Nhâm Kiến Chi, người ở Ngư Đài, làm nghề buơn bán chiên cừu để làm kế mưu sinh. Một hơm thấy trong người mõi mệt, bèn gọi vợ là Hàn thị đến, mà bảo rằng:
- Sự hy sinh hay chịu đựng nào, cũng cĩ những giới hạn của nĩ, khĩ lịng vượt qua được. Nay ta thấy đầu gối mõi nhừ. Khớp xương đau nhức, thì ắt mạng ta đã gần đất hơn trời đĩ vậy, nên ta tính đi xa một chuyến đặng kiếm bạc nhiều hơn. Chớ khơng thể cứ ra vơ nơi đất này mãi được!
Hàn thị bỗng mặt mày tư lự, lo lắng nĩi:
- Lúa tới đâu thì trâu tới đĩ. Hà cớ gì chàng phải nặng lo, để nỗi ưu tư đổ đầy trên mắt sáng, là cớ làm sao"
Kiến Chi thở ra một cái, rồi chậm rãi nĩi rằng:
- Đất Thiểm Tây mưa thuận giĩ hịa, nên đời sống ở đấy thật là no đủ. Chẳng thiếu cái ăn, thành ra gia súc cũng rẻ hơn dưới mình nhiều lắm. Ta định mang hết vốn liếng ở nhà, lên tận Thiểm Tây, mua mớ gia súc đem về mà bán lại. Trước là kiếm thêm chút ít để phịng giờ… chấm hết, sau biết xứ người cho tỏ với người ta. Chớ ít nữa sức đâu mà đi được!
Hàn thị lặng người đi một chút, rồi thận trọng giải phân điều mang nặng:
- Biết đủ là đủ. Gia đình mình, ngĩ lên thì chẳng bằng ai, nhưng ngĩ xuống thì chẳng ai bằng mình. Đã vậy, tay thì cĩ hột để đeo. Xe thì cĩ nhiều cho mướn. Bi nhiêu đĩ cịn chưa cho là đủ - mà lại muốn kiếm thêm - Há chẳng hiểu được nỗi lo lắng của tiền nhân thuở trước"
Kiến Chi lắc đầu, đáp:
- Ăn theo thuở, ở theo thời. Lĩng rày thiên hạ lấy tiền bạc để định giá trị của người ta, thì khơng thể cứ bo bo mà nghe tiền nhân hồi mãi được…
Hàn thị bỗng thấy tưng tức ở lồng ngực, nên hắt hơi mấy cái, rồi buồn bã nĩi rằng:
- Nhâm Tú, năm nay mười bảy tuổi, đang cần cha ở bên để dìu dắt những bước chập chững đầu đời. Nay chàng muốn thêm tiền mà bỏ mặc con thơ, thì gánh nặng kia làm sao thiếp kéo"
Kiến Chi mặt mày ửng đỏ, hơi thở phì phị, lớn tiếng nĩi:
- Con là nợ, vợ là oan gia. Câu nĩi đĩ chẳng bao giờ sai trật. Nay ta muốn tung hồnh ngang dọc, cho phỉ chí hùng anh, mà nàng cứ tìm hết lý do này lý do nọ để làm ta nản chí, thì cĩ là hiền phụ đặng hay chăng"
Rồi chẳng kịp cho Hàn thị nĩi gì, lại ào ào phang tiếp:
- Cha mẹ sinh con trời sinh tính, thì dẫu ta cĩ ở nhà hay khơng, cũng chẳng canh cải gì nữa được!
