TƯỞNG NIỆM 40 NĂM HẢI CHIẾN HOÀNG SA - PHẦN II

Nguyễn Mạnh Trí

Các bản tin tức từ Đà Nẵng, quốc nội và hải ngoại về 40 năm tưởng niệm trận Hải chiến Hoàng Sa:

KỲ VI

1. BVN (15-1-2014): Thông báo về lễ tưởng niệm 40 năm ngày Trung Quốc xâm chiếm Hoàng Sa.

2. BVN (16-1-2014): Câu lạc bộ Phaolô Nguyễn Văn Bình.

3. RFA (16-1-2014): Người Việt trong và ngoài nước tưởng nhớ trận hải chiến Hoàng Sa 1974 .

4. TNO (16-1-2014): Quyền kế thừa của nhà nước và chủ quyền Hoàng Sa, Trường Sa.

5. NTD.ORG (16-1-2014): Hoàng Sa: Việt Nam cần hành động để thế giới hiểu.

6. NTD.ORG (16-1-2014): Tri ân những người ngã xuống vì Hoàng Sa - Kỳ 1: 40 năm vọng tiếng Quốc.

1. TTO (Từ 13-1-2014 đến 17/1/2014): Theo Dấu Bằng Chứng Chủ Quyền Hoàng Sa, Trường Sa (Kỳ I-II-III-IV-V).

PHẦN I

1. TNO (30-12-2013): Sẽ kỷ niệm sự kiện 40 năm Hoàng Sa và chiến tranh bảo vệ biên giới phía Bắc.
2. RFA (1-1-2014): Sự thật về hải chiến Hoàng Sa.
3. ĐNO (3-1-2014): 43 đồ án dự thi kiến trúc Nhà trưng bày Hoàng Sa.
4. BVN (4-1-2014): Bốn mươi năm – Hoàng Sa, nhớ và nghĩ - chuyện của một hạm phó.
5. BVN (5-1-2014): Hải chiến Hoàng Sa, 40 năm nhìn lại.
6. NTD.ORG (6-1-2014): Tiến sĩ Nguyễn Nhã: Cần vinh danh những người hy sinh khi bảo vệ Hoàng Sa.
7. TNO (6-1-2014): Nuôi chí giành lại Hoàng Sa.
8. ĐVO (6-1-2014): Thiên đường Hoàng Sa.
9. TTO (6-1-2014): Nhật Tảo nằm lại, không kích bất thành.

10. BBC (6-1-2014): Thay đổi khi tưởng niệm xung đột với TQ?

11. RFA (6-1-2014): Vinh danh tử sĩ Hoàng Sa: một cơ hội hòa giải.

12. SGTT (7-1-2014): Người Việt bí mật chụp ảnh Hoàng Sa năm 2011.

13. NTD.ORG (7-1-2014): Vì sao Mỹ cố ý phớt lờ để Trung Quốc chiếm Hoàng Sa?

14. TNO (7-1-2014): Trung tướng Nguyễn Quốc Thước: ‘Cần tôn vinh những quân nhân VNCH chống ngoại xâm’.

15. RFA (7-1-2014): Hóa giải công hàm Phạm Văn Đồng 1958?

16. BVN (8-1-2014): Hai bà quả phụ Hoàng Sa.

17. BVN (8-1-2014): Nhịp cầu Hoàng Sa.

18. RFA (7-1-2014): Người lính miền Bắc nghĩ gì về trận hải chiến 1974.

19. TNO (9-1-2014): Danh sách các quân nhân Việt Nam Cộng Hòa hi sinh trong Hải chiến Hoàng Sa 1974.

20. ĐNO (9-1-2014): Tâm huyết và tình yêu với Hoàng Sa.

21. PTT (9-1-2014): Trăn trở về Hoàng Sa 40 năm.

22. RFA (9-1-2014): Thách thức cho Việt Nam ở Hoàng Sa.

23. TNO (9-1-2014): Hải chiến Hoàng Sa - 40 năm nhìn lại - Kỳ 6: Không quân Việt Nam Cộng Hòa lên kế hoạch giành lại Hoàng Sa.

24. BBC (9-1-2014): 'Để dân kỷ niệm cuộc chiến 1979.

25. ĐNO (10-1-2014): Thắp sáng tình yêu biển đảo.

26. NVO (10-1-2014): Dân lập qũy “Nhịp cầu Hoàng Sa”.

27. BBC (10-1-2014): Thời điểm đưa TQ ra tòa 'đã chín muồi'.

28. VOA (10-1-2014): Hoàng Sa có vai trò thế nào với an ninh Việt Nam và khu vực?

29. NTD.ORG (11-1-2014): Tưởng niệm 40 năm sự kiện Hoàng Sa.

30. NTD.ORG (11-1-2014): Công bố tư liệu chính quyền Sài Gòn về Hoàng Sa .

31. BVN (11-1-2014): Tâm thư gửi các em sinh viên và thanh niên nhân sự kiện 40 năm Trung Quốc cưỡng chiếm Hoàng Sa của Việt Nam.

32. NTD.ORG (11-1-2014): Diễn giả quốc tế chỉ trích Trung Quốc chiếm Hoàng Sa năm 1974.

33. BVN (11-1-2014): Danh sách đóng góp quỹ "Nhịp cầu Hoàng Sa".

34. ĐCV (11-1-2014): 40 năm trận Hoàng Sa Oanh Liệt.

35. TNO (12-1-2014): Từ bài học Hoàng Sa 1974.

36. VOA (12-1-2014): Hải chiến Hoàng Sa ‘nóng’ trên diễn đàn ở Đại học Harvard.

37. RFA (12-1-2014): Người Việt trong và ngoài nước hưởng ứng Quỹ Nhịp Cầu Hoàng Sa.

38. NTD.ORG (12-1-2014): “Anh em hăng hái lên đường đánh tàu Trung Quốc để bảo vệ Hoàng Sa”.

39. TTO (12-1-2014): Hồi ức sau 40 năm của vợ thiếu tá VNCH Ngụy Văn Thà.

40. BVN (13-1-2014): Thông cáo báo chí về việc gửi thư cho Liên Hợp Quốc nhân 40 năm Trung Quốc xâm chiếm Hoàng Sa.

PHẦN II

KỲ V

1. BBC (12-1-2014): 'Phải dùng luật thay ngoại giao với TQ'.

2. NTD.ORG (13-1-2014): Ý chí, kiến thức và hành động.

3. BBC (13-1-2014): Mâu thuẫn Biển Đông được hâm nóng lại?

4. BBC (13-1-2014): Từ Hoàng Sa nghĩ về tương lai Biển Đông.

1. VBO (14-1-2014):Hoàng Sa Thiêng Liêng.
2. VOA (14-1-2014):Người Việt ký thư yêu cầu đưa tranh chấp Hoàng Sa ra tòa quốc tế.
3. RFA (14-1-2014):Kiện Trung Quốc, Việt Nam được gì?
4. NTD.ORG (14-1-2014):4 hoạt động lớn ghi dấu ‘Trung Quốc cướp Hoàng Sa’.
5. NTD.ORG (15-1-2014):Chúng ta có thể làm điều gì cho Hoàng Sa .

10. VBO (15-1-2014):Nhìn Về Biển Hoàng Sa.

*****

Thông báo về lễ tưởng niệm 40 năm ngày Trung Quốc xâm chiếm Hoàng Sa

No-U FC– Bauxite Việt Nam - 15/01/2014

Hòa chung không khí tưởng niệm của nhân dân Việt Nam trên toàn thế giới.

Đáp ứng nguyện vọng của nhân dân Hà Nội nói riêng và người Việt Nam nói chung.

Dựa trên quyền con người cơ bản là quyền tự do bày tỏ quan điểm, bao gồm quyền tự do bày tỏ lòng yêu nước, tự do thờ phụng và tưởng nhớ những chiến sĩ đã hi sinh bảo vệ Tổ quốc.

Với thực tế không thể chối cãi là Trung Quốc đã xâm lược, chiếm đóng quần đảo Hoàng Sa và đang tiếp tục gây hấn, xâm lấn và thôn tính nước ta một lần nữa.

Chúng tôi kêu gọi đồng bào hãy tham gia Lễ tưởng niệm 40 năm ngày Trung Quốc xâm chiếm Hoàng Sa 17-19/01/1974!

Thời gian: Từ 8h30 – ngày 19/01/2014

Địa điểm: Tại tượng đài Lý Thái Tổ – Hồ Gươm – Hà Nội

Hãy đến với chúng tôi để chứng tỏ với cộng đồng quốc tế Hoàng Sa mãi mãi là của Việt Nam, để tưởng nhớ các chiến sĩ Việt Nam Cộng Hoà đã hi sinh để bảo vệ Tổ quốc và để khẳng định chúng ta không sợ hãi trước bất kỳ sự đe doạ nào khi bày tỏ lòng yêu nước của mình!

Đề nghị UBND thành phố Hà Nội cùng các lực lượng chức năng đảm bảo an toàn cho buổi lễ, không tổ chức lễ hội, hát hò, vui chơi thể thao trong khu vực quanh Hồ Gươm và không cản trở, gây khó dễ cho những người tham gia buổi tưởng niệm này.

17-19/01/1974 – Trung Quốc xâm chiếm Hoàng Sa

Nhân dân Việt Nam không bao giờ quên!

Anh em No-U Hà Nội

Trân trọng kính báo!

Nguồn: basam.info

*****

Câu lạc bộ Phaolô Nguyễn Văn Bình

Bauxite Việt Nam - 16/01/2014

Nhân kỷ niệm 40 năm cuộc hải chiến bảo vệ Hoàng Sa (1.1974 – 1.2014), thân mời Quý Anh Chị thành viên và thân hữu CLB Phaolô Nguyễn Văn Bình đến tham dự thánh lễ tưởng niệm, tri ân và cầu nguyện cho tất cả đồng bào và chiến sĩ đã bỏ mình để bảo vệ biển đảo Hoàng Sa (1974) và Trường Sa (1988), được tổ chức tại Phòng họp Phạm Long Tiên, 43 Nguyễn Thông, lúc 16 giờ ngày Thứ Bảy 18-01-2014.

Rất mong sự hiện diện của Quý Anh Chị và thân hữu để cùng nhau thể hiện tình hiệp thông huynh đệ thiêng liêng.

TP. Hồ Chí Minh, ngày 13-01-2014

Tm. CLB Phaolô Nguyễn Văn Bình

NNC Nguyễn Đình Đầu

Phó Chủ nhiệm

*****

Nhiều lời kêu gọi xuống đường nhân 40 năm hải chiến Hoàng Sa

VOA - Thứ năm, 16/01/2014

Một cuộc biểu tình chống Trung Quốc tại Hà Nội tháng 9, 2007

Một nhóm có tên gọi ‘Cộng đồng Việt Nam tại Nhật Bản’ mới lên tiếng kêu gọi người Việt Nam tại xứ sở mặt trời mọc ngày 19/1 xuống đường phản đối những hành động gây hấn ngày càng gia tăng của Bắc Kinh nhân 40 năm ngày xảy ra trận hải chiến Hoàng Sa.

Lời kêu gọi được đăng tải trên Facebook có đoạn: “Hãy cùng hành động để nhân dân Nhật Bản thấy rõ những gì Trung Quốc đang tái diễn trên biển Đông sau 40 năm xâm lược quần đảo Hoàng Sa và một phần quần đảo Trường Sa của Việt Nam, để người dân Nhật ủng hộ và đứng về phía Việt Nam trong nỗ lực giải quyết hoà bình trên Biển Đông”.

Thông báo của những người tổ chức cho biết cuộc xuống đường dự kiến kéo dài 2 giờ đồng hồ đã được giới hữu trách địa phương cho phép, và đại diện những người biểu tình có kế hoạch trao kháng nghị thư cho đại sứ quán Trung Quốc tại Nhật Bản, nhưng không công bố nội dung kháng nghị này.

Tôi nghĩ trước hay sau phải thừa nhận những chiến sỹ Việt Nam Cộng Hòa đã hy sinh trong trận chiến bảo vệ quần đảo Hoàng Sa năm 1974 là liệt sỹ. Phải công nhận càng sớm càng tốt bởi vì đây cũng là một trong những nhịp cầu hòa giải ...

Tiến sỹ Ngô Như Bình, Giám đốc chương trình tiếng Việt tại Đại học Harvard

Nhật Bản là hiện có tranh chấp lãnh hải với Trung Quốc tại vùng biển Hoa Đông, và quan hệ hai bên thời gian qua khá căng thẳng sau khi Bắc Kinh tuyên bố thiết lập vùng nhận dạng phòng không ở khu vực tranh chấp.

Trong khi đó, ở trong nước, No-U FC, một đội bóng được lập nên để phản đối đường lưỡi bò nhận chủ quyền của Trung Quốc ở biển Đông, cũng đã kêu gọi người dân ‘tham gia lễ tưởng niệm 40 năm ngày Trung Quốc xâm chiếm Hoàng Sa’ tại tượng đài Lý Thái Tổ ở trung tâm thủ đô Hà Nội.

Lời kêu gọi của nhóm này có đoạn: “Hãy đến với chúng tôi để chứng tỏ với cộng đồng quốc tế Hoàng Sa mãi mãi là của Việt Nam, để tưởng nhớ các chiến sĩ Việt Nam Cộng Hòa đã hy sinh để bảo vệ Tổ Quốc và để khẳng định chúng ta không sợ hãi trước bất kỳ sự đe doạ nào khi bày tỏ lòng yêu nước của mình!”

Gần tới ngày đánh dấu 4 thập kỷ Trung Quốc đánh chiếm Hoàng Sa, báo chí trong nước đồng loạt cho đăng tải các bài viết chi tiết về sự kiện này.x

Chân dung các tử sĩ đã hy sinh

Truyền thông trong nước trước đây hiếm khi đề cập tới trận chiến đẫm máu mà hơn 70 chiến sỹ thuộc hải quân Việt Nam Cộng Hòa đã hy sinh.

Chính phủ Việt Nam hiện cũng chưa công nhận những người ngã xuống trong trận chiến kéo dài từ ngày 17 tới 19/1/1974 là liệt sỹ.

Tiến sỹ Ngô Như Bình, Giám đốc chương trình tiếng Việt tại Đại học Harvard, nói với VOA Việt Ngữ rằng Việt Nam nên thực hiện sớm điều này.

