Đây là phần hai, nối tiếp theo bài tuần trước, thảo luận về bệnh Viêm Gan A. T tháng 6 đến tháng 12, Hội Ung Thư Việt Mỹ sẽ tiếp tục phổ biến các tin tức liên quan đến bệnh về gan nhằm mục đích nâng cao sự hiểu biết về loại bệnh dịch đang gây nhiều tử vong trong cộng dồng người Việt chúng ta.
THUỐC UỐNG:
Trong quá khứ nhiều loại thuốc như methionine, choline, chất cốt từ gan (liver extract), thuốc Cortisol, kích thích tố nữ Estrogen, Amatandine v.v. đã được thử nghiệm trong việc chữa trị bệnh viêm gan A cấp tính. Gần đây nhất, một số thuốc mới với khả năng tàn phá các vi khuẩn loại DNA và RNA trên nhiều phương diện khác nhau cũng được thí nghiệm.
Thí dụ điển hình như Ribavirin, Isoprinosine, Levamisole, v.v. Tiếc thay cho tới nay, vẫn chưa có một phương pháp cũng như thuốc men nào khả quan và hữu hiệu có thể rút ngắn thời gian lành bệnh, một khi vi khuẩn viêm gan A đã xâm nhập vào cơ thể người bệnh.
GAMMA GLOBULIN
Đây là chất đề kháng lấy từ huyết tương của người khác để truyền thẳng vào máu bệnh nhân. Thuốc chỉ hiệu nghiệm nếu được truyền vào máu trước khi bệnh nhân tiếp xúc với vi khuẩn viêm gan A hoặc trong vòng 2 tuần lễ sau khi bị lây bệnh. Vì thế, thuốc này được dùng để ngừa bệnh hơn là chữa bệnh. Tuy nhiên chất đề kháng này tương đối mắc tiền và có thể mang lại nhiều phản ứng phụ trầm trọng.
DƯỢC THẢO
Một số dược thảo được bầy bán trên thị trường với dụng ý chữa trị các bệnh viêm gan cấp tính và mãn tính. Như đã trình bầy trong chương "Dinh Dưỡng cho Người Bệnh Viêm Gan", đa số các thuốc này chưa được kiểm chứng bởi FDA. Hơn nữa, vì một số dược thảo có thể hại đến gan, nên xin quý vị thận trọng khi uống bất cứ một thứ thuốc gì trong thời gian viêm gan cấp tính này. Để biết thêm chi tiết về một số dược thảo, Quý vị có thể tham khảo với "National Center for Complementary and Alternative Medicine Clearing House" qua các địa chỉ sau đây: E-mail: nccamc@altmedinfo.org. Điện thoại miễn phí: 1-888-644-6226.
TỊNH DƯỠNG
Một số người cho rằng bệnh nhân viêm gan A cấp tính nên nghỉ ngơi và không nên làm việc quá nặng nhọc.
Họ nên thay đổi cách thức ăn uống trong một thời gian ngắn. Nên tránh những thức ăn quá nhiều dầu mỡ. Nên tẩm bổ với những thức ăn và nước uống chứa nhiều chất đường (sugar) hoặc chất bột (starch). Nên ăn khoảng 3,000 đến 4,000 calories mỗi ngày, trong thời gian bị bệnh. (Trung bình chúng ta chỉ cần khoảng 1.800 đến 2.200 calories mỗi ngày, tùy theo tuổi tác và nghề nghiệp cũng như phái giới.)
Ngược lại, một số bác sĩ khác (trong đó có tôi) tin rằng, bệnh nhân viêm gan cấp tính không bắt buộc phải nằm nghỉ một chỗ. Họ có thể tiếp tục hoạt động như thường lệ. Nhưng tránh những công việc quá nặng nhọc, nhất là đối với bệnh nhân lớn tuổi hoặc kém cường tráng. Nếu không bị buồn nôn, họ có thể tiếp tục ăn uống bình thường và không cần kiêng cữ thức ăn nhiều dầu mỡ. Để biết thêm chi tiết xin đọc bài "Dinh Dưỡng cho Người Bệnh Viêm Gan".
"ĐAU ĐÂU CHỮA ĐÓ" (SYMPTOMATIC TREATMENT)
Như những bệnh cảm cúm thông thường, đa số những bệnh viêm gan A không cần chữa tự nhiên cũng hết. Nếu cần, quý vị có thể dùng một số thuốc "lặt vặt" như Tylenol khi bị đau nhức, Pepto-bismol, Imodium nếu bị tiêu chảy, hoặc thuốc nhét hậu môn (suppositories) như Tigan, Compazine, v.v., trong lúc nôn ói.
