Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất Hoa Kỳ Long Trọng Tổ Chức Lễ Tưởng Niệm Cố Trưởng Lão Hòa Thượng Thích Tuệ Sỹ

Santa Ana, California  (Thanh Huy) – Tại chánh điện chùa Bát Nhã, văn phòng thường trực Hội Đồng Điều Hành Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất Hoa Kỳ (HĐĐHGHPGVNTNHK) do Hòa Thượng Thích Nguyên Trí Phó Chủ Tịch Nội Vụ HĐĐHGHPGVNTNHK , Viện Chủ Chùa Bát Nhã tọa lạc số 4714 W 1^St Santa Ana, Nam California đã long trọng tổ chức Lễ Tưởng Niệm Cố Trưởng Lão Hòa Thượng Thích Tuệ Sỹ, Chánh Thư Ký kiêm Xử Lý Thường Vụ Viện Tăng Thống GHPGVNTN, Chủ Tịch Hội Đồng Phiên Dịch Tam Tạng Lâm Thời, Cố Vấn Hội Đồng Hoằng Pháp GHPGVNTN đã thuận thế vô thường thâu thần thị tịch tại chùa Phật Ân, Huyện Long Thành, Tỉnh Đồng Nai, Việt Nam vào lúc 16 giờ ngày 24 tháng 11 năm 2023.
 

Trước nỗi đau và niềm tiếc thương vô hạn của Tăng Ni và Phật tử khắp nơi đối với sự viên tịch của Trưởng Lão Hòa Thượng Thích Tuệ Sỹ, một buổi lễ tưởng niệm đã được tổ chức vào lúc 4 giờ chiều Chủ Nhật ngày 26 tháng 11 năm 2023.

Tham dự buổi lễ có hàng trăm chư tôn đức Tăng, Ni, quý huynh trưởng Gia Đình Phật Tử Miền Quảng Đức, một số các cơ quan truyền thông, một số quý vị đại diện cộng đồng, hội đoàn, đoàn thể và đồng hương Phật tử… Chư tôn Đức chứng minh buổi lễ có: Trưởng Lão Hòa Thượng Thích Chơn Thành, Thượng Thủ Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Trên Thế Giới, Viện Chủ Chùa Liên Hoa; Hòa Thượng Thích Phước Thuận, Thành Viên Hội Đồng Giáo Phẩm GHPGVNTNHK, Viện chủ Chúa Trí Phước; HT. Thích Minh Mẫn, Thành Viên Hội Đồng Giáo Phẩm, Viện Chủ Tu Viện Huệ Quang; HT. Thích Nhật Quang, Đệ Nhị Phó Chủ Tịch Nội Vụ, HĐĐHGHPGVNTNHK; HT. Thích Chơn Trí, Phó Chủ Tịch Hội Đồng Điều Hành Tăng Đoàn Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất Hải Ngoại; HT. Thích Nguyên Siêu, Tổng Thư Ký HĐĐHGHPGVNTNHK, HT. Thích Thiện Long, Tổng Vụ Trưởng Tổng Vụ Tài Chánh, HT. Thích Minh Dung, Tổng Vụ Trưởng Tổng Vụ Giáo Dục, HT. Thích Minh Hồi, Tổng Vụ Trưởng Tổng Vụ Kiến Thiết; HT. Thích Nhật Huệ, Tổng Vụ Trưởng Tổng Vụ Tăng Sự, Thượng Tọa Thích Thánh Minh, Tổng Vụ Trưởng Tổng Vụ Cư Sĩ, Cư Sĩ Quảng Phước Huỳnh Tấn Lê, Phụ Tá Chủ Tịch, Tổng Vụ Trưởng Tổng Vụ Pháp Chế GHPGVNTNHK… cùng quý chư tôn đức Tăng, Ni đến từ các chùa và tu viện Nam California. Quan khách có Bác Sĩ Võ Đình Hữu, Chủ Tịch Hội Đồng Liên Kết Quốc Nội Hải Ngoại, Chủ Tịch Cộng Đồng Người Việt Quốc Gia Pomona, Ông Phát Bùi, Chủ Tịch Cộng Đồng Người Việt Quốc Gia Nam Califonia… Điều hợp chương trình do Đại Đức Thích Đức Trí và Cư Sĩ Quảng Phước Huỳnh Tấn Lê.
  

