“Còn một điều nữa mà tôi sẽ làm ngay từ đầu nhiệm kỳ, đó là đóng cửa Bộ Giáo Dục.” Đây là lời hứa của Tổng thống Donald Trump trong một tuyên bố tranh cử vào ngày 13 tháng 9 năm 2023. Kể từ đó, ông liên tục nhắc đi nhắc lại ý định đóng cửa Bộ Giáo Dục Hoa Kỳ.
Project 2025, kế hoạch hành động mà tổ chức bảo thủ Heritage Foundation ‘tư vấn’ cho chính quyền Trump, cũng đưa ra những khuyến nghị chi tiết về việc đóng cửa Bộ Giáo Dục, cơ quan được Quốc Hội thành lập từ năm 1979.
Vào ngày 4 tháng 2 năm 2025, Trump đã công khai nói về kế hoạch của Ông dành cho Linda McMahon, ứng viên Bộ trưởng Giáo Dục của ông: “Tôi muốn Linda tự kết thúc công việc của mình.”
Alex Hinton, giáo sư xuất sắc về nhân chủng học, là giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Diệt chủng và Nhân quyền, Đại học Rutgers – Newark, là một chuyên gia về nhân chủng học và đã nghiên cứu về văn hóa chính trị Hoa Kỳ trong nhiều năm. Hinton đã viết cuốn sách “It Can Happen Here” về phong trào cực hữu trong thời gian Trump làm tổng thống. Kể từ đó, ông tiếp tục nghiên cứu phong trào MAGA (Make America Great Again, tạm dịch là Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại!) với mong muốn hiểu rõ phong trào này từ góc nhìn của những người tham gia, như giới chuyên gia thường nói là “từ quan điểm của người bản địa.”
Mặc dù Bộ Giáo Dục có ngân sách hàng năm lên tới 268 tỷ MK và giám sát khoản cho vay để đi học lên đến 1.6 ngàn tỷ MK, cơ quan này chỉ có hơn 4,000 nhân viên. Bên cạnh đó, Bộ Giáo Dục còn đảm bảo rằng các trường công lập phải tuân thủ luật liên bang, bảo vệ những học sinh dễ bị tổn thương, chẳng hạn như học sinh bị tàn tật.
Vậy tại sao Trump lại muốn xóa sổ một cơ quan quan trọng như vậy? Theo giáo sư Hinton, có bốn lý do chính:
1. Cái gọi là tư tưởng “thức tỉnh” trong Bộ Giáo Dục
Trước hết, Trump và những người ủng hộ ông tin rằng phe cánh tả đang phá hoại nền giáo dục công lập thông qua việc áp đặt cái gọi là “nghị trình thức tỉnh cấp tiến”. Họ cho rằng chương trình này quá chú trọng vào việc giải quyết các vấn đề xã hội, như công bằng chủng tộc, giới tính, và các vấn đề về quyền lợi của nhóm thiểu số. Những chính sách như vậy sẽ tổn hại đến quyền tự do ngôn luận của những người bảo thủ, có quan điểm trái ngược.
Các sáng kiến về sự đa dạng, công bằng và hòa nhập (DEI) nhằm thúc đẩy công bằng xã hội – và Lý thuyết cực điểm về chủng tộc tại Hoa Kỳ (Critical Race Theory, CRT), quan điểm cho rằng phân biệt chủng tộc đã ăn sâu vào các thể chế xã hội và pháp lý – là những vấn đề đặc biệt khiến phong trào MAGA phẫn nộ.
Ngoài ra, các chính sách được cho là “mang tư tưởng cấp tiến về giới tính” cũng là mục tiêu chính của MAGA. Theo họ, các chính sách này, chẳng hạn như việc cho phép học sinh chuyển giới tham gia các đội thể thao của trường hoặc sử dụng nhà vệ sinh phù hợp với bản dạng giới (gender identity, cảm nhận về giới tính của mình) thay vì giới tính cha sanh mẹ đẻ (biological sex), là sai lầm và không hợp lý.