Tuy nhiên, quý vị chỉ nên dùng thuốc trong những trường hợp bất khả kháng mà thôi. Càng ít chừng nào, càng tốt chừng nấy. Uống thuốc khi gan đang bị viêm cấp tính không khác hơn là "châm dầu vào lửa". Tuyệt đối không được uống thuốc an thần, thuốc ngủ hoặc thuốc có chứa chất rượu. Những phương pháp cổ truyền như đấm bóp (massage), ấn huyệt (acupressure), xoa dầu nóng, cạo gió (coin rubbing), xông hơi (steam bath), châm cứu (acupuncture) nếu được ứng dụng đúng cách có thể thuyên giảm một số triệu chứng như đau nhức, khó chịu, buồn nôn, ói mửa, v.v. mà không gây ảnh hưởng xấu đến lá gan. Hãy tham khảo kỹ lưỡng với bác sĩ của mình mỗi lần dùng các loại thuốc khác nhau, ngay cả khi uống các loại dược thảo.
NHẬP VIỆN
Nếu bệnh nhân bị đau bụng, buồn nôn, ói mửa liên tục và không ăn uống được; họ cần nhập viện để chữa trị. Thuốc men và thức ăn sẽ được truyền qua đường nước biển, giúp cơ thể của họ chóng phục sức hơn.
Nếu gan bị tàn phá một cách quá mãnh liệt như trong trường hợp "Fulminant hepatitis", bệnh nhân cần được chuyển về những trung tâm y khoa đại học để được ghép gan (liver transplant).
Tóm lại, cách thức chữa bệnh viêm gan A cấp tính thay đổi theo từng trường hợp, tùy vào tình trạng sức khỏe của mỗi bệnh nhân và cũng như kinh nghiệm hành nghề của người y sĩ. Vì bệnh viêm gan A dễ lây nhất trong thời gian TRƯỚC khi phát bệnh, nên bệnh có thể lây lan rất nhanh. Một khi bệnh nhân đã có những triệu chứng như vàng da, bệnh không còn lây nữa. Vì thế, họ không cần phải nằm riêng biệt trong những phòng đóng kín. Như viết ở trên, viêm gan A không gây ra bệnh viêm gan mãn tính và không đưa đến chai gan hoặc ung thư gan.
CHÍCH NGỪA VIÊM GAN A
Chích ngừa (vaccination) là cách thức bảo vệ cơ thể chúng ta không bị lây bệnh truyền nhiễm. Hiện nay trên nước Mỹ, với những cuộc vận động chích ngừa viêm gan A qui mô hơn, người ta hy vọng sẽ đạt được 3 mục tiêu sau đây: a) bảo vệ người được chích không bị lây bệnh, b) giảm thiểu sự bành trướng của bệnh bằng cách ngăn cản sự truyền bệnh (transmission), và c) diệt trừ hoàn toàn căn bệnh (complete elimination).
AI CẦN CHÍCH NGỪA VIÊM GAN A"
Trong nhiều năm vừa qua, bệnh viêm gan A giảm dần trên nước Mỹ. Phần lớn là nhờ vào cải tiến hệ thống cầu cống, thủy nông cũng như nâng cao mức sống trên mọi phương diện. Nhà cửa rộng rãi và vệ sinh hơn, thành phố đỡ chen chúc hơn, sông hồ đỡ ô uế hơn, thực phẩm được kiểm soát kỹ lưỡng hơn, v.v. Tuy thế, viêm gan A vẫn tiếp tục là một trong những mối ưu tư của bộ y tế Hoa Kỳ. Trung Tâm Kiểm Soát và Phòng Ngừa Bệnh Tật (Centers for Disease Control and Prevention viết tắt là CDC) khuyên rằng những người sau đây nên chích ngừa viêm gan A:
1) Tất cả các trẻ em lớn lên từ các tiểu bang có tỷ lệ bệnh viêm gan A cao hơn bình thường như Arizona, Alaska, Oregon, New Mexico, Missouri, Texas, Utah, Washington, Arkansas.
2) Các trẻ em lớn lên trong những cộng đồng hoặc địa phương với tỷ lệ viêm gan A cao hơn bình thường. Điều này có nghĩa là các con em chúng ta đang sống trong cộng đồng Việt Nam tại hải ngoại, cần được chích ngừa bệnh viêm gan A. Thông thường nên chích cho các em từ 2 tuổi trở lên.
