hòa nhưng thất bại. Cả hai cha con ông Paul thuộc thành phần bảo thủ có thể nói là cực đoan, theo khuynh hướng gọi là Libertarian, dịch nôm na không chính xác mấy là Nhóm Tự Do. Khuynh hướng này cực đoan đến điểm chống lại mọi hình thức chính phủ can dự vào cuộc sống của thiên hạ. Tuy chưa đến nỗi là phải hủy bỏ Nhà Nước, nhưng chủ trương đại khái vài thứ như hủy bỏ sở thuế IRS, đóng cửa vài bộ như Bộ Giáo Dục, Năng Lượng,..., cắt giảm quân đội để chỉ có thể bảo vệ nước Mỹ thôi, không dính dáng gì đến chuyện thế giới nữa.
Quan điểm chống Nhà Nước và chống thuế được kích động như phản ứng ngược chống chính sách Nhà Nước vú em bao đồng và sưu cao thuế nặng của TT Obama, đưa đến sự ra đời của hàng loạt phong trào Tea Party trên khắp nước Mỹ.
Lâu nay, nhiều người không thấy dân Tea Party xuống đường biểu tình như trong những năm 2009-2010, đã sớm khai tử phong trào này. Nhưng thực tế là các nhóm rải rác của phong trào này đã ngồi lại với nhau và hoạch định ra sách lược hành động mới, hiệu quả hơn nhiều: đó là không xuống đường biểu tình nữa, mà tập trung nỗ lực vào việc bầu dân biểu và nghị sĩ vào quốc hội tiểu bang và nhất là liên bang, hữu hiệu hơn nhiều. Họ ý thức biểu tình chẳng đi đến đâu, và họ cũng nhận định phe Cộng Hòa chưa có ai đủ tầm vóc hạ TT Obama trong kỳ bầu tới, tức là kỳ bầu tháng Mười Một vừa qua, do đó phương cách hữu hiệu hơn là vào quốc hội để ngăn cản TT Obama thi hành chính sách cấp tiến của ông.
Kết quả là kỳ bầu năm 2010, hàng loạt tân dân biểu và thượng nghị sĩ được bầu vào quốc hội liên bang qua sự hậu thuẫn tích cực của phong trào Tea Party, trong đó đáng kể nhất là các thượng nghị sĩ Rand Paul của Kentucky, Marco Rubio của Florida, Jeff Flakes của Arizona, Tim Scott của South Carolina, Mike Lee của Utah, và Ted Cruz của Texas. Một thắng lợi mang cực kỳ nhiều ý nghiã mà truyền thông cấp tiến đã ém nhẹm hay không đánh giá đúng mức.
Việc chuẩn nhận tân nội các vừa qua là lúc nhóm tân nghị sĩ bảo thủ này muốn thử sức mạnh của mình. Họ lựa việc chuẩn nhận ông Brennan làm phương tiện.
Ông John Brennan, trong thời gian qua với tư cách là Cố Vấn Chống Khủng Bố của TT Obama, cũng là người chủ trì việc sử dụng máy bay không người lái để diệt khủng bố tại Trung Đông. Điều này tự nó không đáng để khối diều hâu bảo thủ chống, nhưng vấn đề là TT Obama cho thi hành sách lược này trong bí mật, không báo cáo gì cho quốc hội. Đã vậy, lại có chuyện bộ trưởng Tư Pháp Eric Holder tuyên bố chiếu luật pháp Mỹ, TT Obama có quyền ra lệnh máy bay không người lái bắn giết ngay cả công dân Mỹ trên đất Mỹ nếu bị coi như là khủng bố.
Hai nhóm Libertarian và Tea Party chống việc Nhà Nước vươn cánh tay ra quá dài, chống mạnh sách lược này vì chẳng những thiếu trong sáng, mà lại còn có thể vi phạm Hiến Pháp vì Nhà Nước giết dân Mỹ mà không đưa ra tòa xét xử gì cả, chỉ cần tổng thống quyết định rồi ra lệnh giết.