Đoạn, quyết định hai hơm nữa lên đường. Chớ khơng thể trễ thêm phút giây nào nữa cả. Hàn thị thấy vậy, biết là chuyện đã xong, nên nín lặng quay đi mà nghe lịng trĩu nặng, rồi đến lúc một mình nơi thanh vắng, mới thở cái khì mà nghĩ tựa như ri:
- Đã là vợ chồng, mà mỗi người mỗi hướng làm sao mà sống" Thơi thì trời khơng chịu đất thì đất phải chịu trời, cho mọi chuyện êm xuơi. Chớ khơng thể xử với nhau theo kiểu cạn tàu ráo máng! Mà nĩi hổng phải chứ mình cĩ cản cũng hơng mần răng cản được, thì lội nước ngược làm chi cho hao mịn thân xác" Tổn hại tấm thân, rồi hổng khéo lại mất tiền thang thuốc…
Ngày nọ, lúc gần đến Thiểm Tây, Kiến Chi gặp được một người đồng hội đồng thuyền tên là Thân Trúc Đình, người ở Túc Thiên, nĩi năng rất tâm đầu ý hợp, bèn kết làm anh em để ngọt bùi chia sớt. Nào dè lúc đến nơi thì bị bệnh, đến nỗi nằm liệt giường, nên phải vào ở trọ, may nhờ Trúc Đình tận tình chăm sĩc, miếng thuốc chén rau, nên trong lịng cũng đơi phần ấm áp. Mười ngày sau, Kiến Chi thấy chân tay tê cứng, trong người ớn lạnh, đốn biết là mạng mình sắp hết, nên gọi Trúc Đình đến, mà nặng nhọc nĩi rằng:
- Huynh ỷ vào sức mạnh của đơi chân, mà cưỡng lại mệnh trời, nên đành nhắm mắt nơi xứ người xa lạ. May nhờ cĩ đệ một lịng gánh vác, khơng quản ngại chi, nên huynh muốn ký thác đơi điều tâm sự. Cĩ đặng hay chăng"
Trúc Đình vội vàng đáp:
- Giúp đỡ người khác trong cơn hoan nạn, là bổn phận của trượng phu. Hà cớ chi huynh lại lo lắng nhiều đến thế"
Kiến Chi nghe mà mát lịng mát dạ, nên gắng hết sức hơi, thì thào nĩi tiếp:
- Con chim sắp chết cất tiếng bi ai. Con người sắp chết nĩi lời nĩi phải, nay đệ rộng lượng nghe điều ký thác của huynh, thì dẫu thiếu vợ con cũng yên lịng nhắm mắt…
Trúc Đình liền nắm đơi tay của Kiến Chi, như muốn truyền hơi ấm vào người, thổn thức nĩi:
- Huynh muốn gì thì nĩi lẹ đi. Chớ cứ quanh co e khơng cịn cơ hội.
Kiến Chi nghe vậy, ịa lên mà khĩc, khiến Trúc Đình cũng chột dạ khĩc theo, khơng sao mà ngăn được. Mãi một lúc sau, Chi mới lấy hết sức hơi, mà nĩi rằng:
- Nhà huynh khơng giàu. Tám miệng ăn đều trơng vào mình huynh hết cả, nên huynh phải lao nhọc kiếm cơm, giải dầu sương giĩ. Nay chẳng may thác nơi đất khách, mà bên cạnh chẳng người thân thuộc, thì tránh đâu cho khỏi nỗi ngậm ngùi, uống chữ bi ai, mà nghe lịng đau xĩt. Thơi thì đệ với huynh dẫu khơng cùng một họ mà ra, thì cũng cứ coi nhau như tình thân ruột thịt - để lúc ra đi - khỏi phải lạnh lịng nơi chín suối…
Rồi khĩc ngất khơng làm sao nĩi được, mãi đến lúc khàn cả giọng, khan cả tiếng, mới thều thào nĩi tiếp:
- Trong bọc huynh cĩ hai trăm lạng vàng. Một nửa đệ giữ lấy lo khâm liệm cho huynh. Nửa kia đệ thuê xe cùng tiền lộ phí, đưa linh cữu huynh về, thì dầu ở suối xa, huynh cũng mát mày mát mặt.
Trúc Đình đầu thì lắc quầy quậy. Tay xua lịa xua lia, mau mắn nĩi:
- Nhất ẩm nhất trác giai do tiền định. Nay huynh thác trước mắt đệ thế này, thì chữ phận duyên chắc ăn là phải cĩ. Sao lại nĩi xa xơi" Hay huynh lại xem đệ giống như người xa lạ"
Kiến Chi rưng rưng nước mắt, nghẹn ngào đáp:
- Nếu đệ đồng ý đưa nắm xương của huynh về quê cũ, thì hai trăm lạng vàng này, coi như của đệ luơn. Chớ khỏi phải thắc mắc làm chi nữa!
