Lịch sử kinh tế của Mỹ là chu kỳ giữa sự các đợt tăng trưởng và suy thoái kinh tế. Gần đây nhất là sự tăng trưởng kinh tế từ thời Tổng Thống Obama, kéo dài sang thời Tổng Thống Trump trước khi đại dịch Covid-19 xảy ra. Tổng Thống Biden nhậm chức trong thời điểm nền kinh tế Mỹ bắt đầu có những dấu hiệu suy thoái. Theo các nhà hoạch định chính sách, hiếm khi các chính sách giảm lạm phát được áp dụng mà không xảy ra suy thoái. Nhưng có vẻ như lần này điều này có thể xảy ra.
Theo trang mạng kinh tế www.economist.com, lạm phát hàng năm được đo bằng chỉ số giá tiêu dùng CPI. Từ năm 1945 đến nay, ở Mỹ chưa bao giờ CPI giảm từ trên 5% xuống dưới 3% mà không xảy ra suy thoái tại thời điểm sụt giảm, hoặc trong 18 tháng tiếp theo. Tuy nhiên, các chuyên gia dự báo kinh tế dự đoán rằng vào cuối năm 2024, lạm phát sẽ ở mức 2.5%, trong khi GDP thực tế sẽ tăng khoảng 1.7% trong suốt cả năm. Đây là dấu hiệu của sự ổn định kinh tế. Thị trường tài chính đang vui mừng trước viễn cảnh “hạ cánh mềm” như vậy của nền kinh tế Mỹ.
FED đã chống lạm phát bằng cách tăng lãi suất kể từ tháng 3 năm 2022. Việc thắt chặt tiền tệ thường gây ra suy thoái, vì việc chống lạm phát của một nền kinh tế cũng giống như việc xì hơi một quả bóng bay, khó có thể thực hiện một cách nhẹ nhàng. Đã có những trường hợp việc tăng lãi suất không dẫn đến suy thoái, chẳng hạn như vào giữa những năm 1980 và cuối những năm 1990. Nhưng trong những trường hợp đó, lạm phát đã không cao đến mức như năm 2022. Việc FED tăng lãi suất quá nhanh vào năm 2022 và 2023 khiến cho việc “hạ cánh nhẹ nhàng” trở nên đặc biệt hơn.
Khi nào thì rõ ràng là một nền kinh tế lạm phát đã “hạ cánh an toàn”? Đó là khi dữ liệu lạm phát được điều chỉnh ít hơn so với các dữ liệu kinh tế khác; vì vậy việc FED đạt được mục tiêu có thể xảy ra một cách rõ ràng. Sẽ là công bằng khi FED tuyên bố mục tiêu chống lạm phát đã đạt được nếu chỉ số lạm phát hàng năm, loại trừ giá thực phẩm và năng lượng biến động, giảm xuống dưới 2.5%.
Trong ba tháng qua, lạm phát cơ bản của Mỹ đã tăng với tốc độ hàng năm chỉ là 2.2%. Nếu điều đó tiếp tục, thước đo hàng năm sẽ giảm xuống dưới 2.5% trong Tháng Hai. Ngay cả nếu giá dầu tăng vọt, lạm phát toàn phần có thể cũng sẽ đạt mục tiêu.
Những tiêu chí khác để xem một nền kinh tế “hạ cánh nhẹ nhàng” không suy thoái là khó đánh giá hơn. Suy thoái có xu hướng chỉ được tuyên bố rất lâu sau khi nó đã xảy ra. Trước đây, chỉ báo thời gian đáng tin cậy nhất cho thấy một nền kinh tế suy thoái là “quy tắc Sahm”. Nền kinh tế được cho là suy thoái khi tỷ lệ thất nghiệp trung bình trong ba tháng tăng 0.5 điểm phần trăm so với mức thấp của năm trước. Tỷ lệ thất nghiệp hiện nay chỉ tăng 0.3 điểm phần trăm so với mức thấp giữa năm 2023, một tín hiệu tốt. Tuy nhiên, Claudia Sahm, người phát minh ra quy tắc này, cảnh báo rằng sự quay trở lại của những người đã từng nghỉ làm trong thời kỳ đại dịch có thể khiến cho chỉ số này không phản ánh đúng tình hình thực tế.
Tuy nhiên, vẫn chưa có gì là chắc chắn là nền kinh tế sẽ không suy thoái. Vào đầu những năm 1950s và đầu những năm 1970s, các cuộc suy thoái xảy ra gần một năm rưỡi sau khi lạm phát giảm. Các nhà hoạch định chính sách cũng chưa hoàn thành việc điều chỉnh các biện pháp kiểm soát. Tại cuộc họp tháng 12, FED cho biết dự kiến sẽ cắt giảm lãi suất 3/4 điểm phần trăm vào năm 2024 vì muốn nới lỏng chính sách tiền tệ. Nếu FED sai, việc cắt giảm lãi suất sẽ đóng vai trò như một biện pháp kích thích quá mức, và lạm phát sẽ tăng tốc trở lại.
Tình hình công nợ cũng cần được xem xét bối cảnh khủng hoảng. Hiện nay mức thâm hụt ngân sách là rất lớn, lên tới 7.5% GDP trong năm tài chính 2023. Việc cắt đáng kể lãi suất có thể gây ảnh hưởng xấu.
Nói tóm lại, hy vọng về một cuộc hạ cánh nhẹ nhàng của nền kinh tế lạm phát là một điều tốt nên làm khi bắt đầu năm 2024. Nhưng đừng tin hoàn toàn cho đến khi nó trở thành sự thật. Nên nhớ rằng năm 2024 là năm bầu cử tổng thống. Sẽ có rất nhiều tiêu chí đánh giá nền kinh tế bị tác động, hay được diễn giải theo những hướng khác nhau, để các chính trị gia có được những ưu thế chính trị. Vẫn còn quá sớm để đánh giá tình hình kinh tế Mỹ vào năm 2024 thực sự là tốt hay xấu. (VB)
Gửi ý kiến của bạn