TNS Rand Paul tuyên bố sẽ chống cho đến khi nào chính quyền Obama làm sáng tỏ hẳn vụ này. Ông đe doạ sẽ dùng thủ tục “filibuster”, tức là đọc diễn văn câu giờ, dài vô cùng tận, giờ này qua giờ khác, ngày này qua ngày khác, không bao giờ ngừng để không có biểu quyết gì được, trừ phi có đa số 60 thượng nghị sĩ biểu quyết chấm dứt.
Chính quyền Obama coi như pha vì nghĩ ông này là nai tơ, và hô hoán tạo chú ý chứ không làm trò trống gì được.
Ông Rand Paul làm đúng như ông dọa thật. Ông lập ra một nhóm vận động lấy tên là “Stand with Rand” chơi chữ trên tên của ông (Đứng Cùng Với Rand), để tìm sự yểm trợ của các đồng nghiệp trong Thượng Viện qua áp lực của quần chúng cử tri. Rồi ông đăng đàn, lên đọc diễn văn trước Thượng Viện trong suốt bốn tiếng đồng hồ không ngừng.
Điều bất ngờ là sau đó, một số đồng viện bảo thủ, trong nhóm được sự hậu thuẫn của phong trào Tea Party như vừa nêu danh ở phần trên, ủng hộ, tiếp tay đăng đàn đọc diễn văn dài lê thê lướt thướt, tổng cộng 13 tiếng đồng hồ, cho đến khuya thì tạm ngưng, đợi ngày hôm sau tiếp tục.
Tối hôm đó, TT Obama chịu thua. Sáng hôm sau, bộ trưởng Holder đưa ra thông cáo “để sáng tỏ vấn đề”, tuy có quyền nhưng TT Obama sẽ không cho phép máy bay không người lái bắn giết công dân Mỹ trên đất Mỹ, và ông cung cấp một số hồ sơ tối mật liên quan đến việc sử dụng máy bay này tại Trung Đông, đáp ứng hai đòi hỏi của TNS Rand Paul. Sáng hôm đó, ông Paul tuyên bố chấm dứt filibuster, và cùng các đồng nghiệp biểu quyết chấp thuận ông Brennan làm Giám Đốc CIA.
Câu chuyện này đã có ngay hai hệ quả quan trọng.
Thứ nhất, nó mang tên tuổi ông Rand Paul lên hàng đầu trong khối tân thượng nghị sĩ trẻ, bảo thủ, được hậu thuẫn của nhóm Tea Party. Thứ nhì, nó đánh dấu ảnh hưởng lớn mạnh của phong trào bảo thủ Tea Party, hoàn toàn trái lại với những nhận định gần đây của truyền thông dòng chính, chẳng những khai tử phong trào này, mà còn muốn khai tử luôn cả đảng Cộng Hòa và khuynh hướng bảo thủ, như cột báo này đã có dịp bàn đến gần đây.
Phe cấp tiến trước đây khinh rẻ các nhóm Tea Party ô hợp, cũng chẳng khác gì nhóm cực đoan thiên tả Occupy Wall Street, vụt lên rồi vụt tắt như lửa rơm. Nhưng trong khi các nhóm Occupy Wall Street biến mất khỏi chính trường Mỹ, thì các nhóm Tea Party lại khuấy động chính trường với một lô dân cử mới mà tiếng nói và hành động đã có kết quả trông thấy.
Qua việc TT Obama nhượng bộ, người ta cũng thấy việc khối bảo thủ chống đối TT Obama không phải chỉ là phá đám vớ vẩn, mà còn chứng minh nhu cầu của đối lập. Nhờ sự chống đối đó mà chính quyền Obama sẽ tôn trọng Hiến Pháp hơn. Chế độ tam quyền phân lập của Mỹ không cho phép TT Obama muốn làm trò bí mật gì cũng được mà không cần thông báo cho quốc hội.
Chẳng những kết quả cụ thể tại quốc hội, mà đi xa hơn nữa, một vài thượng nghị sĩ trong nhóm Tea Party này lại còn có tham vọng nhìn vào Tòa Bạch Ốc vào năm 2016 nữa, như ông Paul này, và TNS Marco Rubio của Florida.