3) Tất cả những du khách hoặc nhân viên làm việc thường trú tại những nước có tỷ lệ viêm gan cao hoặc tương đối cao. Nếu dựa theo bản đồ thế giới hình số 2-2, trang số 4, trong đó có tất cả các nước Châu Á, Châu Phi, Châu Mỹ La-tin, phía đông Châu Âu v.v. Khi chích thuốc, cần phải chích ít nhất 4 tuần lễ trước khi đi du lịch.
4) Người Việt Nam trưởng thành tại quê nhà, có lẽ đã bị lây bệnh trong quá khứ, nên đã được miễn nhiễm. Nhưng nếu trong máu chưa có chất kháng thể HAV-IgG, họ nên chích ngừa để tránh bị lây bệnh. Những trẻ em trưởng thành tại Hoa Kỳ, không cần thử kháng thể HAV-IgG trước khi đi chích ngừa.
PHƯƠNG PHÁP CHÍCH NGỪA:
Có hai phương thức chích ngừa:
1) Chích ngừa "chủ động" (active vaccination): chích thuốc để huấn luyện cơ thể chúng ta cách thức tự chế tạo ra kháng thể (Immune Globulin, viết tắc là IG).
2) Chích ngừa "thụ động" (passive vaccination): hóa giải vi khuẩn bằng kháng thể (IG) của người khác. Đây là phương pháp chích ngừa tạm thời mà thôi.
CHÍCH NGỪA CHỦ ĐỘNG
Hiện nay có 2 loại thuốc chích ngừa viêm gan A: thuốc HAVRIX của hãng SmithKline và VAQTA do hãng Merck bào chế. Tuy cách thức chế tạo không hoàn toàn giống nhau, 2 loại thuốc này đều rất công hiệu. Thuốc được dùng cho bệnh nhân từ 2 tuổi trở lên. Thông thường chỉ cần chích 2 lần, mỗi lần cách nhau từ 6 đến 12 tháng. Khoảng 94% đến 100% bệnh nhân sẽ được miễn nhiễm một tháng sau mũi chích đầu tiên. Nếu được chích thêm mũi thứ 2, kết quả sẽ tốt đẹp hơn và sự miễn nhiễm sẽ kéo dài lâu hơn. Có lẽ ít nhất là 7 đến 8 năm trở lên, nếu không muốn nói là suốt đời. Sau khi được chích ngừa, bệnh nhân không cần phải thử máu để xem có kháng thể hay chưa.
HAVRIX
Tuổi tác: Số lần chích: Thời gian chích: Số lượng thuốc
Trẻ em từ 2 đến 18 tuổi: 2 lần, 0 và 6 - 12 tháng: 720 ELISA đơn vị
Trẻ em từ 2 đến 18 tuổi: 3 lần: 0, 1, và 6 - 12 tháng: 360 ELISA đơn vị
Người lớn > 18 tuổi: 2 lần: 0 và 6 - 12 tháng: 1440 ELISA đơn vị
VAQTA
Tuổi tác: Số lần chích: Thời gian chích: Số lượng thuốc
Trẻ em từ2 đến 17 tuổi : 2 lần: 0 và 6 - 18 tháng: 25 đơn vị
Người lớn > 17 tuổi: 2 lần: 0 và 6 tháng: 50 đơn vị
Tháng 6 vừa qua, Hội Ung Thư Việt Mỹ phát động cuộc vận động chống viêm gan và ung thư gan trong cộng đồng người Việt tại hải ngoại. Theo Tung Tâm Gan Á Châu tại Đại Học Stanford, ung thư gan là nguyên nhân gây tử vong vì ung thư đứng hàng thứ hai cho người Việt. Tỷ lệ viêm gan B trong cộng đồng người Việt cao hơn người Da Trắng gấp 17 đến 20 lần, tùy theo các trung tâm khác nhau. Cuộc Vận Động Chống Viêm Gan và Ung Thư Gan 2004 của Hội Ung Thư Việt Mỹ nhằm khuyến khích mọi người gốc Việt làm những việc sau: 1) thử nghiệm xem mình có mang bệnh Viêm gan B hoặc/và C hay không, 2) nếu chưa nhiễm vi khuẩn B, thì nên yêu cầu bác sĩ chích ngừa viêm gan B, 3) nếu chẳng may đã nhiễm vi khuẩn B hoặc/và C thì cần phải đến bác sĩ để xem có cần theo dõi hoặc chữa trị viêm gan, hoặc truy tầm ung gan thường xuyên hay không; đồng thời bệnh nhân nên hỏi bác sĩ về chích ngừa viêm gan A.
