Vụ tấn công mùa chay Ramadan của khủng bố chưa dứt và còn có thể tăng cường độ những ngày tới. Nhưng, dư luận Mỹ đang chú ý đến vụ Michael Jackson và có khi lại không để ý đến điều đó và các phát biểu đầy tính tự phê của Bush...
Mở màn cho cuộc tổng tấn công của quân khủng bố Hồi giáo, ngày 26 tháng 10, khách sạn al Washid tại Baghdad bị tấn công, Thứ trưởng Quốc phòng Mỹ Paul Wolfowitz thoát chết bên trong. Kể từ hôm đó, không ngày nào người ta không thấy quân khủng bố ra tay, ở rất nhiều nơi. Mới nhất là khi xứ Turkey bị đánh bom lần thứ hai vào hôm Thứ Năm. Lần trước vào ngày Thứ Bảy là hai ngôi đền Do Thái, lần này là tòa Tổng lãnh sự Anh và trụ sở ngân hàng Hongkong and Shanghai Bank, khiến mấy chục người thiệt mạng, kể cả viên tổng lãnh sự Anh.
Vụ tấn công tại Istanbul được thi hành theo lối đánh nhồi hai mục tiêu một lúc, một chỉ dấu của bàn tay al-Qaeda, và đúng vào thời điểm Tổng thống George W. Bush đang thăm viếng Luân đôn và thảo luận với Thủ tướng Tony Blair của Anh. Truyền thông Anh Mỹ nói rất nhiều đến mấy chục ngàn người đang biểu tình phản đối ông Bush nhưng không hề cho biết là thành phần phản chiến và chống Mỹ đó nghĩ gì về quân khủng bố và những thường dân bị sát hại trong đợt tấn công vào dịp lễ trọng này của đạo Hồi.
Đặc biệt hơn, truyền thông cũng không phân tách cho rõ bài diễn văn rất quan trọng ông Bush đã đọc tại Whitehall Palace Royal Banqueting House tại Luân Đôn hôm 19, trước cử tọa là các chính khách Anh và các học giả quốc tế về an ninh. Như nhiều người dự đoán, ông Bush đã nhân chuyến thăm viếng Anh quốc đề ra một số quan niệm thuộc về triết lý hành động của Hoa Kỳ đối với thế giới. Muốn phê phán chánh sách đối ngoại hay chống khủng bố của ông, người ta cần nhìn vào đấy.
Ba cột trụ an ninh
Nếu muốn tóm lược bài diễn văn dài 4.000 chữ của ông Bush (một bài diễn văn ông đọc duyên dáng và thông suốt nhất - chỉ có một chỗ vấp! - với nội dung uyên bác nhất), ta có thể nói đến một cây kiềng ba chân của hệ thống an ninh và chính trị toàn cầu mà ông đề nghị với thế giới. Đó là thứ nhất, hệ thống các tổ chức quốc tế thí dụ như Liên hiệp quốc hay Minh ước NATO, phải có khả năng ứng phó với những thách đố mới, chứ không trì hoãn, thoái lui hay nhượng bộ. Thứ hai, các nước có tự do rồi phải có chí ngăn ngừa khủng bố và bạo lực bằng sức mạnh. Và thứ ba, các quốc gia phải có ý chí phát triển dân chủ vì đấy là yếu tố xây dựng hòa bình trong trường kỳ. Sau này, các nhà phân tách chính trị sẽ còn nhắc tới ba cột trụ của hệ thống an ninh toàn cầu, theo quan điểm của ông Bush.