Đây là chuyện chính trường Mỹ, nhưng cũng là bài học thật quan trọng về thể chế dân chủ cơ bản. Biểu tình chống đối, hò hét ồn ào, phất cờ phất quạt, tuy có tiếng vang, nhưng khó có kết quả đáng nói trong chế độ dân chủ theo kiểu Mỹ này. Muốn có kết quả thực tiễn, phải có kiên nhẫn và có tổ chức quy củ hơn, phải tham gia vào bộ máy chính quyền, đi bầu cho những người cùng quan điểm với mình, để họ nắm chức quyền thực sự và có hành động đáp ứng nhu cầu của mình. Đó là phương cách hữu hiệu nhất. Một bài học mà cộng đồng tỵ nạn chúng ta nên nhìn cho kỹ.
Trở lại câu chuyện ông Paul. Sự thành công của ông là điều lạ, mà lạ lùng hơn nữa, là phản ứng của cả hai phe cấp tiến và bảo thủ.
Ông Van Jones, thiên tả cực đoan, cựu phụ tá của TT Obama, người đã từng bị “từ chức” vì bị tố trước đây là đảng viên Đảng Cộng Sản Mỹ, đã lên tiếng ca ngợi ông Cộng Hòa bảo thủ Rand Paul là “người hùng” bảo vệ Hiến Pháp chống lạm quyền của Hành Pháp. Vì là “cựu thần” của TT Obama nên dĩ nhiên ông đã nhấn mạnh ông không nghĩ TT Obama lạm quyền, qua mặt Lập Pháp, không thèm thông báo gì cho Lập Pháp, cũng như ông không tin TT Obama sẽ cho máy bay không người lái bắn chết công dân Mỹ trên đất Mỹ, nhưng ông ca ngợi việc làm của ông Paul sẽ ngăn cản được một tổng thống Cộng Hòa trong tương lai muốn làm chuyện này. Bỏ qua một bên cái lý luận vòng vo méo mó hơi ấu trĩ này, người ta thấy ông Van Jones đã đặt ra một vấn đề cơ bản: TT Obama có khuynh hướng lạm quyền, cũng giống như tất cả các ông tổng thống khác, cho dù TT Obama trước đây là giảng viên về luật Hiến Pháp. Nói gì thì nói, đến lúc nắm quyền rồi là có ngay khuynh hướng bành trướng cái quyền đó ra. Đúng như ông Van Jones nói, phải có người đứng ra ngăn cản càng sớm càng tốt.
Phản ứng tréo cẳng ngỗng hơn nữa là phản ứng của hai thượng nghị sĩ hàng đầu của Cộng Hoà, John McCain, cựu ứng viên tổng thống, và ông đồng nghiệp thân cận nhất của ông, Lindsey Graham của South Carolina. Hai ông này đang ăn tiệc với TT Obama trong lúc ông Paul đăng đàn chỉ trích tổng thống. Sau khi biết được việc làm của ông Paul, cả hai thượng nghị sĩ này đều lên tiếng mạnh mẽ chỉ trích ông đồng nghiệp và đồng chí Rand Paul.
Ông McCain, nổi tiếng là nói thẳng từ xưa đến nay, tuyên bố huỵch tẹt ông đồng chí của mình là loại “chim mát giây” – wacko bird-, làm trò tiểu xảo giựt gân (filibuster) chỉ gây được “chú ý của đám sinh viên trong ký túc xá” và “sẽ rất là tai hại nếu dân Mỹ nghĩ rằng quan điểm của nhóm ông Paul phản ánh quan điểm của đảng Cộng Hòa”. Khó mà có thể sỉ vả nặng hơn, mà lại là sỉ vả một đồng chí “đàn em”. Điều không may cho hai ông là hai ông đã lên tiếng chỉ trích ông đồng chí trước khi TT Obama thoả mãn yêu sách của nhóm ông Rand Paul, chứng tỏ kế hoạch của ông Paul đã thành công.
Không cần phải phân tích xâu sa, người ta thấy ngay hiện nay trong đảng Cộng Hòa có hai khuynh hướng, dường như đang tranh dành ảnh hưởng.
