Quỹ Tương Tế, Niềm Hãnh Diện Việt Nam
Giao Chỉ, San Jose.
Đặt lại niềm tin.
Nguyên tắc bất thành văn trong công việc thương mại làm ăn ta thường nói với nhau là người Trung Hoa rất đáng tín nhiệm. Hùn vốn, hứa hẹn hay buôn bán, việc giữ chữ TÍN là phải tin người Tàu. Chính anh em Việt Nam ta vẫn thường than thở với nhau:” Người Việt mình không tin được.” Tiếc thay tại San Jose, niềm tin không đúng chỗ, một tổ chức tương trợ để lo hậu sự do người Việt gốc Hoa chủ trương đã vừa phá sản. Hàng ngàn hội viên vừa Việt vừa Tàu đã đóng góp hàng tháng trong nhiều năm dành tiền cho việc chung sự, đã trở thành trắng tay. Dở khóc dở cười. Gia đình nào có thân nhân ra đi sớm lại mừng rỡ vì đã lãnh đủ tiền theo cam kết. Người còn sống lại hậm hực nói theo kiểu cải lương Nam Kỳ, là trao duyên nhầm tướng cướp. Chết sớm lại may mắn, sống lâu lại tức giận, niềm cay đắng ở chỗ đó. Biết thế nhà ta đóng cho quỹ tương tế Việt Nam.
Theo tin đăng trên báo, một hội viên của quỹ Việt Nam, cư trú tại Oakland, vào hội mới 2 năm. Ông này đóng góp được $866 Mỹ kim, qua đời lúc 53 tuổi và thân nhân lãnh được $9,000 tiền phúng điếu.Vì những lý do cụ thể như vậy, trong lịch sử ngắn ngủi của cộng đồng Việt Nam, việc trăm năm hậu sự và tương tế cần đặt lại niềm tin cho đúng chỗ. Không phải riêng một sắc dân nào, không phải riêng tổ chức nào có thể được coi là giữ mãi được niềm tin.
Bài viết này xin ghi lại câu chuyện tử sinh và thành bại của vấn đề góp tiền hàng tháng cho việc hậu sự tương lai.
Thành quả Los Gatos.
Hơn 30 năm về trước, khi người Việt mới San Jose quý vị cao niên hay các gia đình có mẹ già, cha lớn tuổi đều nghĩ đến vấn đề sau này tang gia bối rối sẽ ra sao. Sau 2 năm tuyên thệ thẻ xanh, sau 5 năm thi vào quốc tịch và các cụ lãnh đủ tiền gia là phải nghĩ đến sẽ nằm an nghỉ tại đâu.
Hội người Việt cao niên vùng Vịnh vừa ra đời đã có ngay một ông tổng thư ký làm việc tại Hội quán Việt Nam (IRCC, Inc.) với nhiệm vụ gần như duy nhất là mở đường cho nghĩa trang đầu tiên của người Việt tại Hoa kỳ. Nghĩa trang đó đã ra đời tại Los Gatos và tồn tại đến ngày nay. Trải qua hơn 30 năm, cho đến nay, hàng năm vào những ngày Thanh minh, giỗ Tết, ngày tưởng niệm theo truyền thống Đông Tây, quý vị trong hội và thân quyến vẫn lên thăm viếng, hội họp, cúng lễ tại nghĩa trang Việt Nam Los Gatos.
Đôi câu đối của cố thi sĩ Hồ Mộng Thiệp, ghi hai bên cổng tam quan tưởng chừng nói lên tất cả tâm sự của thế hệ cao niên với chuyện tử sinh. “Xác tục ngàn năm lưu đất khách. Hồn thiêng vạn dặm gởi quê hương.”