Trúc Đình từ chối năm lần bảy lượt, nhưng Kiến Chi khơng chịu nghe, đã vậy cịn dựa lưng vào gối viết thư cho vợ. Kể rõ sự tình, hầu vợ biết đàng biết lối mà đền đáp trong muơn một. Đến đêm thì về… đồn tụ với tổ tiên, mà khơng trăn trối thêm gì nữa cả. Sáng ra, Trúc Đình đem sáu lạng mua một cỗ áo quan mỏng, cùng các vật dụng để khâm liệm. Khi mọi việc đã xong, liền nĩi với chủ nhà trọ rằng:
- Tơi đi thuê xe để đưa linh cữu về quê. Xin được quàn tạm nơi đây thêm một khoảng thời gian nữa.
Chủ nhà trọ nĩi:
- Tơi chẳng hẹp hịi gì, nhưng cả nhà tơi sống được là nhờ khách vãng lại đến thuê mướn. Nay ơng đã liệm xong, thì làm ơn đi cho sớm. Chớ chình ình kiểu này, thì khách muốn dzơ cũng nghe lịng ái ngại…
Trúc Đình cúi đầu cảm tạ, rồi dzọt luơn, tối mịt vẫn khơng về. Vợ của chủ nhà trọ là Lã thị, thấy vậy, mới nhỏ nhẹ mà nĩi rằng:
- Người ta ăn ốc cịn bắt mình đổ vỏ. Thiệt là hết biết. Chuyện đã ra nước này, thì phải lẹ báo quan, rồi sáng hơm sau kêu người lo chơn cất.
Chủ nhà trọ bực bội đáp:
- Ách giữa đàng mang vào cổ. Năm này năm tuổi của tơi, nên mới xui ra lắm điều lắm chuyện.
Lã thị biết chồng khơng vui, tha thiết nĩi:
- Chàng muốn ăn trái ngọt, thì khơng thể gieo hạt đắng. Muốn con cái yên vui, thì phải làm điều thiện. Nay cơ hội đến cho chàng tạo ân đức về sau, thì thắc mắc chi cho nhẹ đi phần cơng nghiệp"
Chủ nhà trọ vẫn khơng chịu, tức tối nĩi:
- Nhận tiền của người ta mà khơng làm, là cái hạng bất nhân. Sang cái khĩ cho người, là cái phường bất nghĩa. Thứ mà đã bất… tùm lum như thế - Trời cịn chẳng dung - Huống chi ta là người phàm mắt thịt!
Nửa năm sau Hàn thị mới được tin. Con là Nhâm Tú, muốn đi tìm linh cữu của cha để đưa về. Hàn thị sợ con cịn nhỏ, lại chưa thạo giĩ sương, nên sợ cĩ chia tay mà mất ngày hội ngộ, thành thử cứ dùng dằng chưa quyết. Nhâm Tú thấy vậy, mới vừa khĩc, vừa nĩi với mẹ rằng:
- Mười bảy bẻ gãy sừng trâu. Nay con trong người khỏe mạnh, mà khơng đưa được linh cữu của cha về. Há cịn là quân tử đặng hay sao"
Hàn thị lắc đầu khơng chịu, rầu rĩ đáp:
- Mẹ cĩ thể bỏ chồng chớ khơng thể bỏ con. Cha con mất, mẹ cịn sống được, nhưng nếu con mệnh hệ gì, thì mẹ cịn… thoi thĩp ở cõi dương gian làm chi nữa"
Đoạn, nước mắt tràn ra cả má, khơng sao mà ngăn được. Nhâm Tú biết chuyến này mà khơng đến mức ăn thua, thì mãi mãi giam mình bên gối mẹ, nên tức tốc nĩi:
- Mẹ dạy con phải vuơng trịn chữ hiếu. Nay cha nằm nơi đất người xa lạ, thiếu cả khĩi nhang, mà ở nơi đây con lại yên hàn no đủ - thì chữ hiếu này - con tính liệu làm sao" Khi chỉ biết vinh thân mà quên ơn sinh thành dưỡng dục"
Hàn thị khơng biết nĩi sao, đành phải cầm bán của cải giao cho Tú, lại cịn cẩn thận sai một bõ già đi theo giúp đỡ, hầu gánh phần cơng việc. Lúc gần đến đất Thiểm Tây thì trời đã tối, Nhâm Tú liền vào nhà trọ để trú ngụ qua đêm, hầu sáng mai đi tiếp. Thời may thấy đám người đánh bạc, đang trú ngụ phịng bên, bèn cĩ ý đem chút kim ngân ra thử thời thử vận. Bõ già thấy vậy, mới hoảng hốt mà nĩi với Nhâm Tú rằng:
- Cậu đi chuyến này lo vuơng trịn chữ hiếu. Chớ khơng phải ăn thua, thì quyết khơng để… cơ rơ níu chân mình lại được!