Hội Ung Thư Việt Mỹ chân thành cám ơn BS Bùi Xuân Dương đã cho phép Hội trích những bài viết trong tập sách "Sống Với Bệnh Viêm Gan" nhằm phổ biến các kiến thức về bệnh này đến cộng đồng của chúng ta.
Để biết thêm chi tiết về các chương trình phục vụ của Hội Ung Thư Việt Mỹ hoặc về Cuộc Vận Động Chống Viêm Gan và Ung Thư Gan 2004, xin đồng bào liên lạc Hội Ung Thư Việt Mỹ, 11770 Warner Avenue, Suite 113, Fountain Valley, CA 92708, phone: (714) 751-580, email: info@vacf.org or webpage UngThu.org.
Vì cơ thể cần "thời gian" để "học hỏi" cách thức chế tạo kháng động tố, bệnh nhân phải chích ngừa ít nhất là 4 tuần lễ trước khi đi du lịch đến những nước với tỷ lệ bệnh viêm gan A rất cao. Nếu bắt buộc phải đi gấp, họ nên chích ngừa bằng phương pháp "thụ động".
CHÍCH NGỪA THỤ ĐỘNG
Đây là cách thức chích ngừa "cấp tốc", khi bệnh nhân cần được bảo vệ ngay lập tức hoặc cho trẻ em dưới 2 tuổi. Trong phương pháp này một ít chất đề kháng (Immune Globulin) sẽ được chích thẳng vào mạch máu hoặc bắp thịt. Tôi thường chích vào vai (deltoid) hoặc chích mông (gluteal) hơn là chích thẳng vào mạch máu. Số lượng thuốc là 0.02 ml/kg. Chất đề kháng được bào chế từ huyết tương (plasma) của nhiều người hiến máu khác nhau. Nhưng nhờ vào kỹ thuật bào chế tối tân, thuốc trở nên rất tinh khiết và chưa hề lây bệnh truyền nhiễm cho bất cứ một ai.
Thuốc chích ngừa được xem là rất an toàn, nên ngay cả những người mẹ trong lúc thai ngén hoặc khi cho con bú vẫn có thể chích được. Chỉ trong một ít trường hợp kém may, một số bệnh nhân có thể bị một vài phản ứng phụ hoặc biến chứng như đau nhức, nổi ngứa, ngất xỉu, v.v. Điều này hiếm khi xẩy ra.
Phương pháp chích ngừa này được ứng dụng cho những trường hợp sau đây:
a) Sau khi tiếp xúc với người có bệnh, như trong những trường hợp bệnh viêm gan A bộc phát tại các trường học hay vườn giữ trẻ (Kindergarden).
b) Du lịch đến những nước dễ lây bệnh trong vòng một tháng.
Cả 2 trường hợp kể trên, nếu bệnh nhân trên 2 tuổi nên chích thêm thuốc Havrix hoặc VAQTA.
NHỮNG CÁCH THỨC PHÒNG NGỪA BỆNH VIÊM GAN A
Nếu chưa được chích ngừa, hoặc nếu quý vị chưa có kháng thể chống vi khuẩn viêm gan A, quý vị nên để ý những điều sau đây:
1) Rửa tay bằng xà-bông trước và sau mỗi lần dùng nhà cầu hoặc thay tã cho con em.
2) Rửa tay cẩn thận trước khi và sau khi ăn cũng như làm bếp.
3) Các bát đĩa của bệnh nhân phải được rửa sạch sẽ.
4) Tránh quan hệ tình dục với người bệnh viêm gan A (trong thời gian ủ bệnh).
Tóm lại, viêm gan A là một bệnh rất dễ lây, nhưng không gây ra viêm gan mãn tính. Bệnh tuy "hiền" hơn viêm gan B, C và D, bệnh cũng có thể trở thành ác tính. Nếu không nguy hiểm, bệnh cũng có thể làm những ngày tháng du lịch của chúng ta trở nên kém "vui". Tất cả chúng ta nếu chưa được miễn nhiễm, nên chích ngừa càng sớm càng tốt. Khi được miễn nhiễm, đề kháng HAV-IgG sẽ dương tính. Một số bệnh nhân vẫn hiểu lầm là họ đang bị bệnh viêm gan A khi thấy trong máu của mình có chất đề kháng này.