Trump và những người ủng hộ ông cho rằng các chính sách hiện hành (đặc biệt là những chính sách mà Bộ Giáo Dục gián tiếp ủng hộ bằng cách mở rộng phạm vi bảo vệ trong Điều IX vào năm 2024 để bao gồm phân biệt đối xử dựa trên bản dạng giới) đi ngược lại quyền của phụ huynh trong việc chọn lựa trường học cho con cái. Họ cũng cho rằng những chính sách này không phù hợp với giáo lý của một số tôn giáo, đặc biệt là Kitô giáo.
Những chính sách về chủng tộc và giới tính đã trở thành tâm điểm công kích trong Project 2025, và trong nghị trình của Đảng Cộng Hòa trong cuộc bầu cử năm 2024 với khẩu hiệu “Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại!”
Trump đã nhiều lần cam kết, như trong bài phát biểu ngày 14 tháng 8 năm 2024 tại Bắc Carolina, rằng ông sẽ “tống cổ mớ lý thuyết cực điểm về chủng tộc và ba cái giới tính khùng điên ra khỏi các trường học của chúng ta.”
Vào ngày 20 tháng 1 năm 2025, Trump ký một loạt sắc lệnh hành pháp nhằm đối phó với “những tư tưởng cực đoan về giới tính” và các chính sách DEI cấp tiến. Sau đó, vào ngày 3 tháng 2 năm 2025, ông tiếp tục ký một sắc lệnh khác về việc “không cho đàn ông chơi thể thao chung với đàn bà.”
2. Chống lại cái gọi là “tẩy não theo chủ nghĩa Marx Mỹ”
Phong trào MAGA cũng cho rằng cái gọi là tư tưởng thức tỉnh cấp tiến của phe cánh tả là một phần trong chiến lược lâu dài nhằm “tẩy não” người dân theo tư tưởng Marxist, vốn ủng hộ chủ nghĩa CS.
Một phiên bản của thuyết âm mưu “chủ nghĩa Marx Mỹ” cho rằng quá trình tẩy não này bắt đầu từ những ngày đầu của nền giáo dục công lập Hoa Kỳ. Theo quan điểm của MAGA, nghị trình của phe cánh tả không chỉ chống lại nền dân chủ mà còn đi ngược lại các giá trị Kitô giáo.
Để chống lại ảnh hưởng của các nhóm cực đoan, cuồng tín và Marxist trong giáo dục, Trump đã ký một loạt sắc lệnh hành pháp vào ngày 29 tháng 1. Các sắc lệnh này cam kết “đấu tranh chống chủ nghĩa bài Do Thái trong các khuôn viên trường học” và “chấm dứt việc nhồi nhét tư tưởng cấp tiến trong các trường học từ mẫu giáo đến trung học.”
3. Quyền lựa chọn trường học và quyền của phụ huynh
Một lý do khác mà những người ủng hộ Trump đưa ra là chính sách giáo dục “thức tỉnh” của liên bang đang xâm phạm các quyền và tự do cơ bản của người dân.
Quan điểm này mở rộng đến vấn đề mà những người ủng hộ Trump gọi là “trả quyền làm cha mẹ lại cho phụ huynh,” bao gồm quyền quyết định liệu con cái của họ có thể chuyển tính hoặc học về các giới tính ngoài nam và nữ trong các trường công lập.
Project 2025 nhấn mạnh: “Các gia đình và học sinh nên được tự do lựa chọn giữa nhiều loại trường học và môi trường học tập khác nhau.” Tuy nhiên, những tổ chức phản đối chính sách phiếu học phí (school vouchers), như National Education Association và American Federation of Teachers, cảnh báo rằng chính sách này sẽ làm giảm chất lượng giáo dục công lập, đặc biệt đối với những học sinh dễ bị tổn thương; vì việc sử dụng phiếu học phí sẽ làm giảm ngân sách dành cho các trường công, vốn đã rất hạn chế.