Sau khi ban nghi lễ cung thỉnh chư tôn đức quang lâm chánh điện, ổn định đạo tràng, tiếp theo nghi thức niệm Phật cầu gia hộ, Sau đó nghi thức Hô Chuông Cầu Nguyện do Thượng Tọa Thích Tín Mãn phụ trách.

Tiếp theo HT. Thích Nguyên Trí, Trưởng ban tổ chức lên ngỏ lời chào mừng và cảm ơn chư tôn giáo phẩm, chư tôn đức Tăng, Ni cùng quý vị quan khách, các cơ quan truyền thông báo chí đã đến tham dự buổi lễ tưởng niệm hôm nay. (Mặc dù sức khỏe không được tốt nhưng HT. cố gắng để bày tỏ lòng thương tiếc một vị cao tăng suốt đời hiến thân cho đạo pháp và dân tộc, trong niềm xúc động HT. nhắc lại câu nói của Trưởng lão HT. Thích Tuệ Sỹ trước tòa án cộng sản, HT. Tuệ Sỹ nói: “Không ai có quyền xét xử tôi, không ai có quyền ân xá tôi.” Lời tuyên bố khí phách, kiên cường của người tù lương tâm Thích Tuệ Sỹ tại tòa án cộng sản Việt Nam.

  
Sau đó HT. Thích Nguyên Siêu lên cung đọc tiểu sử của Trưởng lão HT. Thích Tuệ Sỹ, trong phần tiểu sử đầy đủ khá dài, có những đoạn cho biết:

  
Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ, thế danh Phạm Văn Thương, sinh ngày 15-2-1943 theo khai sanh (gia đình khai tăng tuổi để thầy đi học), tuổi thật sinh ngày 05 tháng 4 năm 1945 (nhằm ngày 23 tháng 02 năm Ất dậu), tại tỉnh Paksé, Lào; Thân phụ: Cụ ông Phạm Văn Phận, Pháp danh Trung Thảo, Thân mẫu: Cụ bà Đặng Thị Chín, Pháp danh Diệu Chánh, Đồng nguyên quán xã Nghĩa Ninh, Đồng Hới, Quảng Bình, Trung phần Việt Nam.

   
Thuở nhỏ Thầy thường được theo mẹ đi chùa làng gần nhà, là nhân duyên để đến lúc Thầy chỉ muốn ở chùa không về nhà nữa. Năm 1952, do chạy giặc, Thầy được cha mẹ gởi lên chùa hành điệu hầu sư phụ là Hòa thượng khai sơn chùa Trang Nghiêm, làng Tân An, tỉnh Paksé, Lào. Năm 1954, 9 tuổi, Thầy chính thức được thế phát xuất gia tại chùa này. Đến năm 12 tuổi, vị Trụ trì chùa nhận thấy khả năng và thiên tư đặc biệt của người học trò này, đã khuyên gia đình nên đưa Thầy về Việt Nam để rộng đường tu học. Năm 1960 Thầy trở về Việt Nam, sống xa gia đình tại chùa Bồ Đề, một ngôi chùa nhỏ gần cầu Gia Hội, Huế. Hành trang Thầy lúc đó là bộ Diệu Pháp Liên Hoa Kinh chữ Hán Thầy luôn giữ bên mình, đến năm 1968 do biến cố Tết Mậu thân mới bị lạc mất ở chùa Từ Đàm, Huế. Chú của Thầy là Hòa thượng Thích Trí Quang, một nhà lãnh đạo nổi danh của Phật Giáo trong thập niên 1960, lúc ấy cũng đang sống tại Huế.