THUỐC UỐNG:
Trong quá khứ nhiều loại thuốc như methionine, choline, chất cốt từ gan (liver extract), thuốc Cortisol, kích thích tố nữ Estrogen, Amatandine v.v. đã được thử nghiệm trong việc chữa trị bệnh viêm gan A cấp tính. Gần đây nhất, một số thuốc mới với khả năng tàn phá các vi khuẩn loại DNA và RNA trên nhiều phương diện khác nhau cũng được thí nghiệm.
Thí dụ điển hình như Ribavirin, Isoprinosine, Levamisole, v.v. Tiếc thay cho tới nay, vẫn chưa có một phương pháp cũng như thuốc men nào khả quan và hữu hiệu có thể rút ngắn thời gian lành bệnh, một khi vi khuẩn viêm gan A đã xâm nhập vào cơ thể người bệnh.
GAMMA GLOBULIN
Đây là chất đề kháng lấy từ huyết tương của người khác để truyền thẳng vào máu bệnh nhân. Thuốc chỉ hiệu nghiệm nếu được truyền vào máu trước khi bệnh nhân tiếp xúc với vi khuẩn viêm gan A hoặc trong vòng 2 tuần lễ sau khi bị lây bệnh. Vì thế, thuốc này được dùng để ngừa bệnh hơn là chữa bệnh. Tuy nhiên chất đề kháng này tương đối mắc tiền và có thể mang lại nhiều phản ứng phụ trầm trọng.
DƯỢC THẢO
Một số dược thảo được bầy bán trên thị trường với dụng ý chữa trị các bệnh viêm gan cấp tính và mãn tính. Như đã trình bầy trong chương "Dinh Dưỡng cho Người Bệnh Viêm Gan", đa số các thuốc này chưa được kiểm chứng bởi FDA. Hơn nữa, vì một số dược thảo có thể hại đến gan, nên xin quý vị thận trọng khi uống bất cứ một thứ thuốc gì trong thời gian viêm gan cấp tính này. Để biết thêm chi tiết về một số dược thảo, Quý vị có thể tham khảo với "National Center for Complementary and Alternative Medicine Clearing House" qua các địa chỉ sau đây: E-mail: nccamc@altmedinfo.org. Điện thoại miễn phí: 1-888-644-6226.
TỊNH DƯỠNG
Một số người cho rằng bệnh nhân viêm gan A cấp tính nên nghỉ ngơi và không nên làm việc quá nặng nhọc.
Họ nên thay đổi cách thức ăn uống trong một thời gian ngắn. Nên tránh những thức ăn quá nhiều dầu mỡ. Nên tẩm bổ với những thức ăn và nước uống chứa nhiều chất đường (sugar) hoặc chất bột (starch). Nên ăn khoảng 3,000 đến 4,000 calories mỗi ngày, trong thời gian bị bệnh. (Trung bình chúng ta chỉ cần khoảng 1.800 đến 2.200 calories mỗi ngày, tùy theo tuổi tác và nghề nghiệp cũng như phái giới.)
Ngược lại, một số bác sĩ khác (trong đó có tôi) tin rằng, bệnh nhân viêm gan cấp tính không bắt buộc phải nằm nghỉ một chỗ. Họ có thể tiếp tục hoạt động như thường lệ. Nhưng tránh những công việc quá nặng nhọc, nhất là đối với bệnh nhân lớn tuổi hoặc kém cường tráng. Nếu không bị buồn nôn, họ có thể tiếp tục ăn uống bình thường và không cần kiêng cữ thức ăn nhiều dầu mỡ. Để biết thêm chi tiết xin đọc bài "Dinh Dưỡng cho Người Bệnh Viêm Gan".
"ĐAU ĐÂU CHỮA ĐÓ" (SYMPTOMATIC TREATMENT)
Như những bệnh cảm cúm thông thường, đa số những bệnh viêm gan A không cần chữa tự nhiên cũng hết. Nếu cần, quý vị có thể dùng một số thuốc "lặt vặt" như Tylenol khi bị đau nhức, Pepto-bismol, Imodium nếu bị tiêu chảy, hoặc thuốc nhét hậu môn (suppositories) như Tigan, Compazine, v.v., trong lúc nôn ói.