Một lời tự kiểm thảo
Nhưng, điều đáng chú ý hơn, đặc biệt đối với người Việt Nam, là phần tự phê của Bush – không, phần phê phán chính sách đối ngoại của Tây phương (cả Mỹ và Anh) suốt nửa thế kỷ vừa qua. Trong bài diễn văn, ông Bush nói đến mấy chục năm thất bại của chánh sách ngoại giao gọi là thực tiễn, là vì nhu cầu ổn định cố thỏa hiệp với nạn đàn áp dân chủ. Nói cho dễ hiểu, trong thời Chiến tranh lạnh, Hoa Kỳ coi Liên xô và mối họa cộng sản là đối thủ đen tối nhất phải đối phó, nên sẵn sàng hợp tác với các chế độ độc tài, các quốc vương, lãnh tụ bạo chúa, và có khi còn tìm mối lợi kinh tế (dầu hỏa) nhờ sự hợp tác này. Sau 50 năm tránh vỏ dưa, nay đã đến lúc gặp vỏ dừa. Hoa Kỳ lẫn thế giới thiếu chuẩn bị cho trận đối đầu này. Nhìn từ thế giới Tây phương ra, ông Bush nhắc nhở là chúng ta không thể có hòa bình khi quay lưng lại nạn đàn áp ở nơi khác, với lý do là nạn đàn áp đó không xảy ra trong xã hội của mình.
Hướng về các nước Hồi giáo và mọi quốc gia khác, ông Bush nhấn mạnh là việc dân chủ hóa sẽ không sớm thành công (suy từ kinh nghiệm phát triển dân chủ của các nước Tây phương trong hai thế kỷ vừa qua), cho nên chúng ta cần kiên nhẫn. Nhưng, cũng không thể miệt thị nước khác là khó thực hiện dân chủ vì những yếu tố văn hóa hay tôn giáo. Nói cho dễ hiểu, các nước Hồi giáo cũng có thể trở thành dân chủ và người dân trong các xã hội này cũng khát khao tự do, cũng muốn có quyền tự quyết định về số phận của mình. Họ có khả năng xây dựng dân chủ nếu chúng ta yểm trợ họ. Cách cụ thể nhất và cấp bách nhất là chấm dứt yểm trợ các chế độ độc tài. Các thành phần nghèo khổ trong xã hội độc tài cần tới sức mạnh của dân chủ để chống lại thiểu số tham ô đang cai trị họ.
Tuyên chiến với độc tài vì khủng bố
Từ quan niệm đầy tính tích cực này, người ta có thể kết luận những gì về chánh sách đối ngoại của Hoa Kỳ, dưới sự lãnh đạo của George W. Bush"
Hoa Kỳ cương quyết tiến hành cuộc chiến toàn cầu chống khủng bố. Cuộc chiến này phải gồm có hai mặt không thể tách rời: diệt trừ khủng bố và xây dựng dân chủ trong thế giới Hồi giáo. Cụ thể là Mỹ sẽ không rút khỏi Iraq hay A Phú Hãn, có khi sẽ còn tiến xa hơn nữa, mở rộng tầm hoạt động hơn nữa trong các quốc gia có vấn đề với Hồi giáo cực đoan.
Thứ hai, Hoa Kỳ sẽ duyệt lại đối sách ngoại giao với các chính quyền Hồi giáo độc tài, có dầu hỏa hay không, từng là đồng minh gắn bó của Mỹ hay không. Điển hình mọi người đều nghĩ tới là Saudi Arabia và cả Iran, hai lân bang của Iraq. Những ai còn mơ tưởng là George W. Bush, từ một gia đình gắn bó lâu đời với kỹ nghệ dầu hỏa, sẽ thi hành chánh sách ngoại giao dựa trên mối lợi dầu hỏa, có thể sẽ thất vọng. Mỹ đang tốn rất nhiều tại Iraq và chưa thấy một mối lợi nào từ dầu hỏa xứ đó, mà dầu hỏa Iraq sẽ phải được dùng cho việc tái thiết Iraq vì đó là tài nguyên của dân Iraq.
Thứ ba, Hoa Kỳ không muốn xóa bỏ hoặc làm tê liệt các tổ chức quốc tế nhưng sẽ đòi hỏi các tổ chức này phải có khả năng bảo vệ hòa bình. Các nước chống Mỹ đều muốn Hoa Kỳ trao phó trách nhiệm quản trị Iraq cho Liên hiệp quốc mà không nói đến việc tổ chức này đang muốn rút khỏi Iraq sau khi trụ sở bị tấn công. Tổ chức cán sự xã hội quốc tế này sẽ không thể vãn hồi hòa bình tại Iraq hay bất cứ nơi nào khác trên thế giới nếu không có sức mạnh hoặc thiếu ý chí sử dụng sức mạnh khi cần thiết.
