Bạn,
Theo báo quốc nội, tại miền Bắc VN, có Chùa Vĩnh Nghiêm (còn gọi là chùa Đức La), nằm trên quả đồi thấp của xã Trí Yên, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang. Đây là một trung tâm Phật giáo lớn thuộc dòng thiền Trúc Lâm, nơi đào tạo tăng đồ cho cả nước do vua Trần Nhân Tông sáng lập từ thế kỷ XIII. Không chỉ đẹp về cảnh quan, kiến trúc, chùa Vĩnh Nghiêm còn lưu giữ được một di sản văn hóa quý giá không đâu sánh bằng, đó là kho ván khắc in, người xưa gọi là mộc thư khố. Báo SGGP ghi nhận về di sản văn hóa này như sau.
Hiện nay, kho mộc thư của chùa Vĩnh Nghiêm vẫn lưu giữ được 34 đầu sách với gần 3000 bản khắc, mỗi bản có hai mặt, mỗi mặt 2 trang sách khắc ngược (âm bản) khoảng 2000 chữ Nôm hoặc Hán. Những bản khắc có niên đại sớm nhất là từ thế kỷ XIV, còn lại được làm ở thế kỷ XVI, XVIII. Theo Đại đức Thích Thanh Vịnh trụ trì tại chùa thì mộc thư khố chùa Vĩnh Nghiêm có niên đại sớm nhất, nhiều sách nhất, chữ chuẩn và đẹp nhất trong số mộc thư còn lưu giữ được ở VN. Hình thức trình bày trên ván in cũng đạt đến độ tinh xảo, thể hiện sự tài hoa của nghệ nhân xưa.
Có những ván in được khắc đan xen các bức minh họa có đường nét tinh tế, bố cục hài hoà xứng đáng là một tác phẩm nghệ thuật. Ngày nay, muốn phục dựng mộc thư có đường nét đẹp và chuẩn mực như xưa rất khó khăn bởi đã từ lâu nhà chùa không tìm được người thợ nào có khả năng khắc chữ Nôm âm bản. Từ những ván khắc đó, người xưa phủ mực in lên trên rồi in và đóng sách theo khuôn mẫu với đủ biên lan, bản tâm, ngư vĩ, thiên đầu, địa cước. Biên lan có khung viền lề trang sách là một đường chỉ to và một đường chỉ nhỏ. Bản tâm cho biết tên sách, thứ tự trang sách. Thượng hạ Bản tâm có Ngư vĩ (đuôi cá) theo kiểu song Ngư vĩ. Tả hữu, thượng hạ Biên lan có Thiên đầu- Địa cước.
Các bản mộc thư chủ yếu ghi chép kinh luật nhà Phật, lịch sử hình thành và phát triển thiền phái Trúc Lâm, trước tác của 3 vị tổ thiền phái là Trần Nhân Tông, Pháp Loa và Huyền Quang; ngoài ra còn có các tác phẩm thơ, phú, nhật ký của Mạc Đĩnh Chi và một số vị cao tăng. Đặc biệt một số mộc thư giới thiệu cách chữa bệnh bằng thuốc nam, cách châm cứu với bản sơ đồ chỉ dẫn các huyệt rõ ràng. Đại đức Thích Thanh Vịnh cho biết, hiện nay phòng mạch của nhà chùa vẫn kế thừa các bài thuốc ghi trong mộc thư để chữa các bệnh về thần kinh, đau xưng khớp và các bệnh về tiêu hóa.
Bạn,
Cũng theo báo SGGP, mặc dù việc "bảo quản" thô sơ, xếp lên kệ dễ bị ẩm mốc, bụi nhưng mộc thư khố đã tồn tại gần như nguyên vẹn mấy thế kỷ nay. Ngay cả những bản khắc có chữ nhỏ li ti, biên lan như sợi tóc, bức họa nhiều đường nét tinh xảo không bị mờ, mòn và nay vẫn có thể in lên giấy rõ ràng.