Tuy nhiên, quý vị chỉ nên dùng thuốc trong những trường hợp bất khả kháng mà thôi. Càng ít chừng nào, càng tốt chừng nấy. Uống thuốc khi gan đang bị viêm cấp tính không khác hơn là "châm dầu vào lửa". Tuyệt đối không được uống thuốc an thần, thuốc ngủ hoặc thuốc có chứa chất rượu. Những phương pháp cổ truyền như đấm bóp (massage), ấn huyệt (acupressure), xoa dầu nóng, cạo gió (coin rubbing), xông hơi (steam bath), châm cứu (acupuncture) nếu được ứng dụng đúng cách có thể thuyên giảm một số triệu chứng như đau nhức, khó chịu, buồn nôn, ói mửa, v.v. mà không gây ảnh hưởng xấu đến lá gan. Hãy tham khảo kỹ lưỡng với bác sĩ của mình mỗi lần dùng các loại thuốc khác nhau, ngay cả khi uống các loại dược thảo.
NHẬP VIỆN
Nếu bệnh nhân bị đau bụng, buồn nôn, ói mửa liên tục và không ăn uống được; họ cần nhập viện để chữa trị. Thuốc men và thức ăn sẽ được truyền qua đường nước biển, giúp cơ thể của họ chóng phục sức hơn.
Nếu gan bị tàn phá một cách quá mãnh liệt như trong trường hợp "Fulminant hepatitis", bệnh nhân cần được chuyển về những trung tâm y khoa đại học để được ghép gan (liver transplant).
Tóm lại, cách thức chữa bệnh viêm gan A cấp tính thay đổi theo từng trường hợp, tùy vào tình trạng sức khỏe của mỗi bệnh nhân và cũng như kinh nghiệm hành nghề của người y sĩ. Vì bệnh viêm gan A dễ lây nhất trong thời gian TRƯỚC khi phát bệnh, nên bệnh có thể lây lan rất nhanh. Một khi bệnh nhân đã có những triệu chứng như vàng da, bệnh không còn lây nữa. Vì thế, họ không cần phải nằm riêng biệt trong những phòng đóng kín. Như viết ở trên, viêm gan A không gây ra bệnh viêm gan mãn tính và không đưa đến chai gan hoặc ung thư gan.
CHÍCH NGỪA VIÊM GAN A
Chích ngừa (vaccination) là cách thức bảo vệ cơ thể chúng ta không bị lây bệnh truyền nhiễm. Hiện nay trên nước Mỹ, với những cuộc vận động chích ngừa viêm gan A qui mô hơn, người ta hy vọng sẽ đạt được 3 mục tiêu sau đây: a) bảo vệ người được chích không bị lây bệnh, b) giảm thiểu sự bành trướng của bệnh bằng cách ngăn cản sự truyền bệnh (transmission), và c) diệt trừ hoàn toàn căn bệnh (complete elimination).
AI CẦN CHÍCH NGỪA VIÊM GAN A"
Trong nhiều năm vừa qua, bệnh viêm gan A giảm dần trên nước Mỹ. Phần lớn là nhờ vào cải tiến hệ thống cầu cống, thủy nông cũng như nâng cao mức sống trên mọi phương diện. Nhà cửa rộng rãi và vệ sinh hơn, thành phố đỡ chen chúc hơn, sông hồ đỡ ô uế hơn, thực phẩm được kiểm soát kỹ lưỡng hơn, v.v. Tuy thế, viêm gan A vẫn tiếp tục là một trong những mối ưu tư của bộ y tế Hoa Kỳ. Trung Tâm Kiểm Soát và Phòng Ngừa Bệnh Tật (Centers for Disease Control and Prevention viết tắt là CDC) khuyên rằng những người sau đây nên chích ngừa viêm gan A:
1) Tất cả các trẻ em lớn lên từ các tiểu bang có tỷ lệ bệnh viêm gan A cao hơn bình thường như Arizona, Alaska, Oregon, New Mexico, Missouri, Texas, Utah, Washington, Arkansas.
2) Các trẻ em lớn lên trong những cộng đồng hoặc địa phương với tỷ lệ viêm gan A cao hơn bình thường. Điều này có nghĩa là các con em chúng ta đang sống trong cộng đồng Việt Nam tại hải ngoại, cần được chích ngừa bệnh viêm gan A. Thông thường nên chích cho các em từ 2 tuổi trở lên.