   
Thầy được đặc cách bổ nhiệm Giáo sư thực thụ Viện Đại Học Vạn Hạnh từ năm 1970 nhờ những công trình nghiên cứu Phật học và những khảo luận Triết học có giá trị cao như Đại Cương Về Thiền Quán, do Đại lão HT Thích Đôn Hậu giới thiệu, Liên Hoa ấn quán in 1967, Triết Học về Tánh Không (An Tiêm xuất bản, Saigon 1970), v.v… Sau đó Thầy kiêm Xử  lý Khoa trưởng Phân khoa Phật học tại Đại học này (niên khóa 1972-1973). Thầy tinh thông chữ Hán, biết nhiều ngoại ngữ như Anh, Pháp, Lào, Thái, Nhật, Tây Tạng, thông thạo hai cổ ngữ Pali và Sanskrit. Thầy cũng đọc hiểu tiếng Đức, nghiên cứu kỹ về Heidegger và Holderlin. Cuốn Thiền Luận nổi tiếng của D.T. Suzuki bản Việt ngữ tập 2 và 3 là do Thầy dịch, in và tái bản nhiều lần từ 1972 đến 1975.
  
Năm 1973, HT. Thích Trí Thủ thấy Thầy mải lo việc nghiên cứu và giảng dạy, Ngài đã đốc thúc Thầy chuẩn bị thọ Đại giới Tỳ-kheo, và Sa-di Tuệ Sỹ đã chính thức thọ giới Cụ túc tại Đại giới đàn Phước Huệ tổ chức tại Phật học viện Trung phần, Nha Trang năm 1973, với HT. Đàn đầu Thích Phúc Hộ, HT. Yết-ma Thích Giác Tánh, Giáo thọ sư HT. Thích Trí Nghiêm, Thích Huệ Hưng…
  
HT. Tuệ Sỹ không chỉ uyên bác về Phật Giáo Nguyên Thủy và Đại Thừa, Thầy còn tinh thông triết học Tây phương, văn chương, thơ, âm nhạc. HT nghiên cứu thẳng từ nguyên tác của các văn nhân, thi sĩ nổi tiếng của Trung quốc như Tô Đông Pha, Lý Hạ, Đỗ Phủ… Ngoài những khảo luận Triết học và Phật học, HT đã viết tác phẩm đầy thi vị: ‘Tô Đông Pha, Những Phương Trời Viễn Mộng’ (Ca Dao xb, Sài Gòn, 1973). Về âm nhạc, HT chơi đàn guitar, violon, piano, thổi sáo. Thầy tìm hiểu âm nhạc dân tộc, lại rất am tường nhạc cổ điển Tây phương. HT làm nhiều thơ, viết một số truyện ngắn và các tiểu luận triết học, phê bình văn học đặc sắc, phần lớn đăng trên các tạp chí Khởi Hành (1969-1972) và Thời Tập (1973-1975) tại Sài Gòn. Đồng thời HT cũng là Tổng thư ký tòa soạn Tạp chí Tư Tưởng của Đại học Vạn Hạnh. Tập thơ đặc sắc bằng chữ Hán, ‘Ngục trung mị ngữ’ được HT làm trong tù sau năm 1975, và các tập thơ ‘Giấc mơ Trường sơn’, ‘Những điệp khúc cho dương cầm’, ‘Thiên lý độc hành’ sau này đã được dịch ra Anh, Pháp, Nhật ngữ, phát hành rộng rãi tại hải ngoại.
  
Từ trẻ HT đã thuộc lòng các bộ Kinh Pháp Hoa, Kim Cang, Thắng Man, Duy-ma-cật… Duy-ma-cật sở thuyết là bộ kinh nêu cao tinh thần sống đạo mà chẳng cần y áo hay sự suy tôn kiểu cách. Có thể nói, tư tưởng Bồ-tát đạo trong kinh này và bộ kinh Pháp Hoa đã ảnh hưởng suốt cuộc đời tu học và hành Đạo của Thầy. Với kiến thức Phật Học uyên thâm, HT đã viết giảng luận “Huyền thoại Duy-ma-cật”, và đi theo hình mẫu lý tưởng này, HT đã không ngại dấn thân phụng sự, và ngài đã trở thành biểu tượng của sự đấu tranh ôn hòa cho các giá trị nhân quyền và tự do tôn giáo tại Việt Nam…
  
Năm 1973 HT về Nha Trang làm Giám học Phật học viện Trung phần (tức Viện Cao Đẳng Phật Học Hải Đức), do HT Thích Trí Thủ làm Giám Viện.
  