Dân chủ không là rau, nhưng khủng bố là cỏ dại
Tuần qua, truyền thông không nhắc gì nhiều đến một phúc trình của CIA cho Thượng viện Mỹ, trong đó mối liên hệ giữa Saddam Hussein và khủng bố al-Qaeda (trên lãnh thổ của Cộng hòa Tiệp) được minh chứng rõ ràng, chứ không còn là lời đồn đại có dụng ý chính trị nữa. Kết luận của chính quyền Bush là “ngưu tầm ngưu mã tầm mã”, các chế độ độc tài có thể thỏa hiệp hay hợp tác với khủng bố, hoặc khiến cho xã hội lầm than trở thành môi trường thuận lợi cho khủng bố tung hoành. Dân chủ không phải là loại rau dễ trồng dễ mọc nhưng chắc chắn là dễ bị tiêu diệt bởi loài cỏ dại là khủng bố.
Cuộc chiến chống khủng bố vì vậy là cuộc chiến giữa thiện và ác. Là người ngoan đạo, ông Bush chắc chắn đã nghĩ như vậy. Là một chính khách gan lì, ông Bush bất chấp cái thế đa số mong manh của mình mà vạch ra một chương trình hành động có tính chất trường kỳ, có khả năng thay đổi bộ mặt thế giới. Ông thông báo chương trình này tại Hoa Kỳ vào mùng sáu và nhắc lại vào ngày 19 tại Anh, giữa cao độ của cuộc tấn công mùa chay Ramadan của Hồi giáo. Chúng ta nên tin rằng Bush sẽ thực hiện đúng cam kết của mình, dù truyền thông không chú ý đến lời cam kết đó bằng vụ tống giam nghệ sĩ tỷ phú Michael Jackson về tội sách nhiễu tình dục trẻ em.
Xã hội dân chủ Mỹ có nhiều thói quen xa xỉ đáng yêu như vậy, nhưng nếu dân Mỹ hồn nhiên có quên thì al-Qaeda vẫn nhớ, vì vậy Ramadan vẫn là một mùa chay đẫm máu. Kể cả máu dân Hồi giáo.
Mở màn cho cuộc tổng tấn công của quân khủng bố Hồi giáo, ngày 26 tháng 10, khách sạn al Washid tại Baghdad bị tấn công, Thứ trưởng Quốc phòng Mỹ Paul Wolfowitz thoát chết bên trong. Kể từ hôm đó, không ngày nào người ta không thấy quân khủng bố ra tay, ở rất nhiều nơi. Mới nhất là khi xứ Turkey bị đánh bom lần thứ hai vào hôm Thứ Năm. Lần trước vào ngày Thứ Bảy là hai ngôi đền Do Thái, lần này là tòa Tổng lãnh sự Anh và trụ sở ngân hàng Hongkong and Shanghai Bank, khiến mấy chục người thiệt mạng, kể cả viên tổng lãnh sự Anh.
Vụ tấn công tại Istanbul được thi hành theo lối đánh nhồi hai mục tiêu một lúc, một chỉ dấu của bàn tay al-Qaeda, và đúng vào thời điểm Tổng thống George W. Bush đang thăm viếng Luân đôn và thảo luận với Thủ tướng Tony Blair của Anh. Truyền thông Anh Mỹ nói rất nhiều đến mấy chục ngàn người đang biểu tình phản đối ông Bush nhưng không hề cho biết là thành phần phản chiến và chống Mỹ đó nghĩ gì về quân khủng bố và những thường dân bị sát hại trong đợt tấn công vào dịp lễ trọng này của đạo Hồi.
Đặc biệt hơn, truyền thông cũng không phân tách cho rõ bài diễn văn rất quan trọng ông Bush đã đọc tại Whitehall Palace Royal Banqueting House tại Luân Đôn hôm 19, trước cử tọa là các chính khách Anh và các học giả quốc tế về an ninh. Như nhiều người dự đoán, ông Bush đã nhân chuyến thăm viếng Anh quốc đề ra một số quan niệm thuộc về triết lý hành động của Hoa Kỳ đối với thế giới. Muốn phê phán chánh sách đối ngoại hay chống khủng bố của ông, người ta cần nhìn vào đấy.