Nhâm Tú lắc đầu, nĩi:
- Đen bạc thì đỏ tình. Nay phụ tử lìa xa, thì chắc chắn phận đỏ sẽ bù vơ đĩ vậy!
Bõ già hết hồn hết vía, lại cố cản ngăn:
- Bà đã bán đi một phần cơ nghiệp, để cậu trở thành người con hiếu thảo. Nay cậu lại muốn đem tấm lịng ấy - để thử chuyện hên xui - thì dẫu ở suối xa ơng cũng khĩ yên lịng nhắm mắt!
Nhâm Tú bỗng bực bội khơng làm sao chịu được, tức tối hét:
- Nước sơng khơng phạm vào nước giếng. Ngươi là người làm cơng cho gia đình của ta, thì khơng cĩ quyền cản ngăn gì hết cả!
Rồi đem tiền ra mà đánh bạc. Chẳng may gặp vận thời chưa tới, nên cứ phải thua luơn, khiến trong phút chốc đã ra người tay trắng. Đã vậy cịn tính lột chiếc vịng gia bảo ra mà đen đỏ. Bõ già thấy vậy, lớn tiếng can:
- Cịn một chút đĩ để đưa ơng về quê cũ. Sao cậu nỡ chơi luơn. Há chẳng sợ xĩm giềng cười chê trách mắng"
Nhâm Tú, tay thì lột. Tay xua bõ già ra, rồi mạnh dạn nĩi rằng:
- Với chiếc vịng này, ta sẽ lấy lại những gì đã mất. Chớ khơng thể để mất khơi khơi những gì ta cĩ được!
Nĩi rồi lao vào mà đen đỏ. Bõ già thấy vậy, mới bước vội ra sân mà nhủ thầm trong dạ:
- Giàu vì bạn, sang vì vợ, rạng rỡ vì con. Nay cậu chủ ta đã làm điều sái quấy, mà chẳng chịu hiểu cho, lại ỷ thế chủ nhân nĩi này nĩi nọ, thì thiệt là bết bát!
- Sự hy sinh hay chịu đựng nào, cũng cĩ những giới hạn của nĩ, khĩ lịng vượt qua được. Nay ta thấy đầu gối mõi nhừ. Khớp xương đau nhức, thì ắt mạng ta đã gần đất hơn trời đĩ vậy, nên ta tính đi xa một chuyến đặng kiếm bạc nhiều hơn. Chớ khơng thể cứ ra vơ nơi đất này mãi được!
Hàn thị bỗng mặt mày tư lự, lo lắng nĩi:
- Lúa tới đâu thì trâu tới đĩ. Hà cớ gì chàng phải nặng lo, để nỗi ưu tư đổ đầy trên mắt sáng, là cớ làm sao"
Kiến Chi thở ra một cái, rồi chậm rãi nĩi rằng:
- Đất Thiểm Tây mưa thuận giĩ hịa, nên đời sống ở đấy thật là no đủ. Chẳng thiếu cái ăn, thành ra gia súc cũng rẻ hơn dưới mình nhiều lắm. Ta định mang hết vốn liếng ở nhà, lên tận Thiểm Tây, mua mớ gia súc đem về mà bán lại. Trước là kiếm thêm chút ít để phịng giờ… chấm hết, sau biết xứ người cho tỏ với người ta. Chớ ít nữa sức đâu mà đi được!
