Vào đầu tuần này, Bộ Tư Pháp Hoa Kỳ đã cho phổ biến báo cáo của cựu Công Tố Viên Đặc Biệt Jack Smith dài 137 trang về những nỗ lực của Tổng Thống đắc cử Donald Trump nhằm lật ngược kết quả bầu cử 2000.
Báo cáo giải thích rằng vì Trump thắng trong cuộc bầu cử 2024, các công tố viên buộc phải bãi bỏ các vụ án liên bang chống lại ông ta. Tuy nhiên báo cáo kết luận rằng công tố viên có đầy đủ bằng chứng để bị kết tội Trump nếu ông bị đưa ra tòa về nỗ lực bám lấy quyền lực thất bại của ông vào năm 2020.
Báo cáo của văn phòng công tố viên đặc biệt cũng giải thích tại sao Trump lại thoát hiểm. Có bốn lý do chính.
BỘ TƯ PHÁP KHÔNG TRUY TỐ MỘT TỔNG THỐNG TẠI CHỨC.
Công Tố Viên đặc biệt Jack Smith lập luận rằng lý do duy nhất khiến Trump không nhận được phán quyết có tội về cuộc âm mưu đảo lộn kết quả bầu cử 2020 là vì ông được bầu làm tổng thống vào 2024 và do đó, Bộ Tư pháp đã phải hủy vụ việc. Chính sách của Bộ Tư Pháp là không truy tố một tổng thống đang tại chức.
Jack Smith cũng hủy bỏ luôn vụ ăn cắp tài liệu mật cũng vì Trump thắng cử 2024.
Ông thừa nhận rằng quyết định của Tối cao Pháp Viện mở rộng phạm vi quyền miễn bị truy tố của tổng thống đã buộc ông phải bỏ qua một số cáo buộc trong bản cáo trạng. Nhưng ông cho biết các công tố viên vẫn tự tin rằng họ có đủ bằng chứng để thuyết phục bồi thẩm đoàn rằng Trump đã phạm tội với những cáo buộc mà ông phải đối mặt nếu Trump bị truy tố ra tòa.
Trong báo cáo ông Smith tiết lộ rằng ông và nhóm của ông đã cân nhắc việc truy tố Trump về tội kích động bạo loạn vào ngày 6/1 và tin rằng họ đã tích lũy một số bằng chứng để hỗ trợ nó.
Tuy nhiên, cuối cùng Smith đã chọn không làm vậy vì cho rằng việc truy tố như vậy là quá rủi ro và tin vào những cáo buộc khác mà họ đưa ra đã nộp đơn chống lại Trump là đủ. Ngoài ra, Smith đã không thu thập được đầy đủ bằng chứng là Trump kích động cuộc bạo loạn. Phản ánh sức mạnh của việc bảo vệ quyền tự do ngôn luận của Tu Chính Án Thứ Nhất, ông Smith chưa bao giờ cáo buộc rõ ràng ông Trump đã kích động bạo loạn bởi những người ủng hộ ông tại Tòa Nhà Quốc Hội vào ngày 6-1-2021. Bản cáo trạng của ông và các hồ sơ tòa án khác nhấn mạnh vào hành động của ông Trump trong những tuần và tháng trước đó tấn công.
Đạo luật nổi loạn có từ thời kỳ sau Nội Chiến, đã không được sử dụng để truy tố bất kỳ ai trong hơn 100 năm qua và chưa được xét xử tại các tòa án hình sự hiện đại. Các công tố viên cũng sẽ phải dựa vào cách giải thích mới của luật đó để phù hợp với lời buộc tội của họ chống lại Trump.
Các công tố viên vẫn chỉ trích Trump về vụ bạo loạn tại Điện Capitol Hoa Kỳ vào ngày 6 tháng 1 năm 2021. Báo cáo nêu chi tiết về bạo lực và tổn thương mà cơ quan thực thi pháp luật, các nhà lập pháp và nhân viên phải chịu đựng ngày hôm đó, trích lời các sĩ quan cảnh sát đã chiến đấu với đám đông và những kẻ bạo loạn bị buộc tội và cho biết họ đã xông vào Điện Capitol theo lệnh của Trump.
Bản cáo trạng năm 2023 của Trump mô tả sáu đồng phạm - những nhân vật như luật sư Rudy Giuliani, Sidney Powell và John Eastman - và cáo buộc họ đã hỗ trợ tổng thống bại trận trong nỗ lực lật đổ cuộc bầu cử kết quả.