3) Tất cả những du khách hoặc nhân viên làm việc thường trú tại những nước có tỷ lệ viêm gan cao hoặc tương đối cao. Nếu dựa theo bản đồ thế giới hình số 2-2, trang số 4, trong đó có tất cả các nước Châu Á, Châu Phi, Châu Mỹ La-tin, phía đông Châu Âu v.v. Khi chích thuốc, cần phải chích ít nhất 4 tuần lễ trước khi đi du lịch.
4) Người Việt Nam trưởng thành tại quê nhà, có lẽ đã bị lây bệnh trong quá khứ, nên đã được miễn nhiễm. Nhưng nếu trong máu chưa có chất kháng thể HAV-IgG, họ nên chích ngừa để tránh bị lây bệnh. Những trẻ em trưởng thành tại Hoa Kỳ, không cần thử kháng thể HAV-IgG trước khi đi chích ngừa.
PHƯƠNG PHÁP CHÍCH NGỪA:
Có hai phương thức chích ngừa:
1) Chích ngừa "chủ động" (active vaccination): chích thuốc để huấn luyện cơ thể chúng ta cách thức tự chế tạo ra kháng thể (Immune Globulin, viết tắc là IG).
2) Chích ngừa "thụ động" (passive vaccination): hóa giải vi khuẩn bằng kháng thể (IG) của người khác. Đây là phương pháp chích ngừa tạm thời mà thôi.
CHÍCH NGỪA CHỦ ĐỘNG
Hiện nay có 2 loại thuốc chích ngừa viêm gan A: thuốc HAVRIX của hãng SmithKline và VAQTA do hãng Merck bào chế. Tuy cách thức chế tạo không hoàn toàn giống nhau, 2 loại thuốc này đều rất công hiệu. Thuốc được dùng cho bệnh nhân từ 2 tuổi trở lên. Thông thường chỉ cần chích 2 lần, mỗi lần cách nhau từ 6 đến 12 tháng. Khoảng 94% đến 100% bệnh nhân sẽ được miễn nhiễm một tháng sau mũi chích đầu tiên. Nếu được chích thêm mũi thứ 2, kết quả sẽ tốt đẹp hơn và sự miễn nhiễm sẽ kéo dài lâu hơn. Có lẽ ít nhất là 7 đến 8 năm trở lên, nếu không muốn nói là suốt đời. Sau khi được chích ngừa, bệnh nhân không cần phải thử máu để xem có kháng thể hay chưa.
HAVRIX
Tuổi tác: Số lần chích: Thời gian chích: Số lượng thuốc
Trẻ em từ 2 đến 18 tuổi: 2 lần, 0 và 6 - 12 tháng: 720 ELISA đơn vị
Trẻ em từ 2 đến 18 tuổi: 3 lần: 0, 1, và 6 - 12 tháng: 360 ELISA đơn vị
Người lớn > 18 tuổi: 2 lần: 0 và 6 - 12 tháng: 1440 ELISA đơn vị
VAQTA
Tuổi tác: Số lần chích: Thời gian chích: Số lượng thuốc
Trẻ em từ2 đến 17 tuổi : 2 lần: 0 và 6 - 18 tháng: 25 đơn vị
Người lớn > 17 tuổi: 2 lần: 0 và 6 tháng: 50 đơn vị
Tháng 6 vừa qua, Hội Ung Thư Việt Mỹ phát động cuộc vận động chống viêm gan và ung thư gan trong cộng đồng người Việt tại hải ngoại. Theo Tung Tâm Gan Á Châu tại Đại Học Stanford, ung thư gan là nguyên nhân gây tử vong vì ung thư đứng hàng thứ hai cho người Việt. Tỷ lệ viêm gan B trong cộng đồng người Việt cao hơn người Da Trắng gấp 17 đến 20 lần, tùy theo các trung tâm khác nhau. Cuộc Vận Động Chống Viêm Gan và Ung Thư Gan 2004 của Hội Ung Thư Việt Mỹ nhằm khuyến khích mọi người gốc Việt làm những việc sau: 1) thử nghiệm xem mình có mang bệnh Viêm gan B hoặc/và C hay không, 2) nếu chưa nhiễm vi khuẩn B, thì nên yêu cầu bác sĩ chích ngừa viêm gan B, 3) nếu chẳng may đã nhiễm vi khuẩn B hoặc/và C thì cần phải đến bác sĩ để xem có cần theo dõi hoặc chữa trị viêm gan, hoặc truy tầm ung gan thường xuyên hay không; đồng thời bệnh nhân nên hỏi bác sĩ về chích ngừa viêm gan A.