Hàn thị lặng người đi một chút, rồi thận trọng giải phân điều mang nặng:
- Biết đủ là đủ. Gia đình mình, ngĩ lên thì chẳng bằng ai, nhưng ngĩ xuống thì chẳng ai bằng mình. Đã vậy, tay thì cĩ hột để đeo. Xe thì cĩ nhiều cho mướn. Bi nhiêu đĩ cịn chưa cho là đủ - mà lại muốn kiếm thêm - Há chẳng hiểu được nỗi lo lắng của tiền nhân thuở trước"
Kiến Chi lắc đầu, đáp:
- Ăn theo thuở, ở theo thời. Lĩng rày thiên hạ lấy tiền bạc để định giá trị của người ta, thì khơng thể cứ bo bo mà nghe tiền nhân hồi mãi được…
Hàn thị bỗng thấy tưng tức ở lồng ngực, nên hắt hơi mấy cái, rồi buồn bã nĩi rằng:
- Nhâm Tú, năm nay mười bảy tuổi, đang cần cha ở bên để dìu dắt những bước chập chững đầu đời. Nay chàng muốn thêm tiền mà bỏ mặc con thơ, thì gánh nặng kia làm sao thiếp kéo"
Kiến Chi mặt mày ửng đỏ, hơi thở phì phị, lớn tiếng nĩi:
- Con là nợ, vợ là oan gia. Câu nĩi đĩ chẳng bao giờ sai trật. Nay ta muốn tung hồnh ngang dọc, cho phỉ chí hùng anh, mà nàng cứ tìm hết lý do này lý do nọ để làm ta nản chí, thì cĩ là hiền phụ đặng hay chăng"
Rồi chẳng kịp cho Hàn thị nĩi gì, lại ào ào phang tiếp:
- Cha mẹ sinh con trời sinh tính, thì dẫu ta cĩ ở nhà hay khơng, cũng chẳng canh cải gì nữa được!
Đoạn, quyết định hai hơm nữa lên đường. Chớ khơng thể trễ thêm phút giây nào nữa cả. Hàn thị thấy vậy, biết là chuyện đã xong, nên nín lặng quay đi mà nghe lịng trĩu nặng, rồi đến lúc một mình nơi thanh vắng, mới thở cái khì mà nghĩ tựa như ri:
- Đã là vợ chồng, mà mỗi người mỗi hướng làm sao mà sống" Thơi thì trời khơng chịu đất thì đất phải chịu trời, cho mọi chuyện êm xuơi. Chớ khơng thể xử với nhau theo kiểu cạn tàu ráo máng! Mà nĩi hổng phải chứ mình cĩ cản cũng hơng mần răng cản được, thì lội nước ngược làm chi cho hao mịn thân xác" Tổn hại tấm thân, rồi hổng khéo lại mất tiền thang thuốc…
Ngày nọ, lúc gần đến Thiểm Tây, Kiến Chi gặp được một người đồng hội đồng thuyền tên là Thân Trúc Đình, người ở Túc Thiên, nĩi năng rất tâm đầu ý hợp, bèn kết làm anh em để ngọt bùi chia sớt. Nào dè lúc đến nơi thì bị bệnh, đến nỗi nằm liệt giường, nên phải vào ở trọ, may nhờ Trúc Đình tận tình chăm sĩc, miếng thuốc chén rau, nên trong lịng cũng đơi phần ấm áp. Mười ngày sau, Kiến Chi thấy chân tay tê cứng, trong người ớn lạnh, đốn biết là mạng mình sắp hết, nên gọi Trúc Đình đến, mà nặng nhọc nĩi rằng:
- Huynh ỷ vào sức mạnh của đơi chân, mà cưỡng lại mệnh trời, nên đành nhắm mắt nơi xứ người xa lạ. May nhờ cĩ đệ một lịng gánh vác, khơng quản ngại chi, nên huynh muốn ký thác đơi điều tâm sự. Cĩ đặng hay chăng"
Trúc Đình vội vàng đáp:
- Giúp đỡ người khác trong cơn hoan nạn, là bổn phận của trượng phu. Hà cớ chi huynh lại lo lắng nhiều đến thế"
Kiến Chi nghe mà mát lịng mát dạ, nên gắng hết sức hơi, thì thào nĩi tiếp:
- Con chim sắp chết cất tiếng bi ai. Con người sắp chết nĩi lời nĩi phải, nay đệ rộng lượng nghe điều ký thác của huynh, thì dẫu thiếu vợ con cũng yên lịng nhắm mắt…
Trúc Đình liền nắm đơi tay của Kiến Chi, như muốn truyền hơi ấm vào người, thổn thức nĩi:
- Huynh muốn gì thì nĩi lẹ đi. Chớ cứ quanh co e khơng cịn cơ hội.