Ba cột trụ an ninh
Nếu muốn tóm lược bài diễn văn dài 4.000 chữ của ông Bush (một bài diễn văn ông đọc duyên dáng và thông suốt nhất - chỉ có một chỗ vấp! - với nội dung uyên bác nhất), ta có thể nói đến một cây kiềng ba chân của hệ thống an ninh và chính trị toàn cầu mà ông đề nghị với thế giới. Đó là thứ nhất, hệ thống các tổ chức quốc tế thí dụ như Liên hiệp quốc hay Minh ước NATO, phải có khả năng ứng phó với những thách đố mới, chứ không trì hoãn, thoái lui hay nhượng bộ. Thứ hai, các nước có tự do rồi phải có chí ngăn ngừa khủng bố và bạo lực bằng sức mạnh. Và thứ ba, các quốc gia phải có ý chí phát triển dân chủ vì đấy là yếu tố xây dựng hòa bình trong trường kỳ. Sau này, các nhà phân tách chính trị sẽ còn nhắc tới ba cột trụ của hệ thống an ninh toàn cầu, theo quan điểm của ông Bush.
Một lời tự kiểm thảo
Nhưng, điều đáng chú ý hơn, đặc biệt đối với người Việt Nam, là phần tự phê của Bush – không, phần phê phán chính sách đối ngoại của Tây phương (cả Mỹ và Anh) suốt nửa thế kỷ vừa qua. Trong bài diễn văn, ông Bush nói đến mấy chục năm thất bại của chánh sách ngoại giao gọi là thực tiễn, là vì nhu cầu ổn định cố thỏa hiệp với nạn đàn áp dân chủ. Nói cho dễ hiểu, trong thời Chiến tranh lạnh, Hoa Kỳ coi Liên xô và mối họa cộng sản là đối thủ đen tối nhất phải đối phó, nên sẵn sàng hợp tác với các chế độ độc tài, các quốc vương, lãnh tụ bạo chúa, và có khi còn tìm mối lợi kinh tế (dầu hỏa) nhờ sự hợp tác này. Sau 50 năm tránh vỏ dưa, nay đã đến lúc gặp vỏ dừa. Hoa Kỳ lẫn thế giới thiếu chuẩn bị cho trận đối đầu này. Nhìn từ thế giới Tây phương ra, ông Bush nhắc nhở là chúng ta không thể có hòa bình khi quay lưng lại nạn đàn áp ở nơi khác, với lý do là nạn đàn áp đó không xảy ra trong xã hội của mình.
Hướng về các nước Hồi giáo và mọi quốc gia khác, ông Bush nhấn mạnh là việc dân chủ hóa sẽ không sớm thành công (suy từ kinh nghiệm phát triển dân chủ của các nước Tây phương trong hai thế kỷ vừa qua), cho nên chúng ta cần kiên nhẫn. Nhưng, cũng không thể miệt thị nước khác là khó thực hiện dân chủ vì những yếu tố văn hóa hay tôn giáo. Nói cho dễ hiểu, các nước Hồi giáo cũng có thể trở thành dân chủ và người dân trong các xã hội này cũng khát khao tự do, cũng muốn có quyền tự quyết định về số phận của mình. Họ có khả năng xây dựng dân chủ nếu chúng ta yểm trợ họ. Cách cụ thể nhất và cấp bách nhất là chấm dứt yểm trợ các chế độ độc tài. Các thành phần nghèo khổ trong xã hội độc tài cần tới sức mạnh của dân chủ để chống lại thiểu số tham ô đang cai trị họ.
Tuyên chiến với độc tài vì khủng bố
Từ quan niệm đầy tính tích cực này, người ta có thể kết luận những gì về chánh sách đối ngoại của Hoa Kỳ, dưới sự lãnh đạo của George W. Bush"
Hoa Kỳ cương quyết tiến hành cuộc chiến toàn cầu chống khủng bố. Cuộc chiến này phải gồm có hai mặt không thể tách rời: diệt trừ khủng bố và xây dựng dân chủ trong thế giới Hồi giáo. Cụ thể là Mỹ sẽ không rút khỏi Iraq hay A Phú Hãn, có khi sẽ còn tiến xa hơn nữa, mở rộng tầm hoạt động hơn nữa trong các quốc gia có vấn đề với Hồi giáo cực đoan.
