Phần tóm lược sau dựa vào các văn bản từ phía Mỹ gồm tài liệu của Bộ Ngoại Giao, của UB Ngoại Giao Thượng Viện, của Trung Tâm Nghiên Cứu Chiến Lược CSIS Washington, và của Viện Nghiên cứu Brooking; Về phía nước Đức dựa theo bản văn của viện Nghiên cứu Chính trị CWP, và một số bản tin của các cơ quan truyền thông của Anh, Pháp và Nga liên quan đến chương trình hạt nhân của Bắc Hàn từ thời chính phủ Clinton (1994) Chính phủ Bush (2003) đến chính phủ hiện tại.
Vào năm 1994 hai nước Mỹ và Bắc Hàn đã ký kết thỏa thuận nhằm tháo bỏ cơ sỏ hạt nhân tại Bắc Hàn. Tóm lược Thỏa Thuận Khung "Agreed Framework Between the United States of America and the Democratic People's Republic of Korea" dựa vào bản văn được lưu trên Văn khố của Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ:
" Phái đoàn của Chính phủ Hiệp chủng quốc Hoa Kỳ và Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên (D.P.R.K.) đã hội đàm tại Geneva từ ngày 23 tháng 9 đến ngày 17 tháng 10 năm 1994, để đàm phán giải pháp tổng thể về vấn đề hạt nhân trên Bán đảo Triều Tiên.
Cả hai bên tái khẳng định tầm quan trọng của thỏa thuận nêu trong Tuyên bố ngày 12 tháng 8 năm 1994 giữa Hoa Kỳ và D.P.R.K. và duy trì các nguyên tắc trong Tuyên bố chung ngày 11 tháng 6 năm 1993 của Hoa Kỳ và D.P.R.K. nhằm tạo hòa bình và an ninh trên bán đảo Triều Tiên không có hạt nhân. Hoa Kỳ và D.P.R.K. quyết định thực hiện các việc sau đây để giải quyết vấn đề hạt nhân:
- Việc đóng các lò phản ứng của D.P.R.K. và các cơ sở liên quan sẽ được thực hiện đầy đủ trong vòng một tháng kể từ ngày thành lập văn bản này. Trong khoảng thời gian một tháng này, và trong suốt thời gian đóng cửa, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) sẽ được phép giám sát việc đóng cửa này, và phía D.P.R.K. sẽ thực hiện sự hợp tác đầy đủ với IAEA cho mục đích này- the International Atomic Energy Agency (IAEA) will be allowed to monitor this freeze, and the D.P.R.K. will provide full cooperation to the IAEA for this purpose.
- Việc tháo dỡ các lò phản ứng của D.P.R.K. và các cơ sở liên quan sẽ được hoàn tất khi dự án LWR hoàn thành-Dismantlement of the D.P.R.K.'s graphite-moderated reactors and related facilities will be completed when the LWR project is completed..
- Hoa Kỳ và D.P.R.K. sẽ hợp tác trong việc tìm ra phương pháp lưu trữ an toàn nhiên liệu đã qua sử dụng từ lò phản ứng thử nghiệm 5 MW (e) trong quá trình xây dựng dự án LWR và thải bỏ nhiên liệu theo cách an toàn không liên quan đến việc tái chế ..." [1]
Chương trình đó đã dẫn đến cuộc khủng hoảng hạt nhân Mỹ-Triều đầu tiên vào đầu những năm 1990. Năm 1994, cuộc khủng hoảng đã được xoa dịu khi chính quyền Clinton ký kết Thỏa Thuận Khung với Bắc Hàn, một thỏa thuận nhằm ngừng chương trình sản xuất đủ chất plutonium cho nhiều quả bom hạt nhân-In 1994, the crisis was defused when the Clinton administration concluded the Agreed Framework with North Korea, a deal that halted a programme which might have produced by now enough plutonium for scores of nuclear bombs.."