Kiến Chi nghe vậy, ịa lên mà khĩc, khiến Trúc Đình cũng chột dạ khĩc theo, khơng sao mà ngăn được. Mãi một lúc sau, Chi mới lấy hết sức hơi, mà nĩi rằng:
- Nhà huynh khơng giàu. Tám miệng ăn đều trơng vào mình huynh hết cả, nên huynh phải lao nhọc kiếm cơm, giải dầu sương giĩ. Nay chẳng may thác nơi đất khách, mà bên cạnh chẳng người thân thuộc, thì tránh đâu cho khỏi nỗi ngậm ngùi, uống chữ bi ai, mà nghe lịng đau xĩt. Thơi thì đệ với huynh dẫu khơng cùng một họ mà ra, thì cũng cứ coi nhau như tình thân ruột thịt - để lúc ra đi - khỏi phải lạnh lịng nơi chín suối…
Rồi khĩc ngất khơng làm sao nĩi được, mãi đến lúc khàn cả giọng, khan cả tiếng, mới thều thào nĩi tiếp:
- Trong bọc huynh cĩ hai trăm lạng vàng. Một nửa đệ giữ lấy lo khâm liệm cho huynh. Nửa kia đệ thuê xe cùng tiền lộ phí, đưa linh cữu huynh về, thì dầu ở suối xa, huynh cũng mát mày mát mặt.
Trúc Đình đầu thì lắc quầy quậy. Tay xua lịa xua lia, mau mắn nĩi:
- Nhất ẩm nhất trác giai do tiền định. Nay huynh thác trước mắt đệ thế này, thì chữ phận duyên chắc ăn là phải cĩ. Sao lại nĩi xa xơi" Hay huynh lại xem đệ giống như người xa lạ"
Kiến Chi rưng rưng nước mắt, nghẹn ngào đáp:
- Nếu đệ đồng ý đưa nắm xương của huynh về quê cũ, thì hai trăm lạng vàng này, coi như của đệ luơn. Chớ khỏi phải thắc mắc làm chi nữa!
Trúc Đình từ chối năm lần bảy lượt, nhưng Kiến Chi khơng chịu nghe, đã vậy cịn dựa lưng vào gối viết thư cho vợ. Kể rõ sự tình, hầu vợ biết đàng biết lối mà đền đáp trong muơn một. Đến đêm thì về… đồn tụ với tổ tiên, mà khơng trăn trối thêm gì nữa cả. Sáng ra, Trúc Đình đem sáu lạng mua một cỗ áo quan mỏng, cùng các vật dụng để khâm liệm. Khi mọi việc đã xong, liền nĩi với chủ nhà trọ rằng:
- Tơi đi thuê xe để đưa linh cữu về quê. Xin được quàn tạm nơi đây thêm một khoảng thời gian nữa.
Chủ nhà trọ nĩi:
- Tơi chẳng hẹp hịi gì, nhưng cả nhà tơi sống được là nhờ khách vãng lại đến thuê mướn. Nay ơng đã liệm xong, thì làm ơn đi cho sớm. Chớ chình ình kiểu này, thì khách muốn dzơ cũng nghe lịng ái ngại…
Trúc Đình cúi đầu cảm tạ, rồi dzọt luơn, tối mịt vẫn khơng về. Vợ của chủ nhà trọ là Lã thị, thấy vậy, mới nhỏ nhẹ mà nĩi rằng:
- Người ta ăn ốc cịn bắt mình đổ vỏ. Thiệt là hết biết. Chuyện đã ra nước này, thì phải lẹ báo quan, rồi sáng hơm sau kêu người lo chơn cất.
Chủ nhà trọ bực bội đáp:
- Ách giữa đàng mang vào cổ. Năm này năm tuổi của tơi, nên mới xui ra lắm điều lắm chuyện.
Lã thị biết chồng khơng vui, tha thiết nĩi:
- Chàng muốn ăn trái ngọt, thì khơng thể gieo hạt đắng. Muốn con cái yên vui, thì phải làm điều thiện. Nay cơ hội đến cho chàng tạo ân đức về sau, thì thắc mắc chi cho nhẹ đi phần cơng nghiệp"
Chủ nhà trọ vẫn khơng chịu, tức tối nĩi:
- Nhận tiền của người ta mà khơng làm, là cái hạng bất nhân. Sang cái khĩ cho người, là cái phường bất nghĩa. Thứ mà đã bất… tùm lum như thế - Trời cịn chẳng dung - Huống chi ta là người phàm mắt thịt!