Hội Ung Thư Việt Mỹ chân thành cám ơn BS Bùi Xuân Dương đã cho phép Hội trích những bài viết trong tập sách "Sống Với Bệnh Viêm Gan" nhằm phổ biến các kiến thức về bệnh này đến cộng đồng của chúng ta.
Để biết thêm chi tiết về các chương trình phục vụ của Hội Ung Thư Việt Mỹ hoặc về Cuộc Vận Động Chống Viêm Gan và Ung Thư Gan 2004, xin đồng bào liên lạc Hội Ung Thư Việt Mỹ, 11770 Warner Avenue, Suite 113, Fountain Valley, CA 92708, phone: (714) 751-580, email: info@vacf.org or webpage UngThu.org.
Vì cơ thể cần "thời gian" để "học hỏi" cách thức chế tạo kháng động tố, bệnh nhân phải chích ngừa ít nhất là 4 tuần lễ trước khi đi du lịch đến những nước với tỷ lệ bệnh viêm gan A rất cao. Nếu bắt buộc phải đi gấp, họ nên chích ngừa bằng phương pháp "thụ động".
CHÍCH NGỪA THỤ ĐỘNG
Đây là cách thức chích ngừa "cấp tốc", khi bệnh nhân cần được bảo vệ ngay lập tức hoặc cho trẻ em dưới 2 tuổi. Trong phương pháp này một ít chất đề kháng (Immune Globulin) sẽ được chích thẳng vào mạch máu hoặc bắp thịt. Tôi thường chích vào vai (deltoid) hoặc chích mông (gluteal) hơn là chích thẳng vào mạch máu. Số lượng thuốc là 0.02 ml/kg. Chất đề kháng được bào chế từ huyết tương (plasma) của nhiều người hiến máu khác nhau. Nhưng nhờ vào kỹ thuật bào chế tối tân, thuốc trở nên rất tinh khiết và chưa hề lây bệnh truyền nhiễm cho bất cứ một ai.
Thuốc chích ngừa được xem là rất an toàn, nên ngay cả những người mẹ trong lúc thai ngén hoặc khi cho con bú vẫn có thể chích được. Chỉ trong một ít trường hợp kém may, một số bệnh nhân có thể bị một vài phản ứng phụ hoặc biến chứng như đau nhức, nổi ngứa, ngất xỉu, v.v. Điều này hiếm khi xẩy ra.
Phương pháp chích ngừa này được ứng dụng cho những trường hợp sau đây:
a) Sau khi tiếp xúc với người có bệnh, như trong những trường hợp bệnh viêm gan A bộc phát tại các trường học hay vườn giữ trẻ (Kindergarden).
b) Du lịch đến những nước dễ lây bệnh trong vòng một tháng.
Cả 2 trường hợp kể trên, nếu bệnh nhân trên 2 tuổi nên chích thêm thuốc Havrix hoặc VAQTA.
NHỮNG CÁCH THỨC PHÒNG NGỪA BỆNH VIÊM GAN A
Nếu chưa được chích ngừa, hoặc nếu quý vị chưa có kháng thể chống vi khuẩn viêm gan A, quý vị nên để ý những điều sau đây:
1) Rửa tay bằng xà-bông trước và sau mỗi lần dùng nhà cầu hoặc thay tã cho con em.
2) Rửa tay cẩn thận trước khi và sau khi ăn cũng như làm bếp.
3) Các bát đĩa của bệnh nhân phải được rửa sạch sẽ.
4) Tránh quan hệ tình dục với người bệnh viêm gan A (trong thời gian ủ bệnh).
Tóm lại, viêm gan A là một bệnh rất dễ lây, nhưng không gây ra viêm gan mãn tính. Bệnh tuy "hiền" hơn viêm gan B, C và D, bệnh cũng có thể trở thành ác tính. Nếu không nguy hiểm, bệnh cũng có thể làm những ngày tháng du lịch của chúng ta trở nên kém "vui". Tất cả chúng ta nếu chưa được miễn nhiễm, nên chích ngừa càng sớm càng tốt. Khi được miễn nhiễm, đề kháng HAV-IgG sẽ dương tính. Một số bệnh nhân vẫn hiểu lầm là họ đang bị bệnh viêm gan A khi thấy trong máu của mình có chất đề kháng này.
Gửi ý kiến của bạn