Vào ngày 29 tháng 1, Trump ký một sắc lệnh hành pháp có tên “Mở Rộng Quyền Tự Do Giáo Dục và Cơ Hội Giáo Dục Cho Các Gia Đình,” nhằm mở đường cho việc sử dụng phiếu học phí rộng rãi hơn. Sắc lệnh này cũng phản ánh mục tiêu của Project 2025, muốn Bộ Giáo Dục ưu tiên mở rộng quyền lựa chọn giáo dục, cho các gia đình nhiều lựa chọn trường học hơn.
4. Dọn bớt dây mơ rễ má của bộ máy quan liêu?
Cuối cùng, đối với những người trung thành với phong trào MAGA, Bộ Giáo Dục là hình mẫu của bộ máy quan liêu cồng kềnh và kém hiệu quả. Chẳng hạn, Project 2025 cho rằng kể từ khi thành lập, Bộ Giáo Dục đã “phình to” quá mức và trở thành công cụ của các nhóm có mục đích riêng.
Để giải quyết tình trạng này, Project 2025 muốn chuyển tất cả các chương trình và ngân sách của bộ này sang các cơ quan khác và các tiểu bang. Theo Trump, việc này nhằm loại bỏ những khoản chi tiêu bị MAGA cho là lãng phí và giảm thiểu sự can thiệp của chính phủ.
Vào ngày 20 tháng 1 năm 2025, Trump ký sắc lệnh hành pháp thành lập “Bộ Cải tổ Chính phủ” (Department of Government Efficiency, DOGE), do tỷ phú Elon Musk đứng đầu. Đến ngày 4 tháng 2, Musk tuyên bố chắc nịch rằng Trump “sẽ thành công” trong việc giải thể Bộ Giáo Dục.
Trump có thể xóa sổ Bộ Giáo Dục chăng?
Thoạt nhìn, có vẻ như Bộ Giáo Dục đang đứng trước nguy cơ bị đóng cửa, vì Trump liên tục hăm he đòi loại bỏ cơ quan này, và sắp sửa ký một sắc lệnh hành pháp. TNS Đảng Cộng hòa Mike Rounds từ bang South Dakota cũng đã giới thiệu một dự luật vào tháng 11 năm 2024 nhằm đóng cửa Bộ Giáo Dục.
Hơn nữa, Trump đã có những hành động như tìm cách đóng cửa Cơ Quan Phát Triển Quốc Tế Hoa Kỳ (U.S. Agency for International Development – USAID) mà không cần sự chuẩn thuận của Quốc Hội, cho thấy ông có thể sẽ hành động quyết liệt với lời hứa của mình.
Tuy nhiên, muốn xóa sổ Bộ Giáo Dục, Trump cần có sự chuẩn thuận của Quốc Hội và ít nhất 60 phiếu tại Thượng Viện. Điều này khó xảy ra, vì Đảng Cộng Hòa hiện chỉ nắm giữ 53 ghế tại Thượng Viện.
Trump đã đưa ra những lời hứa tương tự hồi năm 2016, nhưng cuối cùng không thực hiện được. Và các sắc lệnh hành pháp của Trump sẽ không tránh khỏi kiện tụng, như vụ kiện liên quan đến chính sách DEI trong giáo dục bậc đại học đã được đệ trình vào ngày 3 tháng 2.
Dù vậy, các sắc lệnh hành pháp của Trump cho thấy ông đang nỗ lực “tát đầm” (drain the swamp), bắt đầu từ Bộ Giáo Dục.
Nguồn: “Why does Trump want to abolish the Education Department? An anthropologist who studies MAGA explains 4 reasons” được đăng trên trang TheConversation.com.
Gửi ý kiến của bạn