Công trình xây dựng nghĩa trang Việt Nam đầu tiên tại hải ngoại, là sự đóng góp của rất nhiều người, kể cả các vị hội viên đã nằm lại tại đây. Các vị cao niên đã từng đi xe bus đến từng nhà thân hữu xin ghi danh mua đất. Tuy nhiên khi phải nhắc đến một người nhiệt thành nhất, bỏ công sức nhiều nhất, phải nhớ đến vị tổng thư ký đầu tiên của hội người Việt cao niên. Đó là bác Phạm Tài Đôn. Bây giờ bác cũng đi rất xa rồi.Sau câu chuyện nghĩa trang, quý vị cao niên bèn bàn đến chuyện hậu sự và tương tế ma chay. Vào thời kỳ của thập niên 80, việc tang chế cũng chỉ trông cậy vào các khế ước bảo hiểm nhân thọ. Tùy theo số tuổi, tùy theo sức khỏe, đóng mỗi tháng một số tiền, khi qua đời, thân nhân sẽ lãnh một số tiền. Nguyên tắc làm ăn với các hãng Hoa kỳ rất bài bản và đơn giản. Tuổi cao niên đóng nhiều tiền hơn tuổi trẻ, khi qua đời lãnh tiền ít hơn tuổi thanh niên. Vào thời kỳ đó, phải khám bệnh và đôi khi vì bệnh tật mà bị từ chối.
Từ hoàn cảnh đó, niềm mơ ước có được một tổ chức như quỹ tương tế đã hình thành.
Chuyện tình 15 năm về trước.
Dù mong ước và tính toán như vậy, nhưng cũng phải chờ đến hơn 10 năm sau, một quỹ tương tế Việt Nam mới thành hình tại San Jose. Lịch sử của hội ghi rõ quỹ thành lập ngày 26 tháng 10 năm 1995 với một hội đồng quản trị, chủ tịch, các hội viên.Tính đến nay được 15 năm, danh tánh của quý vị khai sơn phá thạch tưởng cũng rất cần nhắc lại. Ông Hoàng trọng Đức, trẻ tuổi nhất đại diện hội Võ Bị, cụ Trương đình Sữu, hội cao niên. Đại tá Ngô thế Linh, hội cựu chiến sĩ, giáo sư Nguyễn Trung Hòa, hội giáo chức và đại tá dược sĩ Cao Thiện Chánh, hội võ khoa Thủ Đức.
Với vỏn vẹn 83 hội viên, quỹ tương tế ra đời, đề cử dược sĩ Cao thiện Chánh làm chủ tịch hội đồng quản trị nhiệm kỳ đầu tiên 4 năm từ 95 đến 98. Phải ghi nhận rằng quý vị quản trị đã hết sức can đãm và may mắn. Trong những ngày tháng đầu, không biết bản kết ước hứa hẹn ra sao, quỹ khởi sự được vài ngàn đồng nhưng không có hội viên nào vội vã ra đi.
Nếu gặp vận sui. Chỉ cần 1 hay 2 vị ra đi là quỹ tan hàng đi theo ngay. Nếu muốn tồn tại chắc lại phải tương tế theo kiểu chơi hụi. Người ở lại góp cho người ra đi. Được bao nhiêu hay bấy nhiêu. Nhưng chuyện này chưa xẩy ra, và hội từ từ lên đường. Theo các nguyên tắc căn bản là hội đồng quản trị phải kiên trì, hoàn toàn thiện nguyện và tài chánh công khai. Phải liêm chính và công khai, mới có thông cảm và đồng thuận. Những điều căn bản này quỹ tương tế đã giữ được trọn vẹn suốt 15 năm qua, như một câu chuyện tình đẹp đẽ, trung hậu nhưng không thể thiếu sự may mắn.
Phân tích thành bại.
Tất cả các hãng bảo hiểm đều quảng cáo rằng thân chủ chỉ đóng vừa đúng mức để sẽ hưởng quyền lợi tương xứng. Các quỹ tương tế lại ngon lành hơn nói rằng đóng ít mà lãnh nhiều. Thí dụ về một thân chủ 52 tuổi ra đi của quỹ tương tế Việt Nam chỉ đóng có chưa đến $900 mà lãnh tiền hậu sự lên đến $9000 đồng. Tại sao có thể như vậy"
Muốn cho quỹ tồn tại trong điều kiện hiện nay là nhờ ở những yếu tố hết sức đặc biệt. Số hội viên phải gia tăng, tuổi thọ kéo dài, chi phí điều hành rất thấp. Đầu tư khôn ngoan, chắc ăn và có bảo đảm. Thêm hai yếu tố sau cùng hết sức quan trọng là việc điều hành theo đúng thủ tục của cơ quan bất vụ lợi, hoàn toàn khác với hãng bảo hiểm và cuối cùng là tài chánh liêm chính và công khai.