“Tôi nghĩ trước hay sau phải thừa nhận những chiến sỹ Việt Nam Cộng Hòa đã hy sinh trong trận chiến bảo vệ quần đảo Hoàng Sa năm 1974 là liệt sỹ. Phải công nhận càng sớm càng tốt bởi vì đây cũng là một trong những nhịp cầu hòa giải. Đối với những người đã hy sinh, thì phải công nhận họ là liệt sỹ và đối với những người đã tham chiến thì cũng phải có những chính sách đối với họ và đối với những bà quả phụ”.

Chính quyền Việt Nam hiện chưa có thông báo về các cuộc kỷ niệm chính thức trận hải chiến Hoàng Sa.

Tuy nhiên, các hội đoàn trong nước cũng đã thực hiện việc này. Hôm 11.1, tại Hà Nội, Trung tâm Minh Triết thuộc Liên hiệp Các hội khoa học kỹ thuật Việt Nam tổ chức tưởng niệm 40 năm sự kiện Hoàng Sa bị Trung Quốc đánh chiếm.

Báo chí trong nước dẫn lời ông Nguyễn Trung, nguyên trợ lý của cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt, nói rằng cuộc hải chiến là ‘sự kiện đau buồn nhưng cũng nhân dịp này cần có sự thức tỉnh rõ hơn vấn đề hòa hợp dân tộc’.

Tôi nghĩ là phải đưa vào (sách sử). Nhưng mà còn đưa như thế nào và đưa ở tỷ lệ nào thì cần phải cân nhắc vì đây nó đụng chạm đến vấn đề quan hệ với Trung Quốc. Tôi rất hiểu những cái khó khăn mà chính phủ Việt Nam, những người lãnh đạo Việt Nam phải đương đầu ...

Ông Nguyễn Trung, nguyên trợ lý của cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt.

Theo ông Nguyễn Trung, ‘việc nhìn nhận những binh lính Việt Nam cộng hòa đã hy sinh cho Hoàng Sa cũng là những người yêu nước đã ngã xuống cho Tổ quốc là vô cùng cần thiết’.

Sự kiện lịch sử hơn 40 năm trước, hiện cũng chưa được đưa vào các sách sử. Tiến sỹ Bình cho rằng đây cũng là việc cần phải làm.

“Tôi nghĩ là phải đưa vào. Nhưng mà còn đưa như thế nào và đưa ở tỷ lệ nào thì cần phải cân nhắc vì đây nó đụng chạm đến vấn đề quan hệ với Trung Quốc. Tôi rất hiểu những cái khó khăn mà chính phủ Việt Nam, những người lãnh đạo Việt Nam phải đương đầu. Vấn đề quan hệ với Trung Quốc là một nước rất lớn rất mạnh lại nằm ở ngay sát mình nên phải làm thế nào để cân bằng mọi mối quan hệ. Trong nước, người dân họ biểu thị lòng yêu nước của mình như vậy thì mình phải như thế nào đối với những phong trào yêu nước ở trong nước rồi đối với quốc tế thì mình phải cân bằng như thế nào quan hệ giữa Mỹ với Trung Quốc rồi cả với Nga nữa”.

Báo chí do nhà nước kiểm soát ở Việt Nam dồn dập đăng bài về trận hải chiến Hoàng Sa trong bối cảnh Trung Quốc tiếp tục có những tuyên bố chủ quyền mạnh mẽ ở biển Đông.

Mới đây, Trung Quốc yêu cầu các tàu đánh cá nước ngoài phải xin phép trước khi đánh bắt hoặc thăm dò tại 2/3 diện tích vùng biển Đông.

*****

Người Việt trong và ngoài nước tưởng nhớ trận hải chiến Hoàng Sa 1974

Thanh Trúc, phóng viên RFA - 2014-01-16

Cố Thiếu tá Hải Quân Ngụy Văn Thà, Hạm trưởng Hộ tống hạm Nhật Tảo HQ 10,hy sinh vì tổ quốc trong trận hải chiến Hoàng Sa năm 1974 - RFA

Đã 40 năm tính từ ngày trận hải chiến Hoàng Sa 1974 nổ ra trên biển Đông mà hậu quả là quần đảo này rơi vào tay Trung Quốc, 74 chiến sĩ hải quân Việt Nam Cộng Hòa hy sinh trong một trận đụng độ thừa chết thiếu sống, biết chết mà vẫn chiến đấu bảo vệ biên cương.

Tại Hoa Kỳ

Tại Hoa Kỳ, hàng năm cứ đến ngày 19 tháng Giêng thì những cựu quân nhân các khóa hải quân của quân lực miền Nam Việt Nam lại tổ chức nghi lễ truy điệu và tưởng niệm 74 anh hùng vị quốc vong thân trong trận hải chiến Hoàng Sa 1974.

Sáng thứ Bảy ngày 11 vừa qua, tại thành phố Arlington thuộc Dallas Fort Worth, tiểu bang Texas, Hội Hải Quân Trùng Dương Dallas Fort Worth và vùng phụ cận là đơn vị đầu tiên tổ chức buổi lễ Tưởng Niệm 40 Năm Tử Sĩ Hoàng Sa:

Trân trọng tổ chức lễ tưởng niệm…Toán danh dự và toán hầu kỳ vào vị trí …..

Các chiến sĩ Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa đã hiên ngang quyết tử, chống trả một lực lượng xâm lăng hùng hậu của hải quân Trung Cộng và đã oai vệ hy sinh vì tổ quốc trong trận hải chiến Hoàng Sa lịch sử …

Dịp này, hình ảnh và tư liệu về các chiến hạm Nhật Tảo, Trần Khánh Dư, Trần Bình Trọng, Lý Thường Kiệt được nhắc nhở lại, phương danh quan quân vị quốc vong thân được tôn vinh, tên tuổi những người sống sót được trân trọng nói đến:

Chồng tôi đã dự được trận chiến Hoàng Sa và về với một vinh dự là người ta mười mình chỉ có một thôi nhưng mà mình cũng không phải là thua. Tôi rất hãnh diện là chồng tôi đã dự trận chiến Hoàng Sa, bảo vệ đất nước, đánh đuổi quân Tàu

bà quả phụ của đại tá HQ Hà Văn Ngạc

Tôi là thủy thủ, hạ sĩ giám lộ Nguyễn Hữu Cảnh. Trong trận chiến Hoàng Sa đại tá Ngạc là chỉ huy trưởng trên chiếc tàu Hải Đăng của tôi.

Có mặt tại buổi lễ Tưởng Niệm 40 Năm Tử Sĩ Hoàng Sa, bà quả phụ của đại tá hải quân Hà Văn Ngạc đã qua đời khi sang đến Hoa Kỳ, nhắc lại trong xúc động:

Chồng tôi đã dự được trận chiến Hoàng Sa và về với một vinh dự là người ta mười mình chỉ có một thôi nhưng mà mình cũng không phải là thua. Tôi rất hãnh diện là chồng tôi đã dự trận chiến Hoàng Sa, bảo vệ đất nước, đánh đuổi quân Tàu.

Trưởng nam cố đại tá hải quân Hà Văn Ngạc:

Trong suốt 25 năm, ngay cả khi đại tá qua đời, cũng không bao giờ nói chuyện với các con các cháu về trận hải chiến này. Sau này trên báo chí cũng như trên mạng lưới toàn cầu gia đình mới biết được là đại tá đã tham dự trong trận hải chiến với tư cách người chỉ huy.

Một buổi lễ chào Quốc Kỳ ở Texas - RFA files

Được biết, thứ Bảy ngày 18 tháng Giêng tới đây, Cộng Đồng Việt Nam vùng Washington, Virginia và Maryland sẽ phối hợp cùng Hội Hải Quân Và Hàng Hải Việt Nam Cộng Hòa miền Đông Hoa Kỳ để tổ chức một chương trình truy điệu có tên 40 Năm Ngày Hoàng Sa.

Cùng ngày, một số đoàn thể người Việt trong vùng như Nhà Việt Nam, Câu Lạc Bộ Văn Học Nghệ Thuật, Viet Toon, Tuổi Trẻ Việt Nam Hải Ngoại, tiến hành một chương trình tưởng niệm để long trọng vinh danh gương anh dũng của 74 chiến sĩ hải quân đã bỏ mình trong trận hải chiến Hoàng Sa 1974.

Tại Hà Nội

Tại thủ đô Hà Nội cũng trong ngày thứ Bảy 11, các thành viên và các vị khách mời của Trung Tâm Minh Triết Việt, còn được biết đến dưới tên Minh Triết Làm Chủ Biển Đông, đã gặp nhau trong một buổi lễ tưởng niệm 40 Năm Hoàng Sa.

Buổi lễ có sự hiện diện của bà quả phụ Ngụy Văn Thà từ trong Nam ra. Hải quân Trung tá Ngụy Văn Thà là hạm trưởng chiến hạm HQ-10 Nhật Tảo, bị thương và chết theo tàu do ông chỉ huy. Hạm phó chiếc Nhật Tảo, hải quân thiếu ta Nguyễn Thành Trí, cũng bị thương nặng và chết hai ngày sau khi bè cấp cứu còn trôi dạt trên biển:

Chúng tôi rất may mắn là mời được bà quả phụ Ngụy Văn Thà, việc bà xuất hiện ở Hà Nội là một sự kiện văn hóa, đạo lý của người Việt Nam và chúng tôi rất trân trọng.

Chúng tôi rất may mắn là mời được bà quả phụ Ngụy Văn Thà, việc bà xuất hiện ở Hà Nội là một sự kiện văn hóa, đạo lý của người Việt Nam và chúng tôi rất trân trọng

ông Nguyễn Khắc Mai

Đó là lời ông Nguyễn Khắc Mai, giám đốc Trung Tâm Minh Triết Việt, người sẽ diễn đọc Bài Văn Tế 74 chiến sĩ trận vong Hoàng Sa 1974:

Chúng tôi đang họp tại 35 Điện Biên Phủ tức là Viện Công Nghệ Phát Triển SENA, có các nhà trí thức, các cựu lãnh đạo trong đó có anh Nguyễn Đình Lộc nguyên bộ trưởng Bộ Tư Pháp, nhiều giáo sư, tiến sĩ, nhà nghiên cứu … nguyên là trợ lý, cố vấn cho chính phủ, có các nhà nghiên cứu về lĩnh vực luật, về lịch sử về ã hội học, về văn hóa và có những bạn trẻ sinh viên một số trường đại học.

Dịp này, ông Nguyễn Khắc Mai trình bày tiếp, Trung Tâm Minh Triết Việt sẽ công bố bốn văn bản quan trọng:

Bà Quả phụ Ngụy Văn Thà năm 2011 được mời dự lễ vinh danh tử sĩ VNCH trận Hoàng Sa 1974 tại Sài Gòn ở câu lạc bộ Phaolô Nguyễn Văn Bình

Một là bản tuyên bố của chương trình Minh Triết Làm Chủ Biển Đông về sự kiện 40 năm Trung Quốc cưỡng chiếm Hoàng Sa. Văn kiện thứ hai là Lá Tâm Thư gởi các em sinh viên và thanh niên nhân sự kiện này. Thứ ba, Bản Văn Tế tưởng niệm 74 chiến sĩ hải quân Việt Nam đã bỏ mình vì Hoàng Sa. Và thứ tư, bản danh sách phương danh 74 chiến sĩ đã bỏ mình vì bảo vệ Hoàng Sa năm xưa. Đấy là nội dung chính và sau đó chúng tôi sẽ trao đổi chung quanh những bài học lịch sử lớn, từ vụ cưỡng chiếm Hoàng Sa của Trung Quốc và việc bảo vệ không thành công của Việt Nam, nguyên nhân vì sao, bài học là thế nào vân vân… Đấy là nội dung hôm nay chúng tôi sẽ làm việc.

Bản Văn Tế 74 chiến sĩ hải quân miền Nam, phải chăng lần đầu tiên được xướng lên một cách bi tráng trong không khí trang nghiêm và trầm lắng của mùa Đông đất Bắc:

Giáp Dần 74

Nhật Nguyệt Hoàng Sa bi tráng

Đi vào lịch sử.

Giáp Ngọ hôm nay

Núi sông trời biển,

Hào hùng ghi nhớ công ơn.

Hỡi ơi, vì nước vì non

Không danh không lộc .

Nay xin truy điệu

74 chiến sĩ Hoàng Sa

Ngậm ngùi đấy

Họp trước hương trầm .

Bốn mươi năm là một chốc…

Chúng tôi đang họp tại 35 Điện Biên Phủ tức là Viện Công Nghệ Phát Triển SENA, có các nhà trí thức, các cựu lãnh đạo trong đó có anh Nguyễn Đình Lộc nguyên bộ trưởng Bộ Tư Pháp, nhiều giáo sư, tiến sĩ, nhà nghiên cứu…nguyên là trợ lý, cố vấn cho chính phủ

ông Nguyễn Khắc Mai

Theo lời ông Nguyễn Khắc Mai, bản văn tế này sau khi đọc xong sẽ được hiệu đính lại:

Chúng tôi cùng giáo sư Vũ Khiêu thỏa thuận sẽ trau chuốt sửa chữa lại cho nó mượt mà hơn để được khắc trên một tấm đá đặt ở bán đảo Sơn Trà, cũng rất trùng hợp với chủ trương của Thành Ủy thành phố Đà Nẵng, Ủy Ban Nhân Dân Thành phố Đà Nẵng và huyện đảo Hoàng Sa.

Tại Đà Nẵng

Theo đề nghị của những cơ quan vừa kể tên, vào ngày 18 tháng Giêng này Bản Văn Tế 74 chiến sĩ Hoàng Sa sẽ được một lần nữa xướng lên trong buổi lễ thắp nến do thanh niên sinh viên Đà Nẵng tổ chức trên con đường mang tên Hoàng Sa của thành phố.

Vậy là Đà Nẵng, điểm xuất phát của bốn chiến hạm Nhật Tảo, Lý Thường Kiệt, Trần Bình Trọng, Trần Khánh Dư lướt sóng trực chỉ Hoàng Sa với quyết tâm đánh lại kẻ xâm lấn biển đảo quê nhà, thì mãi 40 năm sau mới có ba sinh hoạt liên tục trong hai ngày 18 và 19 mà Trung Tâm Minh Triết đánh giá là ba sự kiện quan trọng:

Sự kiện thứ nhất là buổi tối đốt nến 18 tháng Giêng của thanh niên sinh viên Đà Nẵng, xếp hình nước Việt Nam, hình hai quần đảo Hoàng Sa-Trường Sa để tưởng nhớ cuộc chiến 40 năm trước, tưởng niệm những người đã hy sinh bỏ mình vì Hoàng Sa.