Một bên là khối bảo thủ tương đối ôn hòa của mấy “lão đồng chí” như hai ông McCain và Graham. Hai ông này tuy bảo thủ, nhưng vẫn tìm mọi cách để nhân nhượng, tìm giải pháp để hợp tác với TT Obama, cho dù ông McCain đã bị TT Obama hạ đo ván năm 2008. Đây quả là mô thức làm việc cổ điển của các chính khách tại lưỡng viện. Mấy ông chính khách luôn luôn nhân danh quyền lợi tối thượng của đất nước, cần có sự hợp tác lưỡng đảng để giải quyết công việc của đất nước, kéo nhau vào hậu trường thương thảo, trả giá, đổi chác.
Bên kia là khối bảo thủ tương đối quá khích hơn, thuộc giới “trẻ”, mới vào Thượng Viện qua hậu thuẫn của các nhóm Tea Party, chủ trương bảo vệ quan điểm và lập trường bảo thủ, không nhân nhượng kiểu cứ thụt lùi trước những tiến công ào ạt của phe cấp tiến và TT Obama. Đó là những thượng nghị sĩ đã nêu trong phần đầu bài này.
Sau hai lần thất bại trong cuộc bầu tổng thống, dĩ nhiên là các lãnh tụ của đảng Cộng Hòa đều lúng túng đi tìm nguyên do, cũng như đi tìm phương thức chữa bệnh, mang thế huy hoàng lại cho đảng. Thế hệ lớn tuổi thì cho là đảng đã quá cứng ngắc, trưng ra những quan điểm tuy được hậu thuẫn mạnh của các nhóm Tea Party, nhưng lại có vẻ quá khích làm cho đại đa số dân Mỹ khiếp sợ và tránh né, nhất là các bà các cô, dân lao động, và dân da màu. Trong khi đó thì thế hệ dân cử trẻ lại cho rằng đảng đã thiếu kiên định lập trường, quá ôn hòa đến độ bị thao túng bởi TT Obama, đưa đến tình trạng thâm thủng ngân sách, nợ ngập đầu và đảng suy thoái như hiện nay. Vấn đề không phải là lập trường bảo thủ sai lạc, mà chỉ là vấn đề truyền đạt tư tưởng, không trình bày thông điệp của đảng một cách rõ ràng, cũng như quá mềm yếu để cho TT Obama quay như chong chóng.
Thái độ của thế hệ “trẻ” phản ánh đúng tâm lý và tư duy của dân Mỹ: khi không thành công thì tìm cách thay đổi ngay, chứ không tiếp tục làm như cũ, mà thay đổi nhanh và mạnh. Đưa đến kết quả là dễ bị tố là quá khích, cực đoan.
TNS Ted Cruz của tiểu bang cao bồi Texas tuyên bố thẳng thừng “chúng tôi được cử tri bầu lên để làm những điều chúng tôi đang làm”. Nói cách khác, họ chỉ làm những việc mà cử tri bầu họ lên để làm, và họ sẽ không chu toàn bổn phận nếu không giữ vững quan điểm, lại đi du di.
Chuyện “xào xáo gia cang” trong nội bộ Cộng Hòa chưa biết đi đến đâu, nhưng không phải là chuyện lạ sau những thất bại của các ông McCain và Romney, và cũng sẽ không chấm dứt cho đến khi nào đảng tìm ra được một nhân vật có đủ hậu thuẫn để có uy tín lãnh đạo, hay đảng đạt được đồng thuận trong sách lược chung. Không dễ chút nào khi trong những ngày tới, đảng sẽ phải đối phó với những vấn đề khó khăn như di dân bất hợp pháp hay kiểm soát súng đạn hay cân bằng ngân sách. Mà thời gian cũng không còn nhiều khi tháng Mười Một năm 2014 sẽ có cuộc bầu cử quốc hội giữa mùa.(17-03-13)
Vũ Linh
Quý độc giả có thể liên lạc với tác giả để góp ý qua email: Vulinh11@gmail.com. Bài của tác giả được đăng trên Việt Báo mỗi thứ Ba.
Tác giả chân thành cáo lỗi cùng độc giả tuần trước đã không có bài viết vì lý do cá nhân.
Gửi ý kiến của bạn