Những người đồng phạm bị cáo buộc vẫn có thể bị truy tố và sẽ không được bảo vệ theo chính sách của Bộ Tư pháp cấm truy tố các tổng thống đương nhiệm. Tuy nhiên, rất khó có khả năng Bộ Tư Pháp của Trump sẽ chọn truy tố những nhân vật này.
BỘ TRƯỞNG TƯ PHÁP GARLAND CHẬM TRỄ TRONG VIỆC TRUY TỐ TRUMP
Một quan điểm chung của phe cánh tả là Bộ Trưởng Tư Pháp Garland quá kiêng nể Trump sau khi Joe Biden nhậm chức và không tận dụng hết sức mạnh của bộ về cựu tổng thống trong gần hai năm. Garland thận trọng tránh gây ấn tượng ông thúc đẩy tinh thần đảng phái.
Garland và các quan chức cấp cao của Bộ Tư Pháp thậm chí còn do dự trong việc buộc tội các thành viên của nhóm Oath Keepers, những người đã thực hiện một số hành vi bạo lực tồi tệ nhất và được phối hợp nhiều nhất bên ngoài Điện Capitol.
Garland và những người phụ tá của ông ta tiếp tục làm việc cầm chừng cho đến lúc họ buộc phải hành động khi House Select Committee hoàn tất cuộc điều tra vụ tấn công vào Điện Capitol Hoa Kỳ ngày 6 /1. Đồng thời Trump quyết định ứng cử tổng thống lần thứ ba vào tháng 11, 2022.
Lúc đó Garland mới bổ nhiệm Jack Smith làm công tố viên đặc biệt. Các nhà phê bình cho rằng sự chậm trễ của Garland đã khiến Smith gặp nhiều khó khăn trong việc đưa Trump ra xét xử trước cuộc bầu cử năm 2024.
Báo cáo của Smith nhấn mạnh rằng Bộ Tư pháp đã tích cực điều tra các đầu mối liên quan đến Trump từ rất lâu trước nhiệm kỳ của công tố viên đặc biệt bắt đầu. Smith cho rằng chiến thuật kiện tụng của Trump và các đồng minh của ông là chìa khóa các yếu tố làm chậm quá trình thu thập thông tin.
CHẬM TRỄ VỀ PHẦN JACK SMITH VÀ DONALD TRUMP
Twitter, mới được Elon Musk mua lại, đã trì hoãn nỗ lực của Smith trong việc
truy cập dữ liệu tài khoản của Trump trong nhiều tuần bất chấp lệnh của tòa án cuối cùng dẫn đến việc công ty bị coi thường và bị phạt $350,000.
Smith phải mất hơn một năm mới có được tin nhắn giữa Dân biểu Scott Perry (Cộng Hòa, Pennsylvania) và quan chức Trump DOJ Jeffrey Clark. Và Bộ Tư Pháp đã mất nhiều tháng để tiếp cận thông tin liên lạc của John Eastman.
Ngoài ra, Trump đã dùng đặc quyền hành pháp để cố gắng ngăn chặn các nhân chứng cung cấp bằng chứng. Một thách thức đáng kể khác là khả năng của Trump xử dụng ảnh hưởng của ông ta và mạng xã hội để nhắm vào các nhân chứng, tòa án công tố viên”, khiến các công tố viên phải tìm kiếm lệnh bịt miệng để bảo vệ khả năng nhân chứng từ sự quấy rối.
PHÁN QUYẾT CỦA TỐI CAO PHÁP VIỆN
Trở ngại pháp lý lớn nhất nảy sinh khi Tối Cao Pháp Viện ban hành phán quyết trao cho ông Trump một hình thức miễn trừ rộng rãi khỏi bị truy tố vì những hành vi chính thức mà ông đã đảm nhận với tư cách là tổng thống. Phán quyết này không chỉ khiến nhiều cáo buộc trong vụ can thiệp vào cuộc bầu cử bị nghi ngờ, nhưng quan trọng hơn, điều này khiến không thể tổ chức được một phiên tòa xét xử các cáo buộc trước khi cử tri đi bỏ phiếu.
KẾT LUẬN
Sau hơn bốn năm tốn bao công sức và tiền bạc, đất nước Hoa Kỳ đã thất bại, không thể quy trách nhiệm và trừng phạt được thủ phạm, từng được chính Phó Tổng Thống đắc cử J D Vance mệnh danh là Hitler của nước Mỹ, gây thiệt hại lớn lao chưa từng thấy cho hệ thống tư pháp và nền móng dân chủ. Tiền lệ này mở đường cho những tai họa đến với nước Mỹ trong tương lai?
Nguyễn Quốc Khải