Nửa năm sau Hàn thị mới được tin. Con là Nhâm Tú, muốn đi tìm linh cữu của cha để đưa về. Hàn thị sợ con cịn nhỏ, lại chưa thạo giĩ sương, nên sợ cĩ chia tay mà mất ngày hội ngộ, thành thử cứ dùng dằng chưa quyết. Nhâm Tú thấy vậy, mới vừa khĩc, vừa nĩi với mẹ rằng:
- Mười bảy bẻ gãy sừng trâu. Nay con trong người khỏe mạnh, mà khơng đưa được linh cữu của cha về. Há cịn là quân tử đặng hay sao"
Hàn thị lắc đầu khơng chịu, rầu rĩ đáp:
- Mẹ cĩ thể bỏ chồng chớ khơng thể bỏ con. Cha con mất, mẹ cịn sống được, nhưng nếu con mệnh hệ gì, thì mẹ cịn… thoi thĩp ở cõi dương gian làm chi nữa"
Đoạn, nước mắt tràn ra cả má, khơng sao mà ngăn được. Nhâm Tú biết chuyến này mà khơng đến mức ăn thua, thì mãi mãi giam mình bên gối mẹ, nên tức tốc nĩi:
- Mẹ dạy con phải vuơng trịn chữ hiếu. Nay cha nằm nơi đất người xa lạ, thiếu cả khĩi nhang, mà ở nơi đây con lại yên hàn no đủ - thì chữ hiếu này - con tính liệu làm sao" Khi chỉ biết vinh thân mà quên ơn sinh thành dưỡng dục"
Hàn thị khơng biết nĩi sao, đành phải cầm bán của cải giao cho Tú, lại cịn cẩn thận sai một bõ già đi theo giúp đỡ, hầu gánh phần cơng việc. Lúc gần đến đất Thiểm Tây thì trời đã tối, Nhâm Tú liền vào nhà trọ để trú ngụ qua đêm, hầu sáng mai đi tiếp. Thời may thấy đám người đánh bạc, đang trú ngụ phịng bên, bèn cĩ ý đem chút kim ngân ra thử thời thử vận. Bõ già thấy vậy, mới hoảng hốt mà nĩi với Nhâm Tú rằng:
- Cậu đi chuyến này lo vuơng trịn chữ hiếu. Chớ khơng phải ăn thua, thì quyết khơng để… cơ rơ níu chân mình lại được!
Nhâm Tú lắc đầu, nĩi:
- Đen bạc thì đỏ tình. Nay phụ tử lìa xa, thì chắc chắn phận đỏ sẽ bù vơ đĩ vậy!
Bõ già hết hồn hết vía, lại cố cản ngăn:
- Bà đã bán đi một phần cơ nghiệp, để cậu trở thành người con hiếu thảo. Nay cậu lại muốn đem tấm lịng ấy - để thử chuyện hên xui - thì dẫu ở suối xa ơng cũng khĩ yên lịng nhắm mắt!
Nhâm Tú bỗng bực bội khơng làm sao chịu được, tức tối hét:
- Nước sơng khơng phạm vào nước giếng. Ngươi là người làm cơng cho gia đình của ta, thì khơng cĩ quyền cản ngăn gì hết cả!
Rồi đem tiền ra mà đánh bạc. Chẳng may gặp vận thời chưa tới, nên cứ phải thua luơn, khiến trong phút chốc đã ra người tay trắng. Đã vậy cịn tính lột chiếc vịng gia bảo ra mà đen đỏ. Bõ già thấy vậy, lớn tiếng can:
- Cịn một chút đĩ để đưa ơng về quê cũ. Sao cậu nỡ chơi luơn. Há chẳng sợ xĩm giềng cười chê trách mắng"
Nhâm Tú, tay thì lột. Tay xua bõ già ra, rồi mạnh dạn nĩi rằng:
- Với chiếc vịng này, ta sẽ lấy lại những gì đã mất. Chớ khơng thể để mất khơi khơi những gì ta cĩ được!
Nĩi rồi lao vào mà đen đỏ. Bõ già thấy vậy, mới bước vội ra sân mà nhủ thầm trong dạ:
- Giàu vì bạn, sang vì vợ, rạng rỡ vì con. Nay cậu chủ ta đã làm điều sái quấy, mà chẳng chịu hiểu cho, lại ỷ thế chủ nhân nĩi này nĩi nọ, thì thiệt là bết bát!
Gửi ý kiến của bạn
