Lê Văn Hưu quê huyện Thiệu Hóa, tỉnh Thanh Hóa, ông là người thông minh, chăm học từ lúc nhỏ.
Tương truyền có một hôm, khi Lê Văn Hưu còn trẻ tuổi, đến gặp bác thợ rèn, mặc dù làm thợ nhưng bác am tường văn thơ. Lê Văn Hưu nhờ bác làm một cái dùi để đóng sách, bác thấy chú bé hiếu học nên thử tài, bác ra câu đối:
“Than trong lò, sắt trong lò, lửa trong lò, thổi phì phò đúc nên dùi sách”.
Lê Văn Hưu vui vẻ, điềm đạm đối lại:
“Nghiên ở túi, bút ở túi, giấy ở túi, viết lúi húi mà đậu nguyên khôi”.
Bác thợ rèn khen ngợi tài ứng đối nhanh nhẹn và câu đối của cậu rất chỉnh, nên làm một cái dùi tặng không lấy tiền.
Năm 1247, ông thi đỗ Bảng nhãn vào thời vua Trần Thái Tông. Được bổ làm Kiểm pháp quan (quan coi hình luật). Đến đời Trần Thánh Tông, ông được thăng chức Hàn lâm viện học sĩ, kiêm Quốc sử quan. Vua truyền chỉ ông soạn “Đại Việt sử ký”. Ông mài miệt biên soạn, cho đến năm 1272, thì hoàn thành cuốn quốc sử đầu tiên cho Đại Việt. Đại Việt sử ký gồm có 30 quyển, ghi lại lịch sử nước Việt qua 15 thế kỷ, kể từ thời Triệu Vũ vương vào năm 207 (TCN), đến thời Lý Chiêu Hoàng vào năm 1225 (SCN).
Ông được vua Trần Thánh tông nhiệt liệt ngợi khen và ban thưởng. Ông còn là vị thầy dạy học của Chiêu Minh vương Trần Quang khải.
Ngày 9-4-1322 (ngày 23-3 âm lịch), ông mất hưởng thọ 95 tuổi, cả triều đình đều thương tiếc.
Cảm niệm: Lê Văn Hưu
Văn thơ sâu sắc, tiếng tăm còn
Biên khảo miệt mài, dạ sắt son
Quốc sử đầu tiên, chan chứa nghĩa
Muôn đời hậu thế, thiết tha ơn
Nguyễn Lộc Yên
Gửi ý kiến của bạn