"Kim Nhật Thành qua đời năm 1994 ở tuổi 82, không lâu sau khi kết thúc Thỏa Thuận Khung với chính quyền Clinton. Con trai của ông, Kim Jong Il, người đã được Chủ tịch Kim chuẩn bị cho công việc lên nắm quyền lãnh đạo đất nước. Ông ta đã tiếp bước cha mình bằng cách theo đuổi con đường thay thế cho bom hạt nhân, một dự án máy ly tâm khí có thể sản xuất uranium được làm giàu. Vào tháng 10 năm 2002, một quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đại diện cho chính quyền Bush đã trình bày với các đại diện CHDCND Triều Tiên tại Bình Nhưỡng với cáo buộc rằng chính phủ của họ có một chương trình làm giàu uranium bí mật- with charges that their government had a clandestine uranium enrichment programme. Trước sự ngạc nhiên của mọi người, phía Bắc Hàn thừa nhận rằng họ thực sự có một chương trình như vậy và họ có quyền sở hữu nó-the North Koreans acknowledged that indeed they had such a programme and that they had a right to have it. Do đó đã bắt đầu cuộc khủng hoảng hạt nhân thứ hai của Bắc Hàn. Thus began the second North Korean nuclear crisis."
Đối với Đức và châu Âu, tìm ra một giải pháp hòa bình cho cuộc xung đột - hoặc ít nhất là ngăn chặn leo thang quân sự - là chìa khóa quan trọng. Châu Âu có thể và nên làm việc để đảm bảo rằng Bắc Hàn được coi là một thách thức đối với sự an ninh toàn cầu. Giải quyết một loạt các vấn đề được đặt ra dưới thuật ngữ "xung đột Bắc Hàn" theo cách tránh chiến tranh, củng cố cấu trúc trật tự toàn cầu và cải thiện tình hình của người dân ở Bắc Hàn chỉ có thể dẫn đến thành công theo việc thực hiện từng bước một." [3]
Điều này có vẻ đáng ngạc nhiên vì ông Trump đã tổ chức ba cuộc gặp với nhà độc tài Bắc Hàn và nhiều lần bày tỏ tin tưởng rằng Bắc Hàn đang mong muốn phi hạt nhân hóa. Sau hội nghị thượng đỉnh đầu tiên với ông Kim, tại Singapore vào tháng 6 năm 2018, ông Trump đã tweet: “Không còn mối đe dọa hạt nhân từ Triều Tiên”.After his first summit with Mr. Kim, in Singapore in June 2018, Mr. Trump tweeted, “There is no longer a Nuclear Threat from North Korea.”
Trên thực tế, Bắc Hàn đang tạo ra mối đe dọa lớn hơn bao giờ hết. Nó tiếp tục mở rộng các chương trình hạt nhân và tên lửa, đồng thời thử nghiệm các tên lửa tầm ngắn tạo nguy hiểm cho quân đội Hoa Kỳ ở Hàn Quốc và Nhật Bản cùng với dân thường của các quốc gia này. Làm thế nào mà chính sách ngoại giao cấp cao của ông Trump với Bắc Hàn lại sai lầm như vậy?How did Mr. Trump’s high-profile diplomacy with North Korea go so wrong?
Tổng thống đã phạm phải một lỗi cơ bản trong việc thỏa thuận: Ông đã đánh giá sai người đối diện với mình. Ông cho rằng ông Kim đến bàn đàm phán chủ yếu vì chính sách trừng phạt của Hoa Kỳ là "áp lực tối đa" và lời cảnh báo hùng hồn của ông về "lửa và cuồng nộ" hạt nhân. Ông Trump cho rằng ông Kim đang đàm phán từ thế yếu khiến ông ta sẵn sàng đưa ra những nhượng bộ lớn-Mr. Trump assumed that Mr. Kim was negotiating from a position of weakness that left him ready to make major concessions.
Trong hoàn cảnh hiện tại, Bolton nói, nhà lãnh đạo Bắc Hàn Kim Jong Un “sẽ không bao giờ tự nguyện từ bỏ vũ khí hạt nhân-“will never give up the nuclear weapons voluntarily.”
"Khi sa thải Bolton, Trump nói rằng ông ta “không đồng ý với nhiều đề xuất của Bolton” và cựu cố vấn đã mắc sai lầm khi yêu cầu ông Kim phải tuân theo “mô hình Libya” trong đó ông sẽ phải đơn phương từ bỏ tất cả vũ khí hạt nhân."