Thứ hai, Hoa Kỳ sẽ duyệt lại đối sách ngoại giao với các chính quyền Hồi giáo độc tài, có dầu hỏa hay không, từng là đồng minh gắn bó của Mỹ hay không. Điển hình mọi người đều nghĩ tới là Saudi Arabia và cả Iran, hai lân bang của Iraq. Những ai còn mơ tưởng là George W. Bush, từ một gia đình gắn bó lâu đời với kỹ nghệ dầu hỏa, sẽ thi hành chánh sách ngoại giao dựa trên mối lợi dầu hỏa, có thể sẽ thất vọng. Mỹ đang tốn rất nhiều tại Iraq và chưa thấy một mối lợi nào từ dầu hỏa xứ đó, mà dầu hỏa Iraq sẽ phải được dùng cho việc tái thiết Iraq vì đó là tài nguyên của dân Iraq.
Thứ ba, Hoa Kỳ không muốn xóa bỏ hoặc làm tê liệt các tổ chức quốc tế nhưng sẽ đòi hỏi các tổ chức này phải có khả năng bảo vệ hòa bình. Các nước chống Mỹ đều muốn Hoa Kỳ trao phó trách nhiệm quản trị Iraq cho Liên hiệp quốc mà không nói đến việc tổ chức này đang muốn rút khỏi Iraq sau khi trụ sở bị tấn công. Tổ chức cán sự xã hội quốc tế này sẽ không thể vãn hồi hòa bình tại Iraq hay bất cứ nơi nào khác trên thế giới nếu không có sức mạnh hoặc thiếu ý chí sử dụng sức mạnh khi cần thiết.
Dân chủ không là rau, nhưng khủng bố là cỏ dại
Tuần qua, truyền thông không nhắc gì nhiều đến một phúc trình của CIA cho Thượng viện Mỹ, trong đó mối liên hệ giữa Saddam Hussein và khủng bố al-Qaeda (trên lãnh thổ của Cộng hòa Tiệp) được minh chứng rõ ràng, chứ không còn là lời đồn đại có dụng ý chính trị nữa. Kết luận của chính quyền Bush là “ngưu tầm ngưu mã tầm mã”, các chế độ độc tài có thể thỏa hiệp hay hợp tác với khủng bố, hoặc khiến cho xã hội lầm than trở thành môi trường thuận lợi cho khủng bố tung hoành. Dân chủ không phải là loại rau dễ trồng dễ mọc nhưng chắc chắn là dễ bị tiêu diệt bởi loài cỏ dại là khủng bố.
Cuộc chiến chống khủng bố vì vậy là cuộc chiến giữa thiện và ác. Là người ngoan đạo, ông Bush chắc chắn đã nghĩ như vậy. Là một chính khách gan lì, ông Bush bất chấp cái thế đa số mong manh của mình mà vạch ra một chương trình hành động có tính chất trường kỳ, có khả năng thay đổi bộ mặt thế giới. Ông thông báo chương trình này tại Hoa Kỳ vào mùng sáu và nhắc lại vào ngày 19 tại Anh, giữa cao độ của cuộc tấn công mùa chay Ramadan của Hồi giáo. Chúng ta nên tin rằng Bush sẽ thực hiện đúng cam kết của mình, dù truyền thông không chú ý đến lời cam kết đó bằng vụ tống giam nghệ sĩ tỷ phú Michael Jackson về tội sách nhiễu tình dục trẻ em.
Xã hội dân chủ Mỹ có nhiều thói quen xa xỉ đáng yêu như vậy, nhưng nếu dân Mỹ hồn nhiên có quên thì al-Qaeda vẫn nhớ, vì vậy Ramadan vẫn là một mùa chay đẫm máu. Kể cả máu dân Hồi giáo.
Gửi ý kiến của bạn