Sự kiện thứ hai là Bộ Văn Hóa Và Thông Tin sẽ tổ chức một cuộc tọa đàm rồi truyền hình trên đài, mời một số các giáo sư như giáo sư Nguyễn Nhã để trao đổi, để nói rõ sự hy sinh to lớn của hải quân Việt Nam.

Sự kiện thứ ba là cuộc hội thảo vào chiều 19 tháng Giêng cũng tại Đà Nẵng, do Hội Sử Học của thành phố Đà Nẵng phối hợp với Trung Tâm Minh Triết, thực chất là Chương Trình Minh Triết Làm Chủ Biển Đông, để tổ chức hội thảo này.Chúng tôi đã mời nhiều nhà khoa học trình bày tham luận của mình tại hội thảo.

Một trong những người được mời, tiến sĩ Đinh Hoàng Thắng, nguyên đại sứ Việt Nam tại Hòa Lan, nguyên Trưởng Nhóm Tư Vấn Lãnh Đạo Bộ Ngoại Giao, hiện là thành viên của Trung Tâm Minh Triết:

Sự hy sinh của 74 chiến sĩ Việt Nam Cộng Hòa cách đây 40 năm là sự hy sinh và mất mát không gì có thể bù đắp được.

Thế còn việc nhà nước đến bây giờ mới nói được cái đó thì cũng phải nói thật không phải năm nay là lần đầu tiên, có điều là cái qui nô lần này nó có thể rộng lớn hơn, nó cũng đều khắp hơn. Cũng nói thật là nhận thức của một quá trình, quá trình đó lâu hay mau, nhanh hay chậm nó tùy thuộc vào nhiều yếu tối. Thế còn sự thay đổi như thế này đã đủ chưa thì cái này cũng phải để lịch sử lục vấn.

Sự kiện thứ nhất là buổi tối đốt nến 18 tháng Giêng của thanh niên sinh viên Đà Nẵng, xếp hình nước Việt Nam, hình hai quần đảo Hoàng Sa Trường Sa để tưởng nhớ cuộc chiến 40 năm trước, tưởng niệm những người đã hy sinh bỏ mình vì Hoàng Sa.

Nhưng mà Trung Tâm Minh Triết trong hội thảo vừa rồi cũng như sắp tới đây chúng tôi chính thức đề nghị với Nhà Nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam là phải vinh danh, phải công nhận 74 chiến sĩ Việt Nam Cộng Hòa đã bỏ mạng vì Hoàng Sa ngày đấy cũng phải được vinh danh như 64 liệt sĩ của Hải Quân Nhân Dân Việt Nam trong vụ thảm sát ở Gạc Ma ở Trường Sa năm 1988.

Thứ Ba ngày 14 vừa qua, chủ tịch Ủy Ban Nhân Dân huyện Hoàng Sa, ông Đặng Công Ngữ, chính thức ký ban hành kế hoạch phối hợp với các cơ quan và cơ sở liên hệ nhằm phối hợp tổ chức chương trình có tên Hướng Về Hoàng Sa, đánh dấu 40 năm quần đảo Hoàng sa của Việt Nam bị Trung Quốc dùng vũ lực cưỡng chiếm trái phép.

Tin cũng nói trong khuôn khổ chương trình Hướng Về Hoàng Sa này sẽ có 4 tiết mục lớn tronghai ngày 18 và 19 tháng Giêng, thí dụ buổi trình diễn ca nhạc tại Công Viên Biển Đông và đêm thắp nến tri ân do Ủy Ban Nhân Dân huyện Hoàng Sa chủ trì.

Tại Saigon

Song song với thông cáo ghi dấu Trung Quốc Cướp Hoàng Sa của chủ tịch Ủy Ban Nhân Dân huyện Hoàng Sa, người ta còn đọc được thư mời của Câu Lạc Bộ Phaolô Nguyễn Văn Bình ở Sài Gòn, kêu gọi thành viên cùng thân hữu tham dự buổi Thánh lễ cầu nguyện cho tất cả đồng bào và chiến sĩ bỏ mình để bảo vệ Hoàng Sa 1974 và Trường Sa 1988. Tưởng cần nhắc Câu Lạc Bộ Phao Lô Nguyễn Văn Bình từng tự động đứng ra vinh danh những chiến sĩ hy sinh vì bảo vệ biển đảo nhân ngày Thương Binh Liệt Sĩ 27 tháng Bảy và đã tạo tiếng vang đáng kể.

Thánh Lễ cầu nguyện và tưởng nhớ trận hải chiến Hoàng Sa cũng như các chiến sĩ hải quân Việt Nam Cộng Hòa vị quốc vong thân năm 1974 sẽ được cử hành tại Sài Gòn chiều thứ Bảy ngày 18 tháng Giêng 2014.

Thánh Lễ cầu nguyện và tưởng nhớ trận hải chiến Hoàng Sa cũng như các chiến sĩ hải quân Việt Nam Cộng Hoa vị quốc vong thân năm 1974 sẽ được cử hành tại Sài Gòn chiều thứ Bảy ngày 18 tháng Giêng 2014.

Dưới mắt chuyên gia nghiên cứu độc lập về Biển Đông, tác giả cuốn Biển Động: Luận Cứ Và Sự Kiện, thạc sĩ Đinh Kim Phúc, sự kiện Hoàng Sa 1974-2014 năm nay được phổ biến và tổ chức trong tinh thần tương đối thông thoáng nhẹ nhàng phải được coi là một tín hiệu đáng mừng:

Phải chờ 30 năm hay 40 năm mới được tưởng niệm, đặc biệt năm nay thì đây là niềm vui chung của cả người Việt trong nước lẫn ngoài nước, những người có tấm lòng và cái tâm hướng về tổ quốc. Hành động tưởng niệm cũng như ghi ân tất cả những người đã vì nước quên mình cũng là một hồi chuông cảnh tỉnh cho những ai có ý đồ phản bội lại tổ quốc.

Mục Đời Sống Người Việt Khắp Nơi, kỷ niệm hải chiến Hoàng Sa 1974-2014. Thanh Trúc kính chào và hẹn tái ngộ quí vị tối thứ Năm tuần tới.

*****

Quyền kế thừa của nhà nước và chủ quyền Hoàng Sa, Trường Sa

Thanh Niên Online - 16/01/2014

(TNO) Vào ngày 19.1.1974, Trung Quốc dùng vũ lực đánh chiếm toàn bộ quần đảo Hoàng Sa, khiến 74 chiến sĩ Quân đội Việt Nam Cộng hòa (VNCH) hy sinh trong nỗ lực bảo vệ chủ quyền của Việt Nam.^[1]

Đảo Hoàng Sa thuộc cụm Lưỡi Liềm trong quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam
- Ảnh: Google Earth 

Trong 40 năm qua, có nhiều nghiên cứu, bài phỏng vấn, bài viết về trận đánh ở Hoàng Sa nói riêng và về chủ quyền Hoàng Sa-Trường Sa của Việt Nam nói chung, nhìn từ các góc độ khác nhau.^[2]

Mục đích của bài viết này nhằm xét đến quyền kế thừa lãnh thổ, trên đất liền và trên sông, biển, của nhà nước, theo luật pháp quốc tế, ứng dụng vào chủ quyền Hoàng Sa-Trường Sa và những tình huống khác nhau để có hành động thiết thực, bảo vệ hữu hiệu quyền lợi Tổ quốc.

Vào đầu thập niên 1990, thế giới chứng kiến sự thay đổi địa chính trị lớn lao ở châu Âu, ảnh hưởng đến ranh giới lãnh thổ của nhiều nước trong khu vực như Đức, Liên Xô, Nam Tư, Tiệp Khắc...

Cùng với tranh chấp lãnh thổ thường xuyên xảy ra, sự thay đổi địa chính trị này góp phần gia tăng hiểu biết về quyền kế thừa lãnh thổ, thông qua quyết định của Tòa án Quốc tế.

Quyền kế thừa lãnh thổ của nhà nước chia làm các trường hợp khác nhau:

1. Quyền kế thừa từng phần:

- Một phần lãnh thổ của nhà nước A trở thành lãnh thổ của nhà nước đang hiện hữu B như trường hợp tiểu bang Alaska của Mỹ.

- Một phần lãnh thổ của nhà nước A trở thành nhà nước mới B như trường hợp Liên Xô, Nam Tư, Tiệp Khắc.

2. Quyền kế thừa toàn bộ:

- Toàn bộ lãnh thổ của nhà nước A sáp nhập vào nhà nước đang hiện hữu B như trường hợp Đức.

- Toàn bộ lãnh thổ của nhà nước A sáp nhập vào nhà nước mới B như trường hợp Việt Nam, Yemen.

Nhà nước A hay B bao gồm một hay nhiều nhà nước riêng biệt.

Ghi nhận một số trường hợp về nhà nước kế thừa:

1. Trường hợp Cộng hòa Liên bang Nam Tư (Serbia-Montenegro) (gọi tắt là Nam Tư) - sự kiện Liên Hiệp Quốc, trong một thời gian, không thu nhận nước này làm thành viên, khiến quyết định của Tòa án Quốc tế không đi sát với nguyên tắc thông thường, theo đó Nam Tư là nhà nước kế thừa, được quốc tế công nhận.^[3]

2. Trường hợp Cộng hòa Liên bang Đức - khi Cộng hòa Dân chủ Đức ngưng hiện hữu năm 1990 và sáp nhập vào Cộng hòa Liên bang Đức, Tòa án Quốc tế được xem là đã sử dụng nguyên tắc “kế thừa tự nhiên” đối với Đức trong lãnh vực nhân đạo hay khi ứng dụng Công ước Diệt chủng. Cả hai nhà nước là thành viên Liên Hiệp Quốc từ năm 1973.^[4]

3. Trong giải quyết tranh chấp Hungary-Slovakia về đập Gabcicovo-Nagymaros, Tòa án Quốc tế sử dụng nguyên tắc kế thừa tự nhiên trên cơ sở Điều 12, Công ước Vienna năm 1978. Slovakia là nhà nước kế thừa, được quốc tế công nhận, của Tiệp Khắc, và bị ràng buộc bởi Hiệp ước năm 1977 giữa hai nước. Tiệp Khắc, Hungary và Slovakia là thành viên của Liên Hiệp Quốc lần lượt từ năm 1945, 1955 và 1993.^[5]

Qua một nghiên cứu trước đây, người viết chứng minh hai sự kiện:

1. Trong giai đoạn 1954-1976, có hai nhà nước riêng biệt, cùng hiện hữu trên đất nước Việt Nam, ngăn cách bởi vĩ tuyến 17.

2. Cộng đồng thế giới nói chung, Trung Quốc, Liên Xô, và Mỹ nói riêng, công nhận thực tế này.^[6]

Trước hành động dùng vũ lực của Trung Quốc ở Hoàng Sa đầu năm 1974, vi phạm nghiêm trọng Điều 2, Khoản 4, Hiến chương Liên Hiệp Quốc, hai chính thể ở phía Nam vĩ tuyến 17, Việt Nam Cộng hòa và Cộng hòa Miền Nam Việt Nam lên tiếng phản đối trước quốc tế.

Khi đất nước thống nhất, Cộng hòa Miền Nam Việt Nam tiếp tục hành xử chủ quyền Hoàng Sa-Trường Sa, kế thừa từ Nhà nước VNCH.^[7]

Cộng hòa Miền Nam Việt Nam và Việt Nam Dân chủ Cộng hòa nộp đơn gia nhập Liên Hiệp Quốc tháng 8 năm 1975. Mặc dù ở Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc, có 123 nước ủng hộ, không có nước chống đơn gia nhập của Việt Nam, Mỹ dùng quyền phủ quyết trong Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc để ngăn chặn.

Cộng hòa Miền Nam Việt Nam và Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chính thức sáp nhập thành Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam ở khóa họp đầu tiên của Quốc hội giữa năm 1976.

CHXHCN Việt Nam gia nhập Liên Hiệp Quốc tháng 9 năm 1977.

CHXHCN Việt Nam ra Tuyên bố, khẳng định lãnh hải, bao gồm quần đảo Hoàng Sa-Trường Sa, lần lượt vào năm 1977 và 1982.^[8]

Quyết định của Tòa án Quốc tế về quyền kế thừa của nhà nước và phương cách hành xử chủ quyền Hoàng Sa-Trường Sa của Việt Nam trong giai đoạn chuyển tiếp, hình thành nhà nước mới, cho thấy Nhà nước CHXHCN Việt Nam tuân thủ luật pháp quốc tế trong việc thụ hưởng quyền thừa kế chủ quyền Hoàng Sa-Trường Sa từ các nhà nước, được quốc tế công nhận, trước đấy.

Hai quyết định sau của Tòa án Quốc về tranh chấp lãnh thổ cho thấy tình huống có thể xảy ra cho chủ quyền Hoàng Sa-Trường Sa của Việt Nam.

1. Trong giải quyết tranh chấp Honduras-Nicaragua về bốn đảo nhỏ trong Biển Caribe, ngoài sự kiện không có nước thứ ba công nhận một cách liên tục và nhất quán chủ quyền các đảo này thuộc Honduras hay Nicaragua, Tòa án Quốc tế cho rằng sự liên tục lên tiếng khẳng định chủ quyền của Nicaragua là không đầy đủ so với phương cách hành xử chủ quyền của Honduras. Do đó, Tòa án Quốc tế trao chủ quyền bốn đảo nhỏ cho Honduras.^[9]

2. Trong giải quyết tranh chấp Malaysia-Singapore về đảo Pedra Branca, Tòa án Quốc tế nhận định Malaysia, không phải Singapore, là nước có chủ quyền ban đầu, nhưng phương cách hành xử chủ quyền của Singapore ở thời điểm sau khiến Tòa án Quốc tế trao chủ quyền đảo Pedra Branca cho Singapore. Quyết định này phản ánh nguyên tắc “quieta non movere” hay “không làm xáo trộn sự ổn định” mà Tòa án Quốc tế vẫn sử dụng.^[10]

Khi nói về quần đảo Hoàng Sa-Trường Sa, lãnh đạo Nhà nước, trong vài năm qua, có những tuyên bố sau:

“Năm 1956, Trung Quốc đưa quân chiếm đóng các đảo phía đông của quần đảo Hoàng Sa. Đến năm 1974, Trung Quốc dùng vũ lực đánh chiếm toàn bộ quần đảo Hoàng Sa trong sự quản lý hiện tại của chính quyền Sài Gòn, tức chính quyền Việt Nam Cộng hòa. Chính quyền Sài Gòn đã lên tiếng phản đối, lên án việc làm này và đề nghị Liên Hiệp Quốc can thiệp. Chính phủ cách mạng lâm thời miền Nam Việt Nam lúc đó cũng đã ra tuyên bố phản đối hành vi chiếm đóng này.”(Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, 2011)^[11]

hay:

“Không nên nói rằng các vị lãnh đạo Việt Nam chỉ bảo vệ chủ quyền bằng nói miệng. Nói vậy cực đoan quá... Chủ trương của ta là mọi tranh chấp phải được giải quyết bằng biện pháp hòa bình, dựa trên cơ sở luật pháp quốc tế. Có thể nước lớn phớt lờ luật pháp quốc tế vì họ mạnh. Nhưng chúng ta không bao giờ và không được từ bỏ công cụ là luật pháp quốc tế."(Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, 2013)^[12]

Các tuyên bố như trên phản ánh đúng đắn sự thật lịch sử, phản ánh quyết tâm của lãnh đạo trong nỗ lực bảo vệ quyền lợi đất nước.

So với Trung Quốc hay so với một nước nào khác trong tranh chấp trên biển Đông, Việt Nam có chứng cứ lịch sử và cơ sở pháp lý về chủ quyền Hoàng Sa-Trường Sa mạnh mẽ, rõ ràng, vững chắc.

Đây là thuận lợi có giá trị vô cùng to lớn mà tiền nhân đã để lại cho thế hệ ngày nay.

Tuy nhiên, các quyết định của Tòa án Quốc tế trong giải quyết tranh chấp cho thấy thuận lợi về chủ quyền lãnh thổ của một nước không ở lâu dài với nước đấy.

Bên cạnh ngụy tạo chứng cứ lịch sử về chủ quyền Hoàng Sa-Trường Sa để đánh lừa dư luận trong và ngoài nước, Trung Quốc nghiên cứu kỹ lưỡng quyết định của Tòa án Quốc tế, nhận thức rõ điểm yếu trong đòi hỏi chủ quyền của Trung Quốc và tích cực tìm cách khắc phục.^[13]

Trung Quốc thừa hiểu kéo dài thời gian giải quyết tranh chấp Hoàng Sa-Trường Sa trong khi tiếp tục “hành xử” chủ quyền có yếu tố quyết định, hoàn toàn thuận lợi cho Trung Quốc ở Tòa án Quốc tế, như đã dẫn chứng trong tranh chấp giữa Honduras-Nicaragua hay giữa Malaysia-Singapore.^[14]

Nói một cách khác, Việt Nam đang đối diện với thuận lợi về mặt lịch sử và pháp lý cho chủ quyền Hoàng Sa-Trường Sa ngày càng giảm thiểu, thu nhỏ; cán cân thăng bằng trong thuận lợi sẽ chuyển hướng, hậu quả của một chiến lược kiên trì, tinh vi và xảo quyệt của Trung Quốc, nhằm chiếm giữ vĩnh viễn Hoàng Sa-Trường Sa của Việt Nam.

Việt Nam vừa nhận chiếc tàu ngầm tối tân đầu tiên từ Nga. Trong khi hiện đại hóa quân đội là bước không thể thiếu để gia tăng phòng vệ, là nước yêu chuộng hòa bình, Việt Nam nên nghiêm túc sử dụng công cụ luật pháp quốc tế để giải quyết tranh chấp Hoàng Sa-Trường Sa trong thời gian tới.

Chọn lựa dứt khoát, mạnh dạn của Việt Nam, biến quyết tâm hiện có về Hoàng Sa-Trường Sa thành hành động cụ thể là nghĩa vụ, là trách nhiệm phải hoàn thành của mỗi và mọi người Việt Nam trước lịch sử, trước gương hy sinh của các thế hệ đã qua, trước sự mong đợi của các thế hệ sắp đến, trong quá trình dựng nước và giữ nước.

Thái Văn Cầu
* Tác giả là chuyên gia khoa học không gian, hiện sống tại Mỹ

*****

Hoàng Sa: Việt Nam cần hành động để thế giới hiểu

Nguyentandung.org - Thứ năm, 16/01/2014

(Hải chiến Hoàng Sa 1974) - Việt Nam cần phải có những hành động, hoặc ủng hộ hoặc tự mình làm, để chứng minh cho thế giới biết là Việt Nam đấu tranh để bảo vệ an ninh và luật pháp quốc tế.

Ngày 11/1/1914, sau 40 năm Hải Quân Trung Quốc cưỡng chiếm phần còn lại của Hoàng Sa từ tay Hải Quân Việt Nam Cộng Hòa, một nhóm học giả Mỹ đã đứng ra tổ chức một cuộc hội thảo tại không viên Đại học Harvard. BBT xin giới thiệu bài phỏng vấn GS Lịch sử Ngô Vĩnh Long của Đại học Maine (Hoa Kỳ), người có bài tham luận lại hội thảo này.

Như trong phần giới thiệu, mục đích của những người tổ chức hội thảo là tìm ra khả năng câu chuyện Hoàng Sa được soi xét dưới khía cạnh đa phương, thay vì song phương giữa Việt Nam và Trung Quốc như hiện nay. Vậy kết quả hội thảo có nêu ra được những ý kiến nào thuyết phục không?

Theo tôi hiểu, những người tổ chức hội thảo không những muốn vấn đề Hoàng Sa được soi xét dưới khía cạnh đa phương, mà còn dưới khía cạnh đa chiều.

Hoàng Sa chỉ là điểm khởi đầu vì kỷ niệm 40 năm ngày Trung Quốc đã dùng vũ lực chiếm toàn bộ Hoàng Sa, tức ngày 17-19 tháng Giêng năm 1974. Nhưng từ đó đến nay Trung Quốc đã tiếp tục lấn chiếm các khu vực khác trên Biển Đông vào 1988, hay 1995.

Do đó, hội thảo có phần trình bày về khía cạnh lịch sử của không những Hoàng Sa, mà cả về Trường Sa, phần về địa chính trị và an ninh khu vực, phần về một số khả năng hợp tác trong khu vực, và phần về các giải pháp qua lăng kính luật pháp, ngoại giao và chính trị.

Về câu chuyện Hoàng Sa, hiện nay khá gây tranh cãi trong giới học giả. Có những học giả quốc tế, như Stein Tonnesson (Na Uy), nói rằngViệt Nam đấu tranh chủ quyền là vô vọng khi so sánh thực lực giữa hai nước.

Trong khi đó có học giả người Việt thì lại cho rằng cần phải tiếp tục đấu tranh đòi chủ quyền Hoàng Sa, bởi ngoài ý nghĩa tượng trưng, thực tế lịch sử Việt Nam cho thấy từ Thục Phán tới Hai Bà Trưng mất khoảng 300 năm, rồi khoảng 500 năm nữa mới có Lý Bí, và gần 500 năm nữa mới đến Ngô Quyền và Nhà Lý thực sự là kỷ nguyên độc lập. Như vậy, cuộc đấu tranh giành lại Hoàng Sa cũng vẫn có thể thành công, dù rất lâu dài.

Ngoài ra, Việt Nam không chỉ đối mặt tay đôi với Trung Quốc, như trong lịch sử ngày xưa nữa, mà còn có cộng đồng quốc tế và khu vực đứng bên cạnh…

Xin cho biết quan điểm của ông?

Một số học giả quốc tế nghiên cứu vấn đề Hoàng Sa, Trường Sa, hay Biển Đông trong một giai đoạn ngắn và từ khía cạnh chuyên môn của họ cho nên họ không thấy được vấn đề lớn và vấn đề lâu dài. Đối với Hoàng Sa, nếu Việt Nam chỉ chú trọng vào việc đấu tranh chủ quyền thì có thể là “vô vọng” vì vô hình trung làm cho người ta nghĩ đây chỉ là việc song phương giữa Việt Nam và Trung Quốc, việc “trứng chọi đá”.

GS Ngô Vĩnh Long

Nhưng vấn đề Trung Quốc đánh chiếm Hoàng Sa bằng vũ lực, giết 74 thuỷ thủ của Nhà nước Việt Nam Cộng Hòa, rồi từ đó tiếp tục bành trướng gây mất an ninh cho toàn khu vực thì vấn đề không phải chỉ song phương mà là đa phương.

An ninh trên biển của phần lớn các nước trên thế giới có lưu thông hàng hải qua khu vực Biển Đông cũng bị Trung Quốc đe doạ qua nhiều hình thức. Khoảng 90% mậu dịch quốc tế là trên biển, và khoảng 60% tổng số mậu dịch nầy là qua Biển Đông.

Do đó, Việt Nam nên thường phải nhắc nhở thế giới về lợi ích và trách nhiệm chung bằng cách chứng minh cho thế giới biết vấn đề đấu tranh với Trung Quốc về Hoàng Sa không phải chỉ vì “tranh chấp chủ quyền” trên các hòn đảo. Ngoài vấn đề an ninh còn có vấn đề luật quốc tế, trong đó có các điều khoản của hiến pháp Liên Hiệp Quốc về việc dùng vũ lực thôn tính lãnh thổ, hay lãnh hải, của nước khác, và đặc biệt là Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển năm 1982.

Do đó, Việt Nam cần phải có những hành động, hoặc ủng hộ hoặc tự mình làm, để chứng minh cho thế giới biết là Việt Nam đấu tranh để bảo vệ an ninh và luật pháp quốc tế. Việt Nam là nước có lãnh thổ và lãnh hải dài nhất trong khu vực Biển Đông, và Việt Nam bị “đường 9 đoạn” cùng những hành động ngang trái khác của Trung Quốc đe doạ và gây thiệt hại lớn nhất. Vì vậy, tiếng nói của Việt Nam có ảnh hưởng lớn trong giai đoạn hiện tại. Tương lai gần hay xa sẽ ra sao là tuỳ hành động hiện nay có cương quyết và hiệu quả hay không.

Chuyến đi Quảng Ngãi năm ngoái dự Hội thảo về Hoàng Sa do đại học Phạm Văn Đồng tổ chức có giúp ích gì cho ông trong hội thảo vừa rồi? Theo ông, Việt Nam có nên tiếp tục những hội thảo về Hoàng Sa như vậy, nhất là về vấn đề chứng cớ lịch sử để cung cấp thêm thông tin cho các học giả quốc tế?

Tôi đã đi Quảng Ngãi và đảo Lý Sơn nhiều lần trong những năm đầu thập kỷ 60 của thế kỷ trước với vai trò một người làm bản đồ.

Tôi cũng đã nghiên cứu lịch sử vùng nầy và đã tiếp tục theo dõi tình hình diễn biến trong những năm qua. Cho nên, đối với riêng tôi, việc ích lợi nhất là được về thăm và làm quen với một số đồng nghiệp ở Quảng Ngãi.

Đối với một số học giả quốc tế mà tôi có trao đổi thì phần đông cũng cho vấn đề gặp gỡ là quan trọng, còn vấn đề chứng cớ lịch sử được cung cấp thì có một số thông tin lý thú cho một vài người vì nó cho họ biết về một số quan điểm của phía Việt Nam.

Nhưng, như Tiến sĩ Vũ Quang Việt lưu ý tại hội thảo vừa qua ở Harvard, vấn đề lịch sử chủ quyền phải được cung cấp và phân tích trên khía cạnh luật quốc tế mới có ích.

Xin cám ơn Giáo sư.

Huỳnh Phan (TVN)

*****

Tri ân những người ngã xuống vì Hoàng Sa-Kỳ 1: 40 năm vọng tiếng Quốc

Nguyentandung.org - Thứ năm, 16/01/2014

(Hải chiến Hoàng Sa 1974) - 40 năm ngày quần đảo Hoàng Sa bị Trung Quốc dùng vũ lực cưỡng chiếm (19.1.1974-19.1.2014), Bộ Thông tin và Truyền Thông phối hợp UBND huyện đảo Hoàng Sa (TP.Đà Nẵng), Bảo tàng Đà Nẵng tổ chức triển lãm quy mô lớn nhất từ trước nay với chủ đề: “Hoàng Sa, Trường Sa của Việt Nam – những bằng chứng lịch sử”.

Đông đảo sinh viên Đại học Ngoại ngữ quan tâm, tìm hiểu về lịch sử của Hoàng Sa

Dịp này, Đà Nẵng cũng tổ chức hàng loạt hoạt động như triển lãm lưu động Hoàng Sa đến các trường đại học; toạ đàm, hội thảo về Hoàng Sa… Đặc biệt, đêm 18.1 tại công viên Biển Đông, lần đầu tiên chính quyền tổ chức “Thắp nến tri ân” những người đã ngã xuống vì Hoàng Sa, trong đó có 74 binh sĩ quân đội Việt Nam Cộng Hòa …

Kỳ 1: 40 năm vọng tiếng Quốc

Trận hải chiến Hoàng Sa ngày 19.1.1974 giữa hải quân Việt Nam Cộng Hòa và hải quân Trung Quốc, là một sự kiện bi tráng trong lịch sử bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của dân tộc Việt Nam.

Cùng với các loại hình bằng chứng không thể phủ nhận khác mà Việt Nam đã chứng minh, những người lính tham gia trận đánh đẫm máu bảo vệ Hoàng Sa còn sống, cũng như những người từng có thời gian công tác ở Hoàng Sa còn sống, là những bằng chứng sống góp phần khẳng định một chân lý: Hoàng Sa là của Việt Nam!

Vết thương chưa bao giờ ngừng rỉ máu

Tôi lại đến gõ cửa nhà các cụ già – những nhân chứng từng sống, làm việc tại quần đảo Hoàng Sa trước năm 1974 – để nghe thêm những kỷ niệm về Hoàng Sa tươi đẹp trong ký ức họ. Buồn thay, trong số những nhân chứng vốn ít ỏi đó, đã có cụ trở thành người thiên cổ, bỏ lỡ cơ hội giao lưu, tâm tình với thế hệ trẻ về một Hoàng Sa họ từng gắn bó, phục vụ mà 40 năm qua vẫn là một vết thương chưa bao giờ ngừng rỉ máu.

Một trong những người trẻ tuổi nhất của thế hệ nhân chứng sống Hoàng Sa là ông Nguyễn Văn Cúc – nguyên công binh của quân đội Việt Nam Cộng Hòa – nay cũng đã 63 tuổi. Mắt ông Cúc chợt sáng lên khi nghe tôi báo tin Bộ Thông tin và Truyền thông, chính quyền huyện đảo Hoàng Sa sẽ cùng nhân dân Đà Nẵng tổ chức đêm thắp nến tưởng niệm những người đã hy sinh vì Hoàng Sa, trong đó có 74 đồng đội của ông trong trận hải chiến 19.1.1974.

Ông Cúc cho biết, ông đã 3 lần ra Hoàng Sa trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 12 năm 1973. Hai lần đầu ông ra đảo sửa chữa các bể nước ngầm, nhà công vụ của trạm khí tượng thuỷ văn, đồng thời khảo sát, lượng tính vật liệu phải chuyển ra đảo để xây dựng thêm những công trình mới.

Lần thứ 3, ông theo tuần dương hạm Lý Thường Kiệt (HQ-16) ra Hoàng Sa với nhiệm vụ khảo sát, xây dựng sân bay trên đảo Hoàng Sa, và ông đã trở thành nhân chứng của trận hải chiến. Ông Cúc tận mắt chứng kiến diễn biến chiến sự từ ngày 14 đến 19.1.1974, bị bắt làm tù binh, bị giam giữ tại Hải Nam (Trung Quốc), rồi được trao trả về nước…

Cán bộ, viên chức và người dân tham quan triển lãm “Quần đảo Hoàng Sa - chủ quyền của Việt Nam” - Ảnh: T.Hải

Ông nói: “Thực ra, năm nào đến ngày này, những người lính còn sống sót sau trận hải chiến như chúng tôi, đều lặng lẽ thắp những nén hương vọng tưởng đồng đội của mình đã nằm lại vĩnh viễn với biển đảo Hoàng Sa … Còn bây giờ, khi chính quyền chính thức tổ chức tưởng niệm, ghi ơn họ, tôi rất bất ngờ, xúc động …”.

Như một sắp đặt của số phận, nhà ông Cúc hiện nằm ven đại lộ Hoàng Sa thuộc quận Sơn Trà (TP.Đà Nẵng). Như chờ lắng cơn xúc động, ông Cúc ngừng chuyện, nhìn ra công viên Biển Đông trước nhà.

Tôi nhìn theo, ngoài kia, cán bộ huyện đảo Hoàng Sa, Bảo tàng Đà Nẵng, đang nhộn nhịp chuẩn bị mặt bằng, sân khấu cho chương trình ca nhạc và đêm thắp nến tri ân. Tự nhiên, ông Cúc và tôi cùng rùng mình. Tôi biết cái rùng mình ấy không hẳn do cơn gió lạnh thốc vào từ biển.

Ông Trần Hoà (huyện Duy Xuyên, Quảng Nam) – nguyên là quân y làm nhiệm vụ khám, chữa bệnh cho sĩ quan, binh lính Việt Nam Cộng Hòa đóng trên quần đảo Hoàng Sa. Ông đã không kìm được nước mắt khi hay tin chính quyền Đà Nẵng tổ chức sự kiện 40 năm trận hải chiến Hoàng Sa.

Ông Hòa nghèn nghẹn: “Thế hệ chúng tôi, những người từng làm chủ Hoàng Sa thật sự, rồi cũng chúng tôi, chứng kiến một phần máu thịt thiêng liêng của Tổ Quốc bị Trung Quốc xâm chiếm. Nỗi đau đó ở lại với tôi suốt 40 năm qua…”.

Và ông nhớ lại: “Ngày ra Hoàng Sa tôi còn trẻ lắm, đầy háo hức tìm hiểu những điều mới lạ của biển đảo. Tôi nhớ nước xung quanh đảo xanh như màu mạ non, những con sóng cứ lăn tăn đuổi nhau vào bờ. Rồi những đêm trăng lồng lộng trên đảo vắng, tiếng chim Quốc bỗng đâu kêu lên da diết từng hồi từ trong rừng cây bàng…

Ba tháng nhiệm vụ rồi chóng vánh trôi qua. Đêm chia tay với đảo, chúng tôi đốt lửa, uống rượu và hát với nhau thâu đêm, để rồi hôm sau quyến luyến kẻ ở người về cũng trong tiếng chim Quốc nỉ non…”.

Nhìn ánh mắt ông ánh lên, nghe giọng ông sôi nổi khi nói về quá khứ, tôi thấy thời gian như chỉ làm tóc ông bạc ra chứ không thể làm phai nhạt ký ức Hoàng Sa trong ông.

Rồi bỗng ông chùng xuống, trở lại nguyên dạng một người già với đôi mắt ướt: “Mỗi lần nghe tin tàu Trung Quốc bắt bớ, thu tàu cá của ngư dân mình khi đang khai thác hải sản vùng biển Hoàng Sa, lòng tôi cứ đau thắt. Và quái lạ, tiếng chim Quốc ngoài Hoàng Sa năm xưa thỉnh thoảng lại vang vọng vào tai, làm tôi bồi hồi đến ngơ ngẩn…”.

Từ ngọn nến tri ân đến bia tưởng niệm

Từ ngày tái lập chính quyền UBND huyện đảo Hoàng Sa (4.2009), năm nay lần đầu tiên triển lãm về Hoàng Sa được tổ chức lưu động đến các trường đại học ở Đà Nẵng. Ngày khai mạc triển lãm tại Đại học Ngoại ngữ Đà Nẵng (9.1.2014), hàng ngàn sinh viên, cán bộ giảng viên đã tham dự.

Ban đầu tôi nghĩ sự kiện chính trị xã hội hoàn toàn mới lạ đã thu hút tuổi trẻ, lại tổ chức ngay trong sân trường mình. Nhưng 5 ngày sau (chiều 13.1) khi tôi trở lại, gặp một lúc cả 300 sinh viên khoa Quốc tế học (ĐH Ngoại ngữ Đà Nẵng) đang chăm chú nghe thuyết minh từng hiện vật, hình ảnh minh chứng về chủ quyền Hoàng Sa là của Việt Nam…

Ngày 14.1, cũng không dưới hàng trăm lượt sinh viên đến tìm hiểu tại triển lãm. Tôi hỏi Hối Nghiu – sinh viên năm 4 ngành sư phạm tiếng Anh – em đã biết gì về Hoàng Sa? Người thầy tương lai này chợt ngớ người, bối rối: “Em là người Cơ Tu, ở tít vùng núi cao Nam Giang (Quảng Nam), thú thật là rất ít thông tin. Đặc biệt những thông tin về Hoàng Sa chưa từng có trong sách vở nhà trường.

Vài năm gần đây, khi tivi, báo chí đưa tin Trung Quốc bắt tàu cá, đánh đập ngư dân Lý Sơn… em mới tìm hiểu thêm trên internet. Hoá ra, Hoàng Sa của mình đã bị Trung Quốc chiếm đóng từ năm 1974″. Nữ sinh viên Lê Đan Lin – năm 1 khoa tiếng Trung – cho rằng: “Bọn em thật thiệt thòi khi không được biết tường tận sự thật của lịch sử, để rồi bây giờ mới tự mày mò tìm hiểu. Mình là chủ nhân mà không biết rõ số phận của Hoàng Sa thì ăn nói, giải thích như thế nào với bạn bè quốc tế. Lẽ ra chúng em đã có được thông tin này sớm hơn để sớm nhận thức về chủ quyền lãnh thổ, trách nhiệm của mình trong cuộc đấu tranh giành lại Hoàng Sa…”.

Bà Nguyễn Thị Anh Đào – Chủ tịch HĐQT Trường Đại học Đông Á – một trong những đơn vị tham gia tổ chức, đưa triển lãm Hoàng Sa lưu động vào các trường đại học – nói rằng không thể chậm và muộn hơn nữa việc đưa giáo dục lịch sử Hoàng Sa vào nhà trường.

Bà cho biết thêm: “Tôi thấy những người lính Việt Nam Cộng Hòa đã ngã xuống trong trận hải chiến Hoàng Sa năm 1974, cũng giống như quân binh thời nhà Nguyễn bỏ mình trong quá trình xây dựng và bảo vệ Hoàng Sa, đều cần được ghi ơn. Tháng 1.2013, Trường Đại học Đông Á đã từng cấp 1 sổ tiết kiệm trị giá 5 triệu đồng cho gia đình một binh sĩ Việt Nam Cộng hoà tử trận trong trận hải chiến Hoàng Sa, như một sự tri ân với đóng góp của họ cho mảnh đất thiêng liêng của Tổ Quốc”.

Tiến sĩ Nguyễn Đăng Vũ – Giám đốc Sở VHTTDL Quảng Ngãi – người góp phần làm “sống dậy” lễ hội khao lề thế lính Hoàng Sa ở Lý Sơn, đưa lễ hội tín ngưỡng dân gian thành lễ nghi nhà nước, tổ chức định kỳ hằng năm để tri ân những binh phu, cai đội thuộc Đội Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải – những người đã ngã xuống vì Hoàng Sa – thì cho rằng, sự kiện lịch sử liên quan đến chủ quyền lãnh thổ của đất nước là phải đặt lên hàng đầu. “Nó nằm trong chuỗi sự kiện xuyên suốt lịch sử khẳng định chủ quyền Hoàng Sa là của Việt Nam.

Vì vậy, trận hải chiến 1974 nhất thiết phải được ghi vào sử sách, đưa vào giáo khoa học đường. Những người đã hy sinh vì sự toàn vẹn lãnh thổ, bất kể thời kỳ nào, chúng ta cũng cần vinh danh, ghi ơn họ. Bằng nhiều phương cách, có thể là lập mộ chiêu hồn (mộ gió) như ngư dân Lý Sơn từng làm cho các cai đội, binh phu Hoàng Sa xưa và cả ngư phủ bây giờ. Nên có các công trình tưởng niệm để có nơi thể hiện lòng tri ân người có công và giáo dục thế hệ trẻ về lòng yêu nước, trách nhiệm với Tổ Quốc, cũng là nơi để giới thiệu cho khách tham quan trong và ngoài nước”.

Kỳ 2: 2,000 ngày của Chủ tịch huyện Hoàng Sa

(Lao Động)

*****

Theo Dấu Bằng Chứng Chủ Quyền Hoàng Sa-Trường Sa

Tuổi Trẻ Online - Kỳ I (13/1/2014): Khởi sự từ font tư liệu Hoàng Sa

Tháng 11-2009, tôi và các đồng nghiệp ở Viện Nghiên cứu phát triển KT-XH Đà Nẵng bắt đầu triển khai đề tài “Font tư liệu về chủ quyền của VN đối với huyện đảo Hoàng Sa - thành phố Đà Nẵng”.

Học sinh Đà Nẵng xem bản đồ Trung Quốc không có Hoàng Sa, Trường Sa - Ảnh: Võ Văn Hoàng

Sau hơn một năm sưu tầm tư liệu ở trong và ngoài nước, nhóm nghiên cứu chúng tôi đã tiến hành phân loại, dịch thuật, thẩm định và số hóa các tư liệu đã thu thập, xây dựng thành font tư liệu về chủ quyền của VN đối với quần đảo Hoàng Sa, với dung lượng khoảng 1.2 GB. Font tư liệu bao gồm bốn thư mục: tư liệu thành văn, tư liệu bản đồ, tư liệu hình ảnh và tư liệu audio-visual, được Hội đồng khoa học công nghệ thành phố Đà Nẵng nghiệm thu và chuyển giao UBND huyện đảo Hoàng Sa quản lý, sử dụng vào cuối năm 2011.

Sưu tập bản đồ của Trần Thắng

Ngày 22-7-2012, báo Tuổi Trẻ đăng bài “Bản đồ toàn lãnh thổ Trung Quốc năm 1904: Không có Hoàng Sa, Trường Sa” giới thiệu tấm bản đồ Hoàng triều trực tỉnh địa dư toàn đồ do Trung Quốc ấn hành năm 1904 (do TS Mai Hồng sưu tầm và hiến tặng Bảo tàng Lịch sử VN) với chi tiết điểm cực nam của lãnh thổ Trung Quốc chỉ dừng lại ở đảo Hải Nam, không hề có hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của VN (mà Trung Quốc gọi là Xisha qundao và Nansha qundao). Hôm sau, tôi nhận được email của người bạn là Trần Thắng, chủ tịch Viện Giáo dục văn hóa VN tại Mỹ, báo tin là có nhiều bản đồ tương tự bản đồ của TS Mai Hồng đã công bố, do phương Tây xuất bản trong các thế kỷ 17-20, đang được rao bán trên mạng Internet. Anh đề nghị tôi thông báo tin này trên báo chí VN để những ai quan tâm có thể tìm mua những tấm bản đồ này. Anh cũng gửi cho tôi và cho TS Nguyễn Nhã một số file bản đồ đang rao bán để nhờ thẩm định giá trị của các bản đồ này.

Sau khi thẩm định những bản đồ do Trần Thắng gửi về, tôi và TS Nguyễn Nhã đề nghị Trần Thắng, nếu có điều kiện thì nên mua những bản đồ này, đồng thời đã thông báo đến các cơ quan chức năng ở VN những thông tin do Trần Thắng cung cấp. Một tháng sau, Trần Thắng lại báo tin là vừa phát hiện ba cuốn Atlas, gồm Atlas Trung Quốc địa đồ (do nhà Thanh xuất bản năm 1908) và hai Atlas Trung Hoa bưu chính dư đồ (do Chính phủ Trung Hoa dân quốc xuất bản năm 1919, tái bản năm 1933).

Trong các Atlas này, toàn đồ lãnh thổ Trung Quốc luôn được vẽ đến cực nam của đảo Hải Nam. Trần Thắng gửi thông tin và hình ảnh về ba Atlas này cho tôi và đề nghị TP Đà Nẵng bỏ tiền mua những Atlas này. Tuy nhiên, do kinh phí hạn hẹp nên TP Đà Nẵng chỉ mua Atlas 1933 với giá 3,000 USD. Hai Atlas còn lại Trần Thắng bỏ tiền túi và vận động bạn bè quyên góp thêm để mua.

Ngày 27-11-2012, Trần Thắng lại gửi emai báo tin: “Đã thu thập được ba tập Atlas và 150 bản đồ, gồm 110 bản đồ gốc và 40 bản đồ tái bản. Trong đó có một Atlas do Phái bộ truyền giáo London in cho nhà Thanh vào năm 1908 và hai Atlas do Chính phủ Trung Hoa dân quốc in năm 1919 và 1933. Các Atlas này đều chỉ rõ giới hạn lãnh thổ cực nam của Trung Quốc chỉ đến đảo Hải Nam. Ngoài ra là 80 bản đồ do phương Tây in từ năm 1626 đến 1980 cũng xác nhận lãnh thổ cực nam của Trung Quốc là đảo Hải Nam; 50 bản đồ thể hiện Hoàng Sa và Trường Sa nằm sát lãnh thổ VN; 10 bản đồ hàng hải và 10 bản đồ tổng thể châu Á và Đông Nam Á có thể hiện Hoàng Sa và Trường Sa nằm trong vùng lãnh hải của VN”.

Anh cho biết thêm là sẽ trao tặng toàn bộ số bản đồ và Atlas này cho Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Đà Nẵng. Đây quả là tin vui quá lớn đối với chúng tôi, những người đã và đang xây dựng “font tư liệu” về chủ quyền của VN đối với Hoàng Sa và Trường Sa.

Cuộc triển lãm bằng chứng chủ quyền

Ngày 20-1-2013, nhân kỷ niệm 39 năm ngày Trung Quốc xâm chiếm quần đảo Hoàng Sa của VN, UBND huyện đảo Hoàng Sa, Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Đà Nẵng, Hội Khoa học lịch sử TP Đà Nẵng và báo Tuổi Trẻ đã tổ chức triển lãm giới thiệu những tư liệu lịch sử và bản đồ khẳng định chủ quyền của VN đối với quần đảo Hoàng Sa.

Nội dung triển lãm chủ yếu sử dụng nguồn tư liệu và bản đồ trong font tư liệu do chúng tôi thực hiện và sưu tập bản đồ do Trần Thắng vừa gửi từ Mỹ về. Triển lãm mở cửa trong một tháng, đón hơn 10.000 lượt người đến tham quan. Đây là cuộc triển lãm đầu tiên ở VN giới thiệu những tư liệu và bản đồ chứng minh VN đã khai phá, xác lập, thực thi và bảo vệ chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa (và quần đảo Trường Sa). Cuộc triển lãm đã khích lệ tinh thần yêu nước, tạo hiệu ứng lan tỏa về ý thức chủ quyền biển đảo đến các tầng lớp nhân dân VN, mở đầu cho những đợt triển lãm quy mô được tổ chức ở Hà Tĩnh, Khánh Hòa, Hà Nội, TP.HCM, Thừa Thiên - Huế, Thái Nguyên ... trong suốt năm 2013.

Trong thời gian diễn ra triển lãm tại Đà Nẵng, Đài truyền hình TP.HCM (HTV) cử một nhóm phóng viên đến Đà Nẵng để đưa tin. Sau khi nghe giới thiệu nội dung các tư liệu và bản đồ được trưng bày tại triển lãm, nhà báo Lâm Thành Quý hỏi tôi: “Triển lãm trưng bày bản sao các tư liệu và bản đồ, vậy bản gốc ở đâu?”. Tôi cho hay: “Ngoài những bản đồ gốc do anh Trần Thắng cung cấp đang lưu giữ tại kho, phần lớn bản gốc của các tư liệu Hán văn, tư liệu phương Tây và bản đồ do phương Tây xuất bản trưng bày nơi đây đều thuộc về các thư viện, văn khố ở nước ngoài”.

Ông Lâm Thành Quý hỏi tiếp: “Vậy chúng ta có thể tiếp cận được những tư liệu và bản đồ đó không?”. Tôi đáp: “Tất nhiên, nếu chúng ta có cơ hội đi đến những thư viện, văn khố này”. Suy nghĩ một lúc, ông Lâm Thành Quý nói với tôi: “Trở về thành phố, tôi sẽ trình bày với lãnh đạo HTV về ý tưởng làm một bộ phim tài liệu với chủ đề đi tìm tư liệu chủ quyền biển đảo VN ở nước ngoài. Nếu được phê duyệt, tôi sẽ mời anh tham gia”.

Tưởng là nói chơi, ai ngờ hai tháng sau điều đó lại thành sự thật. Vậy là cùng với đoàn làm phim của HTV, tôi có cơ hội đi tìm những bằng chứng lịch sử về chủ quyền của VN đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa ở nước ngoài mà tôi hằng ấp ủ trong mấy năm qua.

Ts Trần Đức Anh Sơn

_______________

* Chúng tôi chủ trương sẽ kết hợp việc đi làm phim với việc tiếp tục sưu tầm thêm các tư liệu chứng minh chủ quyền của VN đối với Hoàng Sa và Trường Sa tại nhiều nước thuộc nhiều châu lục. Điểm đến đầu tiên là nước Mỹ, nơi mà Trần Thắng cho biết đang lưu giữ nhiều tư liệu và bản đồ mà chúng tôi đang quan tâm.

Tuổi Trẻ Online - Kỳ II (14/1/2014): Hành trình trên nước Mỹ

Trước khi sang Mỹ, chúng tôi gửi email cho các học giả quan tâm đến vấn đề chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa để mời họ trả lời phỏng vấn, đồng thời hỏi thăm về những nơi cần đến để tìm tư liệu. Chúng tôi đã nhận được nhiều chỉ dẫn rất hữu ích, và địa chỉ đầu tiên được giới thiệu chính là Thư viện Viện Harvard - Yenching, thuộc Đại học Harvard.

TS Trần Đức Anh Sơn trao đổi với nhà nghiên cứu bản đồ cổ Harold E. Meinheit tại Thư viện Quốc hội Mỹ - Ảnh: P.X.N.

Gặp Trần Thắng ở West Harford để nhận thêm bản đồ

Thư viện Viện Harvard - Yenching là nơi lưu giữ rất nhiều tư liệu về Trung Quốc và Việt Nam. Một học giả Việt kiều ở Hawaii (Mỹ), người đã từng tra cứu tư liệu trong thư viện này từ mười năm trước, đã cung cấp danh mục những tư liệu mà tôi quan tâm hiện đang lưu trữ nơi đây. Dựa vào danh mục này, chúng tôi liên lạc với cô Phan Thị Ngọc Chấn, người phụ trách thư mục Việt Nam trong thư viện này để, nhờ tìm giúp những tư liệu cần thiết. Khi đến nơi, cô Ngọc Chấn đã chuẩn bị sẵn những tư liệu quan trọng nhất.

Đó là bản gốc các hồ sơ liên quan đến lịch sử tranh chấp chủ quyền trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, gồm: Hiệp ước Pháp - Thanh năm 1887; Hiệp ước hòa bình với Nhật Bản do các nước đồng minh ký với Nhật Bản tại Hội nghị San Francisco năm 1951; tư liệu về vụ đắm tàu Bellona của Đức (năm 1895) và vụ đắm tàu Imeji Maru của Nhật Bản (năm 1896) ở gần quần đảo Hoàng Sa; tư liệu về thời kỳ người Nhật chiếm đóng Hoàng Sa và Trường Sa trong Thế chiến 2... Nhờ sự giúp đỡ của cô Ngọc Chấn mà nhóm nghiên cứu đã có được những hồ sơ đầu tiên trong hành trình tìm kiếm tư liệu chủ quyền biển đảo Việt Nam trên nước Mỹ.

Rời Boston, địa chỉ tiếp theo là thành phố New Haven ở bang Connecticut, nơi tôi có cuộc thuyết trình về chủ đề “Ngoại giao Việt Nam dưới triều Nguyễn” cho nhóm học giả và nghiên cứu sinh ngành Việt Nam học tại khoa nhân học văn hóa thuộc Đại học Yale. Tiện thể, ghé qua nhà anh Trần Thắng để tiếp nhận những bản đồ mà anh mới sưu tầm được.

Nhà của Trần Thắng ở thành phố West Harford, cách Đại học Yale khoảng 40 phút xe hơi. Sang Mỹ định cư vào năm 1991, Trần Thắng tốt nghiệp kỹ sư ngành cơ khí ở Đại học Connecticut và được Công ty sản xuất động cơ máy bay Pratt & Whitney tuyển dụng làm việc từ năm 1999 đến nay. Tuy là dân kỹ thuật nhưng Trần Thắng rất mê sưu tầm cổ vật, đặc biệt gốm sứ Việt Nam. Nhờ vậy mà anh có cơ duyên tiếp cận các bản đồ cổ liên quan đến vấn đề chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Sưu tầm được bản đồ, Trần Thắng lại tiếp tục bỏ tiền mua bìa cứng, giấy bồi, túi plastic chuyên dụng và tốn nhiều công sức để “sửa sang” những tờ bản đồ cũ kỹ thành những “sản phẩm” hoàn hảo để trưng bày, triển lãm. Anh phân loại, viết chú thích cho từng tấm bản đồ, tự tay đóng gói, rồi tìm người tin cậy nhờ mang bản đồ về Việt Nam để tặng Viện Nghiên cứu phát triển KT-XH Đà Nẵng.

Sau khi gửi 150 bản đồ và ba Atlas về nước vào cuối năm 2012, Trần Thắng tiếp tục sưu tầm thêm những bản đồ khác. Do vậy anh mời chúng tôi đến nhà riêng ở West Harford để thẩm định và bàn giao những bản đồ này. Đó là những bản đồ có niên đại từ năm 1618-1901, chủ yếu xuất bản ở châu Âu và Mỹ, trong đó có những bản đồ rất giá trị như: bản đồ Asia noviter delineata do Willem Blaeu vẽ, xuất bản tại Hà Lan năm 1618; bản đồ Indiæ Orientalis Nova Descriptio do Willem Jansson vẽ, xuất bản tại Hà Lan năm 1636... Đây là những bản đồ có cách chú dẫn thể hiện mối liên hệ về mặt địa lý giữa vùng đất Đàng Trong với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa...

Sau khi thẩm định và chụp ảnh 35 bản đồ mới sưu tầm này, Trần Thắng lại “tân trang” các bản đồ, đóng gói để bàn giao cho chúng tôi mang về nước, góp thêm vào “kho bản đồ chủ quyền” của Viện Nghiên cứu phát triển KT-XH Đà Nẵng.

Vào kho bản đồ của Thư viện Quốc hội Hoa Kỳ ở Washington

Tạm biệt Trần Thắng, nhóm nghiên cứu đi Philadelphia, New York và Washington D.C, gặp gỡ các chuyên gia về văn hóa biển Việt Nam, về hoạt động hải thương mại giữa Việt Nam với các nước trong các thế kỷ XVII - XVIII, về lịch sử tranh chấp chủ quyền biển đảo ở biển Đông để trao đổi thông tin. Tuy nhiên, đích đến quan trọng nhất đối với chúng tôi trong hành trình này là kho bản đồ của Thư viện Quốc hội Mỹ ở Washington D.C.

Thư viện Quốc hội Mỹ phục vụ mọi độc giả trên thế giới, nhưng nếu không có sự tiến cử của những chuyên gia có uy tín thì rất khó tiếp cận các tư liệu quý. Thông qua nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Đầu ở TP.HCM, chúng tôi làm quen với ông Harold E. Meinheit, cựu viên chức Bộ Ngoại giao Mỹ. Ông cũng là nhà nghiên cứu bản đồ cổ và là người rất am tường kho bản đồ ở Thư viện Quốc hội Mỹ. Harold E. Meinheit là người đã phát hiện tấm bản đồ Việt Nam toàn tỉnh dư đồ do Tả thị lang bộ Lại Hoàng Hữu Xứng vẽ năm 1887 theo lệnh của vua Đồng Khánh (1885-1889) đang lưu trữ tại Thư viện Quốc hội Mỹ. Ông đã viết bài giới thiệu tấm bản đồ quý hiếm này trên tập san The Portolan do Hiệp hội Bản đồ Washington xuất bản năm 2009.

Harold E. Meinheit đón chúng tôi tại tiền sảnh thư viện, hướng dẫn làm thủ tục vào kho và tra cứu bản đồ trên hệ thống thư viện điện tử của Cục Bản đồ và địa lý. Chúng tôi thật sự choáng ngợp trước lượng bản đồ đồ sộ đang lưu trữ nơi đây, với hơn 170,000 bản đồ các loại, trong đó có khoảng 1,000 bản đồ liên quan đến Việt Nam. Nhóm nghiên cứu đã tìm thấy nơi đây nhiều bản đồ quý liên quan đến hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Đáng chú ý là hai bản đồ The East part of India và The principal islands of the East India do Herman Moll vẽ, xuất bản tại London năm 1736; bản đồ Asiae Nova Delineatio Auctore do Nicolas Visscher vẽ, xuất bản tại Amsterdam năm 1681; bản đồ Hinterindien do Sir Francis Halminton vẽ, xuất bản tại London và Calcutta năm 1832... Những bản đồ này đều thể hiện quần đảo Paracel thuộc lãnh thổ Việt Nam.

Do thời gian không cho phép nên chúng tôi chỉ có thể lưu lại nơi đây trong một ngày, trong khi thẻ độc giả mà nhân viên Thư viện Quốc hội Mỹ vừa cấp cho tôi lại có giá trị đến tháng 4-2015. Vì thế, Harold E. Meinheit khuyên tôi nên tìm kiếm một học bổng từ Chính phủ Mỹ để trở lại đây nghiên cứu các bản đồ cổ này. “Anh cần ít nhất một năm mới có thể xem hết những tấm bản đồ liên quan đến Việt Nam, đến Paracel và Spratly đang lưu trữ nơi đây” - ông Meinheit bảo tôi.

Tôi hứa với ông Harold E. Meinheit là sẽ tìm cách trở lại nơi này sớm nhất có thể. Đó là dự định của tương lai và một hành trình dài đang mở ra phía trước.

TS Trần Đức Anh Sơn

______________

Sau nước Mỹ, chúng tôi lên đường sang Nhật, tiếp tục hành trình tìm kiếm những tư liệu về văn hóa biển đảo và quan hệ giao lưu giữa Việt Nam với Nhật Bản trong các bảo tàng ở Nagasaki, Fukuoka, trong các thư viện ở Tokyo, Nagoya, Shimane...

Tuổi Trẻ Online - Kỳ III (15/1/2014): Vào Đông Dương văn khố

Muốn hiểu sâu về quá trình xác lập và thực thi chủ quyền biển đảo của Việt Nam, chúng ta cần quan tâm các vấn đề liên quan như: lịch sử chinh phục biển cả, quá trình hình thành nền văn hóa biển Việt Nam, hoạt động thương mại đường biển giữa Việt Nam với các nước khác ...

Gốm cổ Việt Nam phát hiện ở Sakai, một bằng chứng của sự lan tỏa văn hóa Việt bằng đường biển vào các thế kỷ XV-XVII - Ảnh: P.X.N.

Vì lý do này, chúng tôi tìm đến Nhật Bản, nơi đang lưu giữ nhiều tư liệu liên quan đến quá trình giao lưu văn hóa, trao đổi thương mại giữa Việt Nam với Nhật Bản trong các thế kỷ XVI-XVII và tư liệu về chủ quyền biển đảo Việt Nam.

Email cuối cùng của Nishimura

Trước khi sang Nhật, chúng tôi liên lạc với PGS.TS Nishimura Masanari, nhà khảo cổ học người Nhật chuyên nghiên cứu về gốm cổ Việt Nam xuất sang Nhật Bản trong các thế kỷ XV-XVII, để nhờ anh tư vấn.

Nishimura lập cho tôi một kế hoạch rất chi tiết với khoảng 20 địa điểm cần đến, những nội dung cần nghiên cứu, sao chụp và cung cấp địa chỉ email, số điện thoại của những người mà tôi cần liên hệ ở Nhật.

Ngày 6-6-2013, Nishimura gửi email cho chúng tôi: “Tôi quen những nơi này nên sẽ hết sức giúp đỡ để anh tiếp cận và sao chụp các tư liệu cần thiết”.

Đó là email cuối cùng anh gửi cho tôi bởi sáng 9-6-2013, trên đường từ Hà Nội đi đến một di chỉ khảo cổ đang khai quật ở Bắc Ninh, Nishimura bị tai nạn giao thông qua đời.

Giới sử học Việt Nam bàng hoàng thương tiếc anh, còn chúng tôi ngoài nỗi đau do mất một người bạn thân thiết còn là sự bối rối vì kế hoạch nghiên cứu mà Nishimura vạch ra bỗng hóa thành dang dở.

May thay, một người quen khác là GS.TS Kikuchi Seiichi, nhà khảo cổ học và là giáo sư về lịch sử Việt Nam ở Đại học nữ Showa (Tokyo), đã nhận lời giúp đỡ chúng tôi. Lộ trình do Nishimura vạch ra đã được GS Kikuchi tiếp nối chỉ dẫn rất tận tình.

Nhóm chúng tôi bay đi Osaka để khảo cứu những hiện vật gốm sứ cổ Việt Nam xuất sang Nhật Bản bằng đường biển vào thế kỷ XV, do các nhà khảo cổ học Nhật Bản khai quật được ở cảng Sakai, gần Osaka.

Sau đó bay đi Okinawa để tìm hiểu gốm sứ cổ Việt Nam khai quật tại các di chỉ Nakijin-jo, Shuri-jo và các bến cảng cổ ở Okinawa; tìm hiểu thông tin về cộng đồng ngư dân gốc Việt từng định cư ở hòn đảo Yaeyama, thuộc quần đảo Okinawa từ thế kỷ XVI.

Chúng tôi cũng đến Nagasaki và Fukuoka, khảo cứu và thu thập các tư liệu, hiện vật phản ánh mối quan hệ bang giao và hoạt động hải thương giữa Nhật Bản với Việt Nam trong các thế kỷ XVI-XVII.

Các đồng nghiệp Nhật Bản đã cho phép tiếp cận và khảo cứu nhiều tư liệu quý như bức tranh cuộn Trà Ốc Tân Lục Giao Chỉ độ hàng đồ quyển, tranh vẽ thuyền Châu Ấn đến Hội An buôn bán, các văn thư trao đổi giữa Chúa Nguyễn ở Đàng Trong với Quốc vương và Mạc phủ Nhật Bản, những danh mục hàng hóa trao đổi giữa thương nhân hai nước Việt Nam và Nhật Bản...

Tại Tokyo, chúng tôi đã gặp GS.TS Kikuchi Seiichi và TS Abe Yuriko tại Đại học nữ Showa để tìm hiểu về giao lưu văn hóa và thương mại đường biển giữa Việt Nam với Nhật Bản trong lịch sử.

GS.TS Kikuchi Seiichi đã cung cấp nhiều thông tin quý về sự lan tỏa của văn hóa Việt Nam thông qua đường biển, về hoạt động ngư nghiệp và hải thương giữa Việt Nam với Nhật Bản trong các thế kỷ XVI-XVII.

Hàng chục tư liệu thành văn quý hiếm về những vấn đề này đã được GS.TS Kikuchi Seiichi giới thiệu và cho phép nhóm nghiên cứu VN sao chụp, trong đó có các văn bản chép tay quý hiếm như: An Nam kỷ lược cảo, An Nam quốc phiêu lưu ký, Ngoại phiên thông thư...

Tờ bản đồ ghi địa danh Bãi Cát Vàng bằng chữ Nôm trong Toản tập Thiên Nam tứ chí lộ đồ do Đỗ Bá vẽ vào cuối thế kỷ XVII đang lưu trữ tại Đông Dương văn khố - Ảnh: P.X.N.

Đông Dương văn khố và tờ bản đồ xứ Quảng Nam của Đỗ Bá

Nhật Bản có rất nhiều thư viện tư nhân danh tiếng. Đông Dương văn khố (Toyo Bunko) ở Tokyo là thư viện hàng đầu trong những thư viện tư nhân danh giá đó.

Đây là nơi lưu giữ nhiều tư liệu lịch sử quý hiếm bậc nhất Nhật Bản về chính trị, lịch sử, văn học, văn hóa, nghệ thuật... của Nhật Bản và nhiều nước trên thế giới, nhất là tư liệu về Trung Quốc và Việt Nam.

Tuy nhiên, Đông Dương văn khố không chủ trương mở cửa cho tất cả công chúng mà chỉ phục vụ các học giả và giới nghiên cứu chuyên sâu.

Ngoài ra, việc sao chụp tư liệu ở đây rất hạn chế và chi phí sao chụp cực kỳ đắt đỏ, nên việc có được bản sao những tư liệu quý của Đông Dương văn khố dường như nằm ngoài tầm tay của những người “ngoại giới”.

Nhờ sự tiến cử của GS Kikuchi Seiichi và sự hướng dẫn nhiệt tình của TS Abe Yuriko, phu nhân của GS Kikuchi Seiichi, chúng tôi đã được tiếp cận các tư liệu quý liên quan đến chủ quyền biển đảo của Việt Nam.

Đáng chú ý là 10 bản đồ vẽ về châu Á, biển Đông và Việt Nam, do các nhà địa lý và hàng hải phương Tây như Herman Moll, Jodocus Hondius, Homann Heirs, Van de Kusten... vẽ trong các thế kỷ XVI-XVIII.

Trên những bản đồ này, vịnh Bắc bộ được ghi chú là Gulf of Cochinchina hoặc Gulf of Tunkin, quần đảo Hoàng Sa được định danh là The Shoal of Paracel (Bãi Hoàng Sa), còn vùng bờ biển đối diện với quần đảo Hoàng Sa thuộc lãnh thổ Việt Nam được ghi là Coast of Paracel (Bờ biển Hoàng Sa).

Đặc biệt, đây là lần đầu tiên tôi tiếp xúc bộ Hồng Đức bản đồ được soạn vẽ từ thời Lê Thánh Tông (1442-1497). Đây là bản chép tay duy nhất bộ Hồng Đức bản đồ có niên đại từ thế kỷ XVI mà Đông Dương văn khố còn lưu giữ được.

Phần sau bộ Hồng Đức bản đồ này có đính kèm bộ bản đồ Toản tập Thiên Nam tứ chí lộ đồ do Đỗ Bá vẽ vào cuối thế kỷ XVII, trong đó có tờ bản đồ vẽ xứ Quảng Nam.

Trên tờ bản đồ này có ghi ba chữ Nôm Bãi Cát Vàng để định danh cho một vùng đảo nằm ở ngoài khơi. Phần chú giải phía trên tờ bản đồ này viết bằng chữ Hán và chữ Nôm, trong đó có đoạn ghi (Việt dịch): “...Giữa biển có một dải cát dài, gọi là Bãi Cát Vàng, dài độ 400 dặm, rộng 20 dặm đứng dựng giữa biển. Từ cửa biển Đại Chiêm, đến cửa Sa Vinh mỗi lần có gió tây nam thì thương thuyền các nước đi ở phía trong trôi giạt ở đây, đều cùng chết đói hết cả. Hàng hóa thì đều để nơi đó. Họ Nguyễn mỗi năm vào tháng cuối mùa đông đưa 18 chiếc thuyền đến đây lấy hàng hóa, được phần nhiều là vàng bạc, tiền tệ, súng đạn...”.

Năm 1962, Bộ Quốc gia giáo dục (Việt Nam cộng hòa) đã xuất bản bản dịch bộ Hồng Đức bản đồ, trong đó có tờ bản đồ Toản tập Thiên Nam tứ chí lộ đồ. Tờ bản đồ này đã được giới thiệu trong nhiều công trình biên khảo, biên dịch liên quan đến vấn đề chủ quyền biển đảo của các học giả trong và ngoài nước. Bản sao của bản đồ này cũng đã được đưa vào Font tư liệu về chủ quyền của Việt Nam đối với huyện đảo Hoàng Sa - Thành phố Đà Nẵng từ năm 2011.

Tuy nhiên, cho đến nay rất ít người có cơ hội tiếp cận tờ bản đồ hơn 400 năm tuổi này vì chế độ bảo quản nghiêm ngặt của Đông Dương văn khố.

TS Trần Đức Anh Sơn

__________

Sau Nhật Bản, hành trình tìm kiếm tư liệu chủ quyền của chúng tôi tiếp tục ở châu Âu, mà điểm dừng đầu tiên là Hà Lan, quốc gia từng có quan hệ hải thương rất chặt chẽ với Việt Nam trong các thế kỷ XVI-XVIII.

Tuổi Trẻ Online - Kỳ IV (16/1/2014): Những tư liệu đặc biệt ở Hà Lan

Tiếp nối hành trình, nhóm chúng tôi bay đến thành phố Den Haag (Hà Lan). Den Haag, người Việt thường biết đến dưới tên gọi La Haye (tiếng Pháp) hay The Hague (tiếng Anh), là thủ đô hành chính của Hà Lan.

Nơi đây có Tòa án công lý quốc tế (Thường gọi là Tòa án La Haye-một trong những nơi xét xử tranh chấp lãnh thổ giữa các quốc gia).

Bảo tàng Hàng hải, nơi trưng bày một số hiện vật liên quan đến Việt Nam - Ảnh: Trần Đức Anh Sơn

Bản đồ da dê và văn thư trao đổi giữa VOC với chúa Nguyễn

Ba học giả Hà Lan mà chúng tôi tham vấn là TS W.F. van Eekelen, nguyên bộ trưởng quốc phòng Hà Lan, nguyên tổng thư ký Liên hiệp Tây Âu; GS.TS Koetsier, chuyên gia về Công pháp quốc tế của Đại học Amsterdam và TS Frans-Paul Van Der Putten, chuyên gia về Đông Á và Đông Nam Á của Viện Nghiên cứu về quan hệ quốc tế Clingendael.

Nội dung trao đổi xoay quanh việc Trung Quốc và một số nước trong khu vực tranh chấp chủ quyền đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam.

TS W.F. van Eekelen mời chúng tôi đến nhà riêng ở ngoại ô Den Haag để trao đổi và giới thiệu một số tư liệu và bản đồ cổ do người Hà Lan vẽ, có đề cập đến Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam mà ông thu thập được.

Trả lời câu hỏi của tôi về giá trị của các tư liệu lịch sử về chủ quyền biển đảo Việt Nam, TS W.F. van Eekelen nhận định: “Việt Nam có nhiều chứng cứ lịch sử đối với vấn đề chủ quyền trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, nhưng cách tốt nhất để bảo vệ chủ quyền đó trong bối cảnh hiện nay là dựa vào Công ước của Liên Hiệp Quốc về Luật biển năm 1982 (UNCLOS 1982) và Tòa án quốc tế về Luật biển ở Den Haag. Đây là điều Việt Nam phải tính đến”.

Một trong những nơi ở Den Haag mà chúng tôi phải đến cho bằng được là Văn khố quốc gia Hà Lan. Nơi đây đang trong quá trình bảo dưỡng định kỳ hằng năm nên các kho tư liệu cổ tạm thời đóng cửa.

Tuy nhiên nhờ sự tiến cử của cựu bộ trưởng quốc phòng Hà Lan W.F. van Eekelen và nhà sử học John Kleinen, chúng tôi được đặc cách “thâm nhập” kho bản đồ và văn thư cổ.

Nơi đây đang lưu trữ ba tấm bản đồ bằng da dê có thể hiện hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa thuộc lãnh hải Việt Nam.

Đây là những bản đồ do nhà hàng hải Joan Blaeu vẽ năm 1687, ghi dấu thời kỳ người Hà Lan “hùng cứ” trên các tuyến hải thương nối liền châu Á với cựu lục địa, mà Công ty Đông Ấn Hà Lan (VOC) là công ty hùng mạnh nhất. Phải qua ba vòng kiểm tra, chúng tôi mới tiếp cận được tầng ngầm chứa ba bản đồ này để đo đạc, khảo cứu và chụp ảnh.

Văn khố quốc gia Hà Lan còn là nơi lưu giữ các hồ sơ gốc của VOC, trong đó có những văn thư giao dịch giữa VOC với chính quyền ở Đàng Trong và Đàng Ngoài của Việt Nam vào các thế kỷ XVII-XVIII.

Tôi đặc biệt chú ý tập hồ sơ ký hiệu 402/VOC-OBP’s. Trong hồ sơ này có ba lá thư viết tay, ký hiệu 1120, 1167 và 1207, viết vào các năm 1636, 1661 và 1662. Quản thủ kho tư liệu dịch tóm lược nội dung ba bức thư trên, cho biết: hai thư đầu là của lãnh đạo VOC gửi cho Quốc vương nước Quinam (tức là chúa Nguyễn ở Đàng Trong) để xin phép cho các tàu buôn của họ được tới mua bán ở các thương cảng của Quinam và sẵn sàng đóng thuế cho các giao dịch thương mại (thư đề năm 1636); xin phép cho tàu thuyền của VOC được vào tránh, trú bão trong các hòn đảo nằm ngoài khơi Quinam, do Quốc vương Quinam quản lý (thư đề năm 1661); còn bức thư thứ ba (đề năm 1662) là thư của một thuyền trưởng của VOC gửi từ Quinam về Hà Lan báo tin Quốc vương Quinam đã đồng ý với đề nghị xin trú bão cho tàu bè của VOC.

Có lẽ đây là những văn kiện quan trọng nhất mà chúng tôi tìm thấy trong Văn khố quốc gia Hà Lan ở Den Haag.

Bản đồ và tư liệu của VOC ở Amsterdam

GS John Kleinen (Đại học Amsterdam), chuyên gia về lịch sử hải thương giữa Hà Lan và các nước châu Á, là người đã giúp đỡ chúng tôi trong hành trình tìm kiếm tư liệu ở Hà Lan.

Bằng uy tín của mình, ông đã sắp xếp cho chúng tôi được tiếp cận và thu thập tư liệu ở nhiều nơi như: Bushuis, Dutch East India Company Gentlemen XVII và Bảo tàng Hàng hải ở Amsterdam; Văn khố quốc gia Hà Lan ở Den Haag.

Bushuis và Dutch East India Company Gentlemen XVII tọa lạc trong khuôn viên của Đại học Amsterdam. Đây là hai địa điểm quan trọng nhất của VOC ở Amsterdam còn được bảo tồn nguyên vẹn.

Bushuis vốn là nơi hội họp định kỳ của các thành viên ban quản trị VOC để thảo luận những vấn đề kinh doanh của VOC trên toàn thế giới. Dutch East India Company Gentlemen XVII là nơi lưu giữ những tư liệu, bản đồ, tranh ảnh liên quan đến hoạt động của VOC.

Khung cảnh bên trong Bushuis và Dutch East India Company Gentlemen XVII vẫn được giữ nguyên như xưa với các bức bản đồ thế giới, bản đồ châu Á được vẽ cách đây hàng thế kỷ treo ở trên tường.

Đặc biệt là bốn bức tranh sơn dầu vẽ phong cảnh các thương cảng nổi tiếng ở Đông Á mà VOC từng đặt thương trạm là: Hirado, Couchyn, Canton và Ludea, ghi lại dấu ấn thời hoàng kim của VOC.

Trong số những bản đồ cổ có liên quan đến hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa có tấm bản đồ Nova et Exacta Asiæ Geographica Descriptio do G. Ianßonio vẽ vào thế kỷ XVII. Bản đồ này đã được tái bản nhiều lần và là một trong những bản đồ sớm nhất có sự phân biệt khá rõ ràng giữa các đảo thuộc quần đảo Hoàng Sa với các đảo thuộc quần đảo Trường Sa và những đảo khác ở ngoài khơi miền Nam Trung bộ.

Nhiều tư liệu về hoạt động kinh doanh của VOC ở châu Á cũng được lưu trữ nơi này, trong đó có những tư liệu liên quan đến Việt Nam.

Ngoài Bushuis và Dutch East India Company Gentlemen XVII, ở Amsterdam còn có một địa chỉ khác từng thuộc về VOC, cũng là nơi đang lưu giữ những hiện vật liên quan đến biển đảo Việt Nam.

Đó là Bảo tàng Hàng hải, ở ngay bến cảng Amsterdam, vốn là kho hàng của VOC. Chính quyền thành phố Amsterdam đã đầu tư 8 triệu euro để biến căn nhà kho ba tầng cũ kỹ này thành tòa bảo tàng hiện đại giới thiệu lịch sử và thành tựu của ngành hàng hải Hà Lan.

Trong bảo tàng này trưng bày hàng trăm quả địa cầu hàng trăm năm tuổi làm bằng nhiều chất liệu khác nhau. Phần lớn các quả địa cầu đều có vẽ hình hai quần đảo Paracel và Spratly với những chú dẫn như trên các bản đồ do người Hà Lan vẽ, thể hiện mối liên hệ khăng khít giữa hai quần đảo này với lãnh thổ Việt Nam.

TS Trần Đức Anh Sơn

____________________

Sau Hà Lan, chúng tôi tiếp tục hành trình đến Bồ Đào Nha. Tại Lisbon, chúng tôi đã “bội thu” tư liệu nhờ sự giúp đỡ chí tình của những người bạn Bồ Đào Nha.

Tuổi Trẻ Online - Kỳ V (17/1/2014): Những người bạn Bồ Đào Nha

Trước khi lên đường sang châu Âu, chúng tôi được nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Đầu cho biết Bồ Đào Nha là nơi lưu giữ nhiều bản đồ về Hoàng Sa và Trường Sa bậc nhất châu Âu. Vì thế, chúng tôi kỳ vọng rất nhiều vào chuyến đi tìm “bằng chứng chủ quyền” ở đất nước này.

Tác giả trao đổi với bà Maria Joaquina Feijão về việc sao chép các tư liệu và bản đồ ở Thư viện quốc gia Bồ Đào Nha - Ảnh: PXN

Hai bản đồ cổ nhất về Paracel ở Văn khố quốc gia Bồ Đào Nha

Do không có người quen ở Bồ Đào Nha nên chúng tôi tìm kiếm sự trợ giúp từ bạn bè ở Pháp và Mỹ. Họ cho biết Thư viện quốc gia Bồ Đào Nha và Văn khố quốc gia Bồ Đào Nha ở Lisbon là những nơi có nhiều tài liệu liên quan đến Hoàng Sa - Trường Sa, đồng thời chỉ cho chúng tôi cách thức liên hệ với những nơi này. Ngoài ra, nhờ những thông tin công trình Les Portugais sur la côte du Vietnam et du Champa (Những người Bồ Đào Nha trên bờ biển Việt Nam và Champa) của P.Y Manguin (do EFEO xuất bản tại Paris năm 1972), chúng tôi đã xác lập một danh mục các bản đồ cần tìm để gửi cho những người có trách nhiệm ở Văn khố quốc gia Bồ Đào Nha và Thư viện quốc gia Bồ Đào Nha.

Chúng tôi cũng gửi danh mục 102 ấn phẩm do phương Tây xuất bản trong các thế kỷ XVI - XIX có liên quan đến Hoàng Sa - Trường Sa mà chúng tôi đã thống kê được khi xây dựng “font tư liệu Hoàng Sa” để nhờ họ tìm giúp các bản gốc.

Hai tuần trước khi lên đường, chúng tôi nhận được email từ hai nơi này, thông báo là họ đã tìm được một số bản đồ và tư liệu theo yêu cầu và sẵn sàng đón chúng tôi đến khảo cứu và sao chép.

Đón chúng tôi ở Văn khố quốc gia Bồ Đào Nha là anh Rui Pies, quản thủ kho bản đồ. Anh cho tôi biết trong kho bản đồ của Văn khố quốc gia Bồ Đào Nha có hai bản đồ liên quan đến Paracel. Đó là bản đồ không tên do João da Lisboa vẽ năm 1560 và bản đồ Cabo Comorim, Japao, Moluco e Note in Atlas nằm trong bộ bản đồ thế giới gồm 18 bức do Fernão Vaz Dourado vẽ năm 1571. Đây là hai bản đồ có thể hiện hình ảnh Paracel sớm nhất do người châu Âu vẽ. Những bản đồ này cất giữ trong các kho riêng, được Rui Pires đưa về phòng sao chụp để chúng tôi tiện khảo sát và đo đạc.

Đó là hai bản đồ gốc, màu sắc còn tươi mới, dù đã được vẽ cách đây hàng trăm năm. Hình vẽ quần đảo Hoàng Sa trên hai bản đồ này được thể hiện như một lưỡi dao dài và cong, điểm đầu ở phía bắc ghi là I. de Pracel (Hoàng Sa), điểm cuối ở phía nam ghi là Pulo Sissi (Cù Lao Thu). Giữa hai điểm đầu và cuối này còn có các cụm đảo được định danh rõ ràng như Pulo Campello (Cù Lao Chàm), Pulo Catão (Cù Lao Ré), Pulo Cambi (Cù Lao Xanh)... Vùng đất trong bờ song song với Pracel được ghi chú là Costa da Pracel. Cách ghi danh này chứng tỏ từ thế kỷ XVI, các nhà hàng hải Bồ Đào Nha đã chỉ ra mối liên hệ về mặt địa lý giữa vùng bờ biển Đàng Trong với các đảo Cù Lao Chàm, Cù Lao Ré, Cù Lao Xanh... và quần đảo Hoàng Sa.

Sau khi chụp ảnh và đo đạc, tôi xin phép làm các bản sao kỹ thuật số của hai tư liệu quý này. Rui Pires vui vẻ giúp tôi làm thủ tục sao chép hai bản đồ này và chỉ thu một mức phí tượng trưng.

Bội thu tư liệu và bản đồ ở Thư viện quốc gia Bồ Đào Nha

Đầu buổi chiều, chúng tôi đến Thư viện quốc gia Bồ Đào Nha, cũng là nơi lưu trữ nhiều tư liệu và bản đồ liên quan đến chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Đón chúng tôi tại tiền sảnh thư viện là bà Maria Joaquina Feijão, trưởng kho bảo quản bản đồ cổ.

Phải đi qua ba lớp cửa có khóa điện tử, chúng tôi mới đến được kho bản đồ. Những người bạn Bồ Đào Nha của thư viện này đã mang đến cho chúng tôi một sự ngạc nhiên đầy xúc động: 20 bản đồ cổ và 12 tư liệu thành văn xuất bản trong các thế kỷ XVI - XVIII đã được bày sẵn trong phòng đọc đặc biệt chờ chúng tôi đến nghiên cứu. Những bản đồ này do các nhà hàng hải và nhà địa lý nổi tiếng ở châu Âu như Van Langren, Jodocus Hondius, Willem Janszoon Blaeu, Gerard Mercator, Van Lochem... vẽ.

Chúng tôi dành sự quan tâm nhiều nhất cho tấm bản đồ do anh em Van Langren, người Hà Lan, vẽ vào năm 1595. Đây là bản đồ được vẽ rất chi tiết, phong phú và toàn diện. Trên bản đồ này cũng có ghi dòng chữ I. de Pracel để chỉ quần đảo Hoàng Sa và Costa da Pracel để chỉ vùng bờ biển miền Trung Việt Nam. Nhiều địa danh khác ở trong đất liền và những hòn đảo ven bờ biển Việt Nam cũng được ghi chú rất rõ ràng trên bản đồ này. Bản đồ của anh em Van Langren đã được giới thiệu trong nhiều công trình nghiên cứu của các học giả như Fournereau (1666), G.Maspéro (1929), P.Boudet và A.Masson (1931)... và được nhiều nhà nghiên cứu ở Việt Nam trích dẫn, giới thiệu. Song đó chỉ là những hình ảnh được sao chép nhiều lần, “mờ mờ ảo ảo” và khó kiểm chứng nguồn gốc. Còn giờ đây, trước mắt chúng tôi là tấm bản đồ gốc 418 năm tuổi đang trải rộng, với những nếp gấp như vẫn in hằn dấu ấn thời gian.

Trong số tư liệu thành văn có những cuốn sách rất quý viết về địa dư, địa lý, con người, phong tục Việt Nam trong các thế kỷ XVI - XVIII như: cuốn Relatione della bouua missione delli PP. della Compagnia di Giesu, al regno della Cocincina của Cristoforo Borri, xuất bản ở Roma năm 1631; cuốn Delle missioni de’ padri della Compagnia di Giesu nella Provincia del Giappone, e particolarmente in quella di Tumkino của Givanni Filippo de Marini, xuất bản ở Roma năm 1663; cuốn Noticias summarias das perseguições da missam de Cochinchina, principiada and continuada plos Padres da Compania de Jesu của Manuel Ferreira, xuất bản ở Lisbon năm 1700; cuốn Flora Cochinchinese: sistens plantas in regno cochichina nascentes của João de Loureiro, xuất bản ở Lisbon năm 1790; cuốn A voyage to Cochinchina in the years 1792 and 1793 của John Barrow, xuất bản tại London năm 1806...

Đặc biệt, thư viện này đang lưu giữ bản chép tay một cuốn từ điển đối chiếu các từ dùng trong nghi lễ bằng ba thứ ngôn ngữ: quốc ngữ - Nôm - Latin, nhan đề Ritual em Latin e Vietnamita, trong đó có những từ vựng đã hoàn toàn biến mất trong tiếng Việt hiện nay. Đây là lần đầu tiên tôi được tiếp cận một cuốn từ điển “chuyên ngành” độc đáo như thế này.

Những người Bồ Đào Nha nơi đây rất tốt bụng. Họ cho phép chúng tôi khảo sát, đo đạc, chụp ảnh và làm bản sao tất cả những bản đồ và tư liệu lịch sử quý giá này vì một lý do rất cao cả: “Chúng tôi muốn giúp các bạn những tư liệu giá trị và xác thực để các bạn có thể bảo vệ chủ quyền quốc gia của mình”. Quả là một hành động hào hiệp và đầy nghĩa cử.

Chia tay những người bạn mới quen, tôi thầm ước ao: “Giá mà nơi nào cũng may mắn gặp được những người bạn nghĩa hiệp như ở Bồ Đào Nha thì hành trình tìm kiếm tư liệu chủ quyền biển đảo của chúng tôi sẽ bớt đi nhọc nhằn và đạt hiệu quả biết bao”.

TS Trần Đức Anh Sơn

______________________

* Torino là điểm đến kế tiếp của chúng tôi trong hành trình xuyên nước Ý. Nơi đó đang lưu giữ cuốn sách đặc biệt Compendio di Geografia của nhà địa lý học nổi tiếng người Ý Adriano Balbi. Và ở đó, chúng tôi gặp một bà lãnh sự người Ý trong tòa lãnh sự Việt Nam.

Kỳ tới: Tư liệu Hoàng Sa trong tu viện ở Torino

MẠNG THAM KHẢO:

nguyentandung.org

bauxitevn@gmail.com

bolapquechoa@blogspot.com

Hồng Thủy + Trần Công Trục + Trung Quốc

Thanh Niên Online

Đất Việt Online

Tuổi Trẻ Online

Saigontiepthi.com.vn

Đà Nẵng Online

Petrotimes

Người Việt Online

Lao Động Online

Đàn Chim Việt Online

BBC - RFA - VOA

File: ITN-011714-VN-CT-Tuong niem 40 năm Hai chien Hoang Sa-Ky V.doc

Nguyễn Mạnh Trí

E-Mail: prototri2012@yahoo.com

www.tranhchapbiendong.com

Tu chỉnh: 17 tháng 1 năm 2014

.

.

• CSVN: Con Cờ Thí Cho Trump
• 2 Phi Cơ Nhỏ Vào Vùng Cấm, Bị 2 Chiếc F-16 Bắt Hạ Cánh
• Giác Hơi
• Nhân Vật - Bridgette Wilson Sampras