"Trump đã gặp Kim để đàm phán về việc Bắc Hàn từ bỏ vũ khí hạt nhân, nhưng các cuộc đàm phán đã bị đình trệ kể từ khi hai nhà lãnh đạo thất bại trong hội nghị thượng đỉnh lần thứ hai tại Hà Nội vào tháng Hai".[5]
* UB Ngoại Giao Thượng Viện: “North Korea Policy One Year After Hanoi”
Theo bản văn lưu trên trang web của Ủy Ban Ngoại Giao Thượng Viện bàn về các sự kiện sau cuộc gặp Trump-Kim tại Hà Nội: " Trung Quốc và Nga tuân thủ các lệnh trừng phạt của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, Kim Jong-un có thể nghĩ rằng ông có thể chần chừ thời gian, vì việc áp dụng trở lại phương án "lửa và giận dữ" của năm 2017 là khó xảy ra trong năm nay vì chiến dịch tái tranh cử của Tổng thống Trump đang được tiến hành. Trên thực tế, họ đang nỗ lực vận động nhằm giảm căng thẳng bằng cách cho Bắc Hàn được giảm nhẹ các lệnh trừng phạt mà Bắc Hàn không thực hiện bất cứ bước cụ thể nào đối với việc phi hạt nhân hóa."
"Cả Nga và Trung Quốc đều bỏ qua yêu cầu đưa lao động Bắc Hàn về nước vào cuối năm 2019; Nghị quyết 2397 của Hội Đồng Bảo An yêu cầu các quốc gia thành viên cho hồi hương tất cả những người Bắc Hàn làm việc trên lãnh thổ của họ vào cuối năm nay. Tuy nhiên, khoảng một nghìn công nhân Bắc Hàn tiếp tục ở lại Nga và hàng nghìn công dân Bắc Hàn cũng tiếp tục đến Nga du học và làm việc. Các quốc gia thành viên Liên hợp quốc được yêu cầu nộp báo cáo cuối cùng về việc hồi hương của công nhân Bắc Hàn lên ủy ban trừng phạt của Liên hợp quốc
trước ngày 22 tháng 3. Có khả năng cả Trung Quốc và Nga, hai quốc gia lớn nhất tiếp nhận lao động Bắc Hàn, sẽ sử dụng sự bùng phát dịch bệnh coronavirus làm lý do cho việc “công nhân Bắc Hàn được trì hoãn và không đủ sức hồi hương”. Trung Quốc đã không công khai dữ liệu về lực lượng lao động Bắc Hàn của họ, ngoài việc cho biết trong báo cáo giữa kỳ năm ngoái rằng họ đã hồi hương hơn một nửa trong số khoảng 50.000 lao động ở Trung Quốc. Chính quyền Moon Jae-in gần đây đã đưa ra quan điểm để tiến tới các dự án liên Triều với Bắc Hàn - đặc biệt là dự án đường sắt - cũng như thúc đẩy “du lịch độc lập” với Bình Nhưỡng. Quan hệ liên Triều đã xấu đi trong năm qua trong bối cảnh các cuộc đàm phán phi hạt nhân hóa giữa Mỹ và Bắc Hàn bị đình trệ, nhưng chính quyền Moon đang mong muốn bắt đầu đối thoại với Bắc Hàn." [6]
* Cách giải quyết của chính quyền Mỹ đương thời?
Theo cơ quan truyền thông Pháp quốc RFI: " Nguyên thủ Mỹ Joe Biden khẳng định lại ưu tiên chung của Washington và Seoul : “phi hạt nhân hóa hoàn toàn nhằm vĩnh viễn vãn hồi hòa bình trên bán đảo Triều Tiên”.
Tuy nhiên tổng thống Hoa Kỳ tỏ ra cứng rắn với tuyên bố chính quyền Biden không theo đuổi chính sách Bắc Triều Tiên “theo hướng của những năm gần đây”, ngụ ý nói đến chiến lược chìa bàn tay thân thiện dưới thời tổng thống Trump. Nguyên thủ Mỹ khẳng định sẽ “không tặng cho lãnh đạo Bắc Triều Tiên điều mà ông ấy mong muốn”, có nghĩa là “được cộng đồng quốc tế công nhận” là một cường quốc hạt nhân.
Ngoài ra Joe Biden đã thông báo chỉ định một đặc phái viên mới về Bắc Triều Tiên đó là nhà ngoại giao Sung Kim. Nhân vật này từng là đặc sứ Bắc Triều Tiên dưới thời tổng thống Obama và đã đóng góp nhiều cho các cuộc họp thượng đỉnh giữa tổng thống Trump và lãnh tụ Bắc Triều Tiên Kim Jong Un. Theo giới quan sát, chính quyền Biden dường như chưa có thái độ rõ ràng về chính sách đối với Bình Nhưỡng." [7]