Năm 1975, HT Tuệ Sỹ đang phụ trách giảng dạy tại Phật học viện Trung phần, Nha Trang. Sau biến cố 30/4/1975, cơ sở này bị đóng cửa, HT về ẩn cư tại một miếng rẫy chùa ở ven rừng Vạn Giã, cách Nha Trang chừng 60 km.
  
Đến năm 1977, HT vào Sài Gòn lánh nạn ở chùa Tập Thành quận Bình Thạnh. Năm 1978, HT bị nhà cầm quyền bắt giam 3 năm không xét xử (tội cư trú bất hợp pháp), cuối năm 1980 thì được phóng thích.

   
Do hoàn cảnh mấy năm lang thang và ở tù, nhận thấy giới thể bị ảnh hưởng, có thể không thanh tịnh, HT được thọ lại Đại giới Cụ túc tại Quảng Hương Già Lam năm 1982 do HT. Thích Trí Thủ làm đàn đầu, HT. Thích Trí Quang làm tôn chứng, HT. Thích Trí Tịnh làm tuyên luật sư.
  
Từ năm 1980 đến 1984, HT làm Giáo thọ sư cho khóa đào tạo đặc biệt tại Tu Viện Quảng Hương Già Lam do Trưởng Lão HT Thích Trí Thủ làm Giám Viện.

Tháng 4/1984, HT lại bị bắt cùng Giáo sư Trí Siêu Lê Mạnh Thát và 17 tăng ni, cư sĩ Phật tử. Trong phiên tòa kéo dài nhiều ngày vào cuối tháng 9 năm 1988, không chấp nhận luật sư chỉ định biện hộ mà hai thầy tự biện hộ cho mình, nhà cầm quyền đã kết án TỬ HÌNH hai Thầy Tuệ Sỹ và Trí Siêu vì tội “âm mưu lật đổ chính quyền”.
  
Tháng 4 năm 1999, Hòa thượng Thích Quảng Độ đề cử Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ làm Tổng Thư Ký Viện Hóa Đạo GHPGVNTN.
  
Năm 2002, với trách nhiệm Đệ Nhất Phó Viện Trưởng Viện Hóa Đạo, Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ là một trong những nhà lãnh đạo Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất, là người đóng góp rất nhiều cùng với nhị vị Hòa Thượng Thích Huyền Quang và Thích Quảng Độ trong công cuộc đấu tranh đòi hỏi quyền tự do tôn giáo tại Việt Nam, nhất là quyền phục hoạt của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất.
  
Những lời tuyên bố của người tù lương tâm tôn giáo Thích Tuệ Sỹ tại tòa án, cũng như khí phách kiên cường lúc trong tù, là tấm gương sáng, là niềm tự hào của Phật giáo và của dân tộc: “Lập trường của chúng tôi là lập trường của Phật giáo, là lập trường của toàn khối dân tộc.” Đối với Hòa thượng Tuệ Sỹ, sức mạnh của Phật giáo không phải là Chính trị, mà là Văn hóa và Xã hội, trong đó Giáo dục có vai trò rất quan trọng. Nhưng công cuộc giáo dục này phải do Giáo hội độc lập đề ra, không thể chịu sự kiểm soát hay áp đặt của bất cứ thế lực nào, thì mới mong đào tạo ra những thế hệ tăng ni có tài đức để phụng sự xã hội, xứng danh trong hàng Tăng Bảo.
  
Tiếp đến, đầu tháng 3/2003, Hòa thượng Tuệ Sỹ khâm lệnh Đại lão Hòa thượng Thích Huyền Quang, từ nơi bị quản thúc tại Quảng Hương Già Lam, Thầy đã tháp tùng Hòa thượng Thích Huyền Quang ra Hà Nội chữa bệnh và chuẩn bị gặp Thủ tướng đương thời là ông Phan Văn Khải, để yêu cầu ngài Thủ tướng giải quyết việc đã đình chỉ sinh hoạt của GHPGVNTN.

  
Ngày 03/12/2021 Hội đồng Phiên dịch Tam tạng Lâm thời chính thức được thành lập theo Thông bạch số 11/VTT/VP. Từ đây, công việc phiên dịch, hiệu đính, chứng nghĩa chuyết văn và tổ chức in ấn được đẩy mạnh, thảy thảy đều theo quy củ đã định, để cuối cùng hình thành 29 tập đầu tiên được khởi in trong năm 2022, với công đức dự phần của các bậc Tôn túc cho đến Tăng ni, Phật tử trong và ngoài nước, đặt nền móng cho công trình Đại Tạng Kinh VN chính thức được tiếp nối từ Hội nghị Toàn thể Hội đồng Phiên dịch Tam tạng tháng 10/1973.
  
Qua năm 2022: Ngày 21/8, tại chùa Phật Ân, Long Thành, Đồng Nai, Hội đồng Giáo phẩm Trung ương GHPGVNTN đã suy cử HT. Thích Tuệ Sỹ đảm nhiệm trách vụ Chánh thư ký kiêm Xử lý thường vụ Viện Tăng Thống.

   
Tiếp ngày 22/8 tại chùa Từ Hiếu, quận 8, Sài Gòn, đã cử hành lễ truyền trao ấn tín và khai ấn Viện Tăng Thống cho Hòa thượng.
   
Từ đó, Hòa thượng đã dành hết thời gian và sức khỏe còn lại để chuyên tâm phiên dịch kinh tạng, hiệu đính, chứng nghĩa cho các dịch phẩm của hàng hậu bối.

Những ngày cuối đời, từ giường bệnh, Hòa thượng đã cẩn thận sắp xếp, dặn dò những việc cần làm của GHPGVNTN cũng như công trình phiên dịch Đại Tạng Kinh Việt Nam cho các Hội đồng, sau đó đã thuận thế vô thường thâu thần thị tịch tại chùa Phật Ân, huyện Long Thành, tỉnh Đồng Nai, Việt Nam, vào lúc 16:00 giờ, ngày 24 tháng 11 năm 2023, nhằm ngày 12 tháng 10 năm Quý Mão, trụ thế 79 năm, 46 giới lạp.

  
Sau phần tuyên đọc tiểu sử, Phật tử Nhạc Sĩ Trần Chí Phúc và Ca Sĩ Phong Dinh lên hát bản nhạc “Những Năm Anh Đi” Thơ Thầy Tuệ Sỹ, Trần Chí Phúc phổ nhạc.

  
Tiếp theo là lời Đạo Từ của Trưởng Lão Hòa Thượng Thích Chơn Thành, trong lời Đạo Từ HT. đã hết lời ca ngợi những đóng góp lớn lao của Cố Trưởng Lão HT. Thích Tuệ Sỹ cho đạo pháp và dân tộc, nhất là về phương diện giáo dục, HT. Cảm ơn ban tổ chức buổi lễ tưởng niệm và cầu nguyện cho Cố Trưởng Lão HT. Thích Tuệ Sỹ cao đang Phật Quốc, sớm hội nhập Ta Bà để tiếp tục hạnh nguyện còn dang dở, sau cùng HT. chúc quý chư tôn đức Tăng Ni pháp thể khang an, đồng hương Phật tử thân tâm thường an lạc…

  
Tiếp theo là lời cảm niệm của Trưởng Lão Hòa Thượng Thích Phước Thuận, HT. Thích Chơn Trí,  Nhị vị Hòa Thượng cũng đã bày tỏ lòng thương tiếc vô hạn và tri ân sâu xa về những đóng góp to lớn của Trưởng Lão Hòa Thượng Thích Tuệ Sỹ đối với đạo pháp và dân tộc.

  
Sau đó Hòa Thượng Thích Kim Đài lên ngâm bài thơ “Khung Trời Cũ” của Trưởng lão Hòa Thượng Thích Tuệ Sỹ. Tiếp theo Cư Sĩ Quảng Phước Huỳnh Tấn Lê, Tổng Vụ Trưởng Tổng Vụ  Pháp Chế GHPGVNTNHK lên bày tỏ tấm lòng của một Phật tử nghĩ về Hòa Thượng Tân Viên Tịch, Ông nói: “Thật tình con không đủ văn chương và tài ba để nói lên tất cả những cái hay cái đẹp của một vị siêu nhân HT Thích Tuệ Sỹ. Đây chỉ là những lời chân thành từ một đệ tử Phật bình thường như con.” Ông tiếp: “Ngài là một bậc đống lương kiệt xuất của Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất, là một đại dịch giả Việt Nam vang danh và là một học giả uyên thâm, nhà tư tưởng, nhà văn, nhà thơ, một bậc Thượng nhân mô phạm và thạch trụ trong chốn tòng lâm, một bậc Thầy của nhiều thế hệ Tăng Ni và Phật tử Việt Nam. Với trí tuệ thâm sâu, đạo hạnh cao vời, Hòa thượng đã một đời cống hiến cho GHPGVNTN nói riêng, cho Phật Giáo Việt Nam nói chung, qua việc giảng dạy, biên khảo, sáng tác, dịch thuật vô số Kinh Luật Luận cho nhiều thế hệ Tăng Ni và Phật tử. Hòa thượng cũng từng sát cánh với nhị vị Đại lão Hòa thượng Thích Huyền Quang và Thích Quảng Độ trong việc gìn giữ giềng mối của GHPGVNTN kinh qua những giai đoạn phong ba nghiệt ngã của đạo pháp và dân tộc. Những năm tháng cuối đời, thân mang trọng bệnh, Hòa thượng vẫn an nhẫn, kiên cường, cố gắng dựng lại một giáo hội đã có nhiều sự phân tán, đổ nát, đồng thời tái lập và điều hành công trình phiên dịch của Hội Đồng Phiên Dịch Tam Tạng bị dang dở từ sau năm 1975. HT  đã sống một cuộc đời đáng sống, đã sống đầy hùng lực dù đứng trước sự kết án tử hình. Trong Trại Tù, HT đã tuyệt thực 14 ngày không ăn uống, chính quyền đương thời buộc Thầy ký vào đơn xin khoan hồng để được tự do nhưng Thầy không đồng thuận, câu nói lịch sử của Thầy được lưu truyền, “Các ông không có quyền ân xá hay khoan hồng với chúng tôi.” Cuối cùng họ phải nhượng bộ phóng thích Thầy vào ngày 01/9/1998. Công đức đóng góp của Hòa thượng cho nền Phật Việt quả là không thể nghĩ bàn. Sự viên tịch của Ngài là một mất mát rất lớn của Phật giáo Việt Nam cận đại. Giờ đây, từ phương xa, con xin được chắp tay cung kính vọng bái về Giác linh Hoà Thượng, ngưỡng nguyện:

Thầy về cảnh Phật an nhiên / Từ bi tái hiện tùy duyên độ đời…

  
Tiếp theo là nghi thức niệm hương bạch Phật, cúng tiễn Giác Linh do Hòa Thượng Thích Phước Thuận làm Sám Chủ. Sau phần nghi thức, Hòa Thượng Thích Minh Dung, Phụ Tá Chánh Văn Phòng Hội Đồng Giáo Phẩm GHPGVNTNHK lên có lời cảm tạ Chư Tôn Đức Tăng, Ni cùng đồng hương Phật tử tham dự. HT. cũng đã nhắc lại những đóng góp lớn lao của Trưởng lão Hòa Thượng Thích Tuệ Sỹ và cầu nguyện Giác Linh Hòa Thượng Cao Đăng Phật Quốc.

  
Sau cùng Hòa Thượng Thích Nguyên Siêu, Phó Tổng Thư Ký Hội Đồng Hoằng Pháp, Phó Ban Tổ Chức Điều Hành lên kính cung thỉnh chư tôn Đức Tăng Ni, kính mời quý vị nhân sĩ, trí thức, quý cơ quan truyền thông, quý Gia Đình Phật Tử và đồng hương Phật tử  hãy bỏ chút thì giờ đến tham dự buổi lễ tưởng niệm sẽ được tổ chức vào lúc 4:30 chiều thứ Bảy ngày 2 tháng 12 năm 2023 tại Tu Viện Đại Bi số 13852 Newland St, Thành Phố Garden Grove, CA 92844, Số diện thoại liên lạc (714) 360-5355. Trong dịp nầy Ban Tổ Chức sẽ tặng quý vị cuốn Kỷ Yếu Tri Ân Hòa Thượng Thích Tuệ Sỹ.