Tất cả các điều trên đây, cho đến nay tổ chức của người Hoa bị phá sản vì đã vi phạm. Trong khi tổ chức của người Việt tồn tại vì không vi phạm.
Phí tổn điều hành của các hãng bảo hiểm Hoa Kỳ rất cao, nhưng lương bổng và chi phí văn phòng của tổ chức Việt gốc Hoa cũng không kém. Họ lại đầu tư địa ốc là một thị trường đã làm điên đảo nền kinh tế nước Mỹ. Chỉ cần riêng vụ nhà đất xuống giá cũng đủ làm tan nát đất nước, chưa nói gì đến việc không chịu công khai tài chánh. Nếu tài chánh công khai và quản trị đúng luật, đã không có chuyện đầu tư thiếu bảo đảm. Nguyên tắc của cơ quan bất vụ lợi không cho phép tổ chức đầu tư chứng khoán may rủi. Thử thách thời vận bằng tiền của người khác là hoàn toàn bất hợp pháp. Đó là lý do chính đưa đến chuyện quỹ phải đóng cửa.Thành quả đáng ghi nhận.
Hội tương tế Việt Nam trải qua nhiệm kỳ đầu tiên với dược sĩ Cao thiện Chánh và đã bắt đầu phát triễn liên tiếp với các nhiệm kỳ kế tiếp của giáo sư Nguyễn Trung Hòa. Khởi đi từ năm 1999 cho đến nay vào tháng 10-2010 hội đã có bảng tổng kết hết sức tốt đẹp. Từ 83 hội viên đầu tiên ngày nay có 2845 hội viên trên toàn thể Hoa Kỳ. Nhiều thân nhân mua cho phụ huynh cao niên từ Alaska đến Hạ uy di. Từ miền Đông đến miền Tây nước Mỹ.
Thành tích đẹp đẽ của tổ chức là đã thanh toán tổng số trên 3 triệu mỹ kim cho trên 300 hội viên quá vãng. Trong đó có cả các vị cố vấn của hội như ông Bùi huy Hải, tướng Bùi Đình Đạm và thủ tướng Nguyễn bá Cẩn.
Theo báo cáo rất chi tiết và công khai của giáo sư Nguyễn Trung Hòa thì riêng về tài chánh, trải qua 15 năm, Hội đã ghi nhận tổng cộng thu vào 7 triệu, 183 ngàn 113 đồng và 53 xu. Tiếp theo, ông nói vào ngày 24 tháng 10-2010 quỹ sau khi đã chi cho các hội viên qua đời, còn lại trong tay là Ba triệu, 170 ngàn, 691 đồng và 17 xu.
Về ngân sách điều hành, ông hội trưởng cho biết chỉ dùng hoàn toàn tiền niên liễm của hội viên nên không liên quan gì đến tiền góp vào quỹ tương tế.
Tất cả các thành viên quản trị đều làm việc thiện nguyện và không hưởng bất cứ quyền lợi gì của tổ chức suốt 15 năm qua.
Ghi dấu công tác.
Ngày chủ nhật 24 tháng 10-2010 quỹ tương tế tổ chức cơm thân mật thịnh soạn với đông đảo hội viên hiện diện. Sự góp mặt của hội viên trong tình thân hữu và đi theo từng gia đình cho thấy rõ sự tin tưởng và tình thân hữu của quỹ tương tế Việt Nam. Các yếu tố hy sinh, bất vụ lợi, công khai tài chánh, công khai điều hành pha với một tinh thần thi đua theo ý nghĩa của các huynh trưởng hướng đạo là nền tảng của sự thành công.
