ĐẶNG TẤT (? - 1409)
Ông quê huyện Can Lộc, Hà Tĩnh, đỗ Thái học sinh thời nhà Trần, được bổ làm tri phủ Hoá Châu nay là Hải Lăng, Quảng Trị. Khi Hồ Quý Ly nắm quyền, vẫn giữ ông chức cũ.
Năm 1407, cha con Hồ Quý Ly bị quân Minh bắt. Chiêm Thành đem quân đánh Hoá Châu, quân Minh cũng đang tiến vào Hoá Châu. Đặng Tất bị ở giữa hai cánh quân ngoại xâm, nên tạm hàng quân Minh để chống quân Chiêm, Trương Phụ để ông giữ chức Đại tri Hoá Châu như cũ. Tạm yên phía bắc, ông dồn sức chống quân Chiêm. Quân Chiêm bị bại phải rút về. Tháng 11 năm 1407, Giản Định đế bị quân Minh đánh bại, chạy vào Nghệ An. Đặng Tất bèn giết quan lại nhà Minh ở Hoá Châu, đem quân theo Giản Định đế và tiến con gái vào cung, ông được phong làm Quốc công. Nguyễn Cảnh Chân cũng mang quân về giúp, thế quân Hậu Trần mạnh lên từ đấy. Tháng 7 năm 1408, Đặng Tất đem quân vào đánh Tân Bình, phá tan quân Phạm Thế Căng (hàng tướng quân Minh) ở cửa Nhật Lệ. Quân Hậu Trần làm chủ từ Nghệ An tới Thuận Hoá.
Ngày 30-12-1408, tại Bình Than, cửa Hàm Tử, do Giản Định đế và Đặng Tất chỉ huy, quân Hậu Trần đánh bại quân Minh; giết chết thượng thư Lưu Tuấn, đô đốc Lữ Nghị... 10 vạn quân Minh tan tành. Mộc Thạnh dẫn tàn quân chạy vào thành Cổ Lộng (Ý Yên, Nam Hà). Giản Định đế muốn thừa cơ hội đánh lấy Đông Quan, Đặng Tất và Nguyễn Cảnh Chân lại đề nghị tiêu diệt quân địch bên ngoài trước và chờ các lộ quân khác về hợp sức mới đủ mạnh giành thắng. Giản Định không bằng lòng, còn nghe theo lời gièm pha hoạn quan và nghi ngờ Đặng Tất vì có thời gian làm quan cho nhà Minh. Tháng 3 năm 1409, vua triệu hai tướng Đặng Tất và Nguyễn Cảnh Chân đến, rồi sai võ sĩ giết chết.
Cảm kích: Đặng Tất
Nước nhà tang tóc, khó phân vân
Quang phục giang sơn, há lữa lần
Đánh đuổi quân Tàu đang liểng xiểng
Vua không sáng suốt, ngậm ngùi than!
Nguyễn Lộc Yên
Ông quê huyện Can Lộc, Hà Tĩnh, đỗ Thái học sinh thời nhà Trần, được bổ làm tri phủ Hoá Châu nay là Hải Lăng, Quảng Trị. Khi Hồ Quý Ly nắm quyền, vẫn giữ ông chức cũ.
Năm 1407, cha con Hồ Quý Ly bị quân Minh bắt. Chiêm Thành đem quân đánh Hoá Châu, quân Minh cũng đang tiến vào Hoá Châu. Đặng Tất bị ở giữa hai cánh quân ngoại xâm, nên tạm hàng quân Minh để chống quân Chiêm, Trương Phụ để ông giữ chức Đại tri Hoá Châu như cũ. Tạm yên phía bắc, ông dồn sức chống quân Chiêm. Quân Chiêm bị bại phải rút về. Tháng 11 năm 1407, Giản Định đế bị quân Minh đánh bại, chạy vào Nghệ An. Đặng Tất bèn giết quan lại nhà Minh ở Hoá Châu, đem quân theo Giản Định đế và tiến con gái vào cung, ông được phong làm Quốc công. Nguyễn Cảnh Chân cũng mang quân về giúp, thế quân Hậu Trần mạnh lên từ đấy. Tháng 7 năm 1408, Đặng Tất đem quân vào đánh Tân Bình, phá tan quân Phạm Thế Căng (hàng tướng quân Minh) ở cửa Nhật Lệ. Quân Hậu Trần làm chủ từ Nghệ An tới Thuận Hoá.
Ngày 30-12-1408, tại Bình Than, cửa Hàm Tử, do Giản Định đế và Đặng Tất chỉ huy, quân Hậu Trần đánh bại quân Minh; giết chết thượng thư Lưu Tuấn, đô đốc Lữ Nghị... 10 vạn quân Minh tan tành. Mộc Thạnh dẫn tàn quân chạy vào thành Cổ Lộng (Ý Yên, Nam Hà). Giản Định đế muốn thừa cơ hội đánh lấy Đông Quan, Đặng Tất và Nguyễn Cảnh Chân lại đề nghị tiêu diệt quân địch bên ngoài trước và chờ các lộ quân khác về hợp sức mới đủ mạnh giành thắng. Giản Định không bằng lòng, còn nghe theo lời gièm pha hoạn quan và nghi ngờ Đặng Tất vì có thời gian làm quan cho nhà Minh. Tháng 3 năm 1409, vua triệu hai tướng Đặng Tất và Nguyễn Cảnh Chân đến, rồi sai võ sĩ giết chết.
Cảm kích: Đặng Tất
Nước nhà tang tóc, khó phân vân
Quang phục giang sơn, há lữa lần
Đánh đuổi quân Tàu đang liểng xiểng
Vua không sáng suốt, ngậm ngùi than!
Nguyễn Lộc Yên
Ý kiến bạn đọc
19/11/201414:59:19
Nguyen Thi
Khách
Tiếc thương một danh tướng nước Việt