Tuy nhiên, vẫn còn 2 lý do rất quan trọng, một là thiên định, đó là sự may mắn và điều số 2 là lòng người. Vị chủ tịch quản trị cố gắng không liên quan đến các sinh hoạt cộng đồng và chính trị tại địa phương. Lãnh vực này hiện đã trở thành những mâu thuẫn lớn lao có thể làm nội bộ bất đồng ý kiến và làm hư hỏng cả các tổ chức truyền thống. Từ chuyện hai ban đại diện cộng đồng đến các lễ tưởng niệm 30 tháng 4, quân lực bị chia hai. Từ lễ giỗ các vị anh hùng dân tộc đến việc ủng hộ các ứng cử viên. Bất cứ chuyện gì cũng không có sự đồng thuận. Khi bầu phiếu cho một nhân vật, cho một vấn đề theo thể chế dân chủ lại là sự khởi đầu cho một câu chuyện chia rẽ. Với tổ chức trên 2000 hội viên, quản trị tài chánh hàng triệu mỹ kim, tuyệt đối đứng ngoài các tranh chấp trong cộng đồng không phải chỉ là sự khôn ngoan mà gần như là điều bắt buộc.
Con đường của tương lai.
Thường khi nói chuyện trăm năm là nói chuyện cưới xin. Chúc mừng trăm năm hạnh phúc cho đôi trẻ sống đến khi bạc đầu. Nhưng nói chuyện trăm năm, cũng là nói chuyện hậu sự. Nghĩa trang đầu tiên đã có rồi, quỹ tương tế Việt Nam đến hôm nay là giai đoạn thành công nhất, nhưng không phải sẽ gặp toàn may mắn. Rất cần được kiện toàn.
Trong chiều hướng tán thành và ngưỡng mộ hoạt động của quỹ, chúng tôi xin ghi lại một vài điều như sau: Sự hy sinh, tận tâm bất vụ lợi, tài chánh công khai, nhân sự công khai, điều hành công khai của quý vị chủ tịch và thành viên hội đồng là ưu điểm không thể phủ nhận được.
Trong bất cứ tổ chức nào, sự liêm khiết và công khai cần được tiếp tục, để sau này, dù yếu tố may mắn không có, các hội viên không bị bất ngờ và hoàn toàn thông cảm, nhất là khi gặp phải thiên tai ngoài ý muốn.
Quỹ tương tế tiếp tục sinh hoạt như một đại gia đình với số vốn còn lại cùng với số hội viên hợp lệ rõ ràng sẽ giải quyết phần nào các khó khăn ngộ nhận về sau.
Hồ sơ đầy đủ công minh ghi rõ ai đóng được bao nhiêu là tài liệu căn bản để tất cả đều biết rõ quyền lợi của từng người có thể tính từng năm từng tháng.
Tổ chức muốn kiện toàn, cần có một giám đốc chính thức điều hành cơ quan bất vụ lợi, trẻ trung tốt nghiệp đại học Hoa kỳ, song văn hóa, song ngữ được tuyễn dụng theo đúng luật định, được trả lương. Như vậy, quí vị cao niên có thể bàn giao tổ chức quỹ tương tế Việt Nam cho thế hệ tương lai một cách an toàn. Hội đồng quản trị chỉ lo phần chính sách. Giám đốc điều hành sẽ lo việc đưa tổ chức hướng dần vào con đường hội nhập của sinh hoạt bất vụ lợi trong dòng chính của Hoa Kỳ. Đó là phương cách giữ được trọn vẹn niềm hãnh diện đáng ghi lại của cộng đồng Việt Nam miền Bắc California.
Sau cùng niềm hãnh diện đó cũng phải pha lẫn cả sự tiếc thương và cay đắng.
Dù anh hùng, hào kiệt. Dù anh thư liệt nữ. Chúng ta ai nấy, đều phải lo cho đủ một số tiền hậu sự và một miếng đất để yên nghỉ đời đời.
Giao Chỉ, San Jose.
Gửi ý